Τ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ I Α

Πως ορίζεται η τεχνολογία;
Η Τεχνολογία είναι η πρακτική εφαρμογή των πορισμάτων των θετικών επιστημών με τη βοήθεια της μηχανής, καθώς και το σύνολο των γνώσεων γύρω απ' αυτή την εφαρμογή.


Ιστορική αναδρομή

Ο άνθρωπος στην προσπάθεια του να επιβιώσει επινόησε, αρχικά, απλά εργαλεία και μεθόδους, που προέρχονταν απ' την καθημερινή του εμπειρία. Οι προσπάθειες του αυτές, επειδή βοήθησαν στην κάλυψη σημαντικών αναγκών, εντάχθηκαν στα στοιχεία του ανθρώπινου πολιτισμού με τον όρο «τεχνική».

Καθώς ο άνθρωπος εξελίχθηκε πνευματικά και προώθησε σταδιακά την επιστημονική σκέψη, προχώρησε και στην εφαρμογή των επιτευγμάτων στην πράξη. Έτσι επινόησε πρακτικές που στηρίζονταν πια στην επιστημονική γνώση, η οποία κατασκεύασε μηχανές. Τα επιτεύγματα αυτά επικράτησε ν' αναφέρονται με τον όρο «τεχνολογία», ώστε να είναι σαφής η σύνδεσή τους με την επιστήμη. Σήμερα πια ο όρος «τεχνολογία» χρησιμοποιείται παράλληλα με τον όρο «τεχνική» και σημαίνει την εφαρμοσμένη επιστήμη.

Στη σημερινή εποχή η τεχνολογία έχει αναπτυχθεί θεαματικά κι εξελίσσεται μ' αλματώδη ταχύτητα. Παράλληλα με την επιστήμη αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της ανθρώπινης ζωής και δράσης. Δίκαια, λοιπόν, η εποχή μας αποκαλείται «τεχνολογική» ή «εποχή της υψηλής τεχνολογίας».

Ποια είναι τα θετικά αποτελέσματα της τεχνολογίας;

• Αύξηση της γνώσης 
• άνοδος του μορφωτικού επιπέδου,
• καταπολέμηση του αναλφαβητισμού, απαλλαγή από προλήψεις, προκαταλήψεις, δεισιδαιμονίες,
• καλύτερη ταξινόμηση κι οργάνωση της γνώσης. Η γνώση γίνεται εύκολα κοινωνικό αγαθό, με την πρόσβαση σε τράπεζες δεδομένων, βιβλιοθήκες, πανεπιστήμια, κινηματογράφο κλπ., 
• αύξηση του ενδιαφέροντος για την επιστήμη, διεύρυνση της επιστημονικής έρευνας. Διείσδυση στο μικρόκοσμο και το μακρόκοσμο, ανάπτυξη της τεχνολογίας του διαστήματος, αναζήτηση ζωής σ' άλλους πλανήτες, 
• έγκαιρη κι έγκυρη πληροφόρηση σ' εθνική και παγκόσμια κλίμακα (έντυπος κι ηλεκτρονικός τύπος, διαδίκτυο κλπ.), 
•  ικανοποίηση των βασικών αναγκών, βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, 
• ειδίκευση — παροχή διευκολύνσεων κι ανέσεων — ελάττωση μόχθου, αυτοματισμός, απλούστευση ζωής — αύξηση του ελεύθερου χρόνου, 
•  ποικίλες δυνατότητες για διασκέδαση και ψυχαγωγία (ραδιόφωνο, τηλεόραση, κινηματογράφος κτλ.), 
• ευκολότερη επικοινωνία ατόμων και λαών — πολιτιστική αλληλεπίδραση (τέχνη, γλώσσα κλπ.) — κοσμοπολιτισμός, 
•  πρόοδος της ιατρικής, πρόληψη και καταπολέμηση ασθενειών — αύξηση του μέσου όρου ζωής, 
• ψυχική ικανοποίηση και χαρά απ' την αίσθηση της δημιουργίας, της κατάκτησης της γνώσης και της προσφοράς, 
• έλεγχος της φύσης — σιγουριά λόγω της κυριαρχίας του ανθρώπου στον κόσμο, 
• καινούργιες πηγές ενέργειας,
• αύξηση των τομέων απασχόλησης και των θέσεων εργασίας,
• αύξηση της παραγωγής κι ανάπτυξη όλων των κλάδων: εμπόριο, γεωργία, βιομηχανία — οικονομία χρόνου και χρημάτων, 
• βελτίωση των συνθηκών εργασίας και δυνατότητα εκτέλεσης πολλών και σημαντικών δραστηριοτήτων εξ αποστάσεως (τηλεργασία, τηλεχειρισμός κλπ.), Β εξέλιξη μέσων μεταφοράς και συγκοινωνίας.

Αίτια κακής χρήσης της τεχνολογίας

• Θεοποίηση της μηχανής,
• προβολή των υλικών αξιών, κυνήγι του κέρδους, απληστία του ανθρώπου,
• παραμερισμός των ηθικών αξιών κι ανάδειξη νέων (π.χ. χρήμα), 
• απουσία πνευματικής καλλιέργειας, έλλειψη ιδανικών, ανηθικότητα,
• η «επιστήμη για την επιστήμη» κι όχι η «επιστήμη για τον άνθρωπο», 
• αδυναμία προσαρμογής του ατόμου, σύγχυση λόγω της ταχύτατης εξέλιξης.

Ποια είναι τα αρνητικά αποτελέσματα της τεχνολογίας;

• Προσκόλληση στη μηχανή, υλιστική νοοτροπία — αδιαφορία για την πνευματική καλλιέργεια και απομάκρυνση απ' τη σφαιρική μόρφωση,
• εξειδίκευση, πνευματική μονομέρεια, υπεροψία της δύναμης, μανία για τεχνολογική τελειότητα, απομάκρυνση των φυσικοθετικών επιστημών απ' τις ανθρωπιστικές, απώλεια του μέτρου — τεράστιοι κίνδυνοι για την ανθρωπότητα, 
• παθητικοποίηση του ανθρώπου, αφού η μηχανή αντικατέστησε την ανθρώπινη σκέψη — ατονία της κριτικής σκέψης και του γόνιμου προβληματισμού, υποβάθμιση της δημιουργικής φαντασίας — κατευθυνόμενη βούληση, εύκολη αποδοχή των μηνυμάτων, 
• απώλεια των ηθικών αξιών κι αρχών, υποκρισία, ασυνέπεια, κυριαρχία των παθών (ατομισμός, φανατισμός κτλ.), 
•  κρίση θεσμών κι αξιών (οικογένεια, θρησκεία κτλ.), 
• υποδούλωση του ατόμου στην τεχνολογία, στα υλικά αγαθά και το χρήμα — υπερεργασία — απουσία στοιχειώδους ελεύθερου χρόνου ή σπατάλη του για εκτόνωση σε φτηνή διασκέδαση,
• άγχος απ' τους γρήγορους ρυθμούς της τεχνολογικής ανάπτυξης και την προσπάθεια του σύγχρονου ανθρώπου να τους παρακολουθήσει — πίεση, ατομικισμός, ψυχολογικά προβλήματα, αυτοκτονίες, μαζοποίηση,
•  αποξένωση των ανθρώπων, κρίση των διαπροσωπικών σχέσεων, έλλειψη ανεκτικότητας και συνεργασίας, μοναξιά,
• δημιουργία εγκεφαλικών ανθρώπων, έλλειψη ανθρωπιάς κι ευαισθησίας — κοινωνικοί κίνδυνοι (βία, εγκληματικότητα, ναρκωτικά κτλ.),
• καλλιέργεια στείρου ανταγωνισμού (διεθνούς ή μη) για το ποιος θα προσεγγίσει περισσότερο τ' αγαθά της τεχνολογίας,
• υπερκατανάλωση, ικανοποίηση πλασματικών αναγκών,
• παραγκωνισμός του ανθρώπου απ' την εργασία — μείωση των θέσεων εργασίας, αύξηση της ανεργίας — δυσάρεστες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες,
• μετατροπή της εργασίας σε μηχανική ενέργεια, περιορισμός της πρωτοβουλίας και της δημιουργικής συμμετοχής του ανθρώπου — αποξένωση απ' τα προϊόντα, απουσία οποιασδήποτε χαράς, ψυχική κόπωση, ανία, κορεσμός,
•  καλλιέργεια φανατισμού ή μεσσιανισμού απ' τα ΜΜΕ, προβολή ή επιβολή ηγετών, κατάργηση του ουσιαστικού διαλόγου, προπαγάνδα, παραπληροφόρηση, αποπροσανατολισμός του λαού απ' τα σημαντικά προβλήματα, εξυπηρέτηση συμφερόντων και σκοπιμοτήτων,
• καταπάτηση των ανθρωπίνων ελευθεριών και δικαιωμάτων,
• υπερπληθυσμός, αστυφιλία που υποβαθμίζουν συνεχώς την ποιότητα
• ασύδοτη εκμετάλλευση ή απομάκρυνση του ατόμου απ' τη φύση, εξάντληση των φυσικών πόρων — κλονισμός της υγείας,
• αναδιοργάνωση της εκπαίδευσης λόγω της δημιουργίας των απαραίτητων στελεχών για το χειρισμό και τον έλεγχο των αυτοματοποιημένων συστημάτων — μονόπλευρη τεχνοκρατική παιδεία που παράγει ανθρώπους χωρίς ολοκληρωμένη προσωπικότητα,
• προοδοπληξία, απομάκρυνση του ανθρώπου απ' την παράδοση και τις αξίες που συνδέονται μ' αυτή (π.χ. τέχνη, γλώσσα κλπ.),
• εκβιομηχανισμός κι εμπορευματοποίηση της τέχνης, η οποία δεν υπηρετεί πια το αισθητικά ωραίο, 
•  άνιση κατανομή των τεχνολογικών επιτευγμάτων στους λαούς, διεύρυνση του χάσματος, 
• πολιτιστική διείσδυση των αναπτυγμένων χωρών μέσω της τεχνολογίας — οικονομική εξάρτηση των λιγότερο αναπτυγμένων — επιβολή του δίκαιου του ισχυρού, 
• ανάπτυξη φοβερών εξοπλισμών που απειλούν όχι μόνο την ειρήνη αλλά και την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου στη γη.

Λύσεις

• Συνειδητοποίηση των αρνητικών σημείων της τεχνολογίας, ευαισθητοποίηση και προβληματισμός, 
• χρήση της γνώσης με τη βοήθεια της ορθής λογικής, 
• η μηχανή μέσον κι όχι σκοπός, 
• ισόρροπη ανάπτυξη τεχνικού και πνευματικού πολιτισμού, 
• ενεργοποίηση και συλλογική δράση, επικοινωνία, ενίσχυση της ηθικής ή κοινωνικής συνείδησης του ατόμου, 
• περιορισμός της καταναλωτικής μανίας,
• μόρφωση μ' ανθρωπιστικό περιεχόμενο, καλλιέργεια της ψυχής κι όξυνση της κρίσης, 
• επαναπροσδιορισμός της στάσης του ανθρώπου σε θέματα ανθρωπιστικά, 
• απαλλαγή από προκατασκευασμένα σχήματα σκέψης, 
• επιστράτευση των πνευματικών ανθρώπων, 
• υπευθυνότητα των επιστημόνων.