22.12.10

«ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ»
1η ΕΝΟΤΗΤΑ

Μπορεί η αρετή να γίνει αντικείμενο διδασκαλίας;
Ευβουλία = η ορθή σκέψη που πρέπει να χαρακτηρίζει το “πράττειν” όσο και
το “λέγειν”. Ο Πρωταγόρας προτάσσει το “πράττειν” αν και έρχεται μετά το
“λέγειν”, γιατί θεωρεί την πολιτική δράση πιο βασική για έναν πολιτικό.
Τα μαθήματα του Πρωταγόρα αφορούν:
α. τη διοίκηση του σπιτιού,
β. την επίλυση προβλημάτων της πόλης.
Η πρώτη αποτελεί προπαρασκευή για την πολιτική δραστηριότητα.
Αγαθοί πολίτες = Ο Πρωταγόρας δεν είπε ότι αναλαμβάνει να κάνει τους
άνδρες καλούς πολίτες. Είπε ότι έργο του είναι να φτιάχνει ικανούς πολιτικούς.
Μάλλον η άποψη του Σωκράτη είναι διαφορετική. Σκοπός είναι να μορφώσει
καλούς πολίτες, γιατί μόνο αυτοί μπορούν να γίνουν καλοί πολιτικοί.
Ωραία τέχνη …..πραγματικά = Ο Σωκράτης δεν αμφισβητεί την ικανότητα
του Πρωταγόρα, αλλά δεν πιστεύει ότι υπάρχει μια τέτοια τέχνη και
αμφιβάλλει για το ότι διδάσκεται.
Θεωρώ …….πως οι Αθηναίοι είναι σοφοί = για τη σοφία των Αθηναίων
μιλούν ο Ηρόδοτος, ο Ιππίας , ο Θουκυδίδης και ο Ισοκράτης. Όταν ο
Σωκράτης χαρακτηρίζει τους Αθηναίους σοφούς, εννοεί ότι ήξεραν να κάνουν
το σωστό. Όμως δεν αποκλείεται να μιλά ειρωνικά για τη σοφία των
Αθηναίων.

Εκκλησία του Δήμου = αποτελούνταν από γνωστούς κι ελεύθερους
Αθηναίους πολίτες ( περίπου 40.000). Σε έκτακτες συνεδριάσεις ήταν αρκετή η
παρουσία 6.000 πολιτών. Αρχικά η εκκλησία του δήμου συνεδρίαζε στην
Αγορά.
Τοξότες = αστυνομικά όργανα. Ονομάζονται και Σκύθες.
Πρυτάνεις = 50 βουλευτές μιας φυλής που διοικούσαν για 36 περίπου μέρες
την πόλη. Προέδρευαν στις συνεδριάσεις της εκκλησίας του Δήμου.
Το πράγμα αυτό = η πολιτική τέχνη. Ο Σωκράτης αποφεύγει να αναφερθεί
στο γεγονός ότι οι Αθηναίοι ακούγοντας τους ρήτορες και τους πολιτικούς να
μιλούν στην εκκλησία του δήμου καλλιεργούσαν την πολιτική τους κρίση. Έτσι
για το φιλόσοφο οι Αθηναίοι δεν πιστεύουν στην αναγκαιότητα της
διδασκαλίας της τέχνης αυτής, γιατί τη γνωρίζουν ήδη.
Οι πιο σοφοί και άριστοι των πολιτών = οι πολιτικοί, τους οποίους ο
Σωκράτης αποφεύγει να κατονομάσει λόγω της αντιπάθειας που τους είχε.
Αυτό που δεν μπορούν να μεταδώσουν οι άριστοι πολίτες στους γιους τους
είναι όχι η πολιτική τέχνη, αλλά η πολιτική αρετή.
Κριτική = Η επιχειρηματολογία του Σωκράτη δεν είναι τόσο πειστική γιατί:
α. δεν είναι δυνατό να λέμε ότι οι Αθηναίοι δεν είχαν ιδέα από πολιτική, αφού
άκουγαν διάσημους πολιτικούς στην εκκλησία του Δήμου.
β. δεν είναι αλήθεια ότι ο Περικλής δεν φρόντισε για την πολιτική μόρφωση
των γιων του. Όμως αυτοί δεν είχαν τις ικανότητες του πατέρα τους, το
δυναμικό του χαρακτήρα και την ευφυΐα του. Ο Πάραλος και ο Ξάνθιππος
ήταν ανάξια παιδιά ενός άξιου πατέρα.
Είναι γνωστό ότι τα παιδιά μεγάλων ανδρών γίνονται συχνά μετριότητες,
γιατί αισθάνονται μια μεγάλη απόσταση να τους χωρίζει από τους γονείς τους
που έχουν κατακτήσει την κορυφή. Με ενθάρρυνση όμως, μπορεί να έχουν
μια καλή εξέλιξη. 

γ. Παιδιά προβληματικά όπως ο Κλεινίας χρειάζονται ειδική αγωγή για να
διορθωθούν. Με όσα λέει εδώ ο Σωκράτης μοιάζει να πιστεύει ότι κάποιοι
άνθρωποι είναι από τη φύση τους κακοί και δε διορθώνονται με κανένα μέσο.
Μια τέτοια άποψη αναιρεί το « οὐδείς ἑκών κακός». Ο Σωκράτης θεωρούσε
την κακία ως έλλειψη γνώσης. Η αρετή είναι γνώση και ως τέτοια μπορεί να
διδαχτεί. Είναι γνωστό ότι πολλές φορές ο Σωκράτης έλεγε πράγματα που δεν
τα πίστευε (σωκρατική ειρωνεία). Προφανώς έχουμε να κάνουμε με τέχνασμα
του Πρωταγόρα για να αποδείξει ότι η αρετή διδάσκεται.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου