ΛΥΣΙΑ ΥΠΕΡ ΜΑΝΤΙΘΕΟΥ

Προοίµιο

§§ 1 - 3

1. χάριν εἶχον: Ποια εντύπωση επιθυµεί να δηµιουργήσει ο οµιλητής;

2. Με ποιες λέξεις διαγράφει ο Λυσίας το ήθος του πελάτη του;

3. Ποια σηµεία του προοιµίου επιβεβαιώνουν την αντίληψη του οµιλητή για τη µεταστροφή της γνώµης των βουλευτών; Να δικαιολογήσετε τις επιλογές σας.

4. Σε ποια συµπεράσµατα θα µπορούσαµε να οδηγηθούµε για την αθηναϊκή δηµοκρατία και τις προτεραιότητες που αυτή θέτει από το γεγονός της δοκιµασίας των αρχόντων;

5. βούλοµαι, βουλεύοµαι: Να γράψετε τη σηµασία των ρηµάτων.

6. Να γράψετε στην αρχαία ελληνική από ένα συνώνυµο για τις παρακάτω λέξεις: πράττω, βιόω-ῶ, φαίνοµαι, δέοµαι, ἡγοῦµαι.

7. εὔνους < εὖ + νοῦς < εὔνοια: Να γράψετε στη νέα ελληνική πέντε λέξεις αλλάζοντας το α΄ συνθετικό, όπως στο παράδειγµα: εύνοια → υπόνοια.

8. φέρω: Να γράψετε στα νέα ελληνικά τρία παράγωγα ή σύνθετα από κάθε θέµα του ρήµατος: θ. φερ- / φορ- / ενεκ- / και ένα σύνθετο από το θ. φωρ.

Αναίρεση της κατηγορίας

§§ 4 – 8

§§ 4-5

1. Με ποια στοιχεία της προσωπικής του ζωής προσπαθεί ο Μαντίθεος να επηρεάσει τους βουλευτές;

2. Ποιος είναι ο κύριος και πρωταρχικός σκοπός του ρήτορα στη διήγηση;

3. ἤλθοµεν πριν … πένθ ἡµέραις: Από ποια σκοπιµότητα νοµίζετε ότι υπαγορεύεται η δήλωση αυτή του Μαντιθέου;

4. Να γράψετε στην αρχαία ελληνική ένα συνώνυµο για τις παρακάτω λέξεις:
µαρτυρῶ = .................................... πράττω = .....................................
ἔρχοµαι = .................................... γιγνώσκω = .....................................
βούλοµαι = .................................... σκοπῶ = .....................................
ἐξαµαρτάνω = ....................................

5. Να συµπληρώσετε τις προτάσεις µε παράγωγα των ρηµάτων που δίδονται:
καθαιρέω-ῶ: Η ....................................... του στρατηγού
ἐξαιρέω-ῶ: Έχει .................................. ήθος, γι αυτό αποτελεί ...…………στη διαφθορά που επικρατεί.
δίδωµι (δω/δο-): Πληρώνω τις ....................................................
Το βιβλίο είναι ένα καλό ..............................
Όποιος προσφέρει δώρα λέγεται ..........................
γιγνώσκω: Η .............. είναι δύναµη
Έχει πλήρη .................... του γεγονότος
Είναι επιστήµων ............................. κύρους

§§ 6-7

6. Ο Μαντίθεος χαρακτηρίζει την εγγραφή στο σανίδιον ως µη αξιόπιστη. Πώς αιτιολογεί το χαρακτηρισµό;

7. ὥστε πολὺ ἂν δικαιότερον …. πιστεύτοιτε: Σε ποιο συµπέρασµα καταλήγει ο οµιλητής; Να διατυπώσετε αναλυτικά τα επιχειρήµατά του.

8. ῥᾴδιον ἦν, ἀναγκαῖον ἦν: Ποια είναι η σηµασία τους στην αποδεικτική διαδικασία;

9. Να γράψετε τη σηµασία των παρακάτω ρηµάτων:
ἀναδίδωµι ἀντιδίδωµι ἀποδίδωµι µεταδίδωµι διαδίδωµι ἐκδίδωµι ἐπιδίδωµι παραδίδωµι

10. Ποια είναι η σηµασία των ρηµάτων πυνθάνοµαι, µανθάνω και ἐπίσταµαι

§§ 8

11. ὥστε µηδεν ... την ἀπολογίαν: Να σχολιάσετε το συµπέρασµα στο οποίο κατέληξε ο Μαντίθεος σε συνδυασµό µε τα επιχειρήµατα που χρησιµοποίησε.

12. Με ποιο τρόπο ο Μαντίθεος αµβλύνει την κατηγορία του ιππέα;

13. Ποια εικόνα σχηµατίζετε για τον Μαντίθεο, από όσα αναφέρει στο απόσπασµα αυτό και από τον τρόπο µε τον οποίο τα παρουσιάζει;

14. Να σχηµατίσετε σύνθετα επίθετα ή ουσιαστικά µε α΄ συνθετικό το επίρρηµα εὖ και να γράψετε µε πέντε από αυτά προτάσεις στη νέα ελληνική:

εὖ + ἦθος = ευήθης = ο αφελής, ο ανόητος
εὖ + ἁλῶναι < ἁλίσκοµαι =........... εὖ + δαίµων = .....................................
εὖ + βουλή (σκέψη) =.................... εὖ + γλῶττα = .....................................
εὖ + γένος = .................................... εὖ + ἀκούω = .....................................

15. Να γράψετε παράγωγα ουσιαστικά από τα ρήµατα:
α) πέµπω: ........................ ........................ .................... ....................
β) δίδωµι: ........................ ........................ .................... ....................
γ) πάσχω: ........................ ........................ .................... ....................
δ) ἔχω: ........................ ........................ .................... ....................

§§ 9 - 13

§§ 9 – 10

1. ἐν µὲν τοῖς ἄλλοις ἀγῶσι, «ἐν δὲ ταῖς δοκιµασίαις: Τι εννοεί µε τις φράσεις αυτές ο Μαντίθεος και ποια είναι η σχέση τους µε την πορεία του λόγου του;
2. Γιατί ο Μαντίθεος συνδέει την οικονοµική του κατάσταση µε τις συµφορές της πόλης;
3. Ο θεσµός της προίκας στην κοινωνία της αρχαίας Αθήνας και η επικράτησή του µέχρι πριν λίγα χρόνια ποια στάση της κοινωνίας απέναντι στη γυναίκα φανερώνει; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας. 
4. Να γράψετε στην αρχαία ελληνική από ένα αντίθετο για τις παρακάτω λέξεις: βιόω-ῶ, φηµί, αἰσχρός, νεώτερος, ὁµολογῶ.
5. διατριβή: Ποια είναι η σηµασία της λέξης στην αρχαία και στη νέα ελληνικη; Να γράψετε µια πρόταση, όπου θα φαίνεται η σηµασία της στη νέα ελληνική.
6. Να συµπληρώσετε τα κενά µε σύνθετα ρήµατα και ουσιαστικά
οµόρριζα του ρ. βαίνω ακολουθώντας το παράδειγµα:
διά + βαίνω = διαβαίνω < διάβαση
ἀνά + βαίνω = ................................................................................................
ὑπέρ + βαίνω = ................................................................................................
ἀπό + βαίνω = ................................................................................................
ἐκ + βαίνω = ................................................................................................
πρός + βαίνω = ................................................................................................
µετά + βαίνω = ................................................................................................
παρά + βαίνω = ................................................................................................
κατά + βαίνω = ................................................................................................

§§ 11-12

1. Να εντοπίσετε το σηµείο του λόγου, όπου ο Μαντίθεος τονίζει ότι η ευπρεπής συµπεριφορά στην ιδιωτική ζωή αποτελεί εγγύηση για τη δηµόσια ζωή και να αξιολογήσετε το επιχείρηµά του αυτό.
2. Ποιες πληροφορίες σχετικά µε τη συµπεριφορά νεαρών Αθηναίων µπορούµε να συναγάγουµε από το συγκεκριµένο κείµενο; 
3. λογοποιοῦντας καὶ ψευδοµένους περὶ ἐµοῦ: Ποιο αρνητικό κοινωνικό φαινόµενο θίγει ο Μαντίθεος και τι νοµίζετε ότι επιδιώκει µε την αναφορά του αυτή;
4. Να σχηµατίσετε στη νέα ελληνική προτάσεις µε τις ακόλουθες λέξεις: δοκιµασία, ακρόαση, τεκµήριο, πολέµιος, καθεστώς.
5. 5. Ποια είναι η σηµασία των παρακάτω ρηµάτων: ἀποδείκνυµι, ἐνδείκνυµι, ἐπιδείκνυµι ἐπιγίγνοµαι, προσγίγνοµαι, ἐκγίγνοµαι
6. Να συµπληρώσετε τα κενά ακολουθώντας το παράδειγµα:
κατά + φηµί = κατάφαση, καταφατικός
Π.χ. η απάντησή του ήταν καταφατική.
πρό + φηµί = ................................................................................................
α (στερ.) + φηµί = ................................................................................................
ἀπό + φηµί = ................................................................................................
ἀντί + φηµί = ................................................................................................
ἀνά + λαµβάνω = ............................................................................................
πρό + λαµβάνω = ............................................................................................
πρό + κατά + λαµβάνω = ..........................................................................................
Β. Να χρησιµοποιήσετε τις λέξεις που θα φτιάξετε σε σύντοµες προτάσεις

§§ 13

1. Σε ποιο ιστορικό γεγονός αναφέρεται ο Μαντίθεος στην § 13 και τι επιθυµεί να αποδείξει;
2. Σε ποιο σηµείο της § 13 η σκέψη του Μαντιθέου έχει γενικό κύρος;
3. Να εντοπίσετε τις λέξεις του κειµένου που είναι οµόρριζες µε τις παρακάτω: δόγµα, όψη, γηγενής, ευεξία, άβατος, δέηση, τύχη. (σε όλο το 9-13)
4. Να συνδέσετε κάθε λέξη της στήλης Α µε τις λέξεις της στήλης Β, µε τις οποίες έχει κοινό θέµα (σε σύνθεση ή µη), γράφοντας µπροστά από κάθε αριθµό της στήλης Α το ή τα γράµµατα από τη στήλη Β28.
Α                                      Β

1. φηµὶ

2. ἡγοῦµαι

3. ὁρῶ

4. γίγνοµαι

5. οἶδα


Β
α) εισηγητής
β) αυτόπτης
γ) γενεά
δ) προφήτης
ε) προγενέστερος
στ) κατάφαση
ζ) όραση
η) όραµα
θ) ηγούµενος
ι) ιστορία
ια) ηγεµόνας
ιβ) κάτοπτρο
ιγ) είδηση

ΑΣΚΗΣΕΙ §§ 14-17

§§ 14-15

1. Πού απέβλεπε ο Μαντίθεος, όταν ο ίδιος παρείχε την οικονοµική βοήθεια των τριάντα δραχµών στους δύο άπορους συνδηµότες του;
2. Πώς εκδήλωναν τη φιλοπατρία τους όσοι από τους Αθηναίους πολίτες διέθεταν οικονοµική δύναµη; 
3. Να επισηµάνετε τα σηµεία του κειµένου από τα οποία προκύπτει ο ανιδιοτελης χαρακτήρας του Μαντιθέου.
4. Να συνδέσετε τα ρήµατα της στήλης Α µε τα συνώνυµά τους στη στήλη Β.
α. µάχοµαι
β. ὀνειδίζω
γ. φοβοῦµαι
δ. νέµω
ε. σκοπῶ
στ. δεῖ
ζ. δέοµαι
η. βοηθῶ
θ. δίδωµι
ι. δύναµαι
ια. ἡγοῦµαι


Β
πρέπει, προσήκει, χρή
ἱκετεύω, κελεύω
ἐπικουρῶ
παρέχω, προσφέρω
οἷός τ. εἰµί + απαρέµφατο
ὁδηγῶ / ἄρχω, κρατῶ / δοκῶ, κρίνω
βουλεύοµαι, λογίζοµαι, φρονῶ
διαµερίζω / βόσκω / ἀπολαύω, καρποῦµαι
δέδοικα, ὀκνῶ
ἐπιτιµῶ, ψέγω, αἰτιῶµαι
ἀγωνίζοµαι, πολεµῶ
5. α) Να συνδέσετε το ρήµα πέµπω µε τις προθέσεις: ἀνά-παρά-ἀπό-πρό-ἐκ-σύν-µετά-ἐκ
β) Να επιλέξετε τέσσερα από τα σύνθετα ρήµατα που σχηµατίσατε και να γράψετε στη νέα ελληνική µία πρόταση για το καθένα.

§§ 16-17

1. εἴ τινες ὑµῶν ὀργίζονται τοῖς τὰ µὲν τῆς πόλεως ἀξιοῦσι πράττειν, ἐκ δὲ τῶν κινδύνων ἀποδιδράσκουσιν: Ποιες συνέπειες επέφερε στην αρχαία Αθήνα η άρνηση στρατιωτικής υπηρεσίας και η επίδειξη δειλίας ενώπιον των πολεµικών κινδύνων;

2. προσελθων ἐγὼτον ταξίαρχον ἐκέλευον ἀκληρωτι την ἡµετέραν τάξιν πέµπειν: Τι υποδηλώνει για τον Μαντίθεο η παράκλησή του να αποσταλεί η φυλή του ἀκληρωτὶ σε επικίνδυνες επιχειρήσεις;

3. Ποιους αντιθετικούς συλλογισµούς χρησιµοποιεί ο Μαντίθεος για να ενισχύσει τη θέση του ενώπιον του δικαστηρίου;

4. Να γράψετε στην αρχαία ελληνική τα αντίθετα των λέξεων:
πρότερον,ἰσχυρὸς,πλείων,ἀδίκως, δειλία βελτίων, πολέµιος,ἡµέρα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ §§ 18-20

§§ 18-19

1. Ποιες πληροφορίες αντλούµε από το κείµενο για την εξωτερική εµφάνιση του Μαντιθέου;
2. Να αναφέρετε στοιχεία από το κείµενο τα οποία πείθουν για την καλή στρατιωτική συµπεριφορά του Μαντιθέου.
3. Ὥστε οὐκ ἄξιον ἀπ. ὄψεως, ὦ βουλή, οὔτε φιλεῖν οὔτε µισεῖν οὐδένα, ἀλλ. ἐκ τῶν ἔργων σκοπεῖν: Να αναλύσετε την αντίθεση που υπάρχει στην άποψη αυτή του Μαντιθέου.
4. Να συνδέσετε τις λέξεις της στήλης Α µε τις αντίθετές τους στη στήλη Β.
βλάπτω
ἀναχωρῶ
φιλῶ
ἀµελῶ
κοσµίως
πολέµιος
ἀµπέχω ή ἀµπίσχω
πρῶτος
µείζων

Β
ἐκδύω
µισῶ
ἀφικνοῦµαι
ὀνίνηµι, λυσιτελῶ, ὠφελῶ
ἐπιµέλοµαι
ἔσχατος
ἥττων
σύµµαχος, φίλος
ἀκόσµως

5. α) όψη, οδός: Να συνθέσετε τα ουσιαστικά µε τις προθέσεις:
πρός, σύν, κατά, επί
β) Να γράψετε µία πρόταση για κάθε σύνθετο ουσιαστικό µε τις υπογραµµισµένες προθέσεις.

§§ 20-21

1. Γιατί ο Μαντίθεος πήρε το λόγο στην Εκκλησία του Δήµου, αν και οι νέοι απέφευγαν να ανεβούν στο βήµα; (Στην απάντησή σας να λάβετε υπόψη και όσα ανέφερε ο Μαντίθεος στην § 10).
2. Πού οφείλεται η φιλοδοξία του Μαντιθέου και ποιο ήταν το στοιχείο που τον ώθησε περισσότερο στην ενασχόλησή του µε τις δηµόσιες υποθέσεις;
3. Να σχολιάσετε τη ρητορική ερώτηση µε την οποία ο Μαντίθεος κλείνει το λόγο του.
4. Να συνδέσετε τα επιτονισμένα ρήµατα µε τα παράγωγά τους.
δοκῶ, λέγω, αἴρω

ρήµα-δόξα-ρήτρα-άρση-ρήση-δόγµα-αορτή-ρήτορας-δοκίµιο-αντάρτης-αντίρρηση-δοκιµή-άδοξος-µετέωρος-ρητός

5. Να συνδέσετε τα ρήµατα της στήλης Α µε τα συνώνυµά τους στη στήλη Β.
Α ἄχθοµαι-αἴρω-λέγω-δοκῶ-ἐπιχειρῶ-ἐνθυµοῦµαι
Β ἀναλαµβάνω, ἐπιλαµβάνοµαι
νοµίζω, ὑπολαµβάνω, οἴοµαι, ἡγοῦµαι,
διανοοῦµαι, µνηµονεύω, λογίζοµαι
ἀνίστηµι, ἀνορθῶ, ἐγείρω
φηµί, φθέγγοµαι, ἀγορεύω
ἀγανακτῶ, ἀνιῶµαι, θλίβοµαι, λυποῦµαι