Α. Η Ευρώπη δεν είναι απλά μια ήπειρος της υδρογείου, όπως η Ασία, η Αφρική και η Αμερι­κή, είναι η μόνη παγκόσμια ήπειρος, καθώς βοήθησε να μπουν στον κόσμο, στην παγκόσμιο ιστο­ρία και οιάλλες ήπειροι, αλλά και επειδή ήταν η πηγή του πνεύματος της παγκοσμιότητας.

Β. Αυτό είναι καταρχήν το μεγάλο έργο της Ευρώπης. Ανακάλυψε τον επίγειο κόσμο ως ενιαίο σύνολο, οροθέτησε τον κόσμο αυτόν και του έδωσε τον ιστορικό του ρυθμό. Μπορεί οι άλλες ήπει­ροι με τους επιμέρους λαούς και τους ιδιαίτερους πολιτισμούς τους να ξεχώρισαν σε διάφορους το­μείς και να διέπρεψαν (Κινέζοι, Ισραηλίτες, Ινδοί, Ίνκας, Φοίκινες), αλλά μόνο η Ευρώπη άνοιξε αυτούς τους πλούσιους κλειστούς κόσμους και συνέβαλε τα μέγιστα στην αλληλεπίδραση των πο­λιτισμών.

Γ. Ωστόσο ο ευρωπαϊκός πολιτισμός χαρακτηρίζεται από μια μακραίωνη πνευματική παράδο­ση, αφού σ’ αυτόν το γεωγραφικό χώρο άνθησε κατά την αρχαιότητα ο ελληνικός και ο ρωμαϊκός πολιτισμός, ενώ κατά το Μεσαίωνα τα σύνορα της Ευρώπης ήταν κοινά με τα σύνορα του χριστια­νισμού. Στα χρόνια δε της Αναγέννησης άρχισε να διευρύνεται το πνεύμα, να αναπτύσσεται η επι­στήμη και η τεχνική, να εδραιώνεται η δημοκρατία και να τίθενται τα θεμέλια για τη διασφάλιση τωνανθρώπινων δικαιωμάτων.

Δ. Ο δυτικός κόσμος έχει μια κοινή ευρωπαϊκή συνείδηση, που τη συνεκτικότητα της την ο­φείλει στο τρίπτυχο: θρησκεία, αρχαία κλασσική ελληνική παιδεία και ρωμαϊκός πολιτισμός. Κα­ταρχάς, η δημιουργία αυτής της ενότητας του ευρωπαϊκού πολιτισμού θεμελιώνεται στη χριστιανι­κή κληρονομιά, που αποτέλεσε κοινή θρησκεία. Η θρησκευτική πίστη, το δώρο της χριστιανικής ηθικής και αγάπης, ένωσε τους Ευρωπαίους και μάλιστα τους προστάτεψε από βαρβαρικές επιδρο­μές. Σε δεύτερο επίπεδο η αρχαιοελληνική μεταφυσική φιλοσοφία και η γλώσσα των Ελλήνων έγι­ναν κοινό κτήμα του ευρωπαϊκού πολιτισμού και φάρος εξέλιξης και προόδου. Τέλος, η Ρώμη ήλθε να προσθέσει στο χώρο της πολιτικής πράξης την παρουσία της δημιουργώντας το παράδειγμα της ευνομούμενης πολιτείας, από το οποίο νομικοί και πολιτικοίάνδρες αντλούν υλικό.

Ε. Η ιστορία, λοιπόν , της Ευρώπης είναι ιστορία πνεύματος, γιατί σ’ αυτήν αναπτύχθηκαν σε μεγάλο βαθμό η τέχνη, η φιλοσοφία, θεωρητική και πρακτική, η πολιτική, η επιστήμη και η τεχνο­λογία, η ελευθερία και οδημοκρατικός διάλογος.

ΣΤ. Βέβαια, δεν θα ήμασταν διόλου ειλικρινείς αν μέναμε μόνο στα επιτεύγματα της Ευρώπης. Όπως κάθε σύνολο, έτσι και σ’ αυτό τον ιδιόμορφο πολιτισμό παρατηρούμε αδυναμίες, καταστρο­φικές πράξεις, βία, πολέμους, αλληλοσπαραγμούς, αδικοπραγίες, υποβάθμιση της ζωής. Για παρά­δειγμα η Ευρώπη είναι ένοχη, γιατί κατά την περίοδο των ανακαλύψεων και μετέπειτα δεν είχε ως στόχο μόνο να γνωρίσει και να αφομοιώσει δημιουργικά τους πνευματικούς θησαυρούς των άλλων ηπείρων, αλλά και να υποτάξει, να εκμεταλλευτεί ή να «εκπολιτίσει» τους κόσμους αυτούς. Άρα, αυτό που πρέπει αρχικά να αποφευχθεί είναι ο ευρωκεντρισμός. Κυρίως οι σύγχρονοι Ευρωπαίοι οφείλουν να πάψουν να θεωρούν το χώρο τους ως το κέντρο του κόσμου, βυθισμένοι μέσα στην πολιτική τους αυταρέσκεια.

Ζ. Μέσα σ’ αυτό τον ιστορικό χώρο της Ευρώπης σημαντική θέση κατέχει η Ελλάδα. Γη πε­ριορισμένη, αυτή η χερσόνησος που περιβάλλουν τ’ αρχιπέλαγά της, αλλά πιο πλούσια από οποια­δήποτε άλλη σε οτιδήποτε αγγίζει το στοχασμό και τη διανόηση. Το πνεύμα της κλασσικής Ελλά­δας, το ηρωικό έπος των Αλεξανδρινών χρόνων, ο ελληνορθόδοξος χριστιανισμός στα χρόνια του Βυζαντίου, η ελληνική επανάσταση του 1821, το ελληνικό θάρρος του 1940 είναι τρανταχτές απο­

δείξεις μιας ιστορικής πραγματικότητας, αλλά ταυτόχρονα και μια ιδέας. Διότι είναι γνωστό και αληθινό ότι η Ελλάδα στη μακραίωνη πορεία της έπλασε έναν πολιτισμό θαυμαστό, τον πιο ανθε­κτικό, τον πιο γόνιμο και διαδεδομένο που γίνεται μέσα στο χώρο και στο χρόνο. Αυτός ο πολιτι­σμός δεν είναι μόνο της Ελλάδας, ανήκει σε ολόκληρη την Ευρώπη και την οικουμένη. Σ’ αυτήν τη χώρα γεννήθηκαν ιδέες που συγκίνησαν ψυχές, διέγειραν το νου, αφύπνισαν συνειδήσεις. Πηγή δανεισμού η Ελλάδα, δανεισμού αξιών ανυπέρβλητων όπως είναι η γλώσσα, η ισονομία, το μέτρο, η αγωνιστικότητα, η αρετή, η παιδεία.

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ δυαδικό

2η εξεταστική περίοδος από 20/12/09 έως 09/01/10

Απαντήσεις στη ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ Λυκείου

Α.        ΠΕΡΙΛΗΨΗ Νοηματικοί άξονες:

•                      Η Ευρώπη διαφοροποιείται από τις άλλες ηπείρους καθώς ανακάλυψε τον κόσμο ως ενιαίο σύνολο, τον οριοθέτησε και του έδωσε τον ιστορικό ρυθμό του. •                      Συνέβαλε στην πολιτιστική αλληλεπίδραση. •                      Η Ευρωπαϊκή ιστορία, είναι ιστορία πνεύματος. •                      Στον πολιτισμό της Ευρώπης συνυπάρχει ο αρχαιοελληνικός, ο ρωμαϊκός και ο χριστιανικός κόσμος και τα επιτεύγματά του. •                      Το Ελληνικό πνεύμα διατηρεί περίοπτη θέση στον ευρύτερο Ευρωπαϊκό πολιτισμό. (Θεματικό κέντρο: Τα πολιτιστικά χαρακτηριστικά του Ευρωπαϊκού πολιτισμού).

Β.1       Η Δ΄ παράγραφος αναπτύσσεται με διαίρεση και αίτια -αποτελέσματα.

Β.2       Στη Β΄ παράγραφο κυριαρχεί η επίκληση στη λογική. Ως μέσα χρησιμοποιούνται γενικά αποδεκτές αλήθειες και ιστορικά παραδείγματα.

Β.3       Η Δ΄ παράγραφος αναφέρεται στα κύρια χαρακτηριστικά του ενιαίου Ευρωπαϊκού πολιτισμού, ενώ η Ε΄εξάγει ένα συμπέρασμα με βάση όσαπροαναφέρθηκαν, το οποίο, στη συνέχεια, το αιτιολογεί.

Β.5 Νοηματικοί άξονες:

•                      Η Ευρώπη κινδυνεύει να βυθιστεί στην πολιτιστική της αυταρέσκεια. •                      Στη σύγχρονη εποχή της παγκοσμιοποίησης ο πολιτιστικός απομονωτισμός λειτουργεί αρνητικά. •                      Η εμμονή στον Ευρωκεντρισμό δημιουργεί αισθήματα ιδιότυπου ``συλλογικού εθνικισμού`` που μακροπρόθεσμα λειτουργούν ρατσιστικά και εναντιώνονται στην οικουμενική πρόοδο και πολιτιστική ανάπτυξη. •                      Η Ευρωπαϊκή αυτή ``αυταρέσκεια`` αποκόπτει ουσιαστικά την Ευρώπη από το ευρύτερο πολιτιστικό ``γίγνεσθαι`` και εμποδίζει την ανανέωση. •                      κ.α.

Γ. Προτεινόμενο σχεδιάγραμμα έκθεσης

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:

Το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης επιβάλλει νέους κανόνες συνύπαρξης. – Ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός, ο οποίοςσυνιστά κύριο πόλο του, οφείλει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, τόσο για τη διατήρησή του, όσο και για την ανανέωση. Η παιδεία ουσιαστικό ``εργαλείο`` προς την κατεύθυνση αυτή. – αφορμή, για να δηλωθεί η επικαιρικότητα.

Κ. ΘΕΜΑ:

Α. Στοιχεία στα οποία οφείλει να στηριχθεί ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός:

• Κοινές ιστορικές καταβολές (ανάμεσα στα κράτη της Ευρώπης).

•           Κοινές πολιτιστικές καταβολές.

•           Ανθρωπιστικό πνεύμα, γενικότερη έμφαση στην πνευματικότητα.

•           Αισθητικές αντιλήψεις.

•           Ικανότητα προσαρμογής στα νέα δεδομένα.

•           Αποφυγή ``ευρωκεντρισμού``.

•           Ουσιαστικές παρεμβάσεις σε διεθνή ζητήματα.

•           Εκδήλωση έντονου ενδιαφέροντος για τα φλέγοντα διεθνή ζητήματα – περιβάλλον, ανθρώπινα δικαιώματα, κ.λ.π. – .

Μεταβατική παράγραφος

Β.         Η παιδεία οφείλει να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο – συγκεκριμένα, οφείλει:

•                      να τονίζει και να προωθεί τις διαχρονικές ηθικοπνευματικές αξίες. •                      να αναδεικνύει την πολιτιστική Ευρωπαϊκή ενότητα. •                      να αντιστέκεται – ως ανθρωπιστική – στο στείρο υλιστικό πνεύμα των καιρών. •                      να ευαισθητοποιεί στα σύγχρονα προβλήματα, προτείνοντας ταυτόχρονα λύσεις. •                      να διαμορφώνει Ευρωπαίους με ανοιχτούς ορίζοντες, απαλλαγμένους από συντηρητικά στερεότυπα και αντανακλαστικά. •                      να προωθεί την επιστημονική ανάπτυξη αναλαμβάνοντας ανάλογες πρωτοβουλίες χωρίς να ``ακολουθεί`` τιςΗΠΑ και Ιαπωνία. – π.χ., πείραμα CERN. –. •                      να καλλιεργεί το πνεύμα τηςειρήνης, της συναδέλφωσης και αλληλεγγύης των λαών. •                      κ.α.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

Στον επερχόμενο κίνδυνο ``εξαμερικανισμού`` της ανθρωπότητας, στα πλαίσια της ``βίαιης`` και επιβαλλόμενης παγκοσμιοποίησης, η Ευρώπη οφείλει να επαληθεύει διαρκώς την πολιτιστική παρουσία και προσφορά της, εκμεταλλευόμενη τοτεράστιο μέγεθός της.