ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ:

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΘΕΜΑ Α1

1.   Κλήριγκ. ^{2005 Ε,2003 Ε, 2006 ΟΕΦΕ}

2.   ΟΥΛΕΝ. ^{2006 Ε}

3.   Διχοτόμηση της δραχμής (Μάρτιος 1922) ^{2015 ΟΕΦΕ, 2011, ΟΕΦΕ 2007}

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Α2

Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό σας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση:

1.    Η πολιτική και κοινωνική επιρροή των σοσιαλιστικών ομάδων και των εργατικών ομαδοποιήσεων, στο τέλος του 19ο υ αιώνα, ήταν σαφώς μεγαλύτερη στην Ελλάδα από εκείνη που άσκησαν αντίστοιχα κινήματα σε βιομηχανικές χώρες της Δύσης αλλά και σε βαλκανικές.²⁰¹⁴

2.    Στη διάρκεια του 19ου αιώνα, η ελληνική ναυτιλία, παρά τις περιόδους κρίσης που πέρασε, ακολούθησε ανοδική πορεία. ^{ΟΜΟ 2004}

3.    Στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης η Σύρος δέχτηκε κύματα προσφύγων, κυρίως από τη Χίο. ²⁰⁰⁵

4.    Η εμφάνιση και ανάπτυξη της βιομηχανίας στον ελληνικό χώρο κατά το 19ο αιώνα παρουσίασε ελάχιστα κοινά σημεία με όσα συνέβαιναν στο πεδίο αυτό στη Δυτική και Κεντρική Ευρώπη. ²⁰⁰⁵

5.    Η αμερικανική εταιρεία ΟΥΛΕΝ ανέλαβε την εγκατάσταση μονάδων παραγωγής ηλεκτρικού

ρεύματος στην πρωτεύουσα αλλά και τη δημιουργία σύγχρονου δικτύου αστικών συγκοινωνιών. ²⁰⁰⁵

Μονάδες 5

ΘΕΜΑ Β1

Πώς εκδηλώθηκε στην Ελλάδα η «κρίση του 1932» και ποιες ήταν οι επιπτώσεις της στο οικονομικό πεδίο;²⁰⁰⁶

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Β2

α. Ποιοι παράγοντες λειτούργησαν ανασταλτικά για την ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας κατά το 19 αιώνα; Ποιοι από αυτούς έπαψαν να ισχύουν μετά τη μικρασιατική καταστροφή; ^{ΟΕΦΕ 2004}

Μονάδες 15

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΘΕΜΑ Γ1

Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα ακόλουθα κείμενα, να παρουσιάσετε και να εξηγήσετε τις εξελίξεις στο αγροτικό ζήτημα από το 1907 έως και το 1917. ^{ΟΜΟ 2009}

Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ Α΄

Ὁ Βενιζέλος δὲν προχώρησε στὴν ἐπειγόντως ἀναγκαία ἀγροτική μεταρρύθμιση, ἐπειδή ἡ προτεραιότητα τῶν ἐξοπλισμῶν δὲν ἄφηνε πόρους γιὰ τὴν ἀποζημίωση τῶν μεγαλογαιοκτημόνων. Ἡ ἀπαλλοτρίωση τῆς γῆς χωρὶς ἀποζημίωση δὲν θὰ ἦταν μόνο ἀντισυνταγματική, ἀλλὰ ὡς ἐπαναστατικὴ πράξη τελείως ἀδιανόητη γιὰ τοὺς Φιλελευθέρους. Ἔτσι ἀρκέστηκαν σὲ προστατευτικὲς διατάξεις γιὰ τοὺς ἐνοικιαστὲς γῆς, οἱ ὁποῖες ὅμως δὲν ἐμπόδισαν ὁρισμένους γαιοκτήμονες νὰ κάνουν ἔξωση σὲ οἰκογένειες, ἐνῶ διαρκοῦσαν ἀκόμη οἱ Βαλκανικοὶ πόλεμοι, ἐπειδὴ οἱ στρατευμένοι ἄνδρες βρίσκονταν στὸ μέτωπο καὶ δὲν ἀνταποκρίνονταν στὶς ἐργασιακές τους ὑποχρεώσεις! Μὲ τὴν ἀπόκτηση ἐδαφῶν στοὺς Βαλκανικοὺς πολέμους προστέθηκαν στὰ 594 τσιφλίκια τῆς Θεσσαλίας καὶ τοῦ νομοῦ Ἄρτας 818 μεγάλες γαιοκτησίες στὴ Μακεδονία καὶ 410 στὴν Ἤπειρο.

Gunnar Hering, Τὰ πολιτικὰ κόμματα στὴν Ἑλλάδα 1821-1936

τόμος Β΄, Μ.Ι.Ε.Τ. (Αθήνα 2004), σελ. 802.

ΚΕΙΜΕΝΟ Β΄

Η αρχή της αγροτικής μεταρρύθμισης εξηγγέλθη στα 1917 στη Θεσσαλονίκη. [...] Η αγροτική μεταρρύθμιση αποφασίστηκε σε μία στιγμή σοβαροτάτης πτώσης του εξωτερικού εμπορίου: η πτώση αυτή είχε προκληθεί από τον θαλάσσιο αποκλεισμό τον οποίο είχαν επιβάλει οι δυτικές δυνάμεις στην Ελλάδα, προκειμένου να την υποχρεώσουν να εισέλθει στον πόλεμο με το μέρος της Αντάντ. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, ο αποκλεισμός της Ελλάδας λειτούργησε, από οικονομική άποψη, ως ένας αυθόρμητος προστατευτισμός, τόσο υπέρ της εθνικής βιομηχανικής παραγωγής όσο και επ’ ωφελεία των εγχωρίων σιτηρών. Είναι προφανές ότι η συγκυρία αυτή έθεσε εκ νέου και με οξύτατο τρόπο το ζήτημα των τσιφλικιών. Το γεγονός ότι μια «επαναστατική» στρατιωτική κυβέρνηση υπό την αιγίδα των γαλλικών στρατευμάτων του μακεδονικού μετώπου ήλθε να εγκατασταθεί στη Θεσσαλονίκη, δηλαδή στο κέντρο των βορείων ελληνικών επαρχιών που κυριαρχούντο απ’ τα τσιφλίκια, προσέδωσε έναν επείγοντα χαρακτήρα στο πρόβλημα της οριστικής ρύθμισης του γαιοκτητικού ζητήματος.

Κ. Βεργόπουλου, Το αγροτικό ζήτημα στην Ελλάδα,

Η κοινωνική ενσωμάτωση της γεωργίας, Αθήνα 1975, σελ. 174.

ΘΕΜΑ Δ1

Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα ακόλουθα κείμενα να παρουσιάσετε τις επενδυσευς που ώθησαν την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό της Ελλάδας την περίοδο του Μεσοπολέμου. ^{οεφε 2013}

Μονάδες 25

KEIMENO A

Η προοπτική των μεγάλων έργων προσέλκυσε στην Αθήνα τους εκπροσώπους διαφόρων τεχνικών οίκων και τραπεζών του εξωτερικού, οι οποίοι με τη βοήθεια Ελλήνων μεσαζόντων πολιορκούσαν τους αρμόδιους πολιτικούς προϊσταμένους και τους γραφειοκράτες των υπουργείων. Στις 22 Δεκεμβρίου 1924 η κυβέρνηση υπέγραψε τη σύμβαση με την Τράπεζα Αθηνών και την αμερικανική εταιρεία Ούλεν για την κατασκευή με αυτοχρηματοδότηση του φράγματος του Μαραθώνα για την ύδρευση της Αθήνας και του Πειραιά. Για τη μοναδική σύμβαση μεγάλων έργων που υπέγραψε η κυβέρνηση Μιχαλάκόπουλου δεν κατόρθωσε να εξασφαλίσει κύρωση από την εθνοσυνέλευση πριν από την πτώση της, τον Ιούνιο του 1925. Ακόμη περισσότερο καθυστερούσε η υπογραφή των συμβάσεων για τα έργα του εκσυγχρονισμού της ηλεκτροδότησης, της αποξήρανσης των ελών της Βόρειας Ελλάδας, της ανάπτυξης του σιδηροδρομικού δικτύου και της οδοποιίας.[...]

[...]Ο Πάγκαλος Προώθησε επίσης ορισμένες συμβάσεις για μεγάλα έργα που είχαν αποτελματωθεί εξαιτίας των αντιθετικών πιέσεων των διαφόρων συμφερόντων και των ξένων δυνάμεων. Τον Αύγουστο του 1925 κυρώθηκε η σύμβαση για την ύδρευση της Αθήνας, τον Σεπτέμβριο υπογράφηκε η σύμβαση με την αμερικανική εταιρεία Foundation και την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος για τη χρηματοδότηση και την εκτέλεση των εγγειοβελτιωτικών έργων της πεδιάδας της Θεσσαλονίκης.

Χρ. Χατζηϊωσήφ, «Κοινοβούλιο και Δικτατορία», στο Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, Χρ. Χατζηϊωσήφ (επιμ.), Τόμος Β2', Μέρος Β’, Αθήνα 2002, σελ. 73-74, 76.

ΚΕΙΜΕΝΟ Β'

Για την ανάπτυξη του ηλεκτρισμού στην περιοχή της Αθήνας η Εθνική Τράπεζα ήδη από το 1923, θα βολιδοσκοπήσει τις διαθέσεις της αγγλικής αγοράς και θα έρθει σε επαφή με την εταιρεία Power and Traction Finance Company Limited. Ο αγγλοελληνικός όμιλος που αποτελείται από την Power and TractionFinance Company Limited και το Συνδικάτο Μελετών και Επιχειρήσεων, που αντιπροσωπεύεται από την Εθνική Τράπεζα, συμφώνησαν (1924) να συνεργαστούν στο σχηματισμό μιας εταιρείας με την επωνυμία Γενική Ελληνική Εταιρία. [...] Η κυβέρνηση του Πάγκαλου [...] με σύμβαση που επικυρώθηκε με νομοθετικό διάταγμα στις 17 Οκτωβρίου 1925, παραχώρησε στο Συνδικάτο Μελετών και Επιχειρήσεων και στην Power and Traction Finance Company Ltd μέχρι την 21 Δεκεμβρίου 1985:      

Α) Το αποκλειστικό δικαίωμα παραγωγής, μεταφοράς, μετασχηματισμού και διανομής του ηλεκτρικού ρεύματος για πώληση μέσα σε ακτίνα 20 χιλιομέτρων από την πλατεία Ομονοίας.

Β) Το δικαίωμα, αλλά όχι αποκλειστικό, της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, μετά από συμφωνία, σε οποιαδήποτε αρχή, εταιρεία ή άτομα στην Ελλάδα έξω από την παραπάνω περιοχή.

Γ) Το αποκλειστικό δικαίωμα εγκατάστασης και εκμετάλλευσης τροχιοδρόμων και το δικαίωμα, όπως αυτό καθορίζεται στο άρθρο της σύμβασης, για την εγκατάσταση και εκμετάλλευση υπηρεσίας λεωφορείων μέσα σε ακτίνα 20 χιλιομέτρων από την πλατεία Ομονοίας.

Δ) Το αποκλειστικό δικαίωμα  της εκμετάλλευσης του σιδηροδρόμου Αθήνας-Κηφισιάς.

Ε) Το αποκλειστικό δικαίωμα της εκμετάλλευσης του σιδηροδρόμου Αθήνας-Πειραιά.

Ν. Σ. Παντελάκη, Η διείσδυση των αγγλικών κεφαλαίων στην αγορά της Αθήνας, 1925 - 1940 στο: Μελέτες Οικονομικής Ιστορίας, Ο εξηλεκτρισμός της Ελλάδας, ΜΙΕΤ, Αθήνα 1991.

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ:

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΘΕΜΑ Α1

Κλήριγκ.

ΑΠ: Οι διεθνείς συναλλαγές δε γίνονταν με βάση το μετατρέψιμο συνάλλαγμα αλλά με βάση διακρατικές συμφωνίες που κοστολογούσαν τα προς ανταλλαγή προϊόντα και φρόντιζαν να ισοσκελίσουν την αξία των εισαγωγών με την αντίστοιχη των εξαγωγών, στο πλαίσιο ειδικών λογαριασμών.

ΟΥΛΕΝ

Διχοτόμηση της δραχμής (Μάρτιος 1922)

ΑΠ: Σχολικό σελ. 50 «Το Νοέμβριο του 1920… το πείραμα επαναλήφθηκε το 1926»

ΘΕΜΑ Α2

1.   Λ

2.   Σ

3.   Σ

4.   Σ

5.   Λ

ΘΕΜΑ Β1

ΑΠ: Σχ. βιβλίο σελ.53-54 «Η παγκόσμια οικονομική κρίση έφτασε στην Ελλάδα…πέρα από τα αρνητικά είχε και θετικά στοιχεία».

ΘΕΜΑ Β2

σελ. 32: «Οι μονάδες … εργατικού δυναμικού», σελ. 33: «Η βιομηχανία … τεχνολογική εξέλιξη», σελ. 170: «Η άφιξη των προσφύγων … οικοδομικών υλικών».

ΘΕΜΑ Γ1

Σχολ. βιβλ. σελ. 43-45 : «Οι πρακτικές αυτές δημιούργησαν εντάσεις … το ποσοστό αυτό ανήλθε σε 40%.».

πληροφορίες από την πηγή Α΄:

Η πηγή αναφέρεται στο διάστημα πριν και κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων κατά το οποίο ο Βενιζέλος δεν προχώρησε στην «επειγόντως αναγκαία» όπως ο συγγραφέας τη χαρακτηρίζει, αγροτική μεταρρύθμιση. Η αιτία ήταν ότι δεν περίσσευαν χρήματα για την αποζημίωση των τσιφλικάδων αφού τα χρήματα απορροφούσαν οι εξοπλισμοί για τους Βαλκανικούς. Θεσπίστηκαν μόνο κάποιες «προστατευτικές διατάξεις» που σε αντίθεση με το όνομά τους όχι μόνο δεν «προστάτεψαν» τους ενοικιαστές γης αλλά οδήγησαν πολλούς τσιφλικάδες να απομακρύνουν οικογένειες από τσιφλίκια επειδή «οι στρατευμένοι άνδρες βρίσκονταν στο μέτωπο και δεν ανταποκρίνονταν στις εργασιακές τους υποχρεώσεις». Μετά τους Βαλκανικούς πολέμους το ζήτημα των τσιφλικιών έγινε πιο περίπλοκο αφού στα νέα όρια της χώρας προστέθηκαν υπερδιπλάσια τσιφλίκια.

πληροφορίες από την πηγή Β΄:

Στην πηγή επισημαίνονται οι λόγοι που κατέστησαν το 1917 αναγκαία την αγροτική μεταρρύθμιση του Βενιζέλου. Βασικός παράγοντας λοιπόν ήταν η πτώση του εξωτερικού εμπορίου, πτώση που οφείλεται στο ναυτικό αποκλεισμό των ελληνικών λιμανιών από την Αντάντ. Η Αντάντ, κατά την περίοδο του Εθνικού Διχασμού, προχώρησε σε αυτό το μέτρο για να εξαναγκάσει το παλάτι να επιτρέψει την συμμετοχή της Ελλάδας με την πλευρά των Δυτικών Δυνάμεων. Ένας ακόμη παράγοντας ήταν και η εγκατάσταση της κυβέρνησης του Βενιζέλου, της «Εθνικής Άμυνας» στη Θεσσαλονίκη, στο κέντρο δηλ. των «Νέων Χωρών» όπου το πρόβλημα των τσιφλικιών κυριαρχούσε.

ΘΕΜΑ Δ1

Βιβλίο —► σελ. 52-53, Οι μεγάλες επενδύσεις.

«Οι ραγδαίες αλλαγές ... Αδριάνειο Υδραγωγείο».        

Παράθεμα Α’ —> Η αναγκαιότητα και η προοπτική αυτών των μεγάλων έργων υποδομής στην πρωτεύουσα προκάλεσε το ενδιαφέρον πολλών εκπροσώπων διαφόρων τεχνικών οίκων και τραπεζών του εξωτερικού. Όλοι αυτοί με τη βοήθεια Ελλήνων διαμεσολαβητών προσπάθησαν να προσεταιριστούν αρμόδιους πολίτικούς και γραφειοκράτες των υπουργείων. Στις 22 Δεκεμβρίου 1924 η κυβέρνηση Μιχαλακόπουλου υπέγραψε σύμβαση με την Τράπεζα Αθηνών και την αμερικανική εταιρεία Ούλεν για την κατασκευή με αυτοχρηματοδότηση του φράγματος του Μαραθώνα για την υδροδότηση της Αθήνας και του Πειραιά. Όμως, γι’ αυτή τη μοναδική σύμβαση μεγάλων έργων υποδομής που υπέγραψε δεν κατάφερε την επικύρωσή της από την εθνοσυνέλευση πριν από την πτώση της τον Ιούνιο του 1925. Ο Πάγκαλος ήταν αυτός που αμέσως μετά προώθησε παρόμοιες συμβάσεις έργων υποδομής που είχαν παραγκωνισθεί λόγω των διαφόρων συμφερόντων και των ξένων δυνάμεων. Χρονοτριβούσε; λοιπόν η υπογραφή των συμβάσεων για έργα ηλεκτροδότησης, αποξήρανσης ελών της Βόρειας Ελλάδας, ανάπτυξης του σιδηροδρομικού δικτύου και της οδοποιίας.

Βιβλίο —► σελ. 53 «Τη λύση του ζητήματος ... στο Μαραθώνα».

Παράθεμα Α’—► Έτσι τον Αύγουστο του 1925 επί Πάγκαλου, επικυρώθηκε η σύμβαση για την υδροδότηση της Αθήνας,    

Βιβλίο —► σελ. 53 «Την ίδια περίπου εποχή . .. λεωφορεία».

Παράθεμα Β’—> Εια την ανάπτυξη της ηλεκτροδότησης στην περιοχή της Αθήνας, η Εθνική Τράπεζα προσπαθώντας να εξιχνιάσει τις διαθέσεις της αγγλικής αγοράς έρχεται σε επαφή το 1923 με την εταιρεία Power and Traction Finance Company Limited. To 1924 συγκροτείται ένας αγγλοελληνικός όμιλος που αποτελείται από την Power and Traction Finance Company Limited και το Συνδικάτο Μελετών και Επιχειρήσεων που αντιπροσωπεύεται από την Εθνική Τράπεζα. Αυτοί συμφώνησαν να συνεργαστούν και να σχηματίσουν μια εταιρεία με την επωνυμία Γενική Ελληνική Εταιρία. Ένα περίπου χρόνο αργότερα, στις 17 Οκτωβρίου 1925, πάλι η κυβέρνηση του Πάγκαλου με σύμβαση που επικυρώθηκε με νομοθετικό διάταγμα, παραχώρησε στον αγγλοελληνικό όμιλο το αποκλειστικό δικαίωμα παραγωγής, μεταφοράς, μετασχηματισμού και διανομής ηλεκτρικού ρεύματος για πώληση μέσα σε ακτίνα 20 χιλιομέτρων από την πλατεία της Ομόνοιας. Επίσης το δικαίωμα, όχι όμως κατά αποκλειστικότητα, να ηλεκτροδοτείται μετά από συμφωνία, οποιαδήποτε αρχή, εταιρεία ή άτομα σε όλη τη χώρα εκτός από την παραπάνω περιοχή. Κατοχυρώθηκε ακόμη, το αποκλειστικό δικαίωμα εγκατάστασης και εκμετάλλευσης τροχιοδρόμων. Παράλληλα, σύμφωνα με το άρθρο 4 της σύμβασης, παραχωρήθηκε το δικαίωμα εγκατάστασης και εκμετάλλευσης υπηρεσίας λεωφορείων πάλι στην ίδια ακτίνα των 20 χιλιομέτρων από την πλατεία της Ομόνοιας. Τέλος, ο αγγλοελληνικός όμιλος είχε το αποκλειστικό δικαίωμα εκμετάλλευσης του σιδηροδρόμου Αθήνας-Πειραιά και Αθήνας-Κηφισιάς. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα τα παραπάνω ίσχυαν μέχρι 21 Δεκεμβρίου του 1985.

Βιβλίο —► σελ. 53 «Επενδύσεις έγιναν ... καλλιεργούμενων εδαφών».

Βιβλίο —► σελ. 167-168 «Σε μια δεκαετία ... σιτηρά» και «Η έλλειψη γεωργικών ... εκτάσεις».  )

Παράθεμα Α’—► Το Σεπτέμβριο του/ 1925 υπογράφηκε η σύμβαση με την αμερικανική εταιρεία Foundation και την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος για τη χρηματοδότηση και την υλοποίηση εγγειοβελτιωτικών έργων της πεδιάδας της Θεσσαλονίκης.