4.1.11


ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ



ΞΕΝΟΦΩΝΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, 
ΒΙΒΛΙΟ 2, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. 16-32

Αποτέλεσμα εικόνας για ΞΕΝΟΦΩΝΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ

ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΙ 28-29

Στις παραγράφους 28-29 περιγράφονται:
􀂾 Η διαταγή του Λυσάνδρου
􀂾 Η αντίδραση του Κόνωνα
􀂾 Η κατάσταση των αθηναϊκών πλοίων
􀂾 Τα διασωθέντα πλοία
􀂾 Τα αποτελέσματα του σχεδίου του Λυσάνδρου
􀂾 Οι τελευταίες ενέργειες του Κόνωνα
􀂾 Ο αγγελιαφόρος της συντριβής στην Αθήνα


Η διαταγή του Λυσάνδρου
Όταν οι στρατιώτες του Λυσάνδρου ύψωσαν την ασπίδα πάνω σ’ ένα κοντάρι, τότε ο Λύσανδρος αμέσως έδωσε διαταγή να πλεύσει ο πελοποννησιακός στόλος εναντίον του αθηναϊκού στόλου (Λύσανδρος δ’ εὐθὺς ἐσήμανε τὴν ταχίστην πλεῖν). Ταυτόχρονα προχωρούσε στην ξηρά και ο Θώρακας με το πεζικό του (συμπαρῄει δὲ καὶ Θώραξ τὸ πεζὸν ἔχων). Ο Θώραξ ήταν Σπαρτιάτης αρχηγός των Αβυδηνών που βάδιζε παραλιακά της Λαμψάκου και ενθάρρυνε το στόλο του Λυσάνδρου.


Η αντίδραση του Κόνωνα

Ο στρατηγός Κόνωνας, που βρισκόταν κοντά στην ακτή, πρώτος είδε την ξαφνική επίθεση του στόλου των Πελοποννησίων εναντίον του στόλου των Αθηναίων. Τότε έδωσε διαταγή στους στρατιώτες να επιβιβαστούν αμέσως στα πλοία σε μια προσπάθεια να τα σώσει (Κόνων δὲ ἰδὼν τὸν ἐπίπλουν, ἐσήμανεν εἰς τὰς ναῦς βοηθεῖν κατὰ κράτος).
Ο Κόνων ήταν επιφανής Αθηναίος στρατηγός που καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια. Ύστερα από την καταστροφή του αθηναϊκού στόλου στους Αιγός ποταμούς κατέφυγε στον Ευαγόρα της Κύπρου, με τη βοήθεια του οποίου ανασυγκρότησε τις δυνάμεις του και επάνδρωσε νέο στόλο. Ναυμάχησε με τους Λακεδαιμονίους ξανά το 394 κοντά στην Κνίδο και τους νίκησε. Επέστρεψε τότε στην Αθήνα και έγινε ο ήρωας της εποχής του γιατί ανοικοδόμησε τα Μακρά τείχη της Αθήνας και τα τείχη του Πειραιά και ανύψωσε το γόητρο της πόλης. Προς τιμήν του οι Αθηναίοι προσέφεραν εκατόμβη θυσιών και αναθήματα στους θεούς, έχτισαν ιερό και έστησαν χάλκινο ανδριάντα του στην αγορά. Αργότερα όμως έπεσε σε δυσμένεια και πέθανε στην Κύπρο παραγνωρισμένος και αφανής.


Η κατάσταση των αθηναϊκών πλοίων

Όταν άρχισε η ξαφνική επίθεση του σπαρτιατικού στόλου επικράτησε σύγχυση στους διασκορπισμένους Αθηναίους (Διεσκεδασμένων δὲ τῶν ἀνθρώπων). Κανονικά κάθε τριήρης διέθετε τρεις σειρές κωπηλάτες. Η αιφνιδιαστική όμως κίνηση του Λυσάνδρου τους υποχρέωσε να επανδρώσουν λίγα και βιαστικά. Γι’ αυτό άλλες από τις αθηναϊκές τριήρεις βρέθηκαν με δύο σειρές από κωπηλάτες (αἱ μὲν τῶν νεῶν δίκροτοι ἦσαν), άλλες με μία σειρά (αἱ δὲ μονόκροτοι) και άλλες τελείως άδειες (αἱ δὲ παντελῶς κεναί).


Τα διασωθέντα πλοία

Ο Κόνων ήταν ο μόνος στρατηγός που πρόφτασε να επιβιβαστεί με τους άντρες του, ανοίχθηκε στο πέλαγος και σώθηκε, όπως και άλλα επτά πλοία (ἡ δὲ Κόνωνος καὶ ἄλλαι περὶ αὐτόν ἑπτὰ πλήρεις ἀνήχθησαν ἁθρόαι καὶ ἡ Πάραλος) καθώς και η Πάραλος, το ιερό πλοίο των Αθηναίων. Ο αθηναϊκός στόλος είχε 180 πλοία και κάθε πλοίο διέθετε 200 περίπου κωπηλάτες και στρατιώτες. Το γεγονός ότι σώθηκαν μόνο εννέα πλοία και ελάχιστοι στρατιώτες δείχνει το μέγεθος της πανωλεθρίας που υπέστησαν οι Αθηναίοι.


Τα αποτελέσματα του σχεδίου του Λυσάνδρου

Ο Λύσανδρος κατέλαβε σχεδόν το σύνολο των πλοίων των Αθηναίων στην ξηρά (τὰς δ’ ἄλλας πάσας Λύσανδρος ἔλαβε πρὸς τῇ γῇ). Επίσης στην ακτή αιχμαλώτισε τους περισσότερους στρατιώτες (Τοὺς δὲ πλείστους ἄνδρας ἐν τῇ γῇ συνέλεξεν) εκτός από μερικούς που πρόλαβαν και κατέφυγαν στα μικρά οχυρά της Σηστού (οἱ δὲ καὶ ἔφυγον εἰς τὰ τειχύδρια).


Οι τελευταίες ενέργειες του Κόνωνα

Οι αρχαίοι Έλληνες, όταν επρόκειτο να ναυμαχήσουν, αφαιρούσαν τα μεγάλα πανιά των πλοίων και τα άφηναν στην ξηρά για να κινούνται με τα κουπιά και να είναι πιο ευέλικτα. Αυτό είχε κάνει και ο Λύσανδρος. Ο Κόνων, λοιπόν, είχε την ψυχραιμία να πλησιάσει στην Αβαρνίδα, το ακρωτήριο της Λαμψάκου και να αρπάξει τα μεγάλα πανιά από τα πλοία των Πελοποννησίων (Κόνων...... κατασχὼν ἐπὶ τὴν Ἀβαρνίδα τὴν Λαμψάκου ἄκραν ἔλαβεν αὐτόθεν τὰ μεγάλα τῶν Λυσάνδρου νεῶν ἱστία). Με αυτή την παράτολμη ενέργεια εξασφάλισε τη σωτηρία αφού οι Πελοποννήσιοι δεν μπορούσαν πλέον να τον καταδιώξουν.
Στη συνέχεια κατέφυγε στον Ευαγόρα, τον βασιλιά της Σαλαμίνας της Κύπρου (καὶ αὐτός μὲν ὀκτὼ ναυσὶν ἀπέπλευσε παρ’ Εὐαγόραν εἰς Κύπρον). Οι λόγοι της κίνησης αυτής ήταν: α) ο Ευαγόρας ήταν φίλος των Αθηναίων και είχε τιμηθεί με από αυτούς με πολιτικά δικαιώματα, β) φοβόταν την οργή του αθηναϊκού λαού λόγω της καταστροφής στους Αιγός ποταμούς και ήθελε να την αποφύγει, γ) θα περίμενε στην Κύπρο, με τον Ευαγόρα ως σύμμαχο και φίλο του, τη μεταβολή της τύχης και των πραγμάτων προκειμένου να βοηθήσει την πατρίδα του και να πετύχει την ανασύσταση της αθηναϊκής δημοκρατίας. Πραγματικά το 394 π.Χ. νίκησε τους Σπαρτιάτες στην Κνίδο.


Ευαγόρας

Ο Ευαγόρας ήταν βασιλιάς της Σαλαμίνας της Κύπρου. Καταγόταν από τον μυθικό ήρωα Τεύκρο. Το 410 π.Χ. έγινε βασιλιάς της Σαλαμίνας της Κύπρου, αφού σκότωσε τον τύραννο Αβδέμονα. Οργάνωσε το εμπόριο και το ναυτικό της Σαλαμίνας και επέκτεινε το κράτος του στο μεγαλύτερο μέρος της Κύπρου. Στον Πελοποννησιακό πόλεμο ήταν σύμμαχος με τους Αθηναίους. Μάλιστα με τη μεσολάβηση του Κόνωνα συνέβαλε στην αναγέννηση της Αθήνας και στη ναυμαχία της Κνίδου διοικούσε ο ίδιος τον Κυπριακό στόλο. Γι’ αυτό και οι Αθηναίοι του έδωσαν το δικαίωμα του Αθηναίου πολίτη. Στο τέλος της ζωής του έχασε τη δύναμή του και δολοφονήθηκε.


Ο αγγελιαφόρος της συντριβής στην Αθήνα

Η Πάραλος, το ιερό πλοίο των Αθηναίων, έφερε την φοβερή είδηση της καταστροφής στην Αθήνα (ἡ δὲ Πάραλος εἰς τὰς Ἀθήνας, ἀπαγγελοῦσα τὰ γεγονότα). Τα άλλα δύο ιερά πλοία ήταν η Δηλιάς και η Σαλαμινία. Τα πλοία αυτά χρησιμοποιούνταν: α) για τη μεταφορά επίσημων αντιπροσώπων, των «θεωριών» στα εθνικά πανηγύρια και γιορτές κυρίως της Δήλου, β) για τη μεταφορά των δημοσίων χρημάτων, γ) για τη μεταφορά πρεσβειών σε συμμαχικές και μη πόλεις, δ) για τη μεταφορά των διαταγών της αθηναϊκής πολιτείας.


Χαρακτηρισμός Κόνωνα

Ο Κόνων ήταν ο μόνος που κατάφερε να γλιτώσει και να διασώσει οχτώ πλοία και την Πάραλο. Φέρει και αυτός ευθύνη για την επιλογή του μέρους όπου αγκυροβόλησαν οι Αθηναίοι και για την αποδιοργάνωση τους στην ξηρά. Στη δύσκολη, ωστόσο στιγμή, δεν έχασε την ψυχραιμία και το θάρρος του και κατάφερε να αφαιρέσει τα μεγάλα πανιά των Σπαρτιατών για να μην μπορέσουν να τον καταδιώξουν. Η ενέργειά του αυτή δείχνει ότι είναι τολμηρός, ευφυής και προνοητικός.


Αφήγηση

Η ταχύτητα της εξέλιξης των γεγονότων αποτυπώνει το μέγεθος της καταστροφής των Αθηναίων. Η ένταση κατά τη σύγκρουση δηλώνεται με τη χρήση παρατατικών ενώ το χρονικό διάστημα μετά τη συντριβή εκφράζεται με αορίστους, γεγονός που δείχνει την οριστική επικράτηση των Λακεδαιμονίων. Επίσης, όλες οι φάσεις της συμπλοκής δένονται εσωτερικά με αιτιώδη σχέση (αιτίου – αιτιατού). Έτσι η υπεροψία οδηγεί στην απρονοησία και τη διασπορά, η κατασκοπία στο προειδοποιητικό σήμα, η διαταγή του Λυσάνδρου στην επίθεση, η επίθεση στην πανωλεθρία, η ευφυής κίνηση του Κόνωνα στην σωτηρία.

Ερωτήσεις ελεύθερης ανάπτυξης
1. Ποια αποτελέσματα είχε το σχέδιο του Λυσάνδρου;
2. Ποιες ήταν οι ενέργειες του Κόνωνα όταν αντιλήφθηκε την επίθεση των Σπαρτιατών;
3. Περιγράψτε την εξέλιξη της ναυμαχίας και αξιολογήστε τις επιλογές των δύο αντιπάλων στρατηγών.
4. Τι εντύπωση και τι συναισθήματα για το διασυρμό των Αθηναίων σας προκαλεί η φράση «συνέλεξεν ἐν τῇ γῇ τούς πλείστους ἄνδρας»;
5. Πώς θα χαρακτηρίζετε τον Κόνωνα;
6. Γιατί ο Κόνων κατέφυγε στον Ευαγόρα της Κύπρου; Να αξιολογήσετε την επιλογή του.
β. Ερωτήσεις σύντομης απάντησης
1. Σε τι κατάσταση βρίσκονταν τα αθηναϊκά πλοία;
2. Απέφυγαν τη σύλληψη οι Αθηναίοι στρατιώτες;
3. Ποιος έφερε στην Αθήνα την είδηση της συντριβής;

γ. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής
1. Μετά τον αιφνιδιασμό των Αθηναίων ο Σπαρτιάτης στρατηγός:
α. ἐσήμανε τὴν ταχίστην πλεῖν
β. ἐσήμανεν εἰς τὰς ναῦς βοηθεῖν κατά κράτος
γ. τὰς ἄλλας (ναῦς) ἔλαβε πρὸς τῇ γῇ
δ. συνέλεξεν εἰς τὰ τειχύδρια

2. Τέλος, ο Αθηναίος στρατηγός:
α. τοποθέτησε στα πλοία τα μεγάλα πανιά
β. συνέλαβε αιχμαλώτους στην Αβαρνίδα
γ. απέπλευσε με την Πάραλο για την Αθήνα
δ. κατευθύνθηκε προς την Κύπρο

Από τα 180 πλοία των Αθηναίων σώθηκαν τελικά και βγήκαν στ’ ανοιχτά:
α. η Πάραλος και ένα πλοίο του Κόνωνα
β. εφτά πλοία
γ. εννιά μόνο πλοία, στα οποία συμπεριλαμβάνονται η Πάραλος, το πλοίο του Κόνωνα και
άλλα επτά πλοία που ήταν κοντά του
δ. μόνο η Πάραλος

4. Ο Κόνων κατέφυγε στην Κύπρο:
α. για να σωθεί από τον Λύσανδρο που τον καταδίωκε
β. γιατί φοβόταν την οργή των Αθηναίων
γ. γιατί κατάλαβε ότι το κράτος των Αθηναίων είχε πλέον καταλυθεί
δ. γιατί εκεί θα γινόταν η επόμενη ναυμαχία με τους Σπαρτιάτες.

5. Μετά την ήττα η Πάραλος:
α. κατευθύνθηκε προς την Αθήνα για να ανακοινώσει τα γεγονότα
β. ακολούθησε τον Κόνωνα στην Κύπρο
γ. κατελήφθη από τον Λύσανδρο
δ. καταστράφηκε από τους Σπαρτιάτες γιατί ήταν το ιερό πλοίο των Αθηναίων

Ερωτήσεις σωστό -λάθος

Από τα πλοία των Σπαρτιατών «αἱ μὲν δίκροτοι ἦσαν, αἱ δὲ μονόκροτοι, αἱ δὲ παντελῶς κεναί» = ……
2. Οι Σπαρτιάτες κατέλαβαν επτά πλοία με τα πληρώματά τους εκτός από την Πάραλο = …..
3. Ο Ξενοφών ειρωνεύεται με τη φράση «συνέλεξεν τοὺς ἄνδρας» = ……
4. Ο Κόνων άρπαξε τα μεγάλα ιστία των Σπαρτιατών = ……
5. Ο Θώραξ φάνηκε απρόθυμος να βοηθήσει τον Λύσανδρο = ……
6. Οι περισσότεροι Αθηναίοι γλίτωσαν = ……
7. Ο Κόνων προσπαθούσε απεγνωσμένα να μαζέψει τους διασκορπισμένους Αθηναίους = ....
8. Ο Λύσανδρος κατέλαβε και το ιερό πλοίο των Αθηναίων, την Πάραλο = ............
9. Από τα πλοία του Αθηναϊκού στόλου σώθηκε μόνο το πλοίο του Κόνωνα = ...........
10. Η Σαλαμινία, το ιερό αυτό πλοίο, έφερε στην Αθήνα την είδηση της καταστροφής στους Αιγός ποταμούς = ..................

Γραμματική
Να κλίνετε σε ενικό και πληθυντικό αριθμό τα ουσιαστικά: ναῦς, ἀνθρώπων, τειχύδρια, ἄκραν, ἱστία
2. Να γραφούν τα τριτόκλιτα ουσιαστικά στις πλάγιες πτώσεις, ενικού και πληθυντικού αριθμού, χωρισμένα σε συμφωνόληκτα και φωνηεντόληκτα
3. Να δοθούν όλα τα επίθετα του αποσπάσματος στον αντίθετο αριθμό
4. Να γράψετε τα παραθετικά των επιθέτων: ταχίστην, πλήρεις, πλείστους, μεγάλα
5. Να γίνει χρονική αντικατάσταση στους ρηματικούς τύπους: ἐσήμανε, ἔχων, ἰδών, βοηθεῖν, διεσκεδασμένων, ἀνήχθησαν, ἔλαβε, συνέλεξεν, ἔφυγον, διεφθαρμένα, ἀπέπλευσε, ἀπαγγελοῦσα, γεγονότα
6. Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στα ρήματα: ἐσήμανε, ἀνήχθησαν, ἔλαβε, συνέλεξεν, ἀπέπλευσε
7. διεσκεδασμένων, διεφθαρμένα, ἀνήχθησαν, ἀπαγγελοῦσα: Να κλιθεί η οριστική και προστακτική του παρακειμένου της μέσης φωνής
8. Ποια ομάδα τριτόκλιτων περιέχει ένα μόνο σιγμόληκτο και ένα συγκοπτόμενο:
ἄνδρας – ναυσί – κράτος
β. νεῶν – Κόνων – ἄνδρας
γ. κράτος – Θώραξ – ναῦς
δ. ναυσί – ἐπίπλουν – πράγματα
9. Τα τρία γένη των πιο κάτω επιθέτων και μετοχών είναι: (Να σημειώσετε αν είναι Σωστό ή Λάθος)
α. δίκροτοι – δίκροτοι – δίκροτα = ……
β. πλήρεις – πλήρεις – πλήρη = ……
γ. παντός – πάσας – παντός = ……
δ. κατασχών – κατασχῶσα – κατασχόν = ……
ε. ἀπαγγελῶν – ἀπαγγελοῦσα – ἀπαγγελοῦν = ……

10. Να συμπληρώσετε τα κενά
Κόνων δέ, ἐπὶ ……………… (ὁρῶ, αορ. β΄) τὸν ἐπίπλουν, ἐσήμανεν εἰς τὰς ναῦς …………… (βοηθῶ, απαρ. αορ.) κατά κράτος. Οὗτος ταῖς ναυσίν …………… (φεύγω, αορ. β΄) καὶ …………… (κατέχω, αορ. β΄) τὴν Ἀβαρνίδα …………… (λαμβάνω, μτχ. αορ. β΄) τὰ μεγάλα ἱστία. 

ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ
Να γράψετε τις λέξεις του κειμένου που δηλώνουν ναυτική ορολογία και να σχηματίσετε άλλες ομόρριζες με αυτές λέξεις στην νέα ελληνική.
2. Να γράψετε ομόρριζα των λέξεων: βοηθεῖν, πλήρεις, ἔλαβε, συνέλεξεν, ἔφυγον, ἔγνω, διεφθαρμένα, ἔχων
3. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθένα από τα επόμενα ρήματα στην αρχαία ελληνικά: πλέω, φεύγω, λαμβάνω, γιγνώσκω, διαφθείρω, συλλέγω
4. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: πλήρεις, ἀνάγομαι, αὐτόθεν, λαμβάνω, διαφθείρω, φεύγω, γιγνώσκω
5. Με ποιες λέξεις του κειμένου είναι ομόρριζες οι: εύκρατος, πλειστηριασμός, μεσίστια, ασήμαντος, υπόγειο, ναύλα, καταφύγιο, αγγελιαφόρος, άγνοια, ψυχοφθόρος
6. Ποια είναι η αρχαία και ποια η σημερινή σημασία των λέξεων: διασκεδάζω (διασκεδάννυμι), διαφθείρομαι, απαγγέλλω
Ποια ομάδα λέξεων περιέχει μία μη ομόρριζη της γης:
α. υπόγειο – γεωγραφία – γαιοκτησία
β. έγγειος – αγγειοπλάστης – εξωγήινος
γ. γεωργία – γηγενής – υδρόγειος
δ. γεωπόνος – γήλοφος – καταγής

8. Συνθέστε τις λέξεις παίρνοντας μία από την Α και μία από τη Β:
Α                              Β
1. πράγματα        α. κατά
2. πλεῖν               β. κράτος
3. νεῶν                γ. ἔγνω
4. γῇ                    δ. πεζόν
5. ἄνδρας            ε. ἐπί
6. πρὸς               στ. ἔχων

9. Να συνδυάσετε κάθε λέξη της στήλης Α με την αντίστοιχη σημασία της στη στήλη Β:
Α                                     Β
1. συμπάρειμι              α. η επίθεση
2. ὁ ἐπίπλους               β. όλα μαζί
3. διασκεδάνυμμαι       γ. από εκεί
4. μονόκροτοι              δ. συμπορεύομαι
5. ἁθρόαι                     ε. το ακρωτήρι
6. συλλέγω                  στ. διασκορπίζομαι
7. τό τειχύδριον            ζ. προσεγγίζω
8. διαφθείρω                 η. μικρό οχυρό
9. κατέχω                     θ. το πλοίο με μια σειρά κωπηλατών
10. ἡ ἄκρα                    ι. συγκεντρώνω
11. αὐτόθεν                  ια. καταστρέφω

10. Να γράψετε την ετυμολογία των παρακάτω λέξεων του αρχαίου κειμένου: συμπάρειμι, ἐπίπλους, δίκροτος, πλήρης, συλλέγω, πρᾶγμα, διαφθείρω


πηγη: Εκπαιδευτήρια Καίσαρη 

1 σχόλιο:

  1. Ανώνυμος19/10/11, 6:39 μ.μ.

    πολυ καλη αναλυση, με βοηθησε πολυ στην εργασια μου!!!! 100000000000000000000 thanks!!!! πολυ καλη οργανωση!!!!! μπραβο σας!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή