Ισοκράτους «Περί Ειρήνης» Παράγραφοι 16, 20 – 21

1. Να μεταφράσετε το χωρίο: «Φημί … συμφερούσας».
(Ìï íÜ äåò 10)
2. Τι προτείνει ο Ισοκράτης και με ποιο σκεπτικό στην παράγραφο 16; Είχε πάντα τις ίδιες
απόψεις; (Ìï íÜ äåò 15)
3. Να παρουσιάσετε τα θετικά αποτελέσματα της ειρήνης λαμβάνοντας υπόψη τις πα -
ραγράφους 20-21:
Αν κάνουμε ειρήνη και συμπεριφερθούμε όπως ορίζουν οι κοινές συνθήκες, θα κατοι-
κούμε στην πόλη μας με μεγάλη ασφάλεια, αφού απαλλαγούμε από πολέμους και κιν-
δύνους και διχόνοια στην οποία τώρα έχουμε περιέλθει. Αντίθετα κάθε μέρα θα γινόμα-
στε πιο πλούσιοι απαλλαγμένοι από τους φόρους και τις τριηραρχίες και τις άλλες
εισφο ρές για τον πόλεμο και ασχολούμενοι με την καλλιέργεια των χωραφιών και τη
ναυτιλία και τις άλλες εργασίες, που έχουν εκλείψει εξαιτίας του πολέμου.
Ακόμη θα δούμε την πόλη μας να έχει διπλάσια έσοδα από όσα έχει τώρα, να είναι
γεμάτη από εμπόρους και ξένους και μετοίκους από τους οποίους έχει ερημωθεί τώρα.
Και το σπουδαιότερο, θα έχουμε συμμάχους όλους τους ανθρώπους όχι με τη βία αλλά
με τη θέλησή τους και δεν θα μας δέχονται όταν είμαστε ασφαλείς εξαιτίας της δύνα -
μής μας, κι όταν θα κινδυνεύουμε θα αποστατούν, αλλά θα συμπεριφέρονται όπως
αρμόζει να συμπεριφέρονται οι αληθινοί φίλοι και σύμμαχοι.
(Ìï íÜ äåò 15)
4. Τι γνωρίζετε για τους επιδεικτικούς λόγους;
(Ìï íÜ äåò 10)
5. Να βρεθούν από το πρωτότυπο κείμενο τύποι που να είναι ετυμολογικά συγγενείς των
παρακάτω λέξεων: αποθήκη, κατάχρηση, γονιός, διάταγμα, εισιτήριο, εφευρέτης, ανα -
φορά.
(Ìï íÜ äåò 10)

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. Υποστηρίζω, λοιπόν, ότι πρέπει να κάνουμε ειρήνη όχι μόνο με τους Χίους και τους
Ροδίους και τους Βυζαντίους και τους Κώες, αλλά και με όλους γενικά τους ανθρώπους
και να εφαρμόσουμε τις συνθήκες, όχι αυτές που τώρα κάποιοι έχουν προτείνει, αλλά αυ-
τές που συμφωνήθηκαν με το βασιλιά και τους Σπαρτιάτες, και που επιβάλλουν να είναι
αυτόνομοι οι Έλληνες και να αποχωρήσουν οι φρουρές απ’ τις ξένες πόλεις και ο καθέ-
νας να έχει τη δική του (πόλη). Γιατί δε θα βρούμε ούτε πιο δίκαιες, ούτε περισσότερο
επωφελείς για την πόλη από αυτές (τις συνθήκες).
2. Η παράγραφος 16 αποτελεί την πρόταση (propositio) του ρήτορα, η οποία διατυπώνε -
ται στη μακροσκελή περίοδο «Φημί δ’ οὖν χρῆναι … καί τήν αὑτῶν ἔχειν ἑκάστους». Ο
Ισοκράτης προτείνει τη σύναψη ειρήνης και τη δημιουργία ομαλών σχέσεων όχι μόνο
με τους πρώην συμμάχους (Κώους, Χίους, Ροδίους) που είχαν αποστατήσει από τη β΄
αθηνα3κή συμμαχία αλλά με ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο, ώστε να επικρατήσει πολι -
τική σταθερότητα. Υπογραμμίζει τους πιο σημαντικούς όρους ειρήνης που είχε προ -
τείνει και ο ρήτορας Εύβουλος, οι οποίοι προσεγγίζουν τους δυσμενείς, επονείδιστους
όρους της Ανταλκιδείου Ειρήνης. Σύμφωνα μ’ αυτούς κατοχυρώνεται η αυτονομία και
ανεξαρτησία των πόλεων, ότι πρέπει να αποχωρήσουν κάθε είδους στρατιωτικές φρου -
ρές από ξένα εδάφη και να αποδοθούν οι κτήσεις στους νόμιμους κατόχους.
Ο Ισοκράτης συχνά καταδίκαζε κάθε πράξη βιαιότητας από τη μεριά οποιασδήποτε
ελληνικής πόλης εναντίον άλλης ελληνικής. Θεωρούσε ως μόνο επιτρεπτό όπλο την
πειθώ. Η προσφυγή σε χρήση βίας ήταν θεμιτή μόνο όταν οι Έλληνες αγωνίζονταν ενα -
ντίον των βαρβάρων. Έτσι, ο ρήτορας θεωρεί ότι η σύναψη ειρήνης με όλους τους
ανθρώ πους στηρίζεται στις αρχές της δικαιοσύνης και εξυπηρετεί το συμφέρον της πό -
λεως.
Βέβαια τους όρους της Ανταλκιδείου ειρήνης ο Ισοκράτης είχε κατακρίνει στον «Πα -
νη γυρικό» (§116-7) το 380 π.Χ., όπου υπερασπιζόταν το δικαίωμα της Αθήνας να έχει την
ηγεμονία στον ελλαδικό χώρο. Η αλλαγή των πολιτικών του απόψεων οφείλεται στο ότι
η Αθήνα δεν ήταν πλέον η μεγάλη δύναμη του παρελθόντος, οι εμφύλιες διαμάχες των
Ελλήνων είχαν κορυφωθεί την εποχή της συγγραφής του Περί Ειρήνης και στο ότι ήταν
πολύ δύσκολο να αντιμετωπισθεί η περσική απειλή, αν προηγουμένως δεν εδραιωνόταν
η ενότητα των Ελλήνων.
3. Αν συνάψουν ειρήνη και σεβαστούν τις κοινές συνθήκες, η πόλη θα αποκτήσει οικονομι-
κή ευρωστία, αφού θα απαλλαγεί από φόρους και εισφορές για τον πόλεμο, και θα δι -
πλασιάσει τα έσοδά της από την έντονη οικονομική κίνηση από την επάνοδο των εμπό -
ρων, των ξένων και των μετοίκων. Θα ασχολούνται ακόμη με παραγωγικές, ειρηνικές
ενασχολήσεις, όπως η γεωργία, η ναυτιλία, η μεταλλουργία. Έτσι θα τεθούν οι βάσεις
για οικονομική άνοδο και κοινωνική ευδοκίμηση. Επίσης θα υπάρχει ασφάλεια, θα έχουν
ομόνοια μεταξύ τους και θα κερδίσουν αίγλη και υπόληψη ανάμεσα στους άλλους Έλληνες. Επίσης υπογραμμίζει και το ηθικό όφελος μιας σταθερής συμμαχίας που θα
βασίζεται πλέον στην πειθώ, την εκούσια φιλία και θέληση και όχι στη βία. Σύμφωνα με
τον Ισοκράτη, τότε οι σχέσεις με τους συμμάχους θα διέπονται από συνέπεια και
σταθερότητα. Έτσι με την παράθεση των υλικών και ηθικών αγαθών, που θα προκύ -
ψουν, θέλει να εντυπωσιάσει το ακροατήριο και κατ΄ επέκταση να πείσει για την ορθό -
τη τα των θέσεών του.
4. Επιδεικτικοί ή πανηγυρικοί λόγοι, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι επιτάφιοι, ήταν
οι εκφωνούμενοι σε διάφορες εορτές και συγκεντρώσεις. Με τους λόγους αυτούς εγκω-
μιάζονται ή επικρίνονται πράξεις και πρόσωπα του παρόντος με συνεχείς αναδρομές
στο παρελθόν και προβλέψεις του μέλλοντος. Ο ρήτορας ζητεί συγχρόνως να επιδείξει
τη ρητορική του δεινότητά και να προκαλέσει τις επευφημίες των ακροατών, χωρίς αυ-
τό να σημαίνει ότι δεν υπηρετεί και συγκεκριμένες πολιτικές σκοπιμότητες. Οι επιδεικτι-
κοί λόγοι είναι εξάλλου, κατά τον Αριστοτέλη, συγγενείς με τους συμβουλευτικούς. Ο
Ισοκράτης κρίνεται ως ο επιφανέστερος εκπρόσωπος του επιδεικτικού γένους.
5. συνθήκαις, χρῆσθαι, γενομέναις, προσταττούσαις, ἐξιέναι, εὑρήσομεν, συμφερούσας.