Ν.Ε. ΓΛΩΣΣΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΧΑΣΜΑ ΓΕΝΕΩΝ
(σχεδιάγραμμα)

ΟΡΙΣΜΟΣ

Διαφορές σχετικά με την αντίληψη του κόσμου, το νόημα της ζωής, το κύρος των αξιών και την καθημερινή συμπεριφορά ανάμεσα στη γενιά που βρίσκεται στο προσκήνιο της κοινωνικής δραστηριότητας και τη γενιά που ετοιμάζεται να την διαδεχτεί.

ΑΙΤΙΑ ΔΙΕΥΡΥΝΣΗΣ ΤΟΥ ΧΑΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ

ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΠΟΧΗ

• Επιτάχυνση ιστορικής εξέλιξης

• Ραγδαίες επικοινωνιακές, πληροφοριακές και τεχνολογικές εξελίξεις και αδυναμία μεγαλυτέρων να τις ακολουθήσουν.

• Ριζική τάση αναθεώρησης των παραδοσιακών αξιών

• Εμπλουτισμός ερεθισμάτωνεμπειριών για τις νέες γενιές

• Ευθύνη μεγαλυτέρων για την οικονομική, πολιτική και πνευματική παρακμή

• Δογματισμός, ακαμψία και υποκρισία νέων και μεγαλυτέρων

• Αναχρονιστικό σύστημα παιδείας

• Έλλειψη ελεύθερου χρόνου τόσο από την πλευρά των νέων όσο και από την πλευρά των μεγαλυτέρων

• Αποκλεισμός των νέων από τις κοινωνικές διεργασίες

• Απομάκρυνση των νέων από την παράδοση, ξενομανία

• Ανεργία, ετεροαπασχόληση, υποαπασχόληση, περιορισμένες ευκαιρίες για επαγγελματική αποκατάσταση και κοινωνική ένταξη των νέων

• Συγκρούσεις σχετικά με τον επαγγελματικό προσανατολισμό και τις εκπαιδευτικές επιδόσεις ανάμεσα στα μεγαλύτερα και μικρότερα μέλη της οικογένειας

• Πρόωρη ωρίμανση των νέων

• Μεγαλοποίηση από την πλευρά των νέων της ατομικής πείρας τους

• Επαναστατική, αντιδραστική, επιπόλαιη νεανική φύση

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΧΑΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ

• Έλλειψη κοινωνικής συνοχής και συνεργασίας

• Καθυστέρηση κοινωνικής, πολιτικής, οικονομικής και πολιτισμικής προόδου

• Κοινωνικές συγκρούσεις και αναταραχές

• Διάσπαση οικογενειακής συνοχής και υποβιβασμός του θεσμού της οικογένειας

• Άγονος διαχωρισμός παλαιού και νέου (αντί γόνιμου συγκερασμού)

• Αδυναμία αξιοποίησης του δυναμισμού των νέων και της πείρας των μεγαλυτέρων

• Όξυνση ηλικιακού ρατσισμού

ΤΡΟΠΟΙ ΓΕΦΥΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΧΑΣΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΓΕΝΕΩΝ

Α. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΥΣ:

• Αποβολή συντηρητισμού και δογματισμού

• Αποβολή διδακτικούσυμβουλευτικού ύφους (Αγωγή μέσα από το παράδειγμα)

• Απόδειξη της αξίας των μεγαλυτέρων μέσα από τα έργα τους

• Ειλικρινής αυτοκριτική και αναγνώριση λαθών και αποτυχιών

• Κατανόηση των δυσκολιών των νέων

• Ουσιαστική, σύγχρονη, αποτελεσματική παιδεία

• Πίστη στη δύναμη των νέων

• Προώθηση νέων (επαγγελματική, κοινωνική, πολιτική, οικονομική)

• Μετριοπαθής και συγκαταβατική στάση απέναντι στους νέους

• Αντιμετώπιση των προβλημάτων επικοινωνίας με τους μεγαλυτέρους με καλοπροαίρετο διάλογο

Β. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ:

• Αποβολή επιπόλαιης, οξύθυμης, αντιδραστικής συμπεριφοράς

• Σεβασμός προς τους άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (ιδιαίτερα τους ηλικιωμένους)

• Ψύχραιμος εντοπισμός των αδυναμιών των μεγαλύτερων

• Ώριμη κριτική για τον κόσμο τον δημιουργημένο από τους μεγάλου

• Γόνιμος συγκερασμός νέων και παλαιών αντιλήψεων

• Αναγνώριση της πείρας των μεγαλύτερων

• Μετριοπαθής και υποχωρητική στάση έναντι των μεγάλων

• Αντιμετώπιση των προβλημάτων επικοινωνίας με τους νέους με καλοπροαίρετο διάλογο.

Xάσμα γενεών : 

Γιατί οι παλιότερες γενιές τα βάζουν με τους νέους

Δεν είναι νέα μόδα η διαμάχη των boomers με τους millenials, αλλά ανέκαθεν οι γηραιότεροι υποτιμούσαν τους νεότερους.

19 Δεκεμβρίου 2019

Οι νεότερες γενιές δεν είναι χειρότερες σε σύγκριση με τις προηγούμενες. Απλώς, οι παλαιότερες γενιές παραδοσιακά «βλέπουν» τους νέους σαν… μια απογοήτευση, σύμφωνα με μια νέα μελέτη.

Δεν είναι νέα μόδα η διαμάχη των boomers με τους millenials, αλλά ανέκαθεν υπήρχε… χάσμα γενεών.

Κατά τους επιστήμονες του πανεπιστημίου της Καλιφόρνια Τζον Πρότσκο και Τζόναθαν Σκούλερ, πρόκειται για την επίδραση μιας ψευδαίσθησης την οποία περιγράφουν ως «τα παιδιά αυτές τις ημέρες».

Βάσει της έρευνάς τους, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances – την οποία αναδημοσιεύει η Wall Street Journal – η αντίληψη που σχηματίζει κανείς για τις νεότερες γενιές, σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την εικόνα που έχει διαμορφώσει για τον εαυτό του.

Η έρευνα

Οι ερευνητές ζήτησαν από 1.824 πολίτες στις ΗΠΑ να συγκρίνουν τις νέες γενιές με προηγούμενες, ειδικά σε ό,τι αφορά τον σεβασμό, τη νοημοσύνη και τη μόρφωση.

Συνολικά, οι συμμετέχοντες έβαλαν χαμηλότερες βαθμολογίες στους νέους, με τις απαντήσεις τους πάντως να διαφέρουν ανάλογα με την εικόνα που είχαν για τους εαυτούς τους.

Η πλειονότητα εκείνων που επικεντρώνονται στην ανάγκη για σεβασμό, έκαναν λόγο για ασέβεια της επόμενης γενιάς, ενώ εκείνοι που συγκέντρωσαν υψηλότερη βαθμολογία σε τεστ IQ, στο μεγαλύτερό τους ποσοστό δήλωσαν ότι οι νέοι είναι λιγότερο έξυπνοι.

Αντίστοιχα, εκείνοι οι οποίοι είχαν την υψηλότερη βαθμολογία σε ένα τεστ αναγνώρισης συγγραφέων, απέδωσαν σε μεγαλύτερο ποσοστό στους νεότερους έλλειψη ενδιαφέροντος για τα βιβλία.

Στον αντίποδα, πραγματοποιώντας υποκειμενικές συγκρίσεις, οι παλιότερες γενιές έδιναν στους εαυτούς τους την πρωτιά.

Πάντως, αξιοσημείωτο κατά τους ερευνητές είναι πως, όσοι συμμετέχοντες στη μελέτη άλλαξαν αντίληψη για τον εαυτό τους, άλλαξαν ταυτόχρονα και την άποψή τους για την επόμενη γενιά.

Στο πλαίσιο του πειράματος, οι ερευνητές είπαν σε συμμετέχοντες ότι είχαν πολύ υψηλή ή πολύ χαμηλή βαθμολογία στη δοκιμασία αναγνώρισης συγγραφέα και στη συνέχεια τους ζήτησαν να κρίνουν τις ικανότητες ανάγνωσης των νέων.

Εκείνοι που πίστευαν ότι είναι χειρότεροι στην ανάγνωση βιβλίων, ήταν επίσης λιγότερο πιθανό να «κακολογήσουν» την επόμενη γενιά.

Κατά τους ερευνητές, οι ηλικιωμένοι που υπερέχουν σε ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό «βλέπουν» τους νέους ως υποδεέστερους από τους ίδιους, κάνοντας συγκρίσεις με δικές τους αναμνήσεις.

Μελέτες του ψυχολόγου του Στάνφορντ, Λι Ρος, έχουν καταδείξει εξάλλου ότι τείνουμε να προσαρμόζουμε την άποψή μας για το παρελθόν μας, ώστε να ταιριάζει με το παρόν.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, όταν κάποιος ασκεί επικρίσεις στην επόμενη γενιά, συνήθως τη συγκρίνει με μια εξιδανικευμένη έκδοση του δικού του παρελθόντος, η οποία είναι καλυμμένη με την «ομίχλη» της μνήμης που δημιουργεί μια πιο κολακευτική εικόνα.

Αγάπη μου, το ΥouTube μάς μεγάλωσε τα παιδιά – Το κατάλαβες;

Εφημ 'Εθνος", 04.09.2019  Σπύρος Σεραφείμ

Πρέπει να καταλάβουμε πως είμαστε μπροστά σε ένα ψηφιακό χάσμα γενεών το οποίο όχι μόνο κάποιοι γονείς δεν το έχουμε αντιληφθεί, όχι μόνο δεν ξέρουμε πώς θα καταλήξει, αλλά ακόμα το ψηλαφίζουμε

«Αγάπη μου, πού είναι το παιδί;».

-Στο κομπιούτερ-λάπτοπ-ταμπλέτα-κινητό.

«Τι κάνει;».

-Βλέπει Youtube…

Ένας από τους πλέον συνηθισμένους διαλόγους σε ελληνικές οικογένειες, μια στιχομυθία την οποία μπορούν να κάνουν και οι χωρισμένοι γονείς, με τον εαυτό τους – και να είναι ήσυχοι. Το να «παρκάρεις» το παιδί στον μαγικό κόσμο του Διαδικτύου -όταν εσύ έχεις άπειρες δουλειές να κάνεις μέσα και έξω στο σπίτι- κάποιες φορές είναι λυτρωτικό, σου λύνει τα χέρια. Έτσι κι αλλιώς τα παιδιά αγαπούν το internet, αλλά μην τρελαθούμε, δεν θα μπουν να διαβάσουν για το λιώσιμο των πάγων στην Αρκτική. Θα μπουν «ξερά», όπως λένε τα ίδια, στο YouTube επειδή εκεί μπορούν να δουν αστεία βίντεο ή να δημοσιεύσουν κομμάτια από τη δική τους ζωή, τις «φάσεις με τους συμμαθητές» τους. Αν σκεφτεί κάποιος πως κάθε λεπτό ανεβαίνουν -κατά μέσο όρο- 300 ώρες βίντεο, κάθε μέρα προβάλλονται περίπου 5 δισεκατομμύρια βίντεο! Έτσι, το δημοφιλές κανάλι δεν περιέχει μόνο διασκεδαστικά βίντεο και παιχνίδια, αλλά και καρέ τα οποία δεν είναι όλα κατάλληλα για την ευαίσθητη ψυχοσύνθεση του σπλάχνου σου.

Εννοείται πως ουδείς νορμάλ άνθρωπος δαιμονοποιεί αυτή την πλατφόρμα, υπέροχη είναι, αφού το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο στο YouTube, αλλά γενικότερα. Σύμφωνα με τελευταία έρευνα, έξι στα δέκα Ελληνόπουλα με πρόσβαση στο Διαδίκτυο είναι κάτω των 10 ετών - συγκεκριμένα, το 59% των παιδιών. Όσον αφορά στην υπόλοιπη ηλικιακή κατανομή, από τα Ελληνόπουλα που έχουν πρόσβαση στο Διαδίκτυο, το 34% είναι παιδιά ηλικίας από δέκα έως δεκαπέντε ετών, ενώ μόλις το 7% των ανήλικων χρηστών είναι άνω των δεκαπέντε ετών.

Μάλιστα, βάσει της ίδιας έρευνας -που διενήργησε η devolo Hellas, σε συνεργασία με το infokids.gr- το 48% των γονέων ανησυχεί για την ανομία, στην οποία εκτίθενται τα παιδιά, όταν ανοίγουν το Ίντερνετ. Όμως, το 20% των μαμάδων και πατεράδων δεν γνωρίζει τίποτα για τα ηλεκτρονικά «αποτυπώματα» των τέκνων τους, αφού αυτά «σερφάρουν» ανεξέλεγκτα, με δικούς τους κωδικούς. Με λίγα λόγια, όλο αυτό αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο τα παιδιά αυτά να κινδυνεύουν ή να θέτουν σε κίνδυνο άλλους (τους γονείς τους με τους κωδικούς των οποίων έχουν πρόσβαση), μέσα στο ψηφιακό ταξίδι τους στον κυβερνοχώρο.

Πέραν αυτών των σημαντικών, το θέμα είναι πως οι περισσότεροι γονείς ούτε καν έχουν γνώση για το τι βλέπει το παιδί τους ούτε καν θέλουν να μάθουν ποιες ιστοσελίδες επισκέφθηκαν. Το πρόβλημα, εν προκειμένω, είναι πως -καθημερινά- διαμορφώνεται ψυχικά και νοητικά ένας άνθρωπος με όλα αυτά που βλέπει, με τον οποίο δεν έχεις καμία επαφή. Τα περισσότερα παιδιά μιλούν μια άλλη «γλώσσα» από τους γεννήτορές τους, έχουν στο στόμα άλλους κώδικες από τη γενιά που τα γέννησε. Κάπως έτσι, δημιουργείται και συντηρείται το υπαρκτό χάσμα γενεών, απλώς η διαφορά είναι ότι τώρα μιλάμε για “digital natives” και “digital immigrants” και κάπου εκεί ο μπαμπάς κι η μαμά, με τους «ψηφιακούς γηγενείς» και τους «ψηφιακούς μετανάστες», θέλει να κάνει control-alt-delete.

Αυτοί οι όροι –“digital natives” και “digital immigrants”- χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά το 2001. Ο όρος “digital natives” αναφέρεται σε εκείνους οι οποίοι γεννήθηκαν, περίπου, στις αρχές της δεκαετίας του ’80 - και μετά. Η γενιά αυτή μεγάλωσε μέσα σε πολλά νέα ψηφιακά μέσα -υπολογιστές, ηλεκτρονικά παιχνίδια, κινητά τηλέφωνα- και πολλά άλλα εργαλεία της ψηφιακής εποχής. Οι “digital natives” μαθητές κατεβάζουν μουσική, έχουν κινητά στις τσέπες τους και μια ολόκληρη βιβλιοθήκη στους υπολογιστές τους, χρησιμοποιούν άμεσα μηνύματα και chat, μπορούν να μαθαίνουν όλα τα νέα της παρέας από το Facebook. Όλοι οι υπόλοιποι που δεν γεννηθήκαμε στην ψηφιακή εποχή, αλλά κάποια στιγμή στη ζωή μας γοητευτήκαμε από τις νέες τεχνολογίες και χρησιμοποιήσαμε πολλές από αυτές, θα είμαστε για πάντα οι “digital immigrants” αναφορικά με τους «digital natives”.

Η ζωή ως «ψηφιακός μετανάστης» είναι ζόρικη, αφού δεν μπορείς να παρακολουθείς συνεχώς όλες τις τάσεις τους διαδικτύου, τα trends, τα νέα τραγούδια, τα νέα challenge που βγάζει η πιτσιρικαρία. Τα περισσότερα από αυτά δεν σου λένε τίποτα, μόλις τα αντικρίζεις πατάς escape μέσα σου γιατί τα θεωρείς σαχλά, ανόητα κ.λπ. και κάπως έτσι -πολύ εύκολα-χάνεις την επαφή με αυτά που βλέπει το βλαστάρι σου.

Στο τέλος Αυγούστου, το YouTube ανακοίνωσε ότι δεν θα επιτρέπει, πλέον, την προβολή βίντεο που απευθύνονται σε παιδιά και που έχουν συγκεκριμένους τύπους «ενοχλητικού» κι ακατάλληλου περιεχομένου. Επίσης, μπορείς πάντα να ενεργοποιήσεις το φίλτρο για τον αποκλεισμό ακατάλληλου περιεχομένου - η «Ασφαλής λειτουργία» σε βοηθά να φιλτράρεις πιθανώς αμφιλεγόμενο περιεχόμενο μέσω αναζήτησης. ;Eνας ακόμη καλός τρόπος να προστατέψεις το παιδί σου από το να περιηγείται ανεξέλεγκτα στο YouTube, είναι να έχεις επιλέξει και ορίσει εκ των προτέρων τα αγαπημένα του κανάλια. Έτσι, δεν θα χρειάζεται να ψάχνει στον ιστό, αλλά θα βρίσκει κατευθείαν αυτό που επιθυμεί να δει.

Το λύσαμε το ζήτημα, λοιπόν; Όχι, ακριβώς. Το θέμα είναι πως με το Youtube, δεν ξέρεις από πού θα σου ‘ρθει. Ποιος μπορεί να ξεχάσει ότι, για παράδειγμα, το Youtube Kids περιείχε βίντεο που έλεγε στα παιδιά πώς να αυτοκτονήσουν;

Εννοείται, πουθενά, κανείς, δεν λέει να κλείσεις αυτό το «παράθυρο» στα παιδιά σου. Το ζήτημα, όμως, ας το γράψω ξανά, είναι να ξέρεις τι παρακολουθεί, όσο κι αν αυτά δεν συνάδουν με την ηλικία σου ή τα βρίσκεις αδιάφορα. Στο κάτω κάτω κι ο Τζέισον Ντε Ρούλο μια χαρά είναι, όπως κι η Σοφία Ρέγιες, η Χαβάνα ου-να-να Καμίλα Καμπέγιο κι η Αριάνα Γκράντε – ξεκόλλα, όπως θα έλεγε και το παιδί σου. Αρκεί να ξέρεις τι βλέπει η πιτσιρίκα και ο μάγκας σου. Και μίλα στα παιδιά σου, συζήτα μαζί τους, δες πώς σκέφτονται.

Ξεκόλλα, επίσης, δεν σου κουνάω το δάχτυλο, δεν σε ψέγω ότι είσαι κακός γονέας, τα γράφω για να τα βλέπω κι εγώ. Απλώς, πρέπει να καταλάβουμε πως είμαστε μπροστά σε ένα ψηφιακό χάσμα γενεών το οποίο όχι μόνο κάποιοι δεν το έχουμε αντιληφθεί, όχι μόνο δεν ξέρουμε πώς θα καταλήξει, αλλά ακόμα το ψηλαφίζουμε. Κι αυτό είναι πιο σημαντικό και υπεράνω κάθε YouTube. 

Οικογένεια και έφηβος: 

Χάσμα γενεών ή επικοινωνία μέσα από το διαφορετικό;

από Ευφροσύνη Αλεβίζου, 9 Αυγούστου 2019

Γράφει στο efiveia.gr η Δρ. Αναπτυξιακής Ψυχολογίας – Ψυχοθεραπεύτρια Ευφροσύνη Αλεβίζου

Υπάρχει το λεγόμενο χάσμα γενεών; Αν και η έκφραση «χάσμα γενεών» αποτελεί μια σταθερά της ευρύτερης δυτικής κουλτούρας των τελευταίων δεκαετιών, αν αναρωτηθούμε για το περιεχόμενό της, πιθανό να διαπιστώσουμε ότι το παραπάνω ερώτημα δεν ευσταθεί. Είναι χωρίς αμφιβολία φυσική εξέλιξη της ζωής το να υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στο πολιτισμικό πλαίσιο που μεγαλώνουν οι γονείς και σε αυτό που μεγαλώνουν τα παιδιά τους. Είναι απαραίτητο όμως οι διαφορές αυτές να δημιουργούν χάσμα μεταξύ των γενεών;

Υπάρχουν κοινωνίες παραδοσιακές στις οποίες τα πολιτισμικά δεδομένα δεν αλλάζουν αξιοσημείωτα σε βάθος χρόνου. Αυτές είναι οι κοινωνίες στις οποίες απαιτείται συμμόρφωση προς τις αξίες του ευρύτερου πολιτισμικού πλαισίου και όπου οι νεότερες γενιές είναι υποχρεωμένες να ακολουθούν τα πρότυπα των προηγούμενων χωρίς μεγάλη διαφοροποίηση. Σε αυτές τις κοινωνίες δεν υπάρχει φυσικά συζήτηση για το «χάσμα γενεών». Στις δυτικές κοινωνίες όμως – ευτυχώς – τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι κοινωνικοί θεσμοί αλλάζουν με αποτέλεσμα τα μέλη των κοινωνιών να καλούνται να αναπτύξουν δεξιότητες προσαρμοστικότητας και την ικανότητα για αλλαγή μέσα από την διαρκή εκτίμηση της θέσης τους στον κόσμο.

Είναι φυσιολογικό και αναμενόμενο οι γονείς να διαμορφώνουν το σύστημα αξιών που καθοδηγούν τη ζωή τους με βάση τα δεδομένα του πολιτισμικού πλαισίου στο οποίο μεγάλωσαν. Ο βαθμός όμως στον οποίο οι εκπρόσωποι της μεγαλύτερης γενιάς μπορούν να υιοθετούν ευέλικτη στάση απέναντι στις κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές, καθορίζει και το κατά πόσο δημιουργείται χάσμα μεταξύ των γενεών. Αν οι γονείς δεν είναι αρκετά ευέλικτοι, τότε δεν μπορούν να αντιληφθούν τις κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές και να ανταποκριθούν σ’ αυτές με ευέλικτους τρόπους ώστε να βρεθούν πιο κοντά στον κόσμο των παιδιών τους. Ειδικά στην περίοδο της εφηβείας, τα νεαρά άτομα επιδιώκουν να διαφοροποιηθούν από τους μεγαλύτερους μέσα από τις επιλογές τους ως προς τις αξίες, τις πεποιθήσεις, τις στάσεις ζωής, τις δραστηριότητες και το στυλ εμφάνισης και έκφρασης. Αυτές τις αλλαγές και νέες οπτικές για τη ζωή οι έφηβοι τις φέρνουν στην οικογένεια και η στάση της οικογένειας είναι φυσικά καθοριστική για τη ζύμωση μεταξύ του παλιού και του καινούριου.

Σας υπενθυμίζω ότι είναι φυσιολογικό για τους εφήβους να διαφοροποιούνται από τους γονείς τους. Ο ρόλος της οικογένειας είναι να παρέχει ένα ισχυρό υπόβαθρο ως προς τις σημαντικές για τη ζωή αξίες. Μέσα από ένα τέτοιο ισχυρό υπόβαθρο θα είναι σε θέση ο έφηβος και η έφηβη να φιλτράρουν τις επιρροές του έξω κόσμου και να διαμορφώσουν το δικό τους σύστημα αξιών και πεποιθήσεων. Ταυτόχρονα, ο ρόλος της οικογένειας είναι να παρέχει τα εφόδια που χρειάζεται ο έφηβος και η έφηβη για να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη και ικανότητα ώστε να διαμορφώνουν υγιείς επιλογές μέσα από τα ερεθίσματα που δέχονται. Σε καμία περίπτωση βέβαια ο ρόλος της οικογένειας δεν είναι να κρατά τον έφηβο και την έφηβη μακριά από τα μηνύματα και τις επιρροές του έξω κόσμου. Ο έφηβος θα δεχθεί τα μηνύματα της ευρύτερης κουλτούρας μέσα στην οποία μεγαλώνει και από αυτά τα μηνύματα θα επιλέξει τι τον εκφράζει ως μέρος της δικής του ζωής. Αν οι γονείς υιοθετούν στάση απαγορευτική και επικριτική, τότε είναι πιθανό ο έφηβος να υιοθετήσει ακραίες επιλογές προκειμένου να διαφοροποιηθεί από τους μεγαλύτερους. Το μόνο βέβαιο είναι ότι αν οι γονείς δεν δείχνουν κατανόηση και ανοιχτή στάση απέναντι στο διαφορετικό που φέρνει ως επιρροή ο έφηβος, τότε ο έφηβος θα κλείσει τη δίοδο επικοινωνίας αφού θα αισθάνεται ότι οι γονείς δεν κατανοούν και δεν σέβονται τον ιδιαίτερο κόσμο του.

Επιχειρήστε λοιπόν να απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα και να σκεφτείτε αν υπάρχει χάσμα γενεών μέσα στη δική σας οικογένεια: Τι είδους στάση και προσέγγιση ακολουθείτε απέναντι στις εκφράσεις και αναζητήσεις του ή της εφήβου που δεν ανήκουν στο δικό σας πολιτισμικό πλαίσιο αναφοράς; Είστε ανοιχτοί απέναντι στις τάσεις της νεανικής κουλτούρας που εκφράζει το παιδί σας;  Ή μήπως επιμένετε στην υιοθέτηση των δικών σας προτύπων με άκαμπτο τρόπο και χωρίς να λαμβάνετε υπόψη σας τις επιρροές που δέχονται τα νεαρά άτομα και την ανάγκη για προσαρμογή στις αλλαγές με δημιουργικούς τρόπους; Μήπως  θεωρείτε τον μοναδικό σωστό δρόμο για τον έφηβο να μιμηθεί εσάς καθώς  και τους ρόλους και τις πολιτισμικές αξίες που διαμόρφωσαν τη δική σας ζωή; Μήπως είστε αρνητικοί, επικριτικοί ή ακόμα και ειρωνικοί απέναντι στους τρόπους με τους οποίους ο έφηβος εκφράζει τη διαφοροποίηση του;

Το ζητούμενο δεν είναι να αγνοήσουμε ή να υποβαθμίσουμε τις πολιτισμικές διαφορές που επηρεάζουν τις επιλογές ανάμεσα στις γενιές μιας οικογένειας αλλά να προσπαθήσουμε να τις γεφυρώσουμε με τρόπους ευέλικτους και δημιουργικούς.

Η πρωτοβουλία για το χτίσιμο της γέφυρας είναι, κατά τη γνώμη μου, έργο που αφορά κατά κύριο λόγο τους γονείς οι οποίοι λόγω της κοινωνικής τους εμπειρίας και του ρόλου τους είναι σε θέση – ή τουλάχιστον οφείλουν να είναι σε θέση – να δίνουν στα ζητήματα τη σωστή τους προοπτική και να τα τοποθετούν στο ευρύτερο πλαίσιό τους. Αν οι γονείς δώσουν το μήνυμα ότι είναι ανοιχτοί στο να κατανοήσουν τον κόσμο που εκφράζει ο έφηβος, τότε και ο έφηβος θα θελήσει να ανοίξει τον κόσμο του και να τον μοιραστεί.

Με απλά λόγια, μην επιτρέψετε να δημιουργηθεί χάσμα ανάμεσα σε εσάς και τον έφηβο.

Πώς; Ξεκινήστε από τον εαυτό σας: Προσπαθήστε να αποκτήσετε επίγνωση των δικών σας πολιτισμικών και κοινωνικών καταβολών και της επιρροής που ασκούν στη διαμόρφωση του κόσμου σας. Εκτιμήστε τη δυνατότητά σας για ευελιξία, προσαρμογή και αλλαγή στα δεδομένα και τις σταθερές σας. Εκτιμήστε τους περιορισμούς σας που σχετίζονται με τα κοινωνικά δεδομένα που διαμορφώνουν την ταυτότητά σας. Θυμηθείτε τον εαυτό σας στην ηλικία του παιδιού σας. Πόσο διέφερε ο τότε κόσμος σας από τον κόσμο των γονιών σας; Πώς εκφράζατε τη διαφοροποίησή σας; Τι στάση κρατούσαν οι γονείς σας; Κατά πόσο πιστεύετε ότι η στάση τους σας βοήθησε και κατά πόσο ότι σας εμπόδισε στην προσωπική σας έκφραση; Αισθανόσασταν ότι οι γονείς σας ήταν κοντά σας τότε με κατανόηση και διάθεση για ευέλικτη στάση; Ή τους αισθανόσασταν μακριά, στο δικό τους κόσμο και χωρίς δυνατότητα να σας προσεγγίσουν, να σας κατανοήσουν και να σας αποδεχθούν; Μεταφέροντας τις σκέψεις σας στην εμπειρία του παρόντος, προσπαθήστε να εντοπίσετε αν υπάρχουν στοιχεία από τη σχέση σας με τους γονείς σας που επαναλαμβάνετε  στη δική σας σχέση με το παιδί σας. Ποια από αυτά τα στοιχεία βοηθούν στην προσέγγιση και συνεννόηση με το παιδί σας και ποια αποτελούν εμπόδια; Τι χρειάζεται να αλλάξετε ώστε να μπορέσετε να προσεγγίσετε το παιδί σας και τον κόσμο του;

Το κλειδί για την προσέγγιση του εφήβου είναι η δημιουργία συνθηκών μέσα στην οικογένεια που να επιτρέπουν την ανοιχτή επικοινωνία. Οι συνθήκες αυτές μπορούν να δημιουργηθούν μόνο μέσα από την υιοθέτηση ανοιχτής στάσης απέναντι στο διαφορετικό. Συζητήστε με το παιδί σας χωρίς επικριτική διάθεση. Προσπαθήστε να κατανοήσετε την οπτική και τις επιλογές του και να τις σεβαστείτε όσο και αν διαφέρουν από προκατασκευασμένα σχήματα που μπορεί να είχατε στο μυαλό σας. Ο έφηβος θέλει να τον ακούνε και να λαμβάνουν υπόψη τη γνώμη και την άποψή του σοβαρά. Εξασκηθείτε λοιπόν στο να ακούτε με διάθεση να κατανοήσετε. Κατανοώ βέβαια δεν σημαίνει απαραίτητα συμφωνώ. Η κατανόηση θα σας οδηγήσει στην αποδοχή ακόμα και αν κάτι δεν ανταποκρίνεται στα δικά σας πολιτισμικά πρότυπα. Δεν χρειάζεται βέβαια να υιοθετήσετε και εσείς οι ίδιοι τα στοιχεία της εφηβικής κουλτούρας που εκφράζουν το παιδί σας, γιατί έτσι θα του στερήσετε τη δυνατότητα για διαφοροποίηση και θα αποδυναμώσετε το ρόλο σας. Δεν χρειάζεται δηλαδή να γίνετε έφηβοι για να γεφυρώσετε το χάσμα. Ο έφηβος σας έχει ανάγκη στον ενήλικο ρόλο σας. Μπορείτε όμως ως ενήλικες και ως γονείς να αφήσετε το περιθώριο να πλησιάσουν οι δύο κόσμοι διατηρώντας τη γνησιότητα και την ακεραιότητά τους.

Θυμηθείτε ότι το χιούμορ – χωρίς ειρωνεία – είναι σημαντικό όπλο στη σχέση μας με τον έφηβο γιατί αποφορτίζει καταστάσεις και αποκαθιστά τη χαλαρότητα και τη συναισθηματική ζεστασιά. Σας φαίνονται παράξενες ή υπερβολικές κάποιες πλευρές της νεανικής κουλτούρας και κάποιες επιλογές του παιδιού σας; Δεν τις κατανοείτε; Ζητήστε από το παιδί σας, να σας εξηγήσει και επενδύστε τη στάση σας με ευελιξία και χιούμορ. Δεν είναι κακό ακόμα να δίνουμε και το ρόλο του «ειδικού» στον έφηβο πάνω σε θέματα που εκφράζουν την νεανική κουλτούρα.

Η μόνη περίπτωση στην οποία θα σας πρότεινα να επέμβετε και να επιχειρήσετε να θέσετε σαφή όρια είναι αν διαπιστώνετε ότι μέσα από τις επιλογές του ο έφηβος γίνεται αυτοκαταστροφικός και υιοθετεί ριψοκίνδυνες συμπεριφορές, αν δηλαδή μέσα από την υιοθέτηση συγκεκριμένων προτύπων στη συμπεριφορά και την έκφρασή του θέτει σε κίνδυνο τη σωματική ή και τη συναισθηματική του υγεία.

Σε κάθε άλλη περίπτωση, θεωρήστε τη διαφοροποίηση φυσιολογικό κομμάτι έκφρασης των εφήβων και δείξτε ευελιξία, ανοιχτή διάθεση και χιούμορ. Μην ξεχνάτε ότι ο κόσμος αλλάζει μέσα από το διαφορετικό που φέρνει η εφηβεία και η εφηβική κουλτούρα. Πλησιάστε το παιδί σας ώστε να γνωρίζει ότι θα είστε εκεί για να το βοηθήσετε όποτε σας χρειαστεί και αφήστε το να εκφράσει χωρίς πίεση την διαφοροποίησή του από τον κόσμο των ενηλίκων.