Ν.Ε. ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ

(Κριτήριο αξιολόγησης)

 

ΚΕΙΜΕΝΟ

Πολεμώντας τη μοναξιά της τρίτης ηλικίας

(Θέματα «Είμαστε Μέσα» 2019)

«Για αναρίθμητους ανθρώπους του πλανήτη, η μοναξιά έχει εξελιχθεί σε θλιβερή πραγματικότητα της σύγχρονης ζωής». Τάδε έφη, ακριβώς ένα χρόνο πριν, η 42χρονη

Τρέισι Κράουτς, η πρώτη υπουργός Μοναξιάς του Ηνωμένου Βασιλείου, όταν ανέλαβε το καινούργιο πόστο της, με στόχο να καταπολεμήσει την αποξένωση που προκαλούν οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής στην τρίτη ηλικία. Πράγματι, καθώς η επικοινωνία μπαίνει ολοκληρωτικά στο πλαίσιο της ψηφιακής εποχής και ενώ τα χάσματα των γενεών αυξάνονται σημαντικά, οι ηλικιωμένοι του πλανήτη αντιμετωπίζουν ανησυχητικά περισσότερη μοναξιά. Στην Ιαπωνία, το φαινόμενο των μοναχικών θανάτων των ηλικιωμένων είναι τόσο σύνηθες, που απέκτησε πλέον το ξεχωριστό όνομα Kodokushi, ενώ, σύμφωνα με έρευνα του 2010, πάνω από το ένα τρίτο των Αμερικανών πολιτών άνω των 60 αισθάνεται μοναξιά. […]

Ωστόσο, ανά τον κόσμο, δεκάδες συγκινητικές πρωτοβουλίες απαντούν στην αποξένωση της τρίτης ηλικίας δημιουργώντας νέες συνθήκες για κοινωνική ένταξη και αλληλεπίδραση. Μία από αυτές βρίσκεται στην κεντρική εκθεσιακή αίθουσα του Museo Civico, στη γραφική Βιτσέντζα της Ιταλίας, όπου δύο φορές την εβδομάδα συναντά κανείς μια εντυπωσιακή ξύλινη σκηνή. Επάνω της φιλοξενείται ένα πρωτόγνωρο θέαμα: τα απογεύματα δεκάδες άτομα χορεύουν με τον δικό τους ρυθμό. Οι περισσότεροι είναι ηλικιωμένοι ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο του Πάρκινσον· ωστόσο, πλαισιώνονται από εφήβους, τουρίστες, μετανάστες και ανθρώπους όλων των κοινωνικών στρωμάτων. Καλούνται όλοι μαζί να αντλήσουν έμπνευση από τους μοντέρνους πίνακες με τα έντονα γεωμετρικά σχέδια που κοσμούν την αίθουσα και να μεταφέρουν με την κίνησή τους τη ροή της ενέργειας και της ζωτικότητας που κρύβουν μέσα τους.

Οι ερασιτέχνες χορευτές είναι κομμάτι της πρωτοβουλίας σύγχρονου χορού που ονομάζεται «Dance Well» και βασίζεται στον χορό ως θεραπεία και τεχνική κοινωνικής ενσωμάτωσης για άτομα που πάσχουν από τη γνωστή νόσο. Κάθε Δευτέρα και Παρασκευή, περίπου 70 άτομα περιφέρονται στις αίθουσες του μικρού μουσείου, ενώ ένας δάσκαλος και χορογράφος τούς καλεί να κινηθούν κατά μήκος των διαδρόμων και να ανταποκριθούν στα καλλιτεχνικά ερεθίσματα με την κίνησή τους. Μερικοί χαράσσουν τα δικά τους χορευτικά μονοπάτια, ενώ κάποιοι δημιουργούν τροχιές που αλληλεπιδρούν με άλλους χορευτές, με αποτέλεσμα τη θεραπευτική φυσική επαφή με άλλους ανθρώπους που σπάνια βιώνουν οι πάσχοντες ηλικιωμένοι. […]

Ψηφιακή ένταξη των ηλικιωμένων

Η ενσωμάτωση της τεχνολογίας έχει αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουμε, ζούμε και επικοινωνούμε και, παρά τα δεκάδες καλά που επιφέρει, μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις είναι η αποξένωση των ανθρώπων που μένουν πίσω. Η ψηφιακή ένταξη των ηλικιωμένων είναι μια σαφώς δύσκολη πρωτοβουλία, καθώς δεν είναι μυστικό πως η υιοθέτηση της τεχνολογίας συσχετίζεται έντονα με τα χρόνια του χρήστη. Ωστόσο, η ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι πολλοί ηλικιωμένοι δεν μπορούν να μάθουν σύγχρονες τεχνολογίες αποδεικνύεται ψευδής, με ολοένα και περισσότερα στοιχεία να καθιστούν σαφές πως με την κατάλληλη διδασκαλία η τρίτη ηλικία μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον διαδικτυακό αναλφαβητισμό. Δεκάδες πιλοτικά προγράμματα δοκιμάζονται πλέον σε κάθε γωνιά της Ευρώπης, με αποτελέσματα που ξεπερνούν κάθε προσδοκία και εκπλήσσουν τους ηλικιωμένους μαθητευόμενους. […]

Αμοιβαία επωφελής συγκατοίκηση

Από τη μία, η παγκόσμια επιδημία της μοναξιάς δημιουργεί μία σειρά από ιατρικά και ψυχολογικά προβλήματα στους ηλικιωμένους του πλανήτη. Από την άλλη, νεαροί επαγγελματίες σε δεκάδες πόλεις ανά τον κόσμο δυσκολεύονται να βρουν οικονομικά

προσιτή στέγαση, καθώς τα ενοίκια αυξάνονται εκθετικά. Από αυτές τις δύο προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι διαφορετικές γενιές του σήμερα, προκύπτει μια σύγχρονη ευφάνταστη λύση που καλύπτει τις ανάγκες και των δύο. Ο λόγος για το φαινόμενο του homesharing, δηλαδή της συγκατοίκησης νεαρών ενδιαφερόμενων με

ιδιοκτήτες κατοικιών τρίτης ηλικίας, με εξαιρετικά χαμηλό ενοίκιο αλλά με επιπλέον αντάλλαγμα τη βοήθειά τους σε διάφορες δουλειές του σπιτιού.

Η έξυπνη πρωτοβουλία του homesharing πρωτοεμφανίστηκε, όπως είναι άλλωστε φυσικό, στις μεγαλουπόλεις του κόσμου, λόγω των τρομακτικά υψηλών ενοικίων αλλά και της ιδιαίτερης απομόνωσης που νιώθουν οι ηλικιωμένοι όταν πλαισιώνονται από τους γρήγορους αστικούς ρυθμούς. Ένα από τα πρώτα προγράμματα ήταν το Novus Homeshare με έδρα στο Λονδίνο, το οποίο λειτουργεί με τη δομή ενός ΜΚΟ και μέχρι σήμερα έχει βοηθήσει πάνω από 500 νέους ανθρώπους να βρουν μια οικονομική στέγη στο σπίτι ενός ηλικιωμένου.

Το πρόγραμμα της πρωτοβουλίας απαιτεί από τους 20χρονους ενοικιαστές να ξοδεύουν περίπου 10 ώρες την εβδομάδα συμβάλλοντας στις διάφορες δουλειές του σπιτιού, πληρώνοντας ενοίκια που κυμαίνονται γύρω στις 200 λίρες – ποσό 80% χαμηλότερο από τον μέσον όρο ενός δωματίου στο Λονδίνο. Μάλιστα, για να βεβαιωθεί πως η συμβίωση δεν θα είναι απλά αρμονική αλλά και αλληλοϋποστηρικτική, η Novus Homeshare λαμβάνει υπόψη της τα ενδιαφέροντα και τα χόμπι νέων και ηλικιωμένων, οδηγώντας σε ιδιαίτερα απολαυστικές και συναρπαστικές συγκατοικήσεις. Οι πρωτότυπες φιλίες που προκύπτουν έχουν τεράστια βαρύτητα για τους ηλικιωμένους των μεγαλουπόλεων – πολλοί από τους οποίους ζούσαν δίχως συντροφικότητα πριν να ανοίξουν τις πόρτες του σπιτιού τους στους νεαρούς ενοικιαστές. […]

Νίκος Ευσταθίου, Καθημερινή 08.02.2019

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

ΘΕΜΑ Α1.

Να παρουσιάσετε σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων το πρόγραμμα «Dance Well».

15 μονάδες

ΘΕΜΑ Α2.

Σε κάθε μια από τις διατυπώσεις που ακολουθούν να δώσετε το χαρακτηρισμό «Σωστό» ή «Λάθος» ανάλογα με το αν ανταποκρίνονται στο νόημα του κειμένου. Σε κάθε περίπτωση να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορά στο κείμενο.

1. Στην Ιαπωνία το φαινόμενο της μοναξιάς των ηλικιωμένων δεν έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις.

2. Τα απογεύματα στην κεντρική αίθουσα του Museo Civico ασθενείς και χορευτές χορεύουν με απόλυτο συντονισμό.

3. Οι ηλικιωμένοι με την κατάλληλη εκπαίδευση μπορούν να εξοικειωθούν με την τεχνολογία.

4. Η πρωτοβουλία « homesharing» καλύπτει κυρίως τις ανάγκες των ηλικιωμένων οι οποίοι πλήττονται από μοναξιά.

5. Στους νέους οι οποίοι συμμετέχουν στην πρωτοβουλία « Novus homeshare» παρέχεται δωρεάν στέγαση.

15 μονάδες

ΘΕΜΑ Β1.

Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη και έναν τρόπο ανάπτυξης της πρώτης παραγράφου του πρώτου αποσπάσματος . Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

10 μονάδες

ΘΕΜΑ Β2.

Α) Να δώσετε μια συνώνυμη λέξη για τις παρακάτω λέξεις διατηρώντας τη σημασία που έχουν στο κείμενο: χαράσσουν, τροχιές, εκπλήσσουν, ευφάνταστη, πρωτοεμφανίστηκε.

5 μονάδες

Β) συμβάλλοντας: αφού εντοπίσετε το ρήμα που αποτελεί το δεύτερο συνθετικό της λέξης (1 μονάδα), να δημιουργήσετε τέσσερα νέα σύνθετα ρήματα με το ίδιο δεύτερο συνθετικό (4 μονάδες).

5 μονάδες

ΘΕΜΑ Β3.

Ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί σε δύο περιπτώσεις εισαγωγικά («Για αναρίθμητους ανθρώπους του πλανήτη, η μοναξιά έχει εξελιχθεί σε θλιβερή πραγματικότητα της σύγχρονης ζωής» / «Dance Well»). Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους.

5 μονάδες

ΘΕΜΑ Β4.

Να χαρακτηρίσετε ως παραγωγική ή επαγωγική τη συλλογιστική πορεία της πρώτης παραγράφου του πρώτου αποσπάσματος και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

5 μονάδες

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Ως εκπρόσωπος του σχολείου σας λαμβάνετε μέρος σε μια εκδήλωση που διοργανώνεται από το πνευματικό κέντρο του δήμου σας με θέμα την «Τρίτη ηλικία».

Στην εισήγησή σας να παρουσιάσετε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι στον ψυχολογικό τομέα και τους τρόπους αντιμετώπισής τους. (300 λέξεις)

40 μονάδες

 

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΘΕΜΑΤΑ

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:

Ο ποιητής εστιάζει την αξία που έχει το πέρασμα του χρόνου για την εξέλιξη του ανθρώπου σε πνευματικό επίπεδο, αφού μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για ποιητική

δημιουργία.

Ουίλιαμ Σαίξπηρ: Σονέτο 77

Τα νιάτα πώς διαβαίνουν θα σου πει ο καθρέφτης

και το ρολόι πώς φεύγουν οι ακριβές στιγμές σου

τη σκέψη σου οι λευκές σελίδες θα κρατήσουν,

κι απ’ ό, τι γράψεις ένα δίδαγμα θα πάρεις.

Πιστά ρυτίδες ο καθρέφτης θα σου δείξει,

και κάποιους τάφους ανοιχτούς θα σου θυμίσουν,

και θα σε μάθει αργός ο ίσκιος στο ρολόι

πώς προχωρεί προς την αιωνιότητα ο Χρόνος.

Πρέπει να εμπιστευθείς σε τούτα τ’ άδεια φύλλα

όσα η ανάμνηση σου δεν μπορεί να σώσει

και κάποτε θα δεις μεγάλα αυτά τα τέκνα

της σκέψης σου, που έτσι ξανά θα τη γνωρίσεις.

Όσες φορές κοιτάξεις τον καθρέφτη σου, το ρολόι,

θα ωφεληθείς και θα γεμίζουν οι σελίδες.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

1. Πώς μπορεί η ποιητική διαδικασία να αποδειχθεί λυτρωτική για τον άνθρωπο όσο περνούν τα χρόνια της ζωής του;

15 μονάδες

2. Πώς λειτουργούν ο καθρέφτης και το ρολόι στο ποίημα;

15 μονάδες

3. Ποιο ρηματικό πρόσωπο κυριαρχεί στο ποίημα; Τι πετυχαίνει με αυτό ο ποιητής;

15 μονάδες

4. Να εντοπίσετε στο κείμενο μία εικόνα και μία μεταφορά .

15 μονάδες

5. Ο Σαίξπηρ υποστηρίζει ότι ο χρόνος που περνά, αν αξιοποιηθεί σωστά και αποτελέσει κίνητρο για ποιητική δημιουργία, μπορεί να έχει σπουδαία αποτελέσματα. Σε ένα δικό σας κείμενο να παρουσιάσετε κάποια από τα θετικά χαρακτηριστικά της τρίτης ηλικίας. (150 -200 λέξεις)

40 μονάδες

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α1.

Το πρόγραμμα «Dance well» είναι μια από τις πρωτοβουλίες που υλοποιούνται σε παγκόσμιο επίπεδο για την αντιμετώπιση της αποξένωσης που βιώνουν τα άτομα της τρίτης ηλικίας. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για μια πρωτοβουλία σύγχρονου χορού η οποία λαμβάνει χώρα στο Museo Civico στη Βιτσέντζα της Ιταλίας. Το πρόγραμμα

απευθύνεται κυρίως σε ηλικιωμένους που έχουν εμφανίσει τη νόσο του Πάρκινσον. Οι συμμετέχοντες δύο φορές την εβδομάδα με την καθοδήγηση δασκάλου χορού καλούνται να αντλήσουν έμπνευση από τα εκθέματα του μουσείου και να εκφραστούν με χορευτικές κινήσεις στους χώρους του μουσείου αλληλεπιδρώντας, αν το επιθυμούν, με άλλους χορευτές που ανήκουν σε διαφορετικές κοινωνικές ομάδες. Με αυτόν τον τρόπο οι ηλικιωμένοι επωφελούνται από την ανθρώπινη επαφή.

ΘΕΜΑ Α2.

1. ΛΑΘΟΣ «Στην Ιαπωνία, το φαινόμενο των μοναχικών θανάτων των ηλικιωμένων είναι τόσο σύνηθες, που απέκτησε πλέον το ξεχωριστό όνομα Kodokushi».

2. ΛΑΘΟΣ «Μερικοί χαράσσουν τα δικά τους χορευτικά μονοπάτια, ενώ κάποιοι

δημιουργούν τροχιές που αλληλεπιδρούν με άλλους χορευτές .

3. ΣΩΣΤΟ «ολοένα και περισσότερα στοιχεία καθιστούν σαφές πως με την κατάλληλη διδασκαλία η τρίτη ηλικία μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τον διαδικτυακό αναλφαβητισμό»

4. ΛΑΘΟΣ «Από αυτές τις δύο προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι διαφορετικές γενιές του σήμερα, προκύπτει μια σύγχρονη ευφάνταστη λύση που καλύπτει τις ανάγκες και των δύο».

5. ΛΑΘΟΣ « … πληρώνοντας ενοίκια που κυμαίνονται γύρω στις 200 λίρες».

ΘΕΜΑ Β1.

Τα δομικά μέρη της παραγράφου είναι τα εξής:

Θεματική περίοδος: «Για αναρίθμητους … της σύγχρονης ζωής»

Λεπτομέρειες / σχόλια: « Τάδε έφη… μοναξιά».

Κατακλείδα: δεν υπάρχει

Ο τρόπος ανάπτυξης  λυκείου είναι τα παραδείγματα. Ο αρθρογράφος με δύο παραδείγματα στηρίζει τη θέση του ότι η μοναξιά των ηλικιωμένων είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις. ( «Στην Ιαπωνία … αισθάνεται μοναξιά» ).

ΘΕΜΑ Β2.

Α) χαράσσουν ακολουθούν, δημιουργούν

Τροχιές πορείες

Εκπλήσσουν ξαφνιάζουν

Ευφάνταστη πρωτότυπη

Πρωτοεμφανίστηκε πρωτοπαρουσιάστηκε

Β) συν + βάλλω

μεταβάλλω, διαβάλλω , αποβάλλω, καταβάλλω κ. α

ΘΕΜΑ Β3.

«Για αναρίθμητους ανθρώπους του πλανήτη, η μοναξιά έχει εξελιχθεί σε θλιβερή πραγματικότητα της σύγχρονης ζωής» :μεταφέρονται αυτούσια τα λόγια κάποιου.

«Dance Well» : τίτλος / ονομασία

ΘΕΜΑ Β4.

Η συλλογιστική πορεία της παραγράφου είναι παραγωγική , αφού ο αρθρογράφος ξεκινάει από μια γενικότερη αναφορά στον μεγάλο αριθμό ανθρώπων σε ολόκληρο τον πλανήτη που υποφέρουν από μοναξιά και καταλήγει στα συγκεκριμένα παραδείγματα της Ιαπωνίας και της Αμερικής.

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Αξιότιμε κύριε Δήμαρχε,

Αγαπητοί συνδημότες / συμπολίτες,

Με αφορμή την πρωτοβουλία του πολιτιστικού κέντρου του Δήμου μας να διοργανώσει τη σημερινή εκδήλωση, η οποία είναι αφιερωμένη στην τρίτη ηλικία, θα ήθελα να αξιοποιήσω την ευκαιρία που μου δόθηκε, για να αναφερθώ στην ευαίσθητη ψυχολογία των ηλικιωμένων ατόμων και στη συνέχεια να μοιραστώ μαζί σας κάποιες πιθανές λύσεις για την απάλυνση των προβλημάτων που προκαλεί το πέρασμα του χρόνου στον άνθρωπο.

1ο ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι στον ψυχολογικό τομέα:

• συχνά χαρακτηρίζονται από έντονη ψυχική κούραση, απαισιοδοξία, τάση απομόνωσης.

• αισθάνονται να παραγκωνίζονται από την κοινωνική ζωή εξαιτίας των εξελίξεων τις οποίες αδυνατούν να παρακολουθούν.

• αν η ζωή τους υπήρξε γεμάτη αντιφάσεις, στερήσεις, ψυχικά τραύματα και ανεκπλήρωτους πόθους είναι πιθανό να αισθάνονται το αίσθημα της αποτυχίας.

• ο κοινωνικός παραγκωνισμός δημιουργεί την αίσθηση ανικανότητας.

• η αποχώρηση από την εργασία πολλές φορές εκλαμβάνεται ως τερματισμός μιας προσπάθειας χρόνων παρά τη θέληση τους.

• οδηγούνται αναπόφευκτα στη μοναξιά εξαιτίας του θανάτου των προσφιλών τους προσώπων

• εστιάζουν την προσοχή τους στο γεγονός ότι βρίσκονται κοντά στο τέλος της ζωής τους με τρόπο που τους γεμίζει θλίψη

• συχνά, δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν οικονομικά στις υποχρεώσεις τους εξαιτίας των χαμηλών εισοδημάτων με αποτέλεσμα να βιώνουν οικονομική ανασφάλεια.

2ο ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: Τρόποι αντιμετώπισης

• Οι ηλικιωμένοι είναι απαραίτητο να επιδιώκουν να συμμετέχουν σε ποικίλες δραστηριότητες, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τη μοναξιά και την ανία.

• τα γηραιότερα μέλη της οικογένειας μπορούν να αναλαμβάνουν σημαντικούς ρόλους στο οικογενειακό περιβάλλον, ώστε να νιώθουν χρήσιμοι και να ενισχυθεί η αυτοπεποίθησή τους.

• ευεργετική για την ψυχολογία των ηλικιωμένων κρίνεται η συμμετοχή σε συλλόγους, οι οποίοι παράλληλα με την οργάνωση ψυχαγωγικών δράσεων και εκδρομών ενημερώνουν για θέματα υγείας και συμβάλλουν στην κοινωνική και ψυχική τους αποκατάσταση.

• η πολιτεία ως κοινωνικό κράτος πρόνοιας οφείλει να εξασφαλίζει συντάξεις ικανές για την αξιοπρεπή διαβίωσή των ηλικιωμένων και να εξασφαλίζει την ιατροφαρμακευτική περίθαλψή τους, ώστε να μειώνεται η οικονομική ανασφάλεια που νιώθουν.

• οι συγγενείς οφείλουν να μην τους εγκαταλείπουν , αλλά να αναγνωρίζουν όσα τους έχουν προσφέρει στο παρελθόν και να τους το ανταποδίδουν με αγάπη και φροντίδα.

Θα ήθελα να ολοκληρώσω την ομιλία μου με την ευχή στο μέλλον εμείς, οι νεότεροι

Να συνειδητοποιήσουμε ότι είναι εφικτό να περιοριστούν οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα γηραιότερα μέλη της κοινωνίας μας και να προσπαθήσουμε περισσότερο προς αυτή την κατεύθυνση. Με αυτό τον τρόπο θα δείξουμε έμπρακτα το σεβασμό μας προς το πρόσωπό τους!

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:

1. Η συνειδητοποίηση από τον άνθρωπο ότι το πέρασμα του χρόνου τον οδηγεί στο τέλος μπορεί να αποτελέσει κίνητρο, για να καταγράψει όσα έχει βιώσει. Αυτή η διαδικασία της καταγραφής είναι λυτρωτική σύμφωνα με τον Σαίξπηρ, αφού ο άνθρωπος γίνεται παραγωγικός και αξιοποιεί δημιουργικά το χρόνο του. Οι εμπειρίες γεμίζουν τις λευκές σελίδες και μεταφράζονται σε πολύτιμη καταγεγραμμένη γνώση, στην οποία έχει τη δυνατότητα να ανατρέξει και να ανακαλύψει σημαντικές αλήθειες για τη ζωή του. Τέλος, αν οι ιδέες, που θα καταγραφούν, αποτελέσουν σπουδαίο ποιητικό έργο, τότε η ύπαρξη του ποιητή θα δικαιωθεί και η πνευματική του προσφορά θα αντισταθεί στη φθορά του χρόνου.

2. Στο ποίημα ο καθρέφτης και το ρολόι αποτελούν τους αδιάψευστους μάρτυρες της φθοράς ,που προκαλεί το πέρασμα του χρόνου. Ο άνθρωπος κοιτάζοντας στον καθρέφτη τη μορφή του βλέπει ρυτίδες, οι οποίες μαρτυρούν ότι τα γηρατειά έχουν φτάσει. Επίσης τα σημάδια του χρόνου του υπενθυμίζουν τον επερχόμενο θάνατο. Αντίστοιχος είναι και ο ρόλος του ρολογιού, που μετρά το πέρασμα του χρόνου, ο οποίος κυλά και κατευθύνεται προς την αιωνιότητα φανερώνοντας τον εφήμερο χαρακτήρα της ανθρώπινης ζωής σε σύγκριση με το χρόνο που διαρκεί αιώνια.

3. Το ρηματικό πρόσωπο που κυριαρχεί στο ποίημα είναι το β’ ενικό. Η χρήση του προσδίδει αμεσότητα και οικειότητα στο λόγο. Ο ποιητής απευθύνεται στον αναγνώστη δίνοντας την εντύπωση ότι συνομιλεί μαζί του και προσπαθεί να τον καταστήσει συμμέτοχο στον προβληματισμό του, για να περάσει με άμεσο τρόπο το μήνυμά του. Τέλος με τη χρήση του β’ ενικού προσώπου ο τόνος του ποιήματος γίνεται παραινετικός.

4. Εικόνα: «Πιστά ρυτίδες ο καθρέφτης θα σου δείξει»

Μεταφορά: «προχωρεί προς την αιωνιότητα ο χρόνος»

(οι απαντήσεις είναι ενδεικτικές)

5. Θετικά χαρακτηριστικά των ηλικιωμένων στον πνευματικό τομέα:

• η εμπειρία και οι γνώσεις που έχουν αποκομίσει οι ηλικιωμένοι με το πέρασμα του χρόνου αποτελούν εφόδια για ποιοτική δημιουργικότητα.

• στην τρίτη ηλικία έχει επιτευχθεί η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας, η οποία είναι απαραίτητη για την ανεύρεση ορθής λύσης σε δυσχερή ζητήματα.

• οι ηλικιωμένοι είναι απαλλαγμένοι από τα πάθη της νεότητας και έχουν αποκτήσει ώριμη σκέψη.

• έχουν καθοδηγητική και συμβουλευτική δραστηριότητα στον πνευματικό χώρο. Σε ό, τι αφορά την τέχνη συμβάλλουν στη διάσωση και διατήρηση παραδοσιακών στοιχείων και στη μετακένωση ιδεών, καλλιτεχνικών ρευμάτων και τεχνοτροπιών.

στον ψυχολογικό τομέα:

• οι ώριμοι σε ηλικία άνθρωποι χαρακτηρίζονται από διαλλακτικότητα, συμβιβαστικότητα, ειλικρίνεια και επιείκεια.

• όταν οι άνθρωποι έχουν ζήσει μια γεμάτη εμπειρίες ζωή και έχουν διαμορφώσει μια υγιή προσωπικότητα αντιμετωπίζουν το τέλος με ψυχική ηρεμία και αίσθημα ολοκλήρωσης.

στον κοινωνικό τομέα:

• οι ηλικιωμένοι αποδεικνύονται πολύτιμοι σύμβουλοι για την οικογένεια, τον εργασιακό τομέα, την παιδεία και γενικότερα για την αντιμετώπιση των ποικίλων κοινωνικών προβλημάτων.

• συμβάλλουν στην επίτευξη της κοινωνικής γαλήνης και ομόνοιας.

• ο ρόλος στην αγωγή της νέας γενιάς είναι καθοριστικός, αφού συμμετέχουν ενεργά στην ανατροφή των παιδιών στις περισσότερες οικογένειες.