Ν.Ε. ΓΛΩΣΣΑ Α' ΤΑΞΗ ΓΕΝ.ΛΥΚΕΙΟΥ

 ΠΡΟΤΥΠΑ

(κριτήρια αξιολόγησης)

 

ΚΕΙΜΕΝΟ

Η αγωγή ως κοινωνική αλληλεπίδραση

                                                                   (Θέματα ΟΕΦΕ 2010)

Η αγωγή είναι φαινόµενο σύµφυτο µε την κοινωνική ζωή και συµπεριφορά του ανθρώπου και µάλιστα µε την ιδιαίτερη τάση του για προσαρµογή στους όρους του κοινωνικού περιβάλλοντος. Η ιδιαίτερη αυτή τάση του ανθρώπου µαρτυρεί το δια βίου αγώνα του για οικειοποίηση και αφοµοίωση εκδηλώσεων της κοινωνικής ζωής και µάλιστα στοιχείων της εθνικής µας παράδοσης, όπως είναι η γλώσσα, τα ήθη και έθιµα, οι διάφορες θρησκευτικές και ηθικές αντιλήψεις, οι ιστορικές µνήµες, τα στοιχεία της λαϊκής τέχνης, τα πρότυπα και οι τρόποι ζωής κ.ά.

Μέσα στην κοινωνία κάθε άτοµο µε τη δηµόσια και ιδιωτική του ζωή, µε τις πράξεις και το λόγο του, το παράδειγµα, την όλη στάση και συµπεριφορά του, µε τις διαπροσωπικές σχέσεις που συνάπτει, ασκεί συνεχώς αγωγή σε άλλα πρόσωπα και οµάδες που απαρτίζουν τα διάφορα κοινωνικά µορφώµατα, µέσα στα οποία ζει τούτο, επικοινωνεί µε άλλα άτοµα και εργάζεται. Κατά την επικοινωνία αυτή ασκείται αλληλεπίδραση, γίνεται ανταλλαγή πείρας, τρόπων σκέψης και συµπεριφοράς. Ο άνθρωπος την ίδια στιγµή που είναι ποµπός ερεθισµάτων γίνεται και δέκτης ποικίλων µηνυµάτων που προέρχονται από το κοινωνικό του περιβάλλον. Έτσι η ζωή του από την ενδοµήτρια φάση της, µέσω του ψυχοσωµατικού οργανισµού της µητέρας, µέχρι το θάνατο αποβαίνει µια συνεχής παιδευτική διαδικασία, µια αλληλεπίδραση, ένα πολιτιστικό και κοινωνικό «δούναι και λαβείν», µια αµφίδροµη µορφωτική πορεία.

Από τα όσα είπαµε µπορεί να συµπεράνει κανείς πως η κοινωνία µε τη δοµή και τις λειτουργίες της, µε την καθηµερινή πείρα ζωής που παρέχει στον άνθρωπο, αλλά και µε τα µηνύµατα και ερεθίσµατα που διοχετεύει σ' αυτόν µε τη βοήθεια των διαφόρων µορφωτικών οργανισµών, των ποικίλων ιδρυµάτων, των βασικών της θεσµών κ.λπ. γίνεται ένα σχολείο µεγάλης σηµασίας για τον άνθρωπο. Εκεί ασκείται σε όλους ανεξαιρέτως, ανεξάρτητα από ηλικία, φύλο και κοινωνική προέλευση, αγωγή µε µορφή αλληλεπίδρασης, άλλοτε συνειδητά και σκόπιµα, µε τρόπο συστηµατικό και σύµφωνα µε προκαθορισµένο σχέδιο, και άλλοτε -τις περισσότερες φορές- τυχαία και ασυνείδητα.

Η αγωγή που ασκείται στην κοινωνία, ως αλληλεπίδραση, επηρεάζει την όλη ψυχοσωµατική υπόσταση του ανθρώπου µε παραπέρα θετικά αποτελέσµατα ή καµιά φορά αρνητικές επιπτώσεις σε ορισµένους επιµέρους τοµείς της προσωπικότητάς του. Θα πρέπει να σηµειώσουµε πως η αγωγή ως αλληλεπίδραση καταλήγει και σε θετικά

αλλά και σε αρνητικά πολλές φορές αποτελέσµατα. Η τελευταία αυτή µορφή αγωγής, η αρνητική αγωγή, προέρχεται συνήθως από αρνητικά πρότυπα ζωής, µηνύµατα και επιδράσεις του κοινωνικού περίγυρου που µε συγκεκριµένη υπόσταση και αισθητικό περίβληµα, µε τη βοήθεια µέσων επικοινωνίας και πολιτιστικών φορέων, προβάλλονται στο κοινό ως καλλιτεχνικές εκφράσεις, οι οποίες υποτίθεται πως λειτουργούν µορφωτικά.

Γ. Σ. Κρουσταλάκης, «∆ιαπαιδαγώγηση – Η πορεία της ζωής»,

Αθήνα 2002, σελ. 33-34

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειµένου που σας δόθηκε σε 100 – 120 λέξεις.

Μονάδες 25

Β.1. Να αναπτύξετε σε µια παράγραφο 80 – 100 λέξεων το περιεχόµενο του παρακάτω αποσπάσµατος: «η κοινωνία γίνεται ένα σχολείο µεγάλης σηµασίας για τον άνθρωπο».

Μονάδες 11

Β.2. α) Αγωγή, σχέδιο: να γράψετε δύο προτάσεις για κάθε λέξη, ώστε στην καθεµία από αυτές να φαίνεται µια διαφορετική σηµασία της λέξης.

Μονάδες 4

β)  Σχολείο, γλώσσα: να γράψετε δύο προτάσεις για κάθε λέξη, ώστε στη  µία να διακρίνεται η αναφορική και στην άλλη η ποιητική λειτουργία της γλώσσας.

Μονάδες 6

Β.3. διάφορα, αντιλήψεις, παράδοσης, επιδράσεις: από το β΄ συνθετικό των λέξεων που σας δόθηκαν να γράψετε δύο παράγωγες λέξεις για καθένα από αυτά.

Μονάδες 8

Β.4.      Να γράψετε τους πλαγιότιτλους της πρώτης και τέταρτης παραγράφου του κειµένου.

Μονάδες 6

Γ.  Οι νέοι έχουν ανάγκη από πρότυπα τα οποία  προβάλλονται από το στενότερο   και ευρύτερο περιβάλλον τους. Να αναπτύξετε τις αιτίες που οδηγούν τους νέους στην υιοθέτηση προτύπων και τις επιπτώσεις που έχουν τα είδωλα που προβάλλονται κυρίως από τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης στη διαµόρφωση της προσωπικότητας και των αντιλήψεων των νέων. Υποθέστε πως το κείµενο σας θα δηµοσιευτεί στο σχολικό περιοδικό (400 – 450 λέξεις).

Μονάδες 40

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α.        Περίληψη

Ο συγγραφέας στο κείµενό του κάνει λόγο για την αγωγή του ατόµου στα πλαίσια του κοινωνικού συνόλου. Αρχικά, υποστηρίζει ότι κάθε άνθρωπος εκ φύσεως και για όλη τη ζωή του επιδιώκει την αφοµοίωση της εθνικής πολιτισµικής ταυτότητας στο σύνολό της. Άλλωστε, κάθε άτοµο µε τη συµπεριφορά και το χαρακτήρα του ασκεί αγωγή στις κοινωνικές οµάδες µε τις οποίες έρχεται σε επαφή. Όµως, συντελείται µια επικοινωνία αµφίδροµη και κάθε άτοµο αλληλεπιδρά µε το κοινωνικό περιβάλλον. Έτσι, η κοινωνία µε τη δοµή της, τις λειτουργίες της, τις εµπειρίες και τα µηνύµατα µέσω των διαφόρων φορέων προσφέρει αγωγή σε κάθε άτοµο είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα. Ο συγγραφέας επισηµαίνει ότι η κοινωνική αγωγή ενίοτε προκαλεί αρνητικά αποτελέσµατα λόγω των µη ωφέλιµων προτύπων, µηνυµάτων και επιδράσεων που, έχοντας το κάλυµµα της καλλιτεχνικής έκφρασης, προβάλλονται από τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης και τους φορείς πολιτισµού.

Β.1. Στο κείµενο διατυπώνεται η άποψη ότι η  κοινωνία αποτελεί για τον άνθρωπο ένα σηµαντικό σχολείο. Εξαιτίας της πολυµορφίας του κοινωνικού συνόλου και των ποικίλων ερεθισµάτων και µηνυµάτων που προσφέρονται σε όλους, η κοινωνία ακολουθεί τη µορφωτική αλληλεπίδραση του σχολείου µέσα στο οποίο ο µαθητής παίρνει και δίνει αγωγή και γνώση υλοποιώντας την αµφίδροµη επικοινωνία. Ασφαλώς, η κοινωνία µέσω των οµάδων και των φορέων εκπαιδεύει – όχι πάντα συστηµατικά – όλους τους ανθρώπους άσχετα από ηλικιακές, φυλετικές και ταξικές διακρίσεις. Η κοινωνία αποτελεί δηλαδή ένα χώρο όπου είναι εφικτή η δια βίου αγωγή που απαλύνει τις µορφωτικές ανισότητες και µεταλαµπαδεύει στα µέλη της τα στοιχεία της πολιτισµικής ταυτότητας.

Β.2. α) Πολυσηµία λέξεων.

Αγωγή:

i) Αν θέλουµε να επιτύχουµε τη µείωση των τροχαίων ατυχηµάτων στη χώρα µας χρειάζεται να εντάξουµε το µάθηµα της κυκλοφοριακής αγωγής στο εκπαιδευτικό µας σύστηµα.

ii)         Για να µπορέσει να αποζηµιωθεί για τη βλάβη που προξένησαν στο αυτοκίνητό του οι ληστές, αναγκάστηκε να κάνει αγωγή.

Σχέδιο:

i) Πολλά αγγεία που βρέθηκαν κατά την ανασκαφή ήταν διακοσµηµένα µε γεωµετρικά σχέδια και αυτό βοήθησε τους ειδικούς να τα χρονολογήσουν.

ii) Στα άµεσα σχέδια της ευρωπαϊκής κοινότητας είναι η εύρεση λύσεων για σηµαντικά προβλήµατα, όπως η οικονοµική κρίση και τα τροµοκρατικά χτυπήµατα.

β.) ∆ηλωτική και συνυποδηλωτική λειτουργία της γλώσσας.

Σχολείο:

i) Η κοινότητα αποφάσισε να διαµορφώσει τον προαύλιο χώρο του σχολείου σε γήπεδο ποδοσφαίρου ώστε να διεξάγονται εκεί οι ετήσιοι αγώνες. : αναφορική λειτουργία

ii) Κάθε επαγγελµατικός χώρος αποτελεί σπουδαίο σχολείο αφού σου

µαθαίνει όσα είναι αδύνατον να διδάξουν οι δάσκαλοι και τα βιβλία.: ποιητική λειτουργία

Γλώσσα:

i) Πολλοί νέοι άνθρωποι µαθαίνουν ξένες γλώσσες καθώς είναι ένα αναγκαίο εφόδιο για την εύρεση εργασίας στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη. : αναφορική λειτουργία

ii)         Οι κακές γλώσσες σχολίασαν αρνητικά την αποµάκρυνση του διευθυντή από τη θέση του: ποιητική λειτουργία

Β.3.      Παράγωγες λέξεις:

i)          διάφορα: φορείο, φαρέτρα

ii)         αντιλήψεις: λαβίδα, λήπτης

iii)        παράδοσης: δώρο, δοτική

iv)        επιδράσεις: δραστικός, δράµα

Β.4.

1η παράγραφος:

Η κοινωνική αγωγή ως έµφυτη ανθρώπινη τάση.

4η παράγραφος:

Τα φαινόµενα αρνητικής αγωγής στην κοινωνία.

Γ.         Παραγωγή λόγου:

Πρόλογος:

•           Πρότυπο είναι ένα πρόσωπο, µια αξία, ένα έργο ή τρόπος ζωής που µπορεί να χρησιµεύει ως παράδειγµα προς µίµηση.

•           Τα πρότυπα προβάλλονται µε τους µηχανισµούς που διαθέτει µια κοινωνία: Εκπαίδευση, Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης, Τέχνη, θεσµούς.

•           Ειδικότερα, οι νέοι αντλούν τα πρότυπά τους από: τον καλλιτεχνικό, τον αθλητικό χώρο, το χώρο της πολιτικής, της επιστήµης, το οικογενειακό τους περιβάλλον και το σχολείο.

Κύριο θέµα:

α΄ ζητούµενο: Αιτίες που οδηγούν τους νέους στην υιοθέτηση προτύπων.

Τα πρότυπα έχουν ιδιαίτερη απήχηση στους νέους, οι οποίοι συχνά µιµούνται την εµφάνιση, τον τρόπο σκέψης και έκφρασης, τη συµπεριφορά και γενικότερα την προσωπικότητα όσων για εκείνους αποτελούν πρότυπο.

Συχνά, µάλιστα, επιδιώκουν να ταυτιστούν µε αυτά:

•           Από επιθυµία να ενταχθούν στην κοινωνία και να καταξιωθούν σε όλους τους τοµείς. Η έµφυτη ανάγκη των νέων για κοινωνικοποίηση τους οδηγεί να ακολουθήσουν πιστά τις προβαλλόµενες αξίες που θα τους οδηγήσουν στην οµαλή ένταξη στο κοινωνικό σύνολο. Ο φόβος της απόρριψης και της περιθωριοποίησης τους υποχρεώνει να αναζητήσουν πρότυπα αποδεκτά από το κοινωνικό περιβάλλον τους.

•           Εξαιτίας του εντυπωσιακού και καταιγιστικού τρόπου µε τον οποίο προβάλλονται τα πρότυπα από τα Μέσα Μαζικής Ενηµέρωσης, οι νέοι εκδηλώνουν την επιθυµία να ταυτιστούν µε κάποιο ή κάποια από αυτά. Οι νέοι, άλλωστε, είναι ευεπηρέαστοι και εντυπωσιάζονται από καθετί καινούργιο, οπότε και σπεύδουν να υιοθετήσουν ό,τι παρουσιάζεται ως καινοτόµο και µοντέρνο καταρρίπτοντας οτιδήποτε παρωχηµένο.

•           Από ανάγκη να πιστέψουν σε κάτι και να στηριχτούν σε αυτό. Οι νέοι καθώς βρίσκονται σε ένα στάδιο της ψυχοσωµατικής εξέλιξής του όπου συµβαίνουν σε σύντοµο χρονικό διάστηµα πολλές και ποικίλες αλλαγές νιώθουν ότι χρειάζονται αρωγούς και «συµµάχους» σε αυτό το δρόµο που θα τους οδηγήσει στην ωρίµαση.

•           Από ανωριµότητα, ανασφάλεια και έλλειψη αυτοπεποίθησης και αυτογνωσίας αναζητούν συµπεριφορές, αξίες και ιδέες κοινά αποδεκτές.

•           Η εφηβεία χαρακτηρίζεται από την αποµυθοποίηση των γονέων ως πρότυπο της παιδικής ηλικίας που οδηγεί στην αµφισβήτησή του και στην αντικατάστασή του από ένα άλλο πρότυπο που προέρχεται από διαφορετικό συνήθως χώρο.

β΄ ζητούµενο: Επιπτώσεις ειδώλων που προβάλλονται από τα Μ.Μ.Ε. στην προσωπικότητα και τις αντιλήψεις των νέων.

Όσο οξύµωρο κι αν φαίνεται, πολλά από τα «πρότυπα» που προβάλλονται στην κοινωνία µας είναι αρνητικά, επειδή, αν τα αξιολογήσουµε µε αυστηρά λογικά, ηθικά και αισθητικά κριτήρια, δεν είναι καθόλου αξιοζήλευτα. Συγγενές µε το πρότυπο είναι εποµένως το είδωλο, το πρόσωπο το οποίο µε τη γοητεία που ασκεί γίνεται αντικείµενο θαυµασµού και λατρείας, ένα πρόσωπο δηλαδή κατά βάση εντυπωσιακό.

Τα είδωλα, λοιπόν, ασκούν αρνητική επίδραση στους νέους καθώς:

•           Προβάλλουν   την   επιθετικότητα,  τη  βία και τη διαφθορά. Είναι άνθρωποι που κατέχουν υλικά αγαθά τα οποία δεν απέκτησαν απαραίτητα µε τίµιο τρόπο αλλά χρησιµοποιώντας αθέµιτα µέσα. Τέτοιου είδους είδωλα πλαισιώνονται συχνά και από µια «λαµπερή» εικόνα. Έτσι, καλλιεργούν την ανηθικότητα και την απανθρωπιά, τον ανταγωνισµό και την εχθρότητα ανάµεσα στους ανθρώπους.

•           Προβάλλουν µε δελεαστικό τρόπο το χρήµα και την ύλη, επιδιώκουν µε κάθε τρόπο τον υλικό ευδαιµονισµό και ταυτόχρονα αναιρούν τη σπουδαιότητα των αρετών και των αξιών. Κατευθύνουν δηλαδή τους νέους να αποθεώσουν το «φαίνεσθαι» και να παραγκωνίσουν το «είναι» οδηγώντας τους σε µονόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους.

•           Αναιρούν τον προσωπικό τρόπο σκέψης και έκφρασης, αφού αιχµαλωτίζουν τους νέους σε συγκεκριµένες αντιλήψεις και τρόπους ζωής που υπόσχονται την επιτυχία και την ευτυχία χωρίς να είναι οι νέοι σε θέση να αντιµετωπίσουν κριτικά τη συµπεριφορά του ειδώλου. Έτσι, επιτείνουν την παθητικοποίηση, τον κοµφορµισµό και την πνευµατική αδράνεια των νέων απέναντι σε όλους τους τοµείς του επιστητού.

•           Οδηγούν τον νέο σε ρήξη µε το οικογενειακό και το κοινωνικό περιβάλλον και τελικά σε περιθωριοποίηση. Ειδικά όταν το είδωλο που µιµούνται οι νέοι προβάλλει µια στάση αµφισβήτησης και άρνησης προς οτιδήποτε και οποιονδήποτε προκαλείται η απόρριψη του

«κατεστηµένου» και η ένταξη του νέου σε περιθωριακές οµάδες µε κοινή στάση ζωής.

•           Αποπροσανατολίζουν το νέο από τις πραγµατικές του ανάγκες και τα προβλήµατα του και το οδηγούν σε αναζήτηση «τεχνητών παραδείσων». Αντί να συµβάλουν στην ουσιαστική επίλυση των προβληµάτων που αντιµετωπίζει ο νέος τον οδηγούν σε φυγή από αυτά.

Επίλογος:

•           Παρόλο που στη σύγχρονη εποχή κάνουν την εµφάνισή τους πρόσωπα που πρέπει οι νέοι να αποφεύγουν να µιµούνται, τα λεγόµενα είδωλα, αυτό δεν αναιρεί την αναγκαιότητα των αξιόλογων και εποικοδοµητικών προτύπων.

•           Τα Μ.Μ.Ε. είναι υποχρεωµένα να κατανοήσουν την επίδραση που ασκούν στους νέους και µε αίσθηµα ευθύνης απέναντι στη νέα γενιά οφείλουν να απορρίψουν την προβολή των ειδώλων.

•           Άλλωστε, η οικογένεια είναι υποχρεωµένη να θωρακίσει το νέο µε κρίση και άποψη προσφέροντάς του εκείνη την αγωγή που θα τον βοηθήσει στην υιοθέτηση ορθών προτύπων συµπεριφοράς και σκέψης.

ΚΕΙΜΕΝΑ

1.      Παραολυµπιακοί Αθλητές: Πρότυπα υπέρβασης και έµπνευσης

                                                                                                     (Θέματα ΟΕΦΕ 2013)

Τα κοινωνικά πρότυπα ή µοντέλα συχνά εµπνέουν µε τη συµπεριφορά τους το κοινωνικό σύνολο. Ποιος είναι όµως ο λόγος που ωθεί τους ανθρώπους και ιδιαίτερα τους νέους να υιοθετήσουν κοινωνικά πρότυπα; Η κοινωνική µάθηση είναι µια διαδραστική και εξελισσόµενη διαδικασία, η οποία επιτυγχάνεται µέσω της παρατήρησης συγκεκριµένων συµπεριφορών και δράσεων. Εποµένως, τα κοινωνικά πρότυπα διακρίνονται  για  τα  σωµατικά, πνευµατικά ή φυσικά χαρακτηριστικά τους. Οι  αθλητές  και  ειδικά  οι  ελίτ ,  θεωρούνται  ως  ινδάλµατα  για  τους  νέους, καθώς συνδυάζουν            µια εξαιρετικά  δυναµική          και       φυσικά ελκυστική         προσωπικότητα.

Επιπλέον, πρεσβεύουν τα υψηλά ιδανικά και συναισθήµατα που πηγάζουν από τον αθλητισµό.  Τα  ιδανικά  αυτά  περιλαµβάνουν  το  fair  play   και  το  σεβασµό  στον αντίπαλο ανεξαρτήτως εθνικών, πολιτιστικών, θρησκευτικών, πολιτικών και ατοµικών διαφορών. Εποµένως, οι αθλητές ενσαρκώνουν ιδανικά που διδάχτηκαν στην αθλητική αρένα και που µεταφέρουν αργότερα στην καθηµερινότητά τους. Τα ιδανικά αυτά έχουν εποµένως θετικό αντίκτυπο τόσο στα άτοµα όσο και στην κοινωνία γενικότερα. Ο Πιέρ Ντε Κουµπερτέν, αναβιωτής των σύγχρονων Ολυµπιακών αγώνων, υποστήριζε ότι τα πνευµατικά χαρακτηριστικά των νέων θα µπορούσαν να αναπτυχθούν µέσα από τις αθλητικές τους εµπειρίες και να χρησιµοποιηθούν στη µετέπειτα ζωή τους. Με αφορµή τους παραολυµπιακούς αγώνες που διεξάγονται αυτό το διάστηµα στο Λονδίνο, ο ρόλος των κοινωνικών προτύπων φαντάζει πιο σχετικός από ποτέ. Οι προσπάθειες των αθλητών µε αναπηρίες αποτελούν ένα πηγάδι έµπνευσης και θαυµασµού. Οι παραολυµπιακοί αγώνες συχνά αναφέρονται ως η γιορτή της διαφορετικότητας.

Το βαθύτερο νόηµά τους όµως είναι άλλο. Οι αθλητές των παραολυµπιακών αγώνων, αναµφίβολα είχαν δυσκολότερη αφετηρία στην αθλητική τους καριέρα. Τα σωµατικά εµπόδια που ίσως για πολλούς φαντάζουν ανυπέρβλητα δεν συγκρίνονται µε τα πνευµατικά. Το να καταφέρεις να αγωνίζεσαι σε ένα παγκόσµιο αθλητικό γεγονός κρύβει αµέτρητες στιγµές πόνου, δακρύων, συγκίνησης, πνευµατικής αστάθειας και τάσεων αποµάκρυνσης από το στόχο. Οι αθλητές αυτοί δεν αγωνίζονται για τη δόξα, τα µετάλλια, ή τις χορηγίες. Αγωνίζονται, για να αποδείξουν πρώτα στον εαυτό τους και µετά σε όλους εµάς, ότι η δύναµη της θέλησης υπερνικά όλα τα φυσικά εµπόδια. ∆εν υπάρχει τίποτα που να µην µπορείς να κάνεις µε το σώµα σου, αρκεί να καταφέρεις να αντλήσεις τη δύναµη που πηγάζει από το µυαλό σου. Οι αθλητές των παραολυµπιακών αγώνων µεταφέρουν µέσα από τις προσπάθειές τους µηνύµατα που ξεπερνούν το «σηµασία έχει η συµµετοχή και όχι η νίκη». […] Αν υπάρχουν παραδείγµατα προς µίµηση ή κοινωνικά πρότυπα, αναµφισβήτητα οι παραολυµπιακοί αθλητές είναι οι πιο κατάλληλοι. Ως µέλος της οργανωτικής επιτροπής του Λονδίνου 2012 είχα την ευκαιρία να µοιραστώ την προσπάθεια και τις συγκινήσεις που µας χάρισαν οι αθλητές µας. Η κοινωνία µας όµως έχει ανάγκη από τέτοια πρότυπα και πέρα από τους παραολυµπιακούς αγώνες. Ας συνεχίσουµε να στηρίζουµε λοιπόν την προσπάθεια των ελλήνων αθλητών και όταν θα πέσει η αυλαία των αγώνων. Ας διδαχτούµε λοιπόν από τη διαφορετικότητα και τα µηνύµατα που περνάει γιατί η ποικιλοµορφία αποτελεί τη βάση της δηµιουργικής δράσης και έµπνευσης.

Κείµενο της Νίκης Κούτρου, ελαφρά διασκευασµένο από το διαδίκτυο (http://greekteachers.gr)

2. Το γκρέµισµα των ειδώλων

∆εν θα το αντέξω εάν κι ο Όσκαρ Πιστόριους  βρεθεί σκάρτος! Αν ο τύπος που θαυµάσαµε, υποκλιθήκαµε για το µεγαλείο της ψυχής του και της θέλησης βρεθεί ένοχος για το φόνο της φίλης του. Η ιστορία µε τον Άρµστρονγκ πρόσφατα, µε τον Σίµπσον παλαιότερα, ίσως µε τον Πιστόριους τώρα έρχεται να µας χτυπήσει στην πιο ευαίσθητη χορδή µας: Την ανθρωπιά.

Όλοι από τους πιο αφελείς, µέχρι αυτούς που θέλουν να περνιούνται για έξυπνοι έχουν έναν κοινό παρανοµαστή. Θέλουν να θαυµάζουν κάποιους. Προσοχή: Μπορεί να µην θέλουν να τους µοιάσουν, αλλά απλά να τους θαυµάσουν.

Ξέρω απατεώνες, κοµπιναδόρους που ενώ έχουν κάνει του κόσµου τις οικονοµικές απάτες θαύµαζαν κάποιους τίµιους που δεν έδιναν σηµασία στο χρήµα. Άλλες φορές αιµοσταγείς δολοφόνοι µπορεί να κλάψουν επειδή πέθανε το καναρίνι του γείτονα και πάει λέγοντας.

Όλοι µας έχουµε βαθιά κρυµµένες µέσα µας κάποιες αντιδράσεις που φανερώνουν την ανθρωπιά µας. Γινόµαστε όµως όλοι αµείλικτοι µε αυτούς που παίζουν µε τις βαθιά κρυµµένες ανθρώπινες συµπεριφορές. Οι περισσότεροι τρελαθήκαµε όταν µάθαµε ότι ο Άρµστρονγκ εκµεταλλευόµενος τον καρκίνο έβγαλε του κόσµου τα λεφτά. Το έκανε επιχείρηση πρώτου µεγέθους. Όπως κι εκνευριστήκαµε όταν ο Σίµπσον σκότωσε τη γυναίκα του και τον εραστή της υλοποιώντας ένα καλά οργανωµένο σχέδιο.

Ο κόσµος ασχολείται και αγανακτεί ακριβώς επειδή έπαιξαν µε τα συναισθήµατά του. Η απάτη και στον αθλητισµό είναι πλέον νόµος. Το να χτυπήσεις τον άλλο στην ευαίσθητή του χορδή δεν το αντέχει κανένας.

Μακάρι ο Πιστόριους να είναι απλά το θύµα σε µια τραγική ιστορία. Μακάρι να µην είχε προγραµµατίσει να σκοτώσει τη φίλη του. Μακάρι να είναι το τελευταίο οχυρό σε µια κοινωνία που καθηµερινά σου θυµίζει ότι η λέξη «εµπιστοσύνη» δεν υπάρχει…

Κείµενο του Άγγελου Μενδρινού, ελαφρά διασκευασµένο από το

διαδίκτυο   (http://www.pamesports.gr)

Λεξιλόγιο

1. οι ελίτ = οι καλύτεροι, οι εκλεκτοί

2. fair play = τίµιο παιχνίδι

3. Όσκαρ Λέοναρντ Καρλ Πιστόριους: γεννηµέννος στις 22 Νοεµβρίου 1986. Είναι Νοτιοαφρικανός δροµέας γνωστός και ως «ο γρηγορότερος άνθρωπος χωρίς πόδια». (wikipedia.org)

4. Λανς Άρµστρονγκ: Αµερικανός ποδηλάτης, που κάνοντας χρήση αναβολικών και ψευδόµενος επ’ αυτού, κατάφερε να ανακηρυχθεί επτά διαδοχικές φορές (1999- 2005) νικητής του γύρου της Γαλλίας (Tour De France), του µεγαλύτερου αγώνα ποδηλασίας στον κόσµο. (wikipedia.org)

Τζέι Σίµπσον: Επαγγελµατίας παίκτης του αµερικανικού ποδοσφαίρου.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

Α1. Ποιοι είναι οι λόγοι που ωθούν ιδιαίτερα τους νέους να υιοθετήσουν κοινωνικά πρότυπα, όπως αυτά από το χώρο του αθλητισµού, σύµφωνα µε τη συγγραφέα του πρώτου κειµένου; Η απάντησή σας να µην ξεπερνά τις 100-110 λέξεις.

Μονάδες 5

Α2. Στη δεύτερη παράγραφο του πρώτου κειµένου η συγγραφέας αναλύει το βαθύτερο νόηµα των παραολυµπιακών αγώνων. Ποιο είναι αυτό; Η απάντησή σας να κυµανθεί στις 90 λέξεις περίπου.

Μονάδες 5

Α3.      Να συγκρίνετε τα δύο κείµενα που σας δόθηκαν ως προς το περιεχόµενο και να καταγράψετε τη µεταξύ τους σχέση (90 λέξεις περίπου).

Μονάδες 10

Β1. Να βρείτε τον τρόπο-µέθοδο µε τον οποίο αναπτύσσεται  η  τέταρτη παράγραφος του δεύτερου κειµένου («Όλοι µας έχουµε … καλά οργανωµένο σχέδιο»). Για ποιο λόγο ο συγγραφέας επέλεξε τη µέθοδο αυτή;

Μονάδες 5

Β2.       ή, εποµένως, επιπλέον, όµως, επειδή: Ποια νοηµατική σχέση εκφράζει η χρήση καθεµιάς από τις παραπάνω λέξεις στα δύο κείµενα που διαβάσατε;

Μονάδες 5

Β3. «βρεθεί σκάρτος», «θέλουν να περνιούνται για έξυπνοι», «έχουν κάνει του κόσµου τις οικονοµικές απάτες», «Οι περισσότεροι τρελαθήκαµε», «έβγαλε του κόσµου τα λεφτά»: Οι παραπάνω λέξεις/φράσεις ανήκουν στο επίπεδο του προφορικού λόγου. Να τις αποδώσετε µε ύφος πιο επίσηµο.

Μονάδες 5

Β4. Αφού λάβετε τη σηµασία που έχουν οι παρακάτω φράσεις, να σηµειώσετε στο τετράδιό σας σε ποιες από αυτές η γλώσσα λειτουργεί αναφορικά και σε ποιες ποιητικά.

α. Τα υψηλά ιδανικά πηγάζουν από τον αθλητισµό.

β. Το βαθύτερο νόηµά τους είναι άλλο.

γ. Τα πνευµατικά χαρακτηριστικά των νέων θα µπορούσαν να αναπτυχθούν µέσα από τις αθλητικές τους εµπειρίες.

δ. Η ιστορία µε τον Πιστόριους τώρα έρχεται να µας χτυπήσει στην πιο ευαίσθητη χορδή µας: Την ανθρωπιά.

ε. Μπορεί να µην θέλουν να τους µοιάσουν, αλλά απλά να τους θαυµάσουν.

Μονάδες 5

Γ. Σε ένα άρθρο που θα δηµοσιευτεί στην εφηµερίδα του σχολείου σας, να καταγράψετε την επίδραση των αρνητικών προτύπων στην ψυχοσύνθεση των εφήβων και να επισηµάνετε τους φορείς εκείνους που θα τους βοηθήσουν να υιοθετήσουν υγιή πρότυπα (400 περίπου λέξεις).

Μονάδες 60

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α1 . Ο νέος πάντα έχει την τάση να ακολουθεί πρότυπα. Αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό διότι, µη έχοντας διαµορφώσει ακόµη την προσωπικότητά του, ψάχνει να βρει αξιοµίµητες συµπεριφορές. Ένας χώρος που αποτελεί δεξαµενή προτύπων είναι ο χώρος του αθλητισµού. Σύµφωνα µε τη συγγραφέα, οι αθλητές και ειδικά οι κορυφαίοι θεωρούνται ινδάλµατα για τους νέους καθώς συνδυάζουν µια εξαιρετικά δυναµική και ελκυστική προσωπικότητα. Επιπλέον, πρεσβεύουν υψηλά ιδανικά όπως το «ευ αγωνίζεσθαι» και ο σεβασµός προς τον αντίπαλο ανεξαρτήτως εθνικών, πολιτιστικών, θρησκευτικών, πολιτικών και ατοµικών διαφορών. Τα ιδανικά αυτά προσελκύουν τους νέους και, όταν υιοθετούνται, έχουν θετικό αντίκτυπο τόσο στα άτοµα όσο και στην κοινωνία γενικότερα.

Α2 . Οι παραολυµπιακοί αγώνες αποτελούν αγώνα νίκης της επιµονής και θέλησης του ανθρώπου να αρθεί πάνω από τις δυσκολίες που προκαλούν οι σωµατικές δυσχέρειες. Στέλνουν ένα µήνυµα αγωνιστικότητας και ηθικής δικαίωσης που διδάσκει ότι η δύναµη του µυαλού και η προσήλωση στο στόχο ξεπερνούν τις δυσκολίες που επιφυλάσσει η σκληρή πραγµατικότητα. Επίσης, αναγκαία θεωρείται η επιµονή και η υποµονή, καθώς η επίτευξη του στόχου απαιτεί συστηµατική προσπάθεια, γεγονός που θα καταστήσει το φαινοµενικά ανέφικτο, εφικτό. Τέλος, αποστέλλουν µήνυµα σεβασµού της διαφορετικότητας, ως πηγή έµπνευσης και δηµιουργίας, πράξη που δικαιώνει και αποθεώνει την ανθρώπινη ύπαρξη.

Α3 .    Τα κείµενα αναφέρονται στα αθλητικά πρότυπα που αποτελούν πόλο έλξης και επηρεάζουν µε το παράδειγµά τους τους νέους κυρίως ανθρώπους. Το πρώτο κείµενο εστιάζει στους παραολυµπιονίκες που µέσα από την υπέρβαση φυσικών εµποδίων αναδεικνύονται πρωταθλητές και πηγή έµπνευσης και δράσης για κάθε άνθρωπο. Στον αντίποδα όµως αυτών βρίσκονται αθλητές, σύµφωνα  µε  το  δεύτερο  κείµενο,  οι  οποίοι  αποδείχτηκαν  κατώτεροι  των προσδοκιών και η πορεία τους στη ζωή δεν ήταν αντίστοιχη µε εκείνη του στίβου. Με τη στάση τους διέψευσαν τις ελπίδες, τα συναισθήµατα και την εµπιστοσύνη που εκφράστηκε στο πρόσωπό τους.

Β1 . Η τέταρτη παράγραφος αναπτύσσεται µε τη µέθοδο των παραδειγµάτων.

Συγκεκριµένα ο αρθρογράφος χρησιµοποιεί παραδείγµατα από το χώρο του αθλητισµού (Άρµστρονγκ, Σίµπσον), αθλητές οι οποίοι, ενώ αποτελούσαν πρότυπα επιτυχίας και ήθους, ενεπλάκησαν σε φόνους και χρησιµοποίησαν αθέµιτα µέσα για την επίτευξη της νίκης και έτσι αποκαθηλώθηκαν στη συνείδηση της κοινής γνώµης. Συγκεκριµένα τα παραδείγµατα εντοπίζονται στο χωρίο «Οι περισσότεροι τρελαθήκαµε … οργανωµένο σχέδιο».

Με τη χρήση των παραδειγµάτων ο αρθρογράφος επιτυγχάνει την εκλαΐκευση των νοηµάτων, γεγονός που καθιστά το κείµενο προσιτό στο ευρύ κοινό, προσδίδει παραστατικότητα, αµεσότητα στο λόγο και µε παραδειγµατική αναφορά σε γεγονότα που θεωρούνται προσφιλή στους νέους, επιθυµεί να σκιαγραφήσει την ευκολία κατάρριψης των προτύπων στη σηµερινή κοινωνία.

Β2 . ή => διάζευξη

εποµένως => συµπέρασµα επιπλέον => προσθήκη όµως => αντίθεση

επειδή => αιτιολόγηση

Β3 . βρεθεί σκάρτος => αποδειχθεί ανήθικος, αναξιόπιστος

θέλουν να περνιούνται για έξυπνοι => θέλουν να θεωρούνται έξυπνοι, επιθυµούν να προβάλλονται ως άτοµα υψηλής νοηµοσύνης, να παρουσιάζονται ευφυείς

έχουν κάνει του κόσµου τις οικονοµικές απάτες => έχουν κάνει αµέτρητες οικονοµικές απάτες, έχουν εµπλακεί σε ποικίλα οικονοµικά σκάνδαλα

οι περισσότεροι τρελαθήκαµε => οι περισσότεροι νιώσαµε έκπληξη, συγκλονιστήκαµε

έβγαλε του κόσµου τα λεφτά => κέρδισε αµύθητα ποσά, συγκέντρωσε υπέρογκο πλούτο

Β4 . α. β. δ. => ποιητικά

γ. ε. => αναφορικά

Γ . Παραγωγή λόγου

Πρότυπα σε … κρίση

Η εφηβεία είναι µία περίοδος διαρκών αναζητήσεων, υπαρξιακών προβληµατισµών και γενικότερα έντονων ανησυχιών τόσο για θέµατα προσωπικά, όσο και κοινωνικά. Ο έφηβος ψάχνοντας να βρει τις συντεταγµένες του στον κοινωνικό χώρο, αγκιστρώνεται από ανθρώπους που αποτελούν πρότυπο και µιµείται τη συµπεριφορά τους. Σε µια εποχή, όµως, όπου κυριαρχεί το χυδαίο και το επιφανειακό, όπου είδωλα γκρεµίζονται και οι αξίες ρευστοποιούνται, ο έφηβος στέκει ανερµάτιστος κάτι που σαφώς επηρεάζει αρνητικά την ψυχοσύνθεσή του.

Α΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ

Επίδραση των αρνητικών προτύπων στην ψυχοσύνθεση των εφήβων:

•           Η κυριαρχία του καταναλωτικού προτύπου οδηγεί τον έφηβο σ’ έναν υλιστικό

µονόδροµο αποµακρύνοντάς τον από πνευµατικές αναζητήσεις.

•           Η µε κάθε τρόπο αναρρίχηση στην κοινωνική πυραµίδα και το ανελέητο κυνήγι του χρήµατος, που έχει αναχθεί σε υπέρτατο πρότυπο, οδηγούν τον έφηβο στην υιοθέτηση τυχοδιωκτικών συµπεριφορών που δε συνάδουν µε το ήθος, την άµιλλα, την τιµιότητα.

•           Η βία που αθρόα εκπέµπεται από τα ΜΜΕ και βιώνεται ως πάγια πρακτική στην καθηµερινότητά µας, καθιστά τον έφηβο σκληρό, αδιάλλακτο.

•           Οι διάφοροι τηλε-αστέρες, που υπερπροβάλλονται από τα ΜΜΕ, δηµιουργούν στον έφηβο την αίσθηση ότι το διαβατήριο της κοινωνικής καταξίωσης είναι το «δήθεν», η «φτιασιδωµένη οµορφιά», η «ρηχότητα» και όχι η σκληρή εργασία.

•           Πολλοί αθλητές – πρότυπα, µέχρι πρότινος, ήθους, επίµοχθης προσπάθειας, πειθαρχηµένου βίου – καταφεύγουν στα αναβολικά για να κερδίσουν φήµη, δόξα, χρήµα. Έτσι, γκρεµίζεται για τον έφηβο το «ευ αγωνίζεσθαι» και ο ίδιος συνειδητοποιεί ότι τα πάντα πουλιούνται και αγοράζονται.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ

Η κοινωνία µας, λοιπόν, παράγει και προάγει σε µεγάλο βαθµό αρνητικά πρότυπα, τα οποία δηµιουργούν στον έφηβο το αίσθηµα της απογοήτευσης και τον αποµακρύνουν από ευγενείς αξίες και ιδανικά. Ωστόσο, υπάρχουν φορείς που

µπορούν να οδηγήσουν τον έφηβο σε γόνιµους προβληµατισµούς και να τον βοηθήσουν να υιοθετήσει υγιή πρότυπα.

Β΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ

Φορείς που θα βοηθήσουν τους έφηβους να υιοθετήσουν υγιή πρότυπα:

•                       Η οικογένεια µε το θετικό της και έµπρακτο παράδειγµα µπορεί να µεταγγίσει στα µέλη της αξίες όπως ο σεβασµός, η αγάπη, ο αλτρουισµός, η συνεργασία – αξίες που θα αποτελέσουν πρότυπο συµπεριφοράς.

•           Σε ευρύτερο πλαίσιο το σχολείο, ως δευτερογενής φορέας κοινωνικοποίησης, οφείλει να µυήσει τους έφηβους µαθητές σε ιδανικά όπως η γνώση, η φιλοπατρία, η ανεκτικότητα, η εργατικότητα, η αξιοκρατία.

•           Οι πνευµατικοί άνθρωποι µε το ήθος και την εν γένει στάση τους µπορούν να µεταλαµπαδεύσουν στους έφηβους το πρότυπο του αγωνιστή που συνδυάζει λόγια και έργα, που µάχεται για το συλλογικό καλό, που µε σηµαία τη γνώση και το επιχείρηµα προσπαθεί να θεραπεύσει τις δυσλειτουργίες της κοινωνίας.

•           Τα ΜΜΕ, ως ο ισχυρότερος ανώνυµος παιδαγωγός, µπορούν µέσω ποιοτικών εκποµπών, συνεντεύξεων µε ανθρώπους του πνεύµατος να προσανατολίσουν τους έφηβους σε υγιή πρότυπα.

•           Οι διάφορες περιβαλλοντικές οργανώσεις (WWF, GREENPEACE, Αρκτούρος κ. λπ.) µέσα από την δράση τους έχουν τη δύναµη να µεταδώσουν στους έφηβους το πρότυπο του οικολόγου που αγωνίζεται για το µέλλον του πλανήτη.

•           Οι ανθρωπιστικές οργανώσεις (UNICEF, Γιατροί Χωρίς Σύνορα, ∆ιεθνής Αµνηστία) µέσα από καµπάνιες και µεθοδευµένες ενέργειες µπορούν να εµπνεύσουν τους έφηβους και να τους ωθήσουν στο δρόµο της ανιδιοτελούς προσφοράς, της αγάπης προς τον πλησίον, της ανθρωπιάς.

Επίλογος

Η προβολή των αρνητικών προτύπων στιγµατίζει τη νεολαία και την κατευθύνει στη διαµόρφωση µιας κοινωνίας που χαρακτηρίζεται από την έλλειψη των ηθικών αξιών και την ψυχική ανελευθερία των µελών της. Αναγκαία λοιπόν θεωρείται η συµβολή των φορέων κοινωνικοποίησης που θα διαµορφώσουν τον αξιακό προσανατολισµό του εφήβου προβάλλοντας τα κατάλληλα πρότυπα ανθρωπισµού και ηθικής σε µια κοινωνία όπου η ψυχική και πνευµατική γυµνότητα του ανθρώπου είναι µεγαλύτερη από ποτέ άλλοτε.

Κοινωνικά Πρότυπα

Κείμενο

Ποια πρότυπα επικρατούν σήμερα και ποιο ιδεώδες τα διαμορφώνει; Κατ’ αρχάς είναι αμφίβολο αν υπάρχουν σήμερα κοινωνικά πρότυπα. Αν δεχτούμε ότι υπάρχουν, αυτά σίγουρα προέρχονται από τον χώρο του θεάματος. Τα πρότυπα αυτά τα διαμορφώνουν και τα προβάλλουν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Ποδοσφαιριστές, τραγουδιστές, τηλεπαρουσιαστές, άτομα που σταδιοδρομούν στο πάλκο και στην πασαρέλα αποκτούν πολύ γρήγορα δόξα και χρήμα και γίνονται είδωλα, αντικείμενα θαυμασμού και λατρείας. Αντίθετα, τα άτομα άλλων κοινωνικών ομάδων, που αποτελούν τα θεμέλια και τους πυλώνες της κοινωνίας, παραμένουν στην αφάνεια και την ανωνυμία.

Σήμερα πρότυπα αποτελούν όσοι ασχολούνται με το θέαμα και την ψυχαγωγία. Με τα ισχύοντα αξιολογικά κριτήρια δεν φαίνεται καθόλου παράξενο που τα «τσαλίμια» των ποδοσφαιριστών, οι λαρυγγισμοί των τραγουδιστών, η φλυαρία των τηλεπαρουσιαστών και οι εμφανίσεις των κοριτσιών της πασαρέλας θεωρούνται προσόντα σπουδαιότερα από την επιστημοσύνη των γιατρών, την αξιοσύνη των εκπαιδευτικών και όλων εκείνων που μοχθούν καθημερινά στους χώρους της παραγωγής και της επιστήμης για να μην στερηθεί η κοινωνία από τα αναγκαία υλικά και πνευματικά αγαθά της. Οι άνθρωποι «του θεάματος και της ψυχαγωγίας» συνδυάζουν μεγάλη δημοτικότητα και υψηλές αμοιβές, ασύγκριτα υψηλότερες από τις αμοιβές άλλων κοινωνικών ομάδων που υπηρετούν σημαντικότερους τομείς της κοινωνικής ζωής, όπως είναι λόγου χάριν οι τομείς της υγείας και της παιδείας. Έτσι, η δεξιοτεχνία ενός γιατρού θεωρείται μικρότερης αξίας από τη δεξιοτεχνία ενός ποδοσφαιριστή, παρότι το χέρι του πρώτου σώζει ανθρώπινες ζωές, ενώ το πόδι του δεύτερου απλώς προσφέρει θέαμα και ψυχαγωγία.

Τα παράδοξα αυτά κοινωνικά φαινόμενα είναι χαρακτηριστικά γνωρίσματα της εποχής μας. Στην εποχή μας το μόνο που σκέπτεται ο σύγχρονος άνθρωπος είναι πώς θα «πιάσει την καλή» και μάλιστα όσο γίνεται γρηγορότερα και με λιγότερο κόπο. Ιδέες, αξίες και αρχές θυσιάζονται όλες στο βωμό του χρήματος, της ματαιοδοξίας και της εξουσίας. Όσοι εξακολουθούν, λοιπόν, ακόμα να πιστεύουν σε πρότυπα αρετής και ήθους χαρακτηρίζονται ρομαντικοί και αφελείς.

Μπορεί όμως μια κοινωνία να πάει μπροστά με τέτοια κοινωνικά πρότυπα; Μπορεί να στηρίζει την πρόοδο και την ευημερία των πολιτών της σε τέτοιες κοινωνικές αξίες και ηθικές αρχές; Η απάντηση, βέβαια, είναι όχι. Πάντως, αν και όταν αποφασίσει να κάνει ένα καινούργιο ελπιδοφόρο ξεκίνημα, έναν όρο οπωσδήποτε πρέπει να τηρήσει. Το ξεκίνημα αυτό να έχει ως βάση και αφετηρία την παιδεία.

Από την ιστοσελίδα της εφ. Ελευθερία (Λάρισας), 30. 12. 2010 (διασκευή).

ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Ποια είναι, σύμφωνα με το κείμενο, τα πρότυπα που προβάλλονται σήμερα και ποιοι τα διαμορφώνουν; (60- 80 λέξεις)

(μονάδες 15)

Α2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της δεύτερης παραγράφου (Σήμερα... ψυχαγωγία) του κειμένου;

(μονάδες 10)

Β1. «Έτσι, η δεξιοτεχνία ενός γιατρού θεωρείται μικρότερης αξίας από τη δεξιοτεχνία ενός ποδοσφαιριστή».

Χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση να δημιουργήσετε μια παράγραφο 60 - 80 λέξεων.

(μονάδες 10)

Β2. Στις τρεις τελευταίες παραγράφους του κειμένου (Σήμερα πρότυπα… παιδεία):

1. Να επισημάνετε δύο λέξεις ή φράσεις του προφορικού λόγου.

(μονάδες 10)

2. Να αιτιολογήσετε τη χρήση τους στο κείμενο.

(μονάδες 5)

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Σε ομιλία σας προς τους συμμαθητές σας υποστηρίζετε πως ο νέος προσπαθεί να μιμηθεί πρότυπα ζωής και συμπεριφοράς με σκοπό να οδηγηθεί στην καταξίωση. Από πού πιστεύετε ότι πρέπει να αντλήσει τα πρότυπα αυτά και ποια οφέλη θα αποκομίσει επιλέγοντας θετικά πρότυπα στη ζωή του; (400 λέξεις)

Μονάδες 50

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α1. Τα πρότυπα σήμερα διαμορφώνονται και προβάλλονται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Εντυπωσιάζουν και γοητεύουν τους νέους, κυρίως, ανθρώπους με μη ουσιαστικά προσόντα, όπως είναι η ομορφιά και η οικονομική ισχύς και γίνονται είδωλα, αντικείμενα δηλαδή λατρείας. Συνήθως είναι ποδοσφαιριστές, τραγουδιστές, μοντέλα, τηλεπαρουσιαστές και άνθρωποι γενικά του «θεάματος και της ψυχαγωγίας» που προβάλλονται από την τηλεόραση.

Α2.

Θεματική πρόταση: «Σήμερα πρότυπα … την ψυχαγωγία»

Λεπτομέρειες – Σχόλια: «Με τα ισχύοντα αξιολογικά … και της παιδείας»

Πρόταση Κατακλείδα: «Έτσι, η δεξιοτεχνία … θέαμα και ψυχαγωγία»

Β1. Στα πλαίσια της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας, στην οποία το χρήμα είναι το παν, ο άνθρωπος δίνει προτεραιότητα στο «έχειν» ενώ αδιαφορεί για το «είναι». Αυτό σημαίνει πως αφοσιώνεται στην απόκτηση υλικών μόνο αγαθών ενώ η γνώση, η τέχνη και η κοινωνική προσφορά μπαίνουν σε δεύτερη μοίρα. Έτσι, η δεξιοτεχνία ενός γιατρού θεωρείται μικρότερης αξίας από τη δεξιοτεχνία ενός ποδοσφαιριστή.

Β2.

1. Φράσεις προφορικού λόγου: «τσαλίμια», «πιάσει την καλή»

2. Με τις φράσεις που χρησιμοποιούμε στον καθημερινό μας λόγο ο συγγραφέας προσπαθεί να δώσει αμεσότητα και ζωντάνια στο κείμενο και να δώσει έμφαση στο μήνυμα που θέλει να περάσει.

Γ. Προσφώνηση: Αγαπητοί συμμαθητές,

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Αναφορά στην ανάγκη του ανθρώπου και ειδικότερα του νέου να έχει στη ζωή του πρότυπα.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ

Α’ Ζητούμενο: Χώροι άντλησης προτύπων:

1. Το οικογενειακό περιβάλλον

2. Το σχολείο

3. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

4. Το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον

5. Οι πνευματικοί άνθρωποι

6. Ο χώρος της πολιτικής

7. Ο χώρος της θρησκείας

8. Το παρελθόν (π.χ. εθνικοί ήρωες)

Β’ Ζητούμενο: Η σημασία των προτύπων θετικών προτύπων για το νέο:

Τα θετικά πρότυπα :

- εμπνέουν τους νέους και τους ωθούν σε δημιουργική δράση

- οξύνουν την κρίση τους, δραστηριοποιούν τη σκέψη τους και συμβάλλουν στην πνευματική τους ωρίμαση

- βοηθούν τους νέους να αποκτήσουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και στις δυνάμεις τους

- συμβάλλουν στην ορθή κοινωνικοποίηση και πολιτικοποίηση τους αφυπνίζοντας τις συνειδήσεις τους και υποδεικνύοντας τους τις ευθύνες και τα καθήκοντά τους.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ: Συμπέρασμα: Ωφέλιμη είναι η επιλεκτική μίμηση προτύπων – Τα θετικά πρότυπα εμπνέουν τους νέους για την υλοποίηση μιας ανώτερης ζωής.

Αποφώνηση: Ευχαριστώ για την προσοχή σας Σημείωση: Εφόσον πρόκειται για ομιλία ενδείκνυται η χρήση ερωτήσεων καθώς και η χρήση β’ προσώπου προκειμένου να δοθεί στο κείμενο η ζωντάνια και η αμεσότητα του προφορικού λόγου.

Τα «πρότυπα» και οι νέοι

Στα μπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία, ακούω τους νέους να μιλούν μόνο για χρήμα. Το χρήμα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το μόνο όνειρο, το μόνο πρότυπο.

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση μιας ομάδας ή μιας εποχής. Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις μεταλλαγές τους στη δυναμική της κοινωνικής ζωής, στη διαφοροποίηση των τεχνικών μέσων, στη διαμόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας. &εν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία προτύπων και η συμπλήρωση του κενού τους από τις λεγόμενες «ευτελείς αξίες», σήμερα όπου διανύουμε μια μεταβατική περίοδο από ένα σύνολο γκρεμισμένων αξιών σε ένα άλλο που ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί.

Δεν είναι όμως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται με τα πρότυπά μας, αφού δε συνδέεται με αυτά. Και πώς να ασχοληθεί, αφού αυτοί που τους τα προσφέρουν έχουν πρώτο μέλημα να μην είναι ανιχνεύσιμη η προέλευση, η ανάδειξη και η σκοπιμότητά τους. Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ ορισμού υποπτεύεται; Αντιδρά στα πρότυπα που εμφανίζονται κούφια και δημιουργεί τα δικά της νεανικά «αντι-πρότυπα». Η σύγκρουση των δύο παράγει σιωπή.

Και η επίσημη άποψη: «Οι νέοι συμπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν πρότυπα». Για ποια πρότυπα μιλάμε άραγε; Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται φτηνά στα περίπτερα; Μα, η νεολαία αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια, εντιμότητα, δημιουργικότητα, κοινωνική προσφορά. Ίδιους βέβαια με τους παλιά δικούς μας, αλλά από μας ποιος άραγε τους έχει διατηρήσει;

Το κάθε πρότυπο κερδίζει το σεβασμό του όταν αντικατοπτρίζει έργο και όχι κενά νοήματος «ιδανικά». Η νεολαία, ασυνείδητα ίσως, το ξέρει αυτό και θα ήμουν επίορκος, αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο.

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους και σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου, κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαμα με το κιλό της τηλεόρασης δεν είναι μήνυμα, δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και δημιουργίας. Στράφηκε λοιπόν στη μουσική, στο χορό και στο τραγούδι, που έστω και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δημιουργία, αφού οδηγούν την ψυχή, το μυαλό και το σώμα σε νέα μονοπάτια και αναζητήσεις, σνομπάροντας την τηλεόραση, προτιμώντας εαυτούς και αλλήλους.

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της αυθεντίας. Γι’ αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και αλήθεια.

Ο νέος κάθε εποχής είναι ίδιος, επιφανειακά αλλάζει μόνο. Άλλοτε φορά καμπάνες και έχει φαβορίτες, βάζει σκουλαρίκι, ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ. Στην ουσία είναι ο ίδιος, ορμητικός, ιδεαλιστής, άπειρος, ρομαντικός, αντιαυταρχικός, επαναστάτης. Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουμε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να τον κουράζουμε με αμφίβολες αυθεντίες και πρότυπα, γιατί να μην του δώσουμε απλώς την ώθηση και να του αφήσουμε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη συμβολή του; Να τραβήξουν λοιπόν το δρόμο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο εαυτός τους. […]

Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος, για να αποκολληθεί από τα μικροπρεπή πρότυπα της καθημερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο. Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα. Λοιπόν, παιδιά, ξεπεράστε μας. Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν, αλλά επιτέλους ξεπεράστε μας.

(Νίκος Μαρκάτος, Εφημερίδα «Το Βήμα»)

Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου ενημερώνοντας τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενό του. (100 λέξεις).

2. «Λοιπόν, παιδιά, ξεπεράστε μας. Μπορείτε να μας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν, αλλά επιτέλους ξεπεράστε μας.»: Να χαρακτηρίσετε το ύφος του συγγραφέα στο απόσπασμα και να το μετασχηματίσετε σε επίσημο.

3. Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της 2 παραγράφου (θεματική περίοδος, σχόλια, κατακλείδα) .

4. «Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους μεγάλους … φορέας ονείρων και δημιουργίας.»: Να αναπτύξετε το νόημα του αποσπάσματος σε μια παράγραφο 100 -120 λέξεων.

5. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ευτελείς, κίβδηλα, συνοψίζονται, αναζητήσεις, γόητρο.

β) αντικατοπτρίζει, λαβύρινθους: να γράψετε 2 προτάσεις για την κάθε λέξη, μία με δηλωτική και μία με συνυποδηλωτική σημασία.

Γ. ΕΚΘΕΣΗ

Να αναπτύξετε σε μορφή άρθρου ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και με ποιους τρόπους οι νέοι μπορούν να αντιδράσουν στη σημερινή πραγματικότητα και να καθορίσουν ορθά πρότυπα. (350 - 400 λέξεις)