Ν.Ε. ΓΛΩΣΣΑ Β' ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΝΕΡΓΙΑ

(Κριτήρια αξιολόγησης)

ΚΕΙΜΕΝΟ

H ανεργία του μέλλοντος

Σκεφτείτε τρεις διαφορετικές περιπτώσεις ανθρώπων που χάνουν τη δουλειά τους. Τον οικοδόμο, που μένει άνεργος επειδή κανένας σήμερα δεν ξεκινά να χτίσει σπίτια. Τον επιπλοποιό, που οι πρώην πελάτες του αγοράζουν τώρα καρέκλες από ένα γνωστό πολυκατάστημα επίπλων. Και τον υπάλληλο στο πρακτορείο ταξιδίων, που απολύθηκε επειδή οι περισσότεροι ταξιδιώτες αγοράζουν τα εισιτήρια στο Διαδίκτυο.

Στην πρώτη περίπτωση, αιτία είναι ότι μειώθηκε η ζήτηση για οικοδομές, επειδή κόπηκαν απότομα τα δάνεια προς την ελληνική οικονομία. Η ζήτηση θα ανακάμψει εάν και όταν αυξηθούν πάλι τα εγχώρια εισοδήματα, επειδή το κράτος «θα ρίξει χρήμα στην αγορά» (όπως παλιά) ή επειδή κάποιοι άλλοι κλάδοι της οικονομίας θα έχουν πρώτα μεγαλώσει πολύ. Όλος ο δημόσιος διάλογος για τη «λιτότητα» έχει εστιαστεί σε αυτού του είδους την ανεργία.

Στη δεύτερη περίπτωση, υπάρχει εγχώρια ζήτηση, αλλά την αγορά την έχουν πάρει οι ξένοι παραγωγοί. Η ανεργία οφείλεται στη χαμηλή ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων. Για τους πιο σοβαρούς οικονομολόγους, αυτό είναι το κύριο πρόβλημα που πρέπει να λύσουμε για να αναπτυχθεί η οικονομία. Είναι η περίφημη «παραγωγική ανασυγκρότηση», που όλοι οι πολιτικοί λένε ότι επιθυμούν, χωρίς ωστόσο, να τη διευκολύνουν. Η γενική συνταγή είναι γνωστή, αύξηση παραγωγικότητας, μείωση κόστους, μεγάλες και μικρές επενδύσεις. Οι ειδικότερες λύσεις για την Ελλάδα είναι επίσης γνωστές, αλλά λείπει η πολιτική βούληση.

Η τρίτη μορφή ανεργίας πηγάζει από τη νέα τεχνολογία. Δεν έχει συγκροτηθεί ακόμη ισχυρό πολιτικό μέτωπο σε καμιά χώρα για να την αντιμετωπίσει, ούτε αρνητικό, με καταγγελίες και απαγορεύσεις, ούτε θετικό, με ενεργητικά προγράμματα που αξιοποιούν τις δυνατότητες της τεχνολογίας για τους πιο αδύναμους. Οι λαϊκιστές δεν έχουν καταφέρει να κατασκευάσουν εχθρούς με βάση τα κακά της τεχνολογίας, όταν ο κόσμος βλέπει ότι αυτή αυξάνει την πρόσβαση σε πληροφορία και ψυχαγωγία, παρέχει φθηνότερα τρόφιμα και ρούχα, θεραπεύει ασθένειες, προστατεύει το περιβάλλον, περιορίζει τη γραφειοκρατία. […]

Οι κίνδυνοι όμως είναι πραγματικοί. Πολλοί οικονομολόγοι ανησυχούν ότι η τεχνητή νοημοσύνη και τα ρομπότ θα εκτοπίσουν τόσο πολλούς ανθρώπους σε τόσο πολλούς κλάδους που θα είναι πολύ δύσκολο να βρουν όλοι δουλειά σε νέες δραστηριότητες, όπως είχε γίνει στις προηγούμενες βιομηχανικές επαναστάσεις. Επιπλέον, πολλές από τις νέες δουλειές θα είναι περιστασιακές και κακοπληρωμένες. Το ζήτημα λοιπόν το συζητούν όλο και περισσότερο στις αναπτυγμένες οικονομίες, όχι μόνον οι ειδικοί, αλλά και οι ενημερωμένοι πολίτες. Μια αφανής ζημιά της κρίσης στην Ελλάδα είναι ότι εμείς το αγνοούμε, καθώς είμαστε απασχολημένοι με τη λιτότητα και την ανταγωνιστικότητα.

Στις χώρες που θα αντιμετωπίσουν θετικά την πρόκληση, η λύση θα έχει τουλάχιστον τρία στοιχεία: Πρώτο, πολλές νέες επιχειρήσεις που θα αξιοποιούν δικές τους καινοτομίες για να προσφέρουν νέα προϊόντα – τα γνωστά startups¹. Οι ιδιοκτήτες και τα στελέχη θα έχουν καλά εισοδήματα, αλλά οι νέες θέσεις εργασίας δεν θα είναι πολλές. Δεύτερο, εισαγωγή νέων τεχνικών σε παραδοσιακούς κλάδους (σε χωράφια, εργοστάσια και γραφεία) για να μειώσουν πολύ το κόστος και να βελτιώσουν το προϊόν. Αυτό θα προστατεύσει τις επιχειρήσεις από ξένους ανταγωνιστές και θα επιτρέψει να δίνουν καλές αμοιβές. Για την κοινωνία γύρω τους το μεγάλο όφελος θα είναι φθηνότερα και καλύτερα προϊόντα. Αλλά ο αριθμός των εργαζομένων θα μειωθεί. Τρίτο, δημόσιες και κοινωνικές υπηρεσίες καλής ποιότητας, για πολλούς, με υψηλή αυτοματοποίηση και χαμηλό κόστος. Το Δημόσιο αργεί περισσότερο από ό,τι οι επιχειρήσεις να υιοθετήσει καινοτομίες, αλλά, όταν το κάνει, το κοινωνικό όφελος μπορεί να είναι πολύ μεγάλο, στην υγεία, την παιδεία, την ασφάλεια και τις υποδομές. […]

Ο κρίσιμος παράγοντας για να συμβούν είναι οι άνθρωποι, και συγκεκριμένα οι επιχειρηματίες, τα στελέχη, οι ερευνητές που κατανοούν, παράγουν και αξιοποιούν τις νέες τεχνολογίες. Είναι, δηλαδή, οι νεότεροι, μορφωμένοι, κοσμοπολίτες μεσοαστοί, που έχουν την περιέργεια να μαθαίνουν, την αυτοπεποίθηση να δοκιμάζουν, τη φιλοδοξία να ζήσουν καλά και δεν φοβούνται τον ξένο ανταγωνιστή. Είναι μειονότητα στην κοινωνία μας, όπως σε πολλές άλλες, αλλά είναι η πιο σημαντική ομάδα για το μέλλον της χώρας. Αν θελήσουν και μπορέσουν να δημιουργήσουν εδώ, η Ελλάδα θα κερδίσει από την τεχνολογική επανάσταση. Αν φύγουν, διωγμένοι από τους παλαβούς φόρους, ή αν κρύβονται, διωγμένοι από τους αριστεριστές ακτιβιστές, η Ελλάδα θα ζαρώνει σαν τη Σίβυλλα² στη γυάλα, που θα τη χαζεύουν οι τουρίστες του πρώτου κόσμου με απορία και συμπόνια. Να το πω αλλιώς: οι επενδύσεις στην τεχνολογία και στους ανθρώπους της είναι (και) πατριωτικό καθήκον.

* Ελαφρά διασκευασμένο άρθρο του Αρίστου Δοξιάδη 18/4/2017,

Εφημερίδα «Η καθημερινή».

Λεξιλογικές παρατηρήσεις

1. startups: πρωτοεμφανιζόμενα.

2. Σίβυλλα: μάντισσα της αρχαιότητας.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου σε 100 έως 120 λέξεις, με την οποία θα ενημερώνετε τους συμμαθητές σας για όσα διαβάσατε.

Μονάδες 20

Β1. «Η ανεργία οφείλεται στη χαμηλή ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων.»

Χρησιμοποιώντας ως θεματική περίοδο το παραπάνω απόσπασμα του κειμένου, να γράψετε μια παράγραφο 70 έως 90 λέξεις με τη μέθοδο της αιτιολόγησης, των αιτίων αποτελεσμάτων ή του συνδυασμού τους.

Μονάδες 8

Β2. α. Να προσδιορίσετε τη δομή της έκτης παραγράφου (Στις χώρες που θα αντιμετωπίσουν θετικά ... την ασφάλεια και τις υποδομές.). (μονάδες 3) β. Να εντοπίσετε δύο τρόπους ανάπτυξης της ίδιας παραγράφου (μονάδες 2). Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με στοιχεία από το κείμενο. (μονάδες 2)

Μονάδες 7

Β3. α. Να εντοπίσετε το ρηματικό πρόσωπο και να αιτιολογήσετε τη χρήση του από τον συγγραφέα στα παρακάτω αποσπάσματα από το κείμενο:

• «Σκεφτείτε τρεις διαφορετικές περιπτώσεις ανθρώπων». (1η παράγραφος)

• «Να το πω αλλιώς». (8η παράγραφος)

Μονάδες 4

β. Να εντοπίσετε τρείς διαρθρωτικές λέξεις με τις οποίες επιτυγχάνεται η συνοχή στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου («Οι κίνδυνοι όμως είναι πραγματικοί … με τη λιτότητα και την ανταγωνιστικότητα.») και να γράψετε τι δηλώνει η κάθε μια από αυτές.

Μονάδες 3

Β4. Στις παρακάτω περιόδους:

1. να εντοπίσετε τις αναφορικές προτάσεις και να τις διακρίνετε σε ονοματικές ή επιρρηματικές,

2. να τις χαρακτηρίσετε (προσδιοριστικές-παραθετικές) και να αιτιολογήσετε τον χαρακτηρισμό που δώσατε.

• Είναι η περίφημη «παραγωγική ανασυγκρότηση», που όλοι οι πολιτικοί λένε ότι επιθυμούν, χωρίς να τη διευκολύνουν.

• Δεν έχει συγκροτηθεί ακόμη ισχυρό πολιτικό μέτωπο σε καμιά χώρα για να την αντιμετωπίσει, ούτε αρνητικό, με καταγγελίες και απαγορεύσεις, ούτε θετικό, με ενεργητικά προγράμματα που

αξιοποιούν τις δυνατότητες της τεχνολογίας για τους πιο αδύναμους.

Μονάδες 3

Β5. Να εντοπίσετε τα συνθετικά στις παρακάτω λέξεις και με βάση το α΄ συνθετικό να σχηματίσετε μια νέα σύνθετη λέξη: Οικοδομές, κακοπληρωμένες, καινοτομίες, κοσμοπολίτες, αυτοπεποίθηση.

Μονάδες 5

Γ. Η χώρα μας μαστίζεται από υψηλά ποσοστά ανεργίας. Ως εκπρόσωπος του δεκαπενταμελούς συμβουλίου του σχολείου σου, γράφεις ένα άρθρο 450 έως 500 λέξεων που θα δημοσιευτεί στο τελευταίο τεύχος της σχολικής σας εφημερίδας για το έτος 2017-2018. Στο άρθρο αυτό, καλείσαι να αναφερθείς στις συνέπειες της ανεργίας τόσο σε κοινωνικό όσο και σε ατομικό επίπεδο και να προτείνεις τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε ο επαγγελματικός προσανατολισμός να περιορίσει το φαινόμενο αυτό στους νέους που καλούνται να επιλέξουν την επόμενη σχολική χρονιά τις σπουδές τους.

Μονάδες 50

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α1 Περίληψη

Αγαπητοί συμμαθητές,

Ο αρθρογράφος αναφέρεται στη σύγχρονη μορφή ανεργίας. Προσκαλεί τον αναγνώστη να προβληματιστεί παρουσιάζοντας τρεις περιπτώσεις ανέργων στην Ελλάδα. Εξηγεί ότι οι οικοδόμοι είναι άνεργοι εξαιτίας της οικονομικής ύφεσης, οι επιπλοποιοί επειδή τα προϊόντα τους δεν είναι προσιτά, όπως των ξένων βιομηχανιών, και οι υπάλληλοι ταξιδιωτικών γραφείων λόγω της εισόδου της τεχνολογίας στον χώρο τους. Στηριζόμενος στην τελευταία περίπτωση εκτιμά πως η εξέλιξη της ρομποτικής θα μειώσει ακόμη περισσότερο τις θέσεις εργασίας στο μέλλον. Γι’ αυτό, θα αντιμετωπίσουν την ανεργία όσες κοινωνίες εκμεταλλευτούν τα τεχνολογικά επιτεύγματα στις επιχειρήσεις, στον αγροτικό και δημόσιο τομέα, προσφέροντας ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες. Καταλήγοντας, θεωρεί αναγκαίο η Ελλάδα να επενδύσει σε άτομα με καινοτόμες ιδέες που τολμούν να αξιοποιήσουν τη σύγχρονη τεχνολογία.

Σας ευχαριστώ

(Αποφώνηση Προαιρετική)

(120 λέξεις)

Πλαγιότιτλοι

(Δεν απαιτούνται από τους μαθητές, δίνονται προς διευκόλυνση των συναδέλφων)

1η παράγραφος: Παραδείγματα επαγγελματιών που πλήττονται από την ανεργία.

2η παράγραφος: Οι οικοδόμοι μένουν άνεργοι εξαιτίας της ύφεσης της ελληνικής οικονομίας.

3η παράγραφος: Οι επιπλοποιοί έχασαν τους πελάτες τους γιατί τα προϊόντα τους δεν είναι ανταγωνιστικά.

4η παράγραφος: Οι υπάλληλοι ταξιδιωτικών γραφείων είναι άνεργοι εξαιτίας της χρήσης των νέων τεχνολογικών επιτευγμάτων.

5η παράγραφος: Η εξέλιξη των ρομπότ θα μειώσει πολλές θέσεις εργασίας.

6η παράγραφος: Στάδια λύσεις για τις χώρες που θα λάβουν μέτρα: καινοτομίες και νέα προϊόντα, νέες τεχνικές σε παραδοσιακούς κλάδους, δημόσιες και κοινωνικές υπηρεσίες καλής ποιότητας.

7η παράγραφος: Όλα τα παραπάνω θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της ανεργίας.

8η παράγραφος: Αναγκαία η επένδυση σε άτομα με καινοτόμες ιδέες και δεκτικά στις νέες τεχνολογίες.

Β12. Η ανεργία οφείλεται στη χαμηλή ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων. Αυτό συμβαίνει διότι δεκάδες επιχειρήσεις έκλεισαν, ενώ μεγάλες εργοστασιακές μονάδες μεταφέρθηκαν εκτός Ελλάδος, αφού η γραφειοκρατική δυσκαμψία καθώς και το ασταθές και εξοντωτικό φορολογικό περιβάλλον της χώρας μας δεν επιτρέπει την επιχειρηματικότητα και ακόμη περισσότερο την ανταγωνιστικότητα. Την ίδια στιγμή, πολυεθνικές εταιρείες προσφέρουν στην ελληνική αγορά ποιοτικές υπηρεσίες και φθηνά προϊόντα, με αποτέλεσμα οι ελληνικές επιχειρήσεις να αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στον ανταγωνισμό. Συνεπώς, για την καταπολέμηση της ανεργίας θα ήταν καλό να διαμορφωθεί ένα πιο φιλικό περιβάλλον για την ελληνική επιχειρηματικότητα.

(90 λέξεις)

Β2.α3. Η δομή της παραγράφου είναι:

• Θεματική περίοδος: «Στις χώρες που θα αντιμετωπίσουν… τουλάχιστον τρία στοιχεία».

• Σχόλια / λεπτομέρειες: «Πρώτο, πολλές νέες επιχειρήσεις… και τις υποδομές».

• Πρόταση κατακλείδα: Δεν υπάρχει.

Β2.β4. Στην παράγραφο εντοπίζονται οι παρακάτω τρόποι ανάπτυξης:

 H μέθοδος της διαίρεσης. Πιο συγκεκριμένα διαιρούνται τα στοιχεία που θα αποτελέσουν τη λύση στο πρόβλημα (δηλαδή τη χρήση της τεχνολογίας στην εργασία) που αναλύεται στην προηγούμενη παράγραφο.

Γι’ αυτό και συναντάμε στην παράγραφο στοιχεία απαρίθμησης

(Πρώτο…, Δεύτερο…, Τρίτο…).

Ανάλυση της διαίρεσης

(Σημείωση: Δεν απαιτείται από τους μαθητές να αναλύσουν τη διαίρεση απλώς να την εντοπίσουν και να την τεκμηριώσουν όπως παραπάνω.)

• Διαιρετέα έννοια: Στοιχεία της λύσης.

• Διαιρετική βάση: το πεδίο εφαρμογής και τα αποτελέσματα κάθε μεθόδου.

• Μέλη της διαίρεσης: 1. καινοτομίες και νέα προϊόντα, 2. νέες τεχνικές σε παραδοσιακούς κλάδους, 3. δημόσιες και κοινωνικές υπηρεσίες καλής ποιότητας.

 Επίσης, στην παράγραφο αξιοποιείται και η μέθοδος των παραδειγμάτων, με τα οποία ο συγγραφέας αποσαφηνίζει την εισαγωγή νέων τεχνικών σε παραδοσιακούς κλάδους δίνοντας ως παράδειγμα ταχωράφια, τα εργοστάσια και τα γραφεία. Επιπροσθέτως, πάλι με την χρήση παραδειγμάτων διευκρινίζει το κοινωνικό όφελος από την χρήση καινοτομιών στην υγεία, στην παιδεία, στην ασφάλεια και στις υποδομές.

 Τέλος, εντοπίζεται η μέθοδος του αιτίου-αποτελέσματος. Αίτιο: «νέες επιχειρήσεις που θα αξιοποιούν δικές τους καινοτομίες για να προσφέρουν νέα προϊόντα», αποτέλεσμα: «Οι ιδιοκτήτες και τα στελέχη θα έχουν καλά εισοδήματα» [Μπορεί να αναφερθεί επίσης ως αίτιο: «εισαγωγή νέων τεχνικών σε παραδοσιακούς κλάδους» και ως αποτελέσματα: «για να μειώσουν πολύ το κόστος και να βελτιώσουν το προϊόν. Αυτό θα προστατεύσει τις επιχειρήσεις από ξένους ανταγωνιστές και θα επιτρέψει να δίνουν καλές αμοιβές»].

(Σημείωση: Οι μαθητές καλούνται να αναφερθούν σε δύο από τις παραπάνω μεθόδους.H βαθμολογία έχει ως εξής: το πρώτο σκέλος της ερώτησης για την δομή θα βαθμολογηθεί μ ε 3 μονάδες και το δεύτερο σκέλος με 2 μονάδες για τον κάθε τρόπο ανάπτυξης.)

Β3.α. Στα παρακάτω αποσπάσματα από το κείμενο ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το β΄ πληθυντικό και το α΄ ενικό πρόσωπο. Πιο συγκεκριμένα:

• Σκεφτείτε τρείς διαφορετικές περιπτώσεις ανθρώπων

Στην πρόταση αυτή χρησιμοποιείται β΄ πληθυντικό πρόσωπο («Σκεφτείτε»). Ο συγγραφέας με τη χρήση του β΄ πληθυντικού απευθύνεται άμεσα και προσωπικά στον αναγνώστη, είναι σαν να συνομιλεί μαζί του κάνοντάς τον κοινωνό στην προβληματική που αναπτύσσει, παρακινώντας τον να σκεφτεί και να ευαισθητοποιηθεί σχετικά με το θέμα της ανεργίας. Με αυτόν τον τρόπο το ύφος καθίσταται άμεσο, καθημερινό, οικείο και χαρακτηρίζεται από θεατρικότητα και δραματικότητα, αφού υπονοείται ο διάλογος με τον αναγνώστη. Ταυτόχρονα το κείμενο αποκτά ζωντάνια και παραστατικότητα.

• Να το πω αλλιώς

Σε αυτό το σημείο αξιοποιείται το α’ ενικό πρόσωπο («Να πω»). Χρησιμοποιείται προκειμένου ο πομπός να εκθέσει προσωπικές σκέψεις και απόψεις. Το α΄ ενικό πρόσωπο προσδίδει στο κείμενο ζωντάνια, ζωηρότητα, ενδιαφέρον, έμφαση και βέβαια προσωπικό και εξομολογητικό τόνο στο λόγο. Ο λόγος ενέχει υποκειμενικότητα, αφού τα πράγματα προσεγγίζονται μέσα από μια καθαρά προσωπική οπτική γωνία, προκαλώντας συγκινησιακή φόρτιση στο δέκτη. Τέλος, ο συγγραφέας κάνει πιο έντονη την παρουσία του, σε μια προσπάθεια να καταστεί πιο σαφής.

(Σημείωση: Για τον εντοπισμό των ρηματικών προσώπων βαθμολογούμε με 0,5 μονάδα και για τη χρήση με 1,5 μονάδα για το κάθε απόσπασμα.)

Β3.β5. Στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου εντοπίζονται οι παρακάτω διαρθρωτικές

λέξεις:

• όπως: παράδειγμα (ή αναλογία: η οποία θα γίνει αποδεκτή εάν αναγραφεί από τους μαθητές)

• επιπλέον: προσθήκη στοιχείου

• λοιπόν: συμπέρασμα

• αλλά: αντίθεση

• καθώς: αιτιολόγηση

(Σημείωση: Το «όμως» δεν το σ υμπεριλάβαμε στην απάντηση, διότι συνδέει την Πέμπτη με την τέταρτη παράγραφο. Σε περίπτωση αναγραφής του από μαθητές θα πρέπει να το λάβετε ως λανθασμένη απάντηση. Τέλος, οι μαθητές καλούνται να εντοπίσουν τρείς από τις διαρθρωτικές λέξεις.Η βαθμολόγηση έχει ως εξής: 0,5 μονάδα η κάθε διαρθρωτική λέξη και 0,5 μονάδα το τι δηλώνει αυτή.)

Β46. Στις παρακάτω περιόδους εντοπίζονται οι παρακάτω αναφορικές προτάσεις.

Πιο συγκεκριμένα:

• «που όλοι οι πολιτικοί λένε»:

Δευτερεύουσα ονοματική αναφορική πρόταση. Πρόκειται για παραθετική πρόταση, καθώς δεν αποτελεί απαραίτητο συμπλήρωμα της πρότασης. Άλλωστε, η πρόταση βρίσκεται ανάμεσα σε κόμματα.

• «που αξιοποιούν τις δυνατότητες της τεχνολογίας για τους πιο αδύναμους»:

Δευτερεύουσα ονοματική αναφορική πρόταση. Πρόκειται για προσδιοριστική πρόταση, καθώς αποτελεί αναγκαίο προσδιορισμό της προηγούμενης πρότασης.

(Σημείωση: Η βαθμολόγηση έχει ως εξής: 0,5 μονάδα ο εντοπισμός της πρότασης, 0,5 μονάδα η διάκριση σε ονοματικές ή επιρρηματικές, 0,5 μονάδα ο χαρακτηρισμός σε προσδιοριστικές ή παραθετικές και 1,5 μονάδα η αιτιολόγηση του χαρακτηρισμού.)

Β5.

Λέξη Συνθετικά Νέα σύνθετη λέξη

οικοδομές οίκος + δομή/δομώ οικογένεια, οικότροφος, οικόπεδο

κακοπληρωμένες κακός + πληρώνομαι κακοπροαίρετος, κακούργος, κακόπιστος

καινοτομίες καινός + τομή/τέμνω καινούριος, καινοφανής, καινότροπος

κοσμοπολίτες κόσμος + πολίτης κοσμοθεωρία, κοσμογραφία, κοσμογονικός

αυτοπεποίθηση αυτός + πεποίθηση αυτοκίνητο αυτοσυγκράτηση, αυτόνομος

(Σημείωση: Στην απάντηση απαιτείται μόνο μια νέα σύνθετη λέξη.Η βαθμολόγηση έχει ως εξής: 0,5 μονάδα ο εντοπισμός των συνθετικών της λέξης και 0,5 μονάδα η δημιουργία της νέας σύνθετης λέξης)

Γ7. Παραγωγή λόγου

Τίτλος: Η ανεργία είναι επιλογή ή όχι ….;

Πρόλογος

Στη χώρα μας, το σύνταγμα κατοχυρώνει το δικαίωμα στην εργασία αναφέροντας ότι θα πρέπει αυτό να προστατεύεται από το κράτος, το οποίο θα μεριμνά για τη δημιουργία συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών τόσο για την ηθική όσο και για την υλική εξύψωση του εργαζόμενου αγροτικού και αστικού πληθυσμού. Παρ’ όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια, παρατηρούνται υψηλά ποσοστά ανεργίας τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες με αποτέλεσμα να δημιουργούνται διάφορα προβλήματα στους πολίτες και πολλοί να αναγκάζονται για να βρουν διέξοδο και να ανακτήσουν τη χαμένη τους αξιοπρέπεια, να καταφεύγουν στην λογική της μετανάστευσης.

Α΄ Ζητούμενο: Συνέπειες της ανεργίας σε κοινωνικό και ατομικό επίπεδο

Η ανεργία έχει πολλές επιπτώσεις τόσο σε κοινωνικό όσο και σε ατομικό επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα στο πλαίσιο της κοινωνίας ….

• τα υψηλά ποσοστά ανεργίας έχουν ως απότοκο να παραμένει ανεκμετάλλευτο και παθητικό ένα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού της, το οποίο αν και τις περισσότερες φορές έχει τα προσόντα αλλά και τις δυνατότητες να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο, δυστυχώς αυτό δεν καθίσταται εφικτό και οδηγεί στην μείωση των παραγωγικών δυνατοτήτων της χώρας μας και εντείνει την ήδη υπάρχουσα οικονομική κρίση.

• Επιπροσθέτως, παρατηρούνται φαινόμενα οικονομικής εκμετάλλευσης των εργαζομένων οι οποίοι καλούνται να απασχοληθούν είτε σε προσωρινές θέσεις εργασίας είτε σε θέσεις μη συμβατές με τις σπουδές τους σε κάποιες περιπτώσεις, λαμβάνοντας εξαιρετικά χαμηλές απολαβές, χωρίς ασφάλιση ενώ πολλές φορές γίνονται και δέκτες παραβίασης των εργασιακών τους δικαιωμάτων.

• Επίσης, παρατηρούνται στην κοινωνία και ανισότητες, οι οποίες προκαλούνται απ’ την ανεργία και επιφέρουν πλήγμα στη δημοκρατία, διότι σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα όλοι οι πολίτες έχουν ίσα δικαιώματα. Αυτό όμως, οι άνεργοι δεν το αισθάνονται και μπορούν εύκολα να χειραγωγηθούν από πολιτικά κόμματα με ακραίες θέσεις που διασπούν την κοινωνική συνοχή.

• Τέλος, το κράτος επιβαρύνεται με την ενίσχυση και τη συντήρηση των ανέργων, την ίδια στιγμή που τα έσοδά του μειώνονται. Από την άλλη, αδυνατεί να ασκήσει την κοινωνική του πολιτική με ουσιαστικές παροχές στην παιδεία και την υγεία, οπότε οι πολίτες δυσπιστούν απέναντι στην αποτελεσματικότητα του κρατικού μηχανισμού και γι’ αυτό πολλές φορές προκαλούνται αναταραχές και συγκρούσεις.

Πέρα όμως από το κοινωνικό επίπεδο η ανεργία έχει συνέπειες και στο ίδιο το

άτομο. Πιο συγκεκριμένα …

• ο άνεργος βιώνει τις περισσότερες φορές αρνητικά συναισθήματα, όπως αυτά της αποτυχίας και ίσως της ανικανότητας τα οποία τον καταβάλλουν ψυχικά και ίσως τον οδηγήσουν σε συμπεριφορές κοινωνικά μη αποδεκτές, αφού δεν μπορεί να έχει μια θέση εργασίας ώστε να μπορεί να ζήσει αξιοπρεπώς.

• Οι νέοι, μέσα από μια μακρά περίοδο ανεργίας, αναγκάζονται να είναι οικονομικά εξαρτημένοι από τις οικογένειές τους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να εκπληρώσουν τις επιθυμίες και τους στόχους τους και να διαμορφώσουν τη ζωή τους όπως αυτοί επιθυμούν.

• Η τελευταία και ίσως σημαντικότερη επίπτωση της ανεργίας στο κάθε άτομο χωριστά είναι ότι αυτό εξαθλιώνεται οικονομικά και δεν έχει τα αναγκαία έσοδα για να καλύψει βασικά στοιχεία για την διαβίωση του ίδιου και της οικογένειάς του όπως είναι η τροφή, η στέγη, η υγεία κ.α.

Β΄ Ζητούμενο: Προτάσεις με τις οποίες ο επαγγελματικός προσανατολισμός μπορεί να περιορίσει την ανεργία στους νέους.

Το πρόβλημα της ανεργίας, αν και είναι ιδιαίτερα δύσκολο να λυθεί άμεσα, ωστόσο μέσα από τον ορθό επαγγελματικό προσανατολισμό μπορεί να περιοριστεί σημαντικά, ειδικά στους νέους οι οποίοι ακόμη δεν έχουν επιλέξει τις σπουδές τους. Πιο συγκεκριμένα …

• Ο νέος διερευνά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, τις κλίσεις που διαθέτει, τα ενδιαφέροντά του καθώς και τις ιδιαίτερες ικανότητες και δεξιότητές του, ώστε να επιλέξει συνειδητά το επάγγελμα που του ταιριάζει και ανταποκρίνεται στις προσωπικές του επιθυμίες. Είναι γνωστό ότι όταν ο άνθρωπος ασχολείται με κάτι που αγαπά είναι δύσκολο να μην το πετύχει.

• Επίσης, η έγκυρη και έγκαιρη πληροφόρηση για την εκπαίδευση και για την αγορά εργασίας είναι πολύ σημαντική για τον νέο, ο οποίος θα επιλέξει τις σπουδές του. Μέσα από τον επαγγελματικό προσανατολισμό αναδεικνύονται και τα τεχνικά επαγγέλματα τα οποία έχουν υψηλά ποσοστά απορρόφησης σε σχέση με άλλα επαγγέλματα που, αν και κορεσμένα, εξακολουθούν ν α αποτελούν πρώτη επιλογή των νέων λόγω της κοινωνικής θέσης που προσφέρουν.

• Οι νέοι, μέσα από τον ορθό προσανατολισμό, μπορούν να γνωρίσουν καλύτερα το εύρος των επαγγελματικών επιλογών που υπάρχουν, ώστε να μη στηρίξουν τις επιλογές τους αποκλειστικά σε επιθυμίες και ίσως ανεκπλήρωτα όνειρα του οικογενειακού και φιλικού τους περιβάλλοντος, τα οποία τις περισσότερες φορές δεν ανταποκρίνονται ούτε στα πραγματικές τους επιθυμίες αλλά ούτε και στην αγορά εργασίας.

• Το άτομο ενημερώνεται για τον έντονο ανταγωνισμό που εμφανίζεται σήμερα στον επαγγελματικό στίβο και αντιλαμβάνεται πως, οποιονδήποτε κλάδο και αν επιλέξει, θα πρέπει να ειδικευτεί αλλά και να επιμορφώνεται διαρκώς, γιατί με αυτές τις προϋποθέσεις θα αποκτήσει τεχνογνωσία, η οποία θεωρείται εντελώς απαραίτητη σήμερα για να διεκδικεί πραγματικά μια θέση στην αγορά εργασίας.

Επίλογος

Το συμπέρασμα που εύλογα προκύπτει από όλα τα παραπάνω είναι ότι το φαινόμενο της ανεργίας είναι ιδιαίτερα περίπλοκο και επηρεάζει τόσο το άτομο όσο και την ίδια την κοινωνία. Ο περιορισμός της ανεργίας σίγουρα δεν αποτελεί μια απλή διαδικασία, αλλά χρειάζεται αλλαγή νοοτροπίας η οποία θα πρέπει να συντελεστεί με τη βοήθεια της παιδείας και να υιοθετηθεί από όλες

τις εκφάνσεις τις κοινωνίας. Πάντοτε θα υπάρχουν προβλήματα και πάντοτε θα υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισής τους, το ζητούμενο είναι να είμαστε σε θέση να αντιληφθούμε τις αλλαγές που παρατηρούνται στην κοινωνία, την οικονομία και την πολιτική και να λειτουργούμε συλλογικά και συνειδητά για το καλό όλων των ανθρώπων.

Υπογραφή

(Σημείωση: Η αναγραφή της λέξης «υπογραφή» είναι προαιρετική από τους μαθητές διότι, παρατηρούνται στον τύπο και άρθρα ανυπόγραφα.)

 (ΘΕΜΑΤΑ ΟΕΦΕ 2018)

Κείμενο:

«Εδώ και αρκετό καιρό τα νέα από την Eurostat και την ΕΣΥΕ είναι επίμονα και ανησυχητικά. Η Ελλάδα καταλαμβάνει την πρώτη θέση στην ανεργία των νέων μεταξύ όλων των χωρών της ευρωζώνης και της Ευρώπης των «27». Σχεδόν ένας στους τέσσερις Έλληνες νέους ηλικίας κάτω των 24 ετών είναι άνεργος», μας λέει εκφράζοντας την ανησυχία του ο καθηγητής του Τμήματος Κοινωνιολογίας – διευθυντής Τομέα Νεοελληνικής Κοινωνίας του Παντείου Πανεπιστημίου Θόδωρος Σακελλαρόπουλος και διευκρινίζει: «Η ανεργία είναι μεγαλύτερη μεταξύ των νέων γυναικών και των αποφοίτων της ανώτατης εκπαίδευσης. Από τους τελευταίους, ένας στους τρεις είναι άνεργος. Αυτά τα στοιχεία συμβαδίζουν με τα γενικότερα στοιχεία για την ανεργία στην Ελλάδα, η οποία εμφανίζεται να είναι η δεύτερη υψηλότερη στην Ευρώπη».

«Τους τελευταίους μήνες», σύμφωνα με όσα επισημαίνει ο κ. Σακελλαρόπουλος, σημειώθηκε μια ουσιαστική κάμψη της συνολικής ανεργίας, που έδωσε την ευκαιρία στην κυβέρνηση να πανηγυρίσει. «Η μείωση αυτή όμως», υπογραμμίζει ο καθηγητής, «προέρχεται ως επί το πλείστον από θέσεις εργασίας που δημιουργούνται στο πλαίσιο προγραμμάτων stage ή άλλων επιδοτούμενων από την Ε.Ε. προγραμμάτων. Η συμμετοχή σε αυτά τα προγράμματα πρέπει να θεωρηθεί γενικά θετικό γεγονός. Όμως, κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των θέσεων εργασίας είναι η ασταθής διατηρησιμότητά τους, δηλαδή η επιστροφή των νέων στην ανεργία όταν λήγουν αυτά τα προγράμματα».

Όσον αφορά τα αίτια αυτής της αρνητικής πρωτιάς της χώρας μας, ο καθηγητής επισημαίνει ότι «οι έρευνες για την ανεργία των νέων δείχνουν ότι οι αιτίες της είναι πολλές: Μια πρώτη αιτία συνδέεται με την ελλιπή δημιουργία νέων θέσεων εργασίας από τις επιχειρήσεις. Οι τελευταίες επενδύουν όλο και λιγότερο στην Ελλάδα. Πολλές επιχειρήσεις, αντίθετα, μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους και επενδύουν στο εξωτερικό. Παράλληλα, η εισροή ξένων κεφαλαίων στην Ελλάδα είναι πολύ μικρή. Από τις μικρότερες στην Ευρώπη.

Η δεύτερη πηγή ανεργίας των νέων είναι η αδυναμία πρόσβασής τους στην αγορά εργασίας. Στις διάφορες έρευνες που έχουν γίνει υπογραμμίζεται η ανυπαρξία εργασιακής εμπειρίας ως βασικής αιτίας που οι επιχειρήσεις δεν προσλαμβάνουν νέους. Τα προγράμματα πρακτικής άσκησης, απόκτησης εργασιακής εμπειρίας, επαγγελματικής κατάρτισης, κ.λπ. δεν εμφανίζονται να έχουν αποτελεσματικότητα και να εφοδιάζουν τους νέους με προσόντα που απαιτούν οι επιχειρήσεις.

Κατά τρίτο λόγο, η ανεργία των νέων τροφοδοτείται από την πολύ υψηλότερη ανεργία των πτυχιούχων ΑΕΙ – ΤΕΙ σε σύγκριση με τους απόφοιτους της βασικής και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Αυτό το εκπληκτικό φαινόμενο οφείλεται, όπως δείχνουν όλες οι έρευνες απορροφητικότητας των ΑΕΙ – ΤΕΙ, στην αναντιστοιχία των ειδικεύσεων και προσόντων των πτυχιούχων με αυτά που ζητά η αγορά εργασίας. Τα προγράμματα των περισσότερων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων συνεχίζουν να είναι προσκολλημένα στη δεκαετία του ’70.

Ποια μέτρα μπορούν όμως να ληφθούν για να περιοριστεί το φαινόμενο; Σύμφωνα με τον κ. Σακελλαρόπουλο: «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εξάλειψη αυτής της ευρωπαϊκής πρωτιάς της χώρας μας απαιτεί συνδυασμένες πρωτοβουλίες από τις επιχειρήσεις, τους νέους και το κράτος. Το βάρος πέφτει κυρίως στο τελευταίο. Τα προγράμματα απόκτησης εργασιακής εμπειρίας πρέπει να ενισχυθούν, να αναβαθμιστούν και να υποστηριχθούν με ισχυρά κίνητρα. Ταυτόχρονα, επιβάλλεται η ριζική μεταρρύθμιση των προγραμμάτων σπουδών στα ΑΕΙ – ΤΕΙ. Η χρηστική γνώση και τα «εργαλειακά» μαθήματα επιβάλλεται να αναβαθμιστούν στις συνειδήσεις των νέων και στην παρεχόμενη εκπαίδευσή τους. Η αναλυτική και θεωρητική γνώση οφείλει να μετατοπιστεί προς τις μεταπτυχιακές σπουδές. Η επαγγελματική αποκατάσταση των πτυχιούχων της ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης πρέπει να αποκτήσει προτεραιότητα, εάν θέλουμε τους νέους μας συμμέτοχους και όχι αποκλεισμένους από τον κόσμο της εργασίας».

(εφημερίδα Ελευθεροτυπία, 12 – 1 – 2008)

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (120 περίπου λέξεις).

Μονάδες 25

Β. 1. «Η επαγγελματική αποκατάσταση των πτυχιούχων της ανώτερης και ανώτατης εκπαίδευσης πρέπει να αποκτήσει προτεραιότητα, εάν θέλουμε τους νέους μας συμμέτοχους και όχι αποκλεισμένους από τον κόσμο της εργασίας». Να σχολιάσετε την άποψη του συγγραφέα σε μια παράγραφο 80 - 100 περίπου λέξεων.

Μονάδες 12

2. Να εντοπίσετε τα δομικά στοιχεία και τη μέθοδο (ή τις μεθόδους) ανάπτυξης της τρίτης παραγράφου του κειμένου.

Μονάδες 7

3. Να δώσετε στο κείμενο έναν τίτλο με σχόλιο και έναν χωρίς σχόλιο.

Μονάδες 6

4. α. Να γράψετε από ένα μονολεκτικό συνώνυμο για τις λέξεις: διευκρινίζει, ελλιπή, υπογραμμίζεται, αιτίας, κατάρτισης.

β. Να γράψετε από ένα μονολεκτικό αντώνυμο για τις λέξεις: άνεργος, γενικότερα, συμμετοχή, αποτελεσματικότητα, αμφιβολία, ενισχυθούν.

Μονάδες 10

Γ. Σύμφωνα με το κείμενο, η ανεργία στη χώρα μας είναι πρόβλημα που αφορά κυρίως νέους και μάλιστα πτυχιούχους. Ποιες νομίζετε ότι είναι οι συνέπειες που υφίστανται οι άνεργοι νέοι στην προσωπική και στην κοινωνική τους ζωή; Σε ποιες ενέργειες πρέπει, κατά τη γνώμη σας, να προβούν οι ίδιοι, ώστε να καταστήσουν εφικτή την επαγγελματική τους αποκατάσταση; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε ένα κείμενο (500 – 600 λέξεων) που πρόκειται να δημοσιευθεί στη σχολική εφημερίδα.

Μονάδες 40

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α. Περίληψη

Το δημοσίευμα αναφέρεται στις απόψεις ενός ειδικού, ο οποίος, αφορμώμενος από πληροφορίες της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας και της ΕΣΥΕ, αναλύει το πρόβλημα της νεανικής ανεργίας. Αρχικά επισημαίνει ότι στην Ελλάδα τα ποσοστά της ανεργίας των νέων, κυρίως γυναικών και πτυχιούχων, είναι ανησυχητικά υψηλά, ενώ η μείωση των ποσοστών που σημειώθηκε τελευταία λόγω της αξιοποίησης κοινοτικών προγραμμάτων κρίνεται παροδική. Αποδίδει το πρόβλημα πρωτίστως στην ανεπαρκή δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στη χώρα, καθώς δεν επενδύουν σ’ αυτή οι επιχειρήσεις. Επιπλέον, οι νέοι απορρίπτονται από την αγορά εργασίας, γιατί δεν επαρκούν τα προσόντα τους, ενώ για την ανεργία ευθύνεται και η τριτοβάθμια εκπαίδευση, που δεν παρέχει κατάρτιση σύμφωνα με τις σύγχρονες απαιτήσεις. Τέλος, ο ειδικός προτείνει ανάληψη δράσης από το κράτος για την αντιμετώπιση του προβλήματος, αλλά και αναβάθμιση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Β. 1. Είναι αναγκαίο να τεθεί ως προτεραιότητα η επαγγελματική αποκατάσταση των νέων που διαθέτουν τα τυπικά προσόντα. Πρόκειται για νέους που έχουν κοπιάσει για να λάβουν κατάρτιση σε διάφορους επιστημονικούς κλάδους. Δυστυχώς, όμως, λόγω της ανεργίας πτυχιούχων που παρατηρείται στη χώρα μας σε υψηλά ποσοστά, οι νέοι αυτοί είναι αποκλεισμένοι από την αγορά εργασίας. Δεν μπορούν να βρουν θέση ανάλογη με την εξειδίκευσή τους, με αποτέλεσμα οι γνώσεις τους να μην αξιοποιούνται ώστε να επιτευχθεί κοινωνική πρόοδος. Γι’ αυτό είναι αναγκαίο η επαγγελματική τους αποκατάσταση να αποτελέσει προτεραιότητα της Πολιτείας. Μόνο έτσι οι νέοι θα μπορέσουν να εκφράσουν τη δημιουργικότητά τους στην εργασία τους και θα προσφέρουν στο κοινωνικό σύνολο με την ουσιαστική συμμετοχή τους.

2. Θεματική περίοδο της παραγράφου αποτελεί το χωρίο «Όσον αφορά τα αίτια … οι αιτίες είναι πολλές», ενώ όλο το υπόλοιπο τμήμα της παραγράφου («Μια πρώτη αιτία … στην Ευρώπη») αποτελεί τις λεπτομέρειες ή σχόλια. Πρόταση κατακλείδα δεν υπάρχει.

Η παράγραφος αναπτύσσεται με τη μέθοδο του αιτίου και αποτελέσματος, γιατί στη θεματική περίοδο δηλώνεται το πρόβλημα (αποτέλεσμα) και επισημαίνεται ότι οι αιτίες του είναι πολλές, ενώ στη συνέχεια δίνονται διευκρινήσεις για το ποιες είναι.

3. Τίτλος με σχόλιο: Ανεργία νέων: ένα πρόβλημα με πολλές αιτίες… Τίτλος χωρίς σχόλιο: Ανεργία νέων και αιτίες που την προκαλούν

4. α. διευκρινίζει: αποσαφηνίζει, ελλιπή: ανεπαρκή, υπογραμμίζεται: τονίζεται, αιτίας: λόγου, κατάρτισης: εξειδίκευσης.

β. άνεργος: εργαζόμενος, γενικότερα: ειδικότερα, συμμετοχή: αποχή, αποτελεσματικότητα: αναποτελεσματικότητα, αμφιβολία: βεβαιότητα

Γ.

Ανεργία: η μάστιγα των νέων

Τον τελευταίο καιρό μια αρνητική πρωτιά της χώρας μας μονοπώλησε το ενδιαφέρον του Τύπου. Πρόκειται για το πρόβλημα της ανεργίας που μαστίζει ένα αρκετά μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Πιο συγκεκριμένα τα δημοσιεύματα αναφέρονται στην ανεργία νέων ανθρώπων, και μάλιστα πτυχιούχων, που δυστυχώς υφίσταται σε υψηλά ποσοστά σε σχέση με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για ζήτημα πολύ σοβαρό, καθώς επηρεάζει αρνητικά τόσο την προσωπική όσο και την κοινωνική ζωή των νέων προκαλώντας προβλήματα που είναι αναγκαίο να διερευνηθούν.

Αρχικά, οι επιπτώσεις εντοπίζονται στην προσωπική ζωή των νέων ανθρώπων, καθώς η ανεργία επηρεάζει αρνητικά την ψυχολογία τους. Η έλλειψη εργασίας σημαίνει ότι δεν έχουν χρήματα για να διαμορφώσουν τη ζωή της όπως τη θέλουν και να τη χαρούν, να καλύψουν βασικές ανάγκες, να ψυχαγωγηθούν και να ταξιδέψουν, γι’ αυτό και αισθάνονται αδικημένοι και απογοητευμένοι.

Επιπλέον, θεωρούν μάταιο το μόχθο που κατέβαλλαν για να σπουδάσουν, εφόσον, παραμένοντας άπρακτοι, δεν μπορούν να εφαρμόσουν άμεσα όσα έμαθαν στις σπουδές τους. Ως νέοι άνθρωποι, έχουν δυναμισμό και δημιουργικότητα που αδυνατούν όμως να εκφράσουν κι αυτή η κατάσταση τους επιφέρει αίσθημα αχρηστίας και ματαιότητας. Τέλος, σε ορισμένες περιπτώσεις βιώνουν ενοχές, έχοντας τη λανθασμένη εντύπωση ότι οι ίδιοι ευθύνονται για το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν.

Η μάστιγα της ανεργίας, όμως, επηρεάζει αρνητικά και την κοινωνική ζωή των νέων. Η οικονομική δυσπραγία που το πρόβλημα αυτό επιφέρει δεν τους επιτρέπει να ανεξαρτητοποιηθούν από την οικογένειά τους. Αναγκάζονται έτσι να συγκατοικούν με τους γονείς τους και να εξαρτώνται οικονομικά από αυτούς, ενώ αδυνατούν να δημιουργήσουν τη δική τους οικογένεια. Ορισμένες φορές, υφίστανται τον κοινωνικό ρατσισμό και την επίκριση ανάλγητων συνανθρώπων τους, οι οποίοι θεωρούν τους άνεργους άεργους και ανεπρόκοπους. Επιπρόσθετα, η αγανάκτηση που προκαλεί η δυσάρεστη αυτή κατάσταση οδηγεί κάποιους νέους σε αντικοινωνικές συμπεριφορές, στο χουλιγκανισμό ή και στην εγκληματικότητα. Τέλος, η απραξία που επιφέρει η ανεργία εθίζει ορισμένους στην αεργία, καλλιεργεί την αναξιοκρατία και ευθύνεται για την καταφυγή των νέων σε αναξιοπρεπείς λύσεις, όπως την αναζήτηση του «μέσου».

Βέβαια, η ανεργία των νέων ανθρώπων δεν επιφέρει προβλήματα μόνο στους ίδιους αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Όταν σε νέους δεν δίνεται η δυνατότητα να εργαστούν, τότε η κοινωνία στο σύνολό της στερείται τη δημιουργικότητά τους. Γι’ αυτό και αποτελεί άμεση ανάγκη η αντιμετώπιση του προβλήματος. Το πρόβλημα, όμως, μπορούν να το αποτρέψουν και οι ίδιοι οι νέοι προβαίνοντας στις κατάλληλες ενέργειες.

Κατά πρώτο λόγο, οι νέοι που ενδιαφέρονται για την επαγγελματική τους αποκατάσταση οφείλουν να επιλέξουν το επάγγελμά τους με ρεαλισμό και σύνεση. Επιβάλλεται να λάβουν υπόψη τους όχι μόνο τα προσωπικά ενδιαφέροντα και τις φιλοδοξίες τους, αλλά και τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά εργασίας. Έτσι είναι αναγκαίο να συλλέξουν πληροφορίες για τα ποσοστά ανεργίας στα επαγγέλματα που τους ενδιαφέρουν, ώστε να αποφύγουν την επιλογή ενός κορεσμένου επαγγέλματος. Για να το επιτύχουν, μπορούν να αξιοποιήσουν τις πληροφορίες που τους παρέχει η εκπαίδευση στο μάθημα του Επαγγελματικού Προσανατολισμού, να ενημερωθούν από τον Τύπο και το διαδίκτυο, να αναζητήσουν επαγγελματίες και να συζητήσουν μαζί τους για τις προοπτικές απασχόλησης στο επάγγελμά τους και, βέβαια, να συμβουλευτούν τους γονείς τους. Τέλος, είναι καλό να μην επιλέγουν από την αρχή απόλυτα εξειδικευμένο τομέα, αλλά μια γενική επιστήμη που στην πορεία, αν ο τομέας τους κριθεί κορεσμένος, θα τους δώσει τη δυνατότητα μετεκπαίδευσης και

απασχόλησης σε άλλο κλάδο.

Επιπλέον, οι νέοι επιβάλλεται να προετοιμαστούν κατάλληλα ώστε να λειτουργήσουν ανταγωνιστικά για να διεκδικήσουν επιτυχώς μια θέση εργασίας. Είναι απαραίτητο να καταρτιστούν επαρκώς στον επαγγελματικό τομέα της επιλογής τους να σπουδάσουν, να παρακολουθήσουν μεταπτυχιακά προγράμματα και να ενημερώνονται διαρκώς για τις εξελίξεις στην επιστήμη τους. Οφείλουν, επίσης, να εξοικειωθούν με τις νέες τεχνολογίες, να μάθουν να χειρίζονται πολύ καλά τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και να ξέρουν ξένες γλώσσες, με δεδομένο ότι έχουν να αντιμετωπίσουν την παγκοσμιοποιημένη πια αγορά εργασίας. Ακόμη, είναι καλό να καλλιεργήσουν και τα ουσιαστικά τους προσόντα, την εργατικότητα, την κριτική σκέψη, το πνεύμα συνεργασίας, την αισιοδοξία και να αναζητήσουν επίμονα ευκαιρίες για απασχόληση. Τέλος, οι σύγχρονοι νέοι οφείλουν να κατανοήσουν το οξύ πρόβλημα ανεργίας της χώρας και να συνειδητοποιήσουν ότι κάθε προσφορά εργασίας είναι πολύτιμη, ακόμη κι αν είναι μακριά από τον τόπο όπου ζουν.

Γίνεται, λοιπόν, κατανοητό ότι το οξύ πρόβλημα της ανεργίας, η μάστιγα των νέων όπως χαρακτηρίζεται, δεν αποτελεί μονόδρομο. Οι προνοητικοί νέοι, που είναι αποφασισμένοι να δημιουργήσουν και να προσφέρουν μέσω της εργασίας τους, μπορούν να το αποφύγουν. Αρκεί, βέβαια, να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που τους παρέχει η σύγχρονη κοινωνία της πληροφορίας και των ίσων ευκαιριών.

(Φροντιστήριο Κορυφή)

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

Κείμενο: «Η ηθική διάσταση της ανεργίας των νέων»

«Αυτό που με τρομάζει περισσότερο στο μέλλον είναι ότι όσο πάει και πλησιάζει», λέει ένας νέος, που εκφράζει τη σύγχρονη γενιά, την “πικραμένη γενιά της αναμονής”. Οι “σώφρονες” της συνιστούν να κάνει υπομονή. Αλλά, όπως ο Γκαίτε παρατηρεί, «δεν βρέθηκε ακόμη φιλόσοφος που θα μπορούσε ν’αντέξει τον πονόδοντο με υπομονή». Πόσο μάλλον ο νέος την ανεργία.

Η κοινωνία μας, κοινωνία της υποκρισίας, μιλάει στους νέους για την αγιότητα της εργασίας και τους προσφέρει την αθλιότητα της ανεργίας. Για τη χώρα μας ειδικά η ανεργία δεν είναι πια απειλή αλλά βεβαιότητα. Το οξύμωρο είναι ότι η έλλειψη προσφοράς εργασίας πλήττει κυρίως τα ακαδημαϊκά επαγγέλματα, μαστίζει τους νέους που με πολλούς αγώνες και αγωνίες θέλησαν ν’ανέβουν κι αίφνης κατάλαβαν πως πέφτοντας από ψηλά σκοτώνεσαι καλύτερα.

Το θέαμα που παρουσιάζουν χιλιάδες νέοι, που με απόγνωση περιφέρονται σε διαδρόμους εταιριών, υπουργείων, τραπεζών και άλλων επαγγελματικών χώρων, άσχετων προς το αντικείμενο των σπουδών τους, που περιμένουν το “πράσινο φως” στις αίθουσες αναμονής εκλιπαρώντας για μια θέση, δεν είναι μόνο θλιβερό, αλλά και εξοργιστικό. Κλείνοντας τα μάτια μπροστά στους τεράστιους ηθικούς κινδύνους, που εγκυμονεί η ύπουλη αυτή δολοφονία των νεανικών ονείρων, η σύγχρονη Ελλάδα, ως άλλος Κρόνος, τρώει τα παιδιά της.

Όταν ο νέος στα πρώτα του βήματα αντιμετωπίζει την απόρριψη, όταν του κλείνουν την πόρτα καταπρόσωπο, τότε διαβρώνεται εσωτερικά και βασανίζεται από ένα ακαθόριστό αίσθημα θλίψης, τύψης, ενοχής, για σφάλματα που δεν έχει κάνει. Η ανεργία τον σπρώχνει στην αυτοεγκατάλειψη, στο αίσθημα του πεταγμένου, στην ανασφάλεια του ακροβάτη. Για να επιβιώσει ο νέος θα αναγκαστεί να συμβιβαστεί με εργασίες άσχετες προς τις γνώσεις του και συχνά κατώτερες των δυνατοτήτων του και σχεδόν πάντα αλλότριες με τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του. Μπλέκεται, έτσι, στα γρανάζια μιας αλλοτριωτικής διαδικασίας και χάνει την αυτοεκτίμηση. Επιπλέον, είναι σταυρός βαρύς για τον ευαίσθητο νέο να τον συντηρεί μια ολόκληρη ζωή η οικογένειά του. Οι λιγότερο ευαίσθητοι σχηματίζουν μια φιλοσοφία νωθρείας. Η ανεργία τους εθίζει στην αργία. Έτσι, χάνουν τον ηθικό ενθουσιασμό και το δυναμισμό τους και μένουν με τη στυφή γεύση του κενού, της ασημαντότητας ή τη βιοθεωρία του ωμού κυνισμού. Ποια αλλάγή μπορούν να φέρουν οι σακατεμένοι αυτοί νέοι, ποια μεταρρύθμιση να στηρίξουν, ποια επανάσταση να πραγματοποιήσουν;

Απογοητευμένοι μέσα σ’έναν κόσμο, που δεν τον καταλαβαίνουν γιατί δεν τους καταλαβαίνει, γίνονται συχνά βορά της βίας, του εγκλήματος, των ναρκωτικών και του ψυχιάτρου, κάποτε και της αυτοκτονίας. Εξάλλου, η δραματική σύγκρουση ανάμεσα στην επιθυμία για μια ζωή δικαιωμένη και στην πραγματικότητα ενός κόσμου αναίσθητου σ’αυτή την ανάγκη, δημιουργεί την παντελή απουσία ελπίδας, άρα την άρνηση και την αποχή. Ο νέος νωρίς, την ώρα που οι κοινωνικές ανάγκες απαιτούν ενεργό συμμετοχή, αποσύρεται,  αποστασιοποιείται, επιδιώκει ατομικές λύσεις στα προβλήματά του.

Όταν μια κοινωνία εξωθεί μέσω της ανεργίας στην απολιτικοποίηση, τη φθορά και τη διαφθορά, δεν έχει το δικαίωμα να αισιοδοξεί. Όταν ο βλαστός της νεότητας τσακίζεται, γιατί δεν της προσφέρεται κάποιο επαγγελματικό στήριγμα, είναι παράλογο να περιμένει κανείς ανθοφορία και καρποφορία. Οι πτυχιούχοι άνεργοι, είτε στραφούν προς την περιθωριοποίηση, είτε υποκύψουν στην αδικία, είτε κάνουν συμβιβασμούς με τη συνείδησή τους, είναι επόμενο να αποσυνδεθούν συναισθηματικά από τον τόπο που έθαψε τις ελπίδες τους, ν’αλλοτριωθεί η εθνικότητά τους και να χλευάζουν κάθε πρόσκληση για ευγενικό αγώνα.

Σαράντου Καργάκου

Θέματα

Α. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου χωρίς δικά σας σχόλια σε 100-120 λέξεις.

Μονάδες 25

Β1. «…η έλλειψη προσφοράς εργασίας πλήττει κυρίως τα ακαδημαϊκά επαγγέλματα…»: με αφορμή την παραπάνω διαπίστωση, να αναπτύξετε την άποψή σας σε μία παράγραφο.

Μονάδες 12

Β2. α. Να εντοπίσετε μέσα στο κείμενο τέσσερις συνδετικές λέξεις που να συμβάλλουν στη συνοχή μεταξύ περιόδων του κειμένου.

β. Για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις να γράψετε ποια νοηματική σχέση δηλώνει.

Μονάδες 8

Β3. Για κάθε μεταφορική φράση από τις παρακάτω να γράψετε μία κυριολεκτική, που να αποδίδει σωστά το νόημά της:

α. μιλάει στους νέους για την αγιότητα της εργασίας:

β. περιμένουν το “πράσινο φως”:

γ. όταν του κλείνουν την πόρτα καταπρόσωπο:

δ. διαβρώνεται εσωτερικά:

ε. γίνονται συχνά βορά της βίας:

στ. Όταν ο βλαστός της νεότητας τσακίζεται:

Μονάδες 12

Β4. Να εντοπίσετε στο κείμενο δύο σημεία όπου υπάρχει ειρωνεία.

Μονάδες 3

Γ. Να γράψετε ένα άρθρο που θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας με θέμα την ανεργία. Συγκεκριμένα, να πραγματευθείτε τα αρνητικά κοινωνικά φαινόμενα που δημιουργούνται ως συνέπειες της ανεργίας και πώς αυτά επιβαρύνουν την κοινωνική και ψυχοπνευματική ζωή των νέων.

Μονάδες 40

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α. Ο Σ. Καργάκος στο κείμενο που προηγήθηκε αναφέρεται στο πρόβλημα της ανεργίας και συγκεκριμένα στις συνέπειες που έχει για τους νέους. Επισημαίνει, αρχικά, την έκταση του προβλήματος στην Ελλάδα και την ιδιαιτερότητα κυρίως των πνευματικών επαγγελμάτων στο θέμα της ανεργίας. Παρακάτω, ο συγγραφέας τονίζει ότι αυτή η απογοήτευση που επιφέρει η άκαρπη αναζήτηση εργασίας οδηγεί τους νέους είτε σε συμβιβασμούς ως προς το αντικείμενο της δουλειάς τους είτε σε ισόβια συντήρηση από τους γονείς τους, ενώ συνοδεύεται και από μειωμένη αυτοεκτίμηση. Ως συνέπειες αυτών αναφέρονται, λοιπόν, τα ξεσπάσματα βίας και η απολιτικοποίηση, ενώ εν τέλει παρατηρείται η αλλοίωση της εθνικής συνείδησης.

Β1. Μια σύντομη παρατήρηση στην καθημερινότητά μας θα μας πείσει ότι η ανεργία –φαινόμενο συχνότατο πια- ή η υποαπασχόληση πλήττει ένα πολύ μεγάλο τμήμα του πληθυσμού. Παρατηρώντας όμως προσεκτικότερα το θέμα, θα συνειδητοποιήσουμε ότι αυτή η μάστιγα των σύγχρονων κοινωνιών αφορά κυρίως όσους κατέχουν ακαδημαϊκούς τίτλους σπουδών και συχνά ασκούν πνευματικά επαγγέλματα. Οι λόγοι συνδέονται πρωτίστως με την οικονομική κρίση, που έχει λάβει διεθνείς διαστάσεις, καθώς οι εργοδότες προσλαμβάνουν πιθανότατα ένα εργαζόμενο με λιγότερα προσόντα για μια θέση εργασίας όπου μπορεί να απασχοληθεί και ένας πτυχιούχος. Επιπρόσθετα, πολλά ακαδημαϊκά επαγγέλματα στο πλαίσιο της χρησιμοθηρικής εποχής που ζούμε θεωρούνται ότι εξυπηρετούν κάποια πολυτέλεια χωρίς την οποία μπορούμε να ζήσουμε, όπως για παράδειγμα τα καλλιτεχνικά. Εν τέλει, η ανάγκη για εξειδίκευση στους ασκούντες πνευματική εργασία τους οδηγεί στην αναζήτηση απασχόλησης σε μεγαλύτερη ηλικία συγκριτικά με τους χειρώνακτες.

Β2. α. και β. Αλλά (1η παράγραφος): αντίθεση-εναντίωση

Επιπλέον (4η παράγραφος): πρόσθεση

Έτσι (4η παράγραφος): συμπέρασμα

Εξάλλου (5η παράγραφος): έμφαση

Β3. α. σημασία, σπουδαιότητα

β. την έγκριση, θετική απάντηση

γ. τον απορρίπτουν

δ. εξαθλιώνεται, ανηθικοποιείται

ε. εξωθούνται στη βία, εμφανίζουν βίαιη συμπεριφορά

στ. οι νέοι απογοητεύονται

Β4. «Οι “σώφρονες”…» (1η παράγραφος), «αγιότητα της εργασίας» (2η παράγραφος)

Γ. Τίτλος: «Ενός κακού μύρια έπονται…»

Πρόλογος: Έρευνες πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια τόσο παγκοσμίως όσο και σε εθνικό επίπεδο καταγράφουν τις δραματικές συνέπειες της μάστιγας της ανεργίας. Σοκ θα προκαλούσαν οι αριθμοί που μαρτυρούν την αύξηση των αυτοκτονιών στη χώρα μας με αυτόχειρες ανέργους -συνήθως άνδρες- μέσης ηλικίας και οικογενειάρχες. Θύματα, βέβαια, της κατάστασης αυτής είναι και οι νέοι που βλέπουν τις οικογένειες και τα όνειρα να διαλύονται.

Κύριο Μέρος: Εκτός από τις αυτοκτονίες, βέβαια, σε καθημερινή βάση τα αρνητικά κοινωνικά προβλήματα που προκύπτουν ως επιπτώσεις της ανεργίας είναι πολλά και δυσεπίλυτα. Το γενικευμένο κλίμα ανασφάλειας και απογοήτευσης που βιώνουν οι πολίτες όλων των ηλικιακών ομάδων είναι απότοκος της υποαπασχόλησης, ενώ στους νέους μεταφράζεται και σε μια τραγική διάψευση προσδοκιών, που τους αφαιρεί τη μαχητικότητα και τη ζωντάνια. Και ας είναι αυτά στοιχεία που κάθε κοινωνία -πόσο μάλλον μια κοινωνία σε κρίση ηθών, αξιών και θεσμών- χρειάζεται για να επιδιώξει την πρόοδο. Αποτέλεσμα συχνό αυτής της δυσθυμίας είναι και η όξυνση φαινομένων βίας κι εγκληματικότητας με πλήθος μορφών που αποτελούν την αντίδραση των νέων στην αδιαφορία και απάθεια που προσλαμβάνουν από τον κόσμο των μεγάλων, που συμπεριλαμβάνει τόσο τους γονείς όσο και τους πολιτικούς.

Σημαντικό ρόλο στην άθλια οικονομική κατάσταση πολλών οικογενειών παίζει, όπως ήδη αναφέρθηκε, η εξάπλωση της ανεργίας. Η μειωμένη δύναμη του αγοραστικού κοινού, ο οικονομικός μαρασμός των επιχειρήσεων και η κατακόρυφη πτώση του βιοτικού επιπέδου σχηματίζουν το γκρίζο τοπίο της σημερινής κοινωνικοοικονομικής κατάστασης για πολλούς Έλληνες. Εκτός, βέβαια, από την έλλειψη ρευστότητας στην αγορά, αυτή η εικόνα που πριν περιγράφτηκε οδηγεί σε περαιτέρω συρρίκνωση των θέσεων εργασίας και επιτείνει ακόμη περισσότερο το φαινόμενο της ανεργίας. Συνεπώς, η απαξίωση των σπουδών, των προσόντων και των ικανοτήτων ενός νέου ανθρώπου που αναζητά εργασία ή που ζει τη σκληρότητα της σύγχρονης αγοράς εργασίας, προκύπτει σαν επακόλουθο και εδραιώνεται σαν κανόνας.

Έτσι, χαμηλό βιοτικό επίπεδο, κλίμα απαξιώσης και απογοήτευσης και κάποτε η επιστροφή των νέων λόγω ανεργίας στο πατρικό σπίτι ή η παράταση της διαμονής κάτω από τις οικογενειακές φτερούγες σκιαγραφούν μία εικόνα μειωμένης κοινωνικότητας. Λιγότερες ή σπανιότερες έξοδοι με φίλους, αδυναμία συμμετοχής σε κοινωνικά δρώμενα και μη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου φέρνουν τον ψυχικό μαρασμό της νεολαίας. Σε μια ηλικία, λοιπόν, που ο νέος θα έπρεπε θεωρητικά να αποθησαυρίζει γνώσεις κι εμπειρίες από ποικίλες δραστηριότητες, χάνεται σε χαμηλής στάθμης και φθηνές διασκεδάσεις και ανούσια κατασπατάληση του χρόνου είτε σε κάλυψη ματαιόδοξων κι εφήμερων επιδιώξεων είτε σε αποχαύνωση μπροστά σε κάποιο υπερσύγχρονο gadget.

Συν τοις άλλοις, παρά την προσπάθεια του εκπαιδευτικού συστήματος για δώδεκα τουλάχιστον χρόνια να καλλιεργήσει σε κάθε νεαρό πολίτη δημοκρατικά ιδεώδη, η ανεργία έρχεται να ματαιώσει τον αγώνα αυτό και να τον οδηγήσει στην απολιτικοποίηση. Χωρίς εμπιστοσύνη σε κρατικούς λειτουργούς, πολιτικούς και κατεστημένο, χωρίς ενδιαφέρον για το συνάνθρωπο και τα δημόσια προβλήματα, αλλά μόνο με εγωιστικές τάσεις και διάθεση ατομικισμού, ο νέος αλλοτριώνεται εθνικά. Νιώθει προδομένος απ’ την πατρίδα του και αποκτά την αίσθηση ότι η μετανάστευση αποτελεί μονόδρομο για τον ίδιο και τους ομηλίκους του.

Επίλογος: Νεολαία, λοιπόν, χωρίς όραμα; Μπορούμε να απαντήσουμε στο ερώτημα “ποιος φταίει;” ή “πού βαδίζουμε;”; Σίγουρα πάντως χρειάζεται ο κάθε φορέας και θεσμός να βάλει το λιθαράκι του στον αγώνα για καλύτερη κοινωνία χωρίς ή με λιγότερα προβλήματα. Οι νέοι χρειάζονται υπομονή, οι γονείς πρέπει να δώσουν δείγμα συμπαράστασης, οι πολιτικοί να αναλάβουν ευθύνες και να δείξουν σθένος ηθικό και οι λειτουργοί της εκπαίδευσης να αποτελέσουν παράδειγμα λογικής και δημοκρατικότητας.

(Φροντιστήριο Ορόσημο)