Ν.Ε ΓΛΩΣΣΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 4

Ενωμένη Ευρώπη και Ευρωπαίοι πολίτες 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

[Τι σημαίνει Ευρωπαίος;]

[Τετράδιο Εργασιών, Ν.Ε. Γλώσσας Γ Γυμνασίου]

[…] Θεωρώ λοιπόν ότι οι Ευρωπαίοι, και μιλάμε εδώ για τους ανθρώπους της σκέψης και της διανόησης, χαρακτηρίζονται από το ότι θέτουν υπό αμφισβήτηση κάθε κατακτημένο ή κατεστημένο, με την πρόθεση όχι μόνο να αναιρέσουν το παλαιό χωρίς να απαρνηθούν τις καταβολές τους, αλλά και για να προχωρήσουν προς το άγνωστο. Αυτό μπορεί να θεωρηθεί μια συνεχής μετακίνηση των γνωστικών συνόρων, με απώτερο σκοπό να δημιουργηθεί ένας ευρύτερος χώρος δράσης και αντίδρασης, θέσεων και αντιθέσεων.

Αυτή η αέναη μετακίνηση οδήγησε τους Ευρωπαίους στην εξερεύνηση νέων δρόμων, στην κατάκτηση αποικιών από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας, και αυτό νομίζω ότι μπορούμε να πούμε ότι είναι η συνεχής ουτοπία (ου τόπος) που κινητοποιεί τον κάθε σκεπτόμενο Ευρωπαίο. Αυτή η ουτοπία, η οποία είναι κατά τη γνώμη μου το βασικό στοιχείο των Ευρωπαίων, σήμερα εκδηλώνεται με την προσπάθειά τους να επιβάλουν αυτό που εκφράζουν τα τέσσερα δέλτα: η Δημοκρατία, τα Δικαιώματα του ανθρώπου, ο Διάλογος και η Διανομή των αγαθών. Και αυτό ίσως να είναι και η πιο συγκλονιστική ιστορική ουτοπία.

Υπάρχει τελικά Ευρώπη ή δεν υπάρχει; Αν δεχτεί κανείς την πολυμορφία της Ευρώπης, Ευρώπη σλαβική, Ευρώπη ορθόδοξη, προτεσταντική, καθολική, Βόρεια και Νότια Ευρώπη, Ευρώπη της ελιάς και Ευρώπη του αμπελώνα για παράδειγμα, καταλήγει μοιραία να δεχτεί ότι η έννοια Ευρώπη είναι μια ιδέα υπό κατασκευήν. […] Είναι μια Ευρώπη της οποίας τα διάφορα μέρη μοιράζονται το πνεύμα ενός κοινού ονόματος και το πεπρωμένο ενός οράματος που αρχίζει να διαφαίνεται στον παγκόσμιο ορίζοντα.

Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ, απόσπασμα από συζήτηση

με τη δημοσιογράφο Xαρά Kιοσσέ, εφημ. ΤO ΒΗΜΑ, 2000

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Υπογραμμίστε τις αναφορικές προτάσεις του αποσπάσματος. • Πώς εισάγεται καθεμιά; • Σε ποια λέξη αναφέρεται; • Τι είδους αναφορικές προτάσεις είναι;

απ.

• Όλες οι αναφορικές προτάσεις του αποσπάσματος είναι ονοματικές (λειτουργούν ως ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί ονομάτων ή αντωνυμιών) και πιο συγκεκριμένα είναι επιθετικές (παίζουν ρόλο παρόμοιο με το ρόλο ενός επιθετικού προσδιορισμού).

– που κινητοποιεί τον κάθε σκεπτόμενο Ευρωπαίο

εισάγεται: με την άκλιτη αναφορική αντωνυμία που (= η οποία)

αναφέρεται: στο ουσιαστικό ουτοπία της ειδικής πρότασης «ότι είναι... (ου τόπος)»

– η οποία είναι κατά τη γνώμη μου το βασικό στοιχείο των Ευρωπαίων

εισάγεται: με την αναφορική αντωνυμία η οποία

αναφέρεται: στο ουσιαστικό ουτοπία της κύριας πρότασης «Αυτή η ουτοπία... την προσπάθειά τους»

– που εκφράζουν τα τέσσερα δέλτα: η Δημοκρατία, τα Δικαιώματα του ανθρώπου, ο Διάλογος και η Διανομή των αγαθών

εισάγεται: με την άκλιτη αναφορική αντωνυμία που (= το οποίο)

αναφέρεται: στην αντωνυμία αυτό της βουλητικής πρότασης «να επιβάλουν αυτό»

– της οποίας τα διάφορα μέρη μοιράζονται το πνεύμα ενός κοινού ονόματος και το πεπρωμένο ενός οράματος

εισάγεται: με την αναφορική αντωνυμία της οποίας

αναφέρεται: στο ουσιαστικό Ευρώπη της κύριας πρότασης «Είναι μια Ευρώπη»

– που αρχίζει να διαφαίνεται στον παγκόσμιο ορίζοντα

εισάγεται: με την άκλιτη αναφορική αντωνυμία που (= το οποίο)

αναφέρεται: στο ουσιαστικό οράματος της αναφορικής πρότασης «της οποίας τα διάφορα μέρη... ενός οράματος»

2. Διαβάζοντας το κείμενο βρείτε συνώνυμες λέξεις που να μην αλλοιώνουν το νόημά του:

καταβολές =
 μετακίνηση =
πεπρωμένο =
πρόθεση =
αέναη =
παγκόσμιο =

απ: καταβολές = καταγωγή, παρελθόν
μετακίνηση = διεύρυνση
πεπρωμένο = μοίρα
πρόθεση = θέληση, επιθυμία, στόχος
αέναη = διαρκής, συνεχής, αδιάκοπη
παγκόσμιος = οικουμενικός, διεθνής

3. 

Συμπληρώστε τις προτάσεις, έτσι ώστε να έχουν παρόμοια σημασία με αυτές που προηγούνται. Χρησιμοποιήστε την αντωνυμία ο οποίος.

α. – Οι άνθρωποι της σκέψης χαρακτηρίζονται από το ότι αμφισβητούν κάθε κατεστημένο.

– Οι άνθρωποι …………………… χαρακτηρίζονται από το ότι αμφισβητούν κάθε κατεστημένο.

β. – Επιθυμούμε να δημιουργηθεί ένας ευρύτερος χώρος δράσης και δημιουργίας.

– Επιθυμούμε να δημιουργηθεί ένας ευρύτερος χώρος ………………………………

γ. – Στο πλαίσιο της Ευρώπης θα βρούμε τη χαμένη μας εθνική ταυτότητα. – Στο πλαίσιο της Ευρώπης θα βρούμε την εθνική ταυτότητα ……………………………..

δ. – Η Ευρώπη δε σημαίνει αλλοτρίωση, αλλά ουσιαστική συνειδητοποίηση της μοναδικότητάς μας. Η ουσία της Ευρώπης είναι η πολυμέρεια.

– Η Ευρώπη, η ουσία …………………………………., δε σημαίνει αλλοτρίωση αλλά ουσιαστική συνειδητοποίηση της μοναδικότητάς μας.

ε. – Η Ευρώπη γεννήθηκε από την Ελλάδα. Εκείνη η Ελλάδα δεν υπάρχει πια. – Εκείνη η

Ελλάδα, από …………………………………….., δεν υπάρχει πια.

ΑΠ: α. οι οποίοι σκέφτονται, β. στον οποίο να δρούμε και να δημιουργούμε, γ. την οποία έχουμε χάσει, δ. της οποίας είναι η πολυμέρεια, ε. την οποία γεννήθηκε η Ευρώπη

4. KOINH ZΩH. H εσωτερική αγορά

Μόνο όσοι γνωρίζονται καλά μπορούν να ζήσουν καλά μαζί. Οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορούν να ταξιδέψουν, να ζήσουν, να σπουδάσουν και να εργαστούν παντού μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πράγμα που είναι πολύ ενδιαφέρον, κυρίως για τους νέους. Όλοι μπορούν να ψάξουν για δουλειά σε όποια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέλουν. Οι εξετάσεις και τα διπλώματα κατάρτισης αναγνωρίζονται παντού. Κάθε χρόνο, χιλιάδες νέοι συμμετέχουν στο πλαίσιο των σπουδών ή της επαγγελματικής τους κατάρτισης σε προγράμματα ανταλλαγών που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Επίσης, τα ταξίδια και οι αγορές έχουν γίνει πιο εύκολα για τους πολίτες της Ένωσης. Την 1η Ιανουαρίου 1993, ολοκληρώθηκε η ευρωπαϊκή εσωτερική αγορά. Οι περισσότεροι έλεγχοι στα σύνορα καταργήθηκαν και μόνο συγκεκριμένοι έλεγχοι μπορούν να γίνονται σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Ο καθένας μπορεί οπουδήποτε να αγοράσει εμπορεύματα για προσωπική του χρήση και να τα φέρει στη χώρα του, χωρίς να πληρώσει πρόσθετο φόρο.

O πόλεμος του παγωτού βατόμουρο,

ενημερωτική έκδοση της Eυρωπαϊκής Eπιτροπής, 1998

1.     Eντοπίστε τις ελεύθερες αναφορικές προτάσεις του κειμένου και βρείτε τον συντακτικό τους ρόλο.

2.    Aλλάξτε τη διατύπωση των σημείων του κειμένου, όπου υπάρχουν οι ελεύθερες αναφορικές προτάσεις και αντικαταστήστε τες με αντίστοιχες επιθετικές.

3.    «Όλοι μπορούν να ψάξουν για δουλειά σε όποια χώρα της Eυρωπαϊκής Ένωσης θέλουν». • Αντικαταστήστε τις υπογραμμισμένες λέξεις με συνώνυμες, έτσι ώστε να δώσετε έναν πιο επίσημο τόνο στο απόσπασμα.

ΑΠ: 1. Οι ελεύθερες αναφορικές προτάσεις του κειμένου και ο συντακτικός τους ρόλος:

– όσοι γνωρίζονται καλά: υποκείμενο του ρήματος μπορούν της κύριας πρότασης

– σε όποια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέλουν: (εμπρόθετος) επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου (προσδιορίζει το ρήμα να ψάξουν)

2.– Μόνο αυτοί που γνωρίζονται καλά μπορούν να ζήσουν καλά μαζί. (ή αυτοί οι οποίοι ή οι άνθρωποι που / οι οποίοι)

3.Όλοι δύνανται να αναζητήσουν εργασία σε όποια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιθυμούν.

5. Η ιστορικότητα της ιδέας της Ευρώπης από κοινού με τη γνώση των σφαλμάτων, των αδυναμιών και των αποτυχιών του παρελθόντος μπορούν να βοηθήσουν σε ακόμα μεγαλύτερη συνειδητοποίηση της ουσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θα πρέπει κάποτε να διδαχτεί και στα σχολεία της Ευρώπης για να εδραιωθεί στις ψυχές των νέων ανθρώπων. Έχουμε πολύ δρόμο ακόμη για μια ποιοτική ένωση των ευρωπαϊκών χωρών, η οποία θα σέβεται τις ιδιαιτερότητες των κρατών-μελών, τη γλώσσα, την παράδοση, την ιδιοπροσωπία κάθε ευρωπαϊκού λαού, την πολιτισμική πολυμορφία της Ευρώπης, ενώ παράλληλα θα καλλιεργεί, θα βαθαίνει και θα αναδεικνύει ό,τι ενώνει τους Ευρωπαίους και ό,τι τους διακρίνει ιστορικά από άλλους σύγχρονους πολιτισμούς.

Για μια ποιοτική βίωση της Eνωμένης Eυρώπης,

 Γιώργος Μπαμπινιώτης, εφημ. τO ΒΗμα, 2004

Στις αναφορικές προτάσεις που υπάρχουν στην παράγραφο.

• Aπό ποια λέξη εξαρτάται η καθεμιά από τις αναφορικές προτάσεις που βρήκατε;

• Ποιες από αυτές είναι επιθετικές και ποιες είναι ελεύθερες αναφορικές προτάσεις;

• Ποιες προτάσεις χωρίζονται με κόμμα;

• Γιατί;

ΑΠ: – η οποία θα πρέπει κάποτε: επιθετική αναφορική πρόταση, η οποία εξαρτάται (ως ονοματικός προσδιορισμός) από το ουσιαστικό της ουσίας

– η οποία θα σέβεται τις ιδιαιτερότητες των κρατών-μελών, τη γλώσσα, την παράδοση, την ιδιοπροσωπία κάθε ευρωπαϊκού λαού, την πολιτισμική πολυμορφία της Ευρώπης: επιθετική αναφορική πρόταση, η οποία εξαρτάται (ως ονοματικός προσδιορισμός) από το ουσιαστικό ένωση

– (η οποία) παράλληλα θα καλλιεργεί: επιθετική αναφορική πρόταση, η οποία εξαρτάται (ως ονοματικός προσδιορισμός) από το ουσιαστικό ένωση

– (η οποία) θα βαθαίνει: επιθετική αναφορική πρόταση, η οποία εξαρτάται (ως ονοματικός προσδιορισμός) από το ουσιαστικό ένωση

– (η οποία) θα αναδεικνύει: επιθετική αναφορική πρόταση, η οποία εξαρτάται (ως ονοματικός προσδιορισμός) από το ουσιαστικό ένωση

– ό,τι ενώνει τους Ευρωπαίους: ελεύθερη αναφορική πρόταση, η οποία εξαρτάται από τα ρήματα θα καλλιεργεί, θα βαθαίνει και θα αναδεικνύει (είναι αντικείμενο των ρημάτων)

– ό,τι τους διακρίνει ιστορικά από άλλους σύγχρονους πολιτισμούς: ελεύθερη αναφορική πρόταση, η οποία εξαρτάται από τα ρήματα θα καλλιεργεί, θα βαθαίνει και θα αναδεικνύει (είναι αντικείμενο των ρημάτων)

• Από τις παραπάνω αναφορικές προτάσεις, με κόμμα χωρίζονται από τη λέξη την οποία προσδιορίζουν οι επιθετικές, γιατί απλώς προσθέτουν μια επιπλέον πληροφορία γι’ αυτή, χωρίς να αποτελούν αναγκαίο προσδιορισμό (είναι μη περιοριστικές ή προσθετικές αναφορικές προτάσεις).

6. Στην α΄ στήλη υπάρχουν λέξεις από το κείμενο. Στη β΄ στήλη κάποιες συνώνυμές τους και στη γ΄ κάποιες αντίθετές τους. Kάντε τις σωστές αντιστοιχίσεις:

Για κάθε λέξη της στήλης α΄ βρείτε τη σωστή συνώνυμη και αντίθετη στις στήλες β΄ και γ΄.

(Προσοχή: κάποιες λέξεις της β΄ και της γ΄ στήλης περισσεύουν.)

                                                                                                     α΄                                 β΄                                                      γ΄ 

ασύλληπτος                               μετριάζω                                   κλονίζω

εδραιώνω                                  μαζί                                          επιζητώ

σταθερός                                   ποιοτικός                                  ποικίλος

ενώνω                                      σημαντικός                                ευνόητος

καίριος                            αμετάβλητος                        διαχωρίζω

                       από κοινού                                 συνδέω                                      ασταθής

αδιανόητος                                ασήμαντος

παγιώνω                                   χωριστά

  

ΑΠ: λέξεις         συνώνυμα           αντίθετα

ασύλληπτος            αδιανόητος             ευνόητος

εδραιώνω               παγιώνω                κλονίζω

σταθερός               αμετάβλητος           ασταθής

ενώνω                   συνδέω                  διαχωρίζω

καίριος                  σημαντικός             ασήμαντος

από κοινού             μαζί                       χωριστά

Από τη β΄στήλη περισσεύουν οι λέξεις μετριάζω, ποιοτικός και από τη γ΄στήλη οι λέξεις επιζητώ, ποικίλος.

7. Bρείτε τα συνώνυμα ή τα αντίθετα των λέξεων που σας δίνονται για να συμπληρώσετε τις ακροστιχίδες.

1. E. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. ≠ ανειλικρινής

2. N. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. = καινούριος

3. O. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. ≠ άσχημος

4. Π. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. ≠ γνήσιος

5. O. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. ≠ διχόνοια

6. I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. = ιδανικός

7. H. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. = πράος

8. Σ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. = σκέφτομαι

9. H. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. ≠ νύχτα

1. Κ………………………. ≠ παλιός

2. Ο……………………….≠ ρεαλιστικός

3. Ι………………………..≠ δημόσιος

4. Ν………………………. #παράνομος

5. Ο…………………………≠ ατομικός

6. Τ………………………..≠ ατελής

7. Η……………………….≠ άγριος

8. Τ……………………… ≠ άτιμος

9. Α………………………..≠ όμοιος

1. Σ……………………………= υπολογίσιμος

2. Υ…………………………. = καρτερικός

3. Ν……………………………= κατανοώ

4. Ε………………………….= σύνδεσμος

5. Ρ………………………... = επαναστατικός

6. Γ…………………………..= παραγωγικός

7. Α…………………………..= ανεκτικότητα

8. Σ………………………….= ομοφωνία

9. Ι…………………………..= ισοτιμία

10. Α…………………………= ανταποδοτικότητα

ΑΠ:

1. Ειλικρινής 1. ≠ ανειλικρινής

2. Νέος 2. = καινούριος

3. Ομορφος 3. ≠ άσχημος

4. Πλαστός 4. ≠ γνήσιος

5. Ομόνοια 5. ≠ διχόνοια

6. Ιδεώδης 6. = ιδανικός

7. Ηρεμος 7. = πράος

8. Συλλογίζομαι 8. = σκέφτομαι

9. Ημέρα 9. ≠ νύχτα

1. Καινούριος 1. ≠ παλιός

2. Ουτοπικός 2. ≠ ρεαλιστικός

3. Ιδιωτικός 3. ≠ δημόσιος

4. Νόμιμος 4. ≠ παράνομος

5. Ομαδικός 5. ≠ ατομικός

6. Τέλειος 6. ≠ ατελής

7. Ημερος 7. ≠ άγριος

8. Τίμιος 8. ≠ άτιμος

9. Ανόμοιος 9. ≠ όμοιος

1. Σεβαστός 1. = υπολογίσιμος

2. Υπομονετικός 2. = καρτερικός

3. Νιώθω 3. = κατανοώ

4. Ενωση 4. = σύνδεσμος

5. Ριζοσπαστικός 5. = επαναστατικός

6. Γόνιμος 6. = παραγωγικός

7. Ανοχή 7. = ανεκτικότητα

8. Σύμπνοια 8. = ομοφωνία

9. Ισότητα 9. = ισοτιμία

10. Αμοιβαιότητα 10. = ανταποδοτικότητα

8. Συμπληρώστε τα κενά των προτάσεων με μερικά από τα συνώνυμα των λέξεων πλούσιος και φτωχός:

πλούσιος: ευκατάστατος, εύπορος, ζάπλουτος, κροίσος, βαθύπλουτος, (οικονομικά) εύρωστος, άφθονος, πλουσιοπάροχος, γενναιόδωρος

φτωχός: φτωχός, άπορος, πάμφτωχος/πάμπτωχος, ενδεής, αδέκαρος, πειναλέων, μίζερος, άθλιος, κακόμοιρος, ελλιπής, ανεπαρκής, πενιχρός, φτωχικός, λιγοστός

α. Υπάρχουν ………………..άνθρωποι με φτωχό όμως συναισθηματικό κόσμο.

β. Έχει πάρα πολλά χρήματα. Είναι πραγματικός ………………………..!

γ. Το σπίτι τους ήταν μικρό και ………………………… αλλά ένιωθα άνετα εκεί.

δ. Η ανταμοιβή που μας υποσχέθηκαν ήταν …………………………………...

ε. Παίρνουν μια ………………………..σύνταξη που δεν τους φτάνει ούτε για τα βασικά.

στ. Δεν μπορώ να έρθω μαζί σας απόψε. Μου τέλειωσαν και λεφτά και είμαι …………………………!

ΑΠ: α. Υπάρχουν πλούσιοι άνθρωποι με φτωχό όμως συναισθηματικό κόσμο.

β. Έχει πάρα πολλά χρήματα. Είναι πραγματικός κροίσος!

γ. Το σπίτι τους ήταν μικρό και φτωχικό αλλά ένιωθα άνετα εκεί.

δ. Η ανταμοιβή που μας υποσχέθηκαν ήταν πλουσιοπάροχη.

ε. Παίρνουν μια πενιχρή σύνταξη που δεν τους φτάνει ούτε για τα βασικά.

στ. Δεν μπορώ να έρθω μαζί σας απόψε. Μου τέλειωσαν και λεφτά και είμαι αδέκαρος!

≪Ο καίριος χώρος για τη συνειδητοποίηση της ουσίας της Ενωμένης Ευρώπης και για μια ποιοτική βίωση αυτής της ουσίας είναι –μην το ξεχνάμε– ο χώρος της Παιδείας≫. Εσείς συμμερίζεστε αυτή τη γνώμη;

• Τι ακριβώς νομίζετε ότι μπορεί να προσφέρει η παιδεία στην Ένωση της Ευρώπης;

Tο πιο δημιουργικό όραμα της Eυρώπης πρέπει να είναι η ευρωπαϊκή παιδεία・ μια ποιοτική, υψηλού –επιστημονικού και κοινωνικού– επιπέδου παιδεία, ένα δημόσιο αγαθό που θα εμπιστεύονται οι πολίτες, που θα κάνει υπερήφανα τα άτομα και που θα έρχεται αρωγός στην ανάπτυξη μιας χώρας. H παιδεία είναι εκείνη που, μέσω ενός αναβαθμισμένου πανεπιστημίου και γενικότερα ενός συστήματος εκπαίδευσης, προωθεί τα ανθρωπιστικά ιδανικά και την αξία της δημοκρατίας.

H παιδεία είναι ένα αναμφισβήτητο αγαθό που προσφέρει πολλά σε όποιον ξέρει να το εκμεταλλευτεί. H Eυρώπη, με την ιστορία και τον πολιτισμό που έχει να επιδείξει, οφείλει να αξιοποιήσει στο έπακρο το αγαθό της Παιδείας, για το οποίο έχει δώσει ιστορικές μάχες. O δυτικός πολιτισμός είναι ένας πολιτισμός ο οποίος επανέφερε τις ανθρωπιστικές αξίες της αρχαίας Eλλάδας, αγωνίστηκε για αυτές και τις έκανε βασικές αρχές του ρεύματος του Διαφωτισμού. H παιδεία μπορεί και πρέπει να ενώνει τους ανθρώπους μέσα στον ανθρωπιστικό χαρακτήρα της.