Ν.Ε ΓΛΩΣΣΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 4

Ενωμένη Ευρώπη και Ευρωπαίοι πολίτες 

❏ Αναφορικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες προτάσεις που εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες ή αναφορικά επιρρήματα και προσδιορίζουν κάποιον όρο μιας άλλης πρότασης, ο οποίος είτε υπάρχει στην πρόταση είτε παραλείπεται και εννοείται.

✔ Οι αναφορικές προτάσεις, ανάλογα με το συντακτικό τους ρόλο, διακρίνονται

σε: α. ονοματικές και β. επιρρηματικές.

α. Ονοματικές αναφορικές προτάσεις
Συντακτικός ρόλος	§  υποκείμενο: Όποιοι θέλουν ας δηλώσουν συμμετοχή τώρα. §  αντικείμενο: Μην πιστεύεις ό,τι σου λένε. §  κατηγορούμενο: Στην εποχή μας είσαι ό,τι δηλώσεις. §  ομοιόπτωτος προσδιορισμός §  ετερόπτωτος προσδιορισμός

β. Επιρρηματικές αναφορικές προτάσεις
• εισάγονται	με τα αναφορικά επιρρήματα όπου, όποτε, όπως, κ.λπ.
• εξαρτώνται	από ένα ρήμα (το προσδιορίζουν)
• συντακτικός ρόλος	ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί, καθώς εκφράζουν διάφορες επιρρηματικές σημασίες: – χρόνο: Έλα όποτε θέλεις. – τόπο: Πήγαινε όπου σου αρέσει. – τρόπο: Θα δουλέψουμε όπως και πέρυσι. συμφωνία: Θα δεχτώ μόνο όπως σου είπα. – ποσό: Φάε όσο θέλεις. – εναντίωση ή παραχώρηση: Όσο κι αν επιμένεις, δεν υποχωρώ. – παρομοίωση: Περπατάει στραβά, όπως ο κάβουρας.

	Επιθετικές αναφορικές προτάσεις	Ελεύθερες αναφορικές προτάσεις
		α. ονοματικές	β. επιρρηματικές
Εισαγωγή	ο οποίος, η οποία, το οποίο:χρησιμοποιείται κυρίως στον επίσημο λόγο       που: χρησιμοποιείται πολύ στη γλώσσα μας και ιδιαίτερα στον προφορικό λόγο.	αναφορικές αντωνυμίες όποιος, όσος, ό,τι οποιοσδήποτε, οσοδήποτε	αναφορικά επιρρήματα όπου, όπως, όποτε κ.λπ.
Συντακτικός ρόλος	Προσδιορίζουν ένα ουσιαστικό: • για τη διάκριση και την αναγνώρισή του (περιοριστικές ή προσδιοριστικές επιθετικές αναφορικές προτάσεις), π.χ. Ο καθηγητής που μας κάνει Ιστορία είναι πολύ καλός. • είτε απλώς προσθέτουν μια πληροφορία σχετικά με αυτό (μη περιοριστικές ή προσθετικές επιθετικές αναφορικές προτάσεις), (οι επιθετικές προτάσεις που αποτελούν αναγκαίο προσδιορισμό μιας λέξης δε χωρίζονται με κόμμα από αυτή)	υποκείμενο του ρήματος Όσοι έρθουν θα περάσουν ωραία.   αντικείμενο του ρήματος Τιμώρησε όσους έκαναν φασαρία.       κατηγορούμενο του υποκειμένου    Εύχομαι να γίνεις ό,τι ονειρεύεσαι.	διάφορες επιρρηματικές σημασίες:       χρόνο       τόπο       τρόπο ή συμφωνία       ποσό       εναντίωση ή       παραχώρηση         παρομοίωση

Γένος, αριθμός και πτώση της αναφορικής αντωνυμίας ο οποίος

✔ Η αναφορική αντωνυμία ο οποίος, η οποία, το οποίο συμφωνεί στο γένος και στον αριθμό με το όνομα που προσδιορίζει,

π.χ. Η αδερφή του Μανόλη, η οποία δε ζει πλέον στην Ελλάδα, είναι γιατρός.

✔ Η πτώση της αντωνυμίας εξαρτάται από το συντακτικό ρόλο που παίζει στην αναφορική πρόταση:

• αν είναι υποκείμενο του ρήματος βρίσκεται στην ονομαστική:

π.χ. Η αδερφή του Μανόλη, η οποία ζει στην Αμερική, είναι γιατρός.

• αν είναι αντικείμενο του ρήματος βρίσκεται στην αιτιατική:

π.χ. Η αδερφή του Μανόλη, την οποία γνώρισα πρόσφατα, είναι γιατρός.

• αν είναι ονοματικός προσδιορισμός βρίσκεται σε γενική:

π.χ. Η αδερφή του Μανόλη, της οποίας η μόνιμη κατοικία βρίσκεται στην Αμερική, είναι γιατρός.

✔ Όταν η αναφορική πρόταση προσδιορίζει μια σύνθετη ονοματική φράση, είναι προτιμότερη η χρήση της αντωνυμίας ο οποίος αντί για το που, για να καταλάβουμε σε ποιο από τα ονόματα αποδίδεται ο προσδιορισμός,

π.χ. Η αδερφή του Μανόλη, που ζει στην Αμερική, είναι γιατρός.

(δεν είναι σαφές ποιος ζει στην Αμερική, ο Μανόλης ή η αδερφή του)

ενώ: Η αδερφή του Μανόλη, η οποία ζει στην Αμερική, είναι γιατρός.

Το που και οι προθετικές φράσεις

Στον καθημερινό λόγο χρησιμοποιούμε κατά κόρον το άκλιτο που, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται παρανοήσεις ή γραμματικά και συντακτικά σφάλματα στο λόγο μας.

Η χρήση τού που πρέπει να αποφεύγεται (και να προτιμάται η χρήση της αντωνυμίας ο οποίος, -α, -ο) στις εξής περιπτώσεις:

• στη θέση μιας προθετικής φράσης

– όταν θέλουμε να δηλώσουμε τον τόπο: π.χ. Πήγε στο νησί που τον γνώρισε. Πήγε στο νησί στο οποίο τον γνώρισε.

– όταν θέλουμε να δηλώσουμε το όργανο: π.χ. Δώσε μου το μολύβι που γράφεις. Δώσε μου το μολύβι με το οποίο γράφεις.

– όταν θέλουμε να δηλώσουμε τη συνοδεία: π.χ. Το φίλο μου που πήγαμε στο πάρτι τον λένε Γιώργο. Το φίλο μου με τον οποίο πήγαμε στο πάρτι τον λένε Γιώργο.

– όταν θέλουμε να δηλώσουμε το μέσο: π.χ. Το καράβι που ταξιδεύαμε ήταν πολύ μεγάλο.

Το καράβι με το οποίο ταξιδεύαμε ήταν πολύ μεγάλο.

✔ Η χρήση της αντωνυμίας ο οποίος, -α, -ο δίνει πιο επίσημο τόνο στο λόγο μας και παράλληλα τον κάνει σαφέστερο και πιο κατανοητό.

✔ Η χρήση της άκλιτης αντωνυμίας που δίνει στο λόγο μας λιτότητα, απλότητα και οικείο ύφος.

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ : Η άκλιτη αναφορική αντωνυμία που είναι λάθος να αντικαθίσταται από το επίρρημα όπου που το χρησιμοποιούμε για να δηλώσουμε τον τόπο :

Π.χ. Ο άνθρωπος που βλέπεις είναι ο νέος μας γείτονας .

Λάθος : Ο άνθρωπος όπου βλέπεις …

Σωστό : Όπου κι αν πήγαμε μας άρεσε.

❏ Αντίθετες λέξεις ή αντίθετα ή αντώνυμα: οι λέξεις που εκφράζουν αντίθετες έννοιες, π.χ. καλός – κακός, έρχομαι – φεύγω.

✔ Τα αντίθετα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:

α. κλιμακωτά αντίθετα:	στα άκρα μιας κλίμακας με ενδιάμεσες διαβαθμίσεις	κρύος δροσερός χλιαρός ζεστός
β. δυαδικά αντίθετα:	δεν υπάρχει καμία ενδιάμεση κατάσταση	ζωντανός ≠ νεκρός
γ. αντίστροφα αντίθετα	η μία περιγράφει τη σχέση ανάμεσα σε δύο ανθρώπους ή πράγματα, και η άλλη περιγράφει την ίδια σχέση αλλά από την πλευρά του άλλου ατόμου	δανείζω ≠ δανείζομαι
✔ Μια λέξη μπορεί να έχει διαφορετικά αντίθετα, ανάλογα με το γλωσσικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται: π.χ. κοντό παιδί ≠ ψηλό παιδί νέα γυναίκα ≠ γριά γυναίκα κοντό παντελόνι ≠ μακρύ παντελόνι νέο σπίτι ≠ παλιό σπίτι

                                        ΕΥΡΩΠΗ

Με τη συνθήκη του Μάαστριχτ (1992), η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ 1957), στην οποία η Ελλάδα προσχώρησε το 1981, μετονομάστηκε σε Ευρωπαϊκή Ένωση, γιατί εκτός από τις στενές οικονομικές σχέσεις αναπτύχθηκαν πλέον και ισχυροί πολιτικοί και πολιτισμικοί δεσμοί μεταξύ των κρατών μελών και θεσπίστηκαν κοινά όργανα λήψης αποφάσεων.

Οφέλη Ευρωπαϊκής Ένωσης:

1. Οικονομική ανάπτυξη των κρατών-μελών της για την εξασφάλιση κλίματος σταθερότητας και ευημερίας.

2. Πολιτισμική πολυφωνία (διαφύλαξη της εθνικής και πολιτισμικής ιδιαιτερότητας).

3. Δημιουργία στενότερων σχέσεων συνεργασίας και αλληλεγγύης μεταξύ των λαών της Ευρώπης.

4. Διαμόρφωση ενιαίου θεσμικού πλαισίου και δημιουργία κοινών θεσμικών οργάνων (Συμβούλιο των υπουργών, Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκό Δικαστήριο), που συμβάλλουν στην περαιτέρω προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών κατακτήσεων.

5. Άσκηση κοινής εξωτερικής πολιτικής, προώθηση της ειρήνης και της ασφάλειας στην Ευρώπη και στον κόσμο.

Προβλήματα της ενοποίησης:

1. Προσπάθεια επιβολής των ισχυρών κρατών έναντι των αδυνάτων.

2. Έλλειψη συνοχής και αλληλεγγύης στην άσκηση της εξωτερικής κυρίως πολιτικής.

3. Κίνδυνος αλλοίωσης της εθνικής ταυτότητας ασθενέστερων κρατών.

4. Αύξηση των κοινωνικών προβλημάτων εξαιτίας της άσκησης μονομερούς πολιτικής της ευρωπαϊκής ένωσης με στόχο τη σύγκλιση των εθνικών οικονομιών.

Προσφορά της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση:

1. Δημοκρατικό πολίτευμα.

2. Διαμόρφωση ανθρωπιστικών αξιών.

3. Καλλιέργεια γραμμάτων και τεχνών.

4. Ανάπτυξη του ορθολογικού πνεύματος.

Η παγκόσμια ειρήνη δεν θα μπορούσε να διατηρηθεί χωρίς δημιουργικές προσπάθειες ανάλογες των κινδύνων που την απειλούν.

Η συμβολή της οργανωμένης και ζωντανής Ευρώπης στον πολιτισμό είναι απαραίτητη για τη διατήρηση των ειρηνικών σχέσεων. Η Ευρώπη δεν θα δημιουργηθεί δια μιας, ούτε σε ένα συνολικό οικοδόμημα : θα διαμορφωθεί μέσα από συγκεκριμένα επιτεύγματα που θα δημιουργήσουν πρώτα μια πραγματική αλληλεγγύη.

Απόσπασμα από τη δήλωση του Γάλλου υπουργού εξωτερικών Robert Schuman, στις 9 Μαΐου 1950, του πρωτεργάτη της σημερινής ευρωπαϊκής ένωσης.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

ΡΗΜΑΤΑ συνυπάρχω, συνασπίζομαι, σέβομαι, δραστηριοποιούμαι, ευημερώ, προοδεύω, κατοχυρώνω(τα ανθρώπινα δικαιώματα), επιφέρω, θεσπίζω, προωθώ, διευρύνω, ενισχύω

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ συνεργασία, αλληλεγγύη, πολυπολιτισμικότητα, ενοποίηση, Κοινοβούλιο, Επιτροπή, όργανα(της ΕΕ), πολιτική, αρμοδιότητες, επικοινωνία, πολυγλωσσία, ευρώ, ένωση(νομισματική), ευρωζώνη, κονδύλια

ΕΠΙΘΕΤΑ ευρωπαϊκός, νομοθετικός, θεσμικός, δημοκρατικός, αρμόδιος, πανευρωπαϊκός, εθνικός

ΕΝΝΟΙΕΣ

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ

Αξίες που συνδέονται με το σεβασμό στον άνθρωπο(ισότητα, δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, συνεργασία, φιλανθρωπία, συναδέλφωση, σεβασμός, αλληλοβοήθεια)

ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ