ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ∆ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ Β΄ΛΥΚΕΙΟΥ

ΓΙΑΕΝΑΣΗΜΕΙΟΛΟΓΙΚΟ ΑΝΤΑΡΤΟΠΟΛΕΜΟ

(Ανακοίνωση του Umberto Eco στο Συνέδριο “Vision 67” που οργάνωσε στη Νέα Υόρκη το International Center for Communication, Art and Sciences τον Οκτώβρη του 1967).

Πριν λίγα χρόνια ακόµη όποιος ήθελε να πάρει την πολιτική εξουσία σε µία χώρα δεν είχε παρά να αποκτήσει το έλεγχο του στρατού και της αστυνοµίας. Σήµερα µόνο στις υπανάπτυκτες χώρες οι φασίστες στρατηγοί, για να κάνουνε πραξικόπηµα, χρησιµοποιούν τανκς. Αρκεί να φτάσει µια χώρα σ’ ένα σηµαντικό επίπεδο εκβιοµηχάνισης για ν’ αλλάξει τελείως η κατάσταση: την επόµενη της πτώσης του Χρουστσόφ οι διευθυντές της Πράβδα, της Ισβέστια και των προγραµµάτων ραδιοφώνου και τηλεόρασης αντικαταστάθηκαν. Καµία κίνηση στο στρατό. Σήµερα µια χώρα ανήκει σ’ αυτόν που ελέγχει τα µέσα ενηµέρωσης.

∆ε σας λέω καινούρια πράγµατα: τώρα πια, όχι µόνο οι ειδικοί, αλλά ακόµη και το πλατύ κοινό άρχισε να αντιλαµβάνεται ότι ζει στην εποχή των επικοινωνιών. Όπως παρατήρησε ο καθηγητής Mc Luhan, η ενηµέρωση δεν είναι πια ένα όργανο για την παραγωγή οικονοµικών αγαθών, αλλά έγινε η ίδια το κυριότερο από τα αγαθά. Η ενηµέρωση έγινε βαριά βιοµηχανία. Όταν η οικονοµική δύναµη µετατοπίζεται από αυτόν που έχει στα χέρια του τα µέσα παραγωγής σε αυτόν που έχει στα χέρια του τα µέσα ενηµέρωσης, που είναι καθοριστικά για τον έλεγχο των µέσων παραγωγής, το πρόβληµα της αλλοτρίωσης αλλάζει νόηµα. Μπρος στη σκιά ενός δικτύου που απλώνεται και καλύπτει την υδρόγειο, κάθε πολίτης γίνεται µέλος ενός νέου προλεταριάτου. Αλλά µέσα σ’ αυτό το προλεταριάτο κανένα επαναστατικό κίνηµα δε θα µπορούσε να διακηρύξει «Προλετάριοι όλου του κόσµου ενωθείτε!» Γιατί, ακόµη κι αν τα µέσα επικοινωνίας, µε την ιδιότητα των µέσων παραγωγής, άλλαζαν αφεντικό, η κατάσταση υποταγής δε θα άλλαζε. Τελικά είναι σωστό να φοβόµαστε ότι τα µέσα επικοινωνίας θα αλλοτριώνουν τον άνθρωπο ακόµη κι αν κατευθύνονται από το λαό.

Αυτό που κάνει την εφηµερίδα επίφοβη δεν είναι (ή τουλάχιστον δεν είναι µόνο) η οικονοµική και πολιτική εξουσία που τη διευθύνει. Η εφηµερίδα, σαν µέσο επηρεασµού της γνώµης των πολιτών, γεννήθηκε από την εποχή της εµφάνισης των πρώτων περιοδικών ενηµερωτικών εκδόσεων. Όταν κάποιος κάθε µέρα είναι υποχρεωµένος να γράψει τόσες ειδήσεις όσες χωράνε στον καθορισµένο αριθµό σελίδων και πρέπει αυτές οι ειδήσεις να µπορούν να διαβαστούν από ένα κοινό µε διαφορετικά γούστα, κοινωνική τάξη, µόρφωση, απλωµένο σε µια ολόκληρη εθνική επικράτεια, η ελευθερία του είναι κιόλας ξεγραµµένη: το περιεχόµενο των µηνυµάτων δεν θα εξαρτηθεί από το συγγραφέα, αλλά από τις τεχνικές και κοινωνικές προδιαγραφές του µέσου µαζικής ενηµέρωσης.

Όλα αυτά τα είχαν αντιληφθεί από πολύ καιρό οι πιο αυστηροί κριτές της µαζικής κουλτούρας όταν έλεγαν: «Τα µαζικά µέσα ενηµέρωσης δεν είναι κανάλια ιδεολογιών, είναι αυτά τα ίδια µια ιδεολογία». Αυτή η άποψη, που σ’ ένα βιβλίο µου χαρακτήριζα «τροµερή», υπονοεί το παρακάτω: δεν έχει σηµασία τι θα πείτε µέσα από τα διάφορα mass media. Τη στιγµή που ο δέκτης περιτριγυρίζεται από πληροφορίες που του έρχονται από διάφορα κανάλια, ταυτόχρονα και µε µια ορισµένη µορφή, η φύση αυτών των πληροφοριών έχει ελάχιστη σηµασία. Αυτό που µετράει είναι ο περιοδικός και οµοιόµορφος βοµβαρδισµός µε ειδήσεις, κατά τον οποίο τα µηνύµατα ισοπεδώνονται και χάνουν τις διαφορές τους.

Λεξιλόγιο

•                      Προλετάριος: κατά τη µαρξιστική φιλοσοφία αυτός που ανήκει στην τάξη των µισθωτών εργατών και δεν κατέχει ή ελέγχει τα µέσα παραγωγής. •                      Αλλοτρίωση: αποξένωση

ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ

Α) Να γράψετε τηνπερίληψη του κειµένου σε 100 λέξεις. Μονάδες 25

Β) 1. Ο Umberto Eco γράφει ότι «µια χώρα ανήκει σ’ αυτόν που ελέγχει τα µέσα ενηµέρωσης». Ένας από τους τρόπους που το πετυχαίνουν είναι η παραπληροφόρηση. Να γράψετε σε 5 – 6 σειρές τους παράγοντες που την προκαλούν.

Μονάδες 10

2.Να επισηµάνετε τα δοµικά στοιχεία της 3ης παραγράφου του κειµένου. (Αυτό που κάνει … µαζικής ενηµέρωσης. Μονάδες 5

3. Να µετατρέψετε τη σύνταξη από παθητική σε ενεργητική (όπου αυτό είναι δυνατό) στην παρακάτω περίοδο λόγου: « Όταν η οικονοµική δύναµη µετατοπίζεται από αυτόν που έχει στα χέρια του τα µέσα παραγωγής σε αυτόν που έχει στα χέρια του τα µέσα ενηµέρωσης, που είναι καθοριστικά για τον έλεγχο των µέσων παραγωγής, το πρόβληµατης αλλοτρίωσης αλλάζει νόηµα». (2η παράγραφος)

Μονάδες 5

4. Να γράψετε πέντε λέξεις του κειµένου που χρησιµοποιούνται µε τη συνυποδηλωτική (µεταφορική)

τους σηµασία. Μονάδες 5

Γ) ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Σε άρθρο που θα δηµοσιευτεί σε σχολικό περιοδικό να αναφερθείτε τόσο στην προσφορά όσο και στις αρνητικές συνέπειες από τα Μ.Μ.Ε. (350 λέξεις) Μονάδες 50