Ν.Ε. ΓΛΩΣΣΑ Β΄ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΡΙΑΛΙΤΙ ΣΟΟΥ/ΤΗΛΕΠΑΙΧΝΙΔΙΑ
(Σχεδιάγραμμα-Κριτήρια αξιολόγησης)

Ορισμός

Θέαμα καθημερινότητας / ιστορίες από τη ζωή. Πρόκειται για τηλεοπτικές εκπομπές στις οποίες καλούνται να εκθέσουν τα προσωπικά τους προβλήματα καθημερινοί άνθρωποι και στις οποίες συχνά συμμετέχουν σύμβουλοι γάμου, ψυχολόγοι, ειδικοί επιστήμονες καθώς και απλοί άνθρωποι ως κοινό. Υπάρχουν βέβαια και πολλές παραλλαγές τέτοιων εκπομπών. Οι εκπομπές αυτές συχνά κατηγορούνται για τον εξευτελισμό της ανθρώπινης προσωπικότητας και την εκμετάλλευση του ανθρώπινου πόνου για λόγους θεαματικότητας. Άλλοι πάλι θεωρούν αυτές τις εκπομπές ως ένα δημόσιο βήμα που δίνει την ευκαιρία να έρθουν στο προσκήνιο διάφορα κοινωνικά προβλήματα που μπορούν να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη.

Που οφείλονται τα υψηλά ποσοστά τηλεθέασης τέτοιων εκπομπών;

 Ικανοποιούν την περιέργεια των θεατών να διεισδύουν στην προσωπική ζωή των άλλων και κυρίως στις σκανδαλοθηρικές πτυχές της.

 Οι διοργανωτές επιστρατεύουν κάθε επικοινωνιακή, ψυχολογική και σκηνοθετική παράμετρο που προσελκύει και συντηρεί το ενδιαφέρον των τηλεθεατών, όπως την αίσθηση της συμμετοχής στην εξέλιξη και την έκβαση του παιχνιδιού αλλά και την καθοδηγητική παρέμβασή τους στα διαδραματιζόμενα.

 Η θεαματοποίηση και η τηλεοπτική βίωση των προβλημάτων των άλλων επενεργεί λυτρωτικά ή τους καθησυχάζει για τα προσωπικά τους προβλήματα.

 Σε μια εποχή ευρύτερης κρίσης αξιών και ιδεολογιών, πολιτικής και κοινωνικής παρακμής έχουν αμβλυνθεί σημαντικά τα πνευματικά, κοινωνικά και πολιτιστικά ενδιαφέροντα των ανθρώπων και κυρίως των νέων.

 Οι θεατές γοητεύονται περισσότερο από την αμεσότητα του ρεαλιστικού θεάματος, παρά από τη θεατρική ή κινηματογραφική απεικόνιση της πραγματικότητας.

 Οι πιεστικές βιοτικές συνθήκες, η εξαντλητική υπερεργασία, η έλλειψη επικοινωνίας και το αίσθημα της μοναξιάς στις σύγχρονες καταναλωτικές κοινωνίες έχουν ως συνέπειες τη θέαση χαμηλής ποιότητας εύπεπτων προγραμμάτων και την ανάγκη της ανώδυνης φυγής και εκτόνωσης μέσω των μορφών της νόθης ψυχαγωγίας.

 Οι περιορισμένες έως ανύπαρκτες δυνατότητες επιλογής ενός άλλου προγράμματος εξαιτίας του εμπορικού προσανατολισμού των ΜΜΕ.

Οι συνέπειες της προβολής τους

 Υποβαθμίζουν την αισθητική του δέκτη και προσβάλλουν τη νοημοσύνη του.

 Εθίζουν τα άτομα στην παρακολούθηση χαμηλής ποιότητας προγραμμάτων, προϊόντων υποκουλτούρας, στο εύπεπτο και αναλώσιμο θέαμα.

 Αποπροσανατολίζουν τους πολίτες από υγιή κοινωνικά και πολιτικά ενδιαφέροντα.

 Δημιουργούν την ψευδή αίσθηση πως η θέαση της προσωπικής ζωής των άλλων συνιστά μέσο ψυχαγωγίας και διασκέδασης.

 Η προβολή τέτοιων εκπομπών νομιμοποιεί και εδραιώνει στη συνείδηση των τηλεθεατών την αντίληψη πως είναι επιτρεπτή η εκούσια εκχώρηση των ατομικών δικαιωμάτων.

 Επηρεάζουν καταλυτικά το άτομο με την προβολή αρνητικών προτύπων:

- καλλιεργούν την αντίληψη της ευκολίας, του εύκολου πλουτισμού και της άκοπης ανάδειξης και διαποτίζουν τη συνείδηση των νέων με το ιδανικό του ελάσσονος μόχθου.

- δημιουργούν την ψευδαίσθηση πως η αναγνωρισιμότητα και όχι οι σπουδές και η εργασιακή δραστηριότητα συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων τους.

 Επιδρούν αρνητικά στην ψυχολογική ισορροπία των συμμετεχόντων, γιατί:

- διαμορφώνουν έναν ιδιότυπο ψυχισμό με όρους που δεν μπορεί να ελέγξει το άτομο.

- η υπέρμετρη έκθεση στη δημοσιότητα προκαλεί πρωτόγνωρες και συχνά τραυματικές

εμπειρίες.

 Αλλοτριώνουν το χαρακτήρα των πρωταγωνιστών, αφού:

- καθιστούν τη συμπεριφορά τους ελαστική και προσαρμόσιμη στις απαιτήσεις των τηλεθεατών

- εξοικειώνονται με την υιοθέτηση οποιωνδήποτε πρακτικών για την επίτευξη των στόχων τους

- υπονομεύουν κάθε έννοια ανιδιοτελούς συντροφικότητας.

 Ευτελίζουν την προσωπικότητα όσων συμμετέχουν επειδή:

- συνειδητά εκτίθενται ως βορά στην κοινή περιέργεια

- απεμπολούν τα ατομικά τους δικαιώματα

- καταρρακώνουν την αξιοπρέπειά τους εξαιτίας της ματαιοδοξίας τους.

 Νομιμοποιείται μέσω των εκπομπών αυτών η υπέρβαση των ορίων διακριτικότητας.

 Σε εκπομπές «τύπου Big Brother» προβάλλονται άτομα χαμηλού πνευματικού επιπέδου χωρίς ιδιαίτερα ενδιαφέροντα, που δε χειρίζονται καλά τη γλώσσα και που αντίθετα δίνουν αρνητικά ερεθίσματα στους δέκτες, ιδιαίτερα στους νέους.

 Άνθρωποι που κυνηγούν το χρήμα και το κέρδος και μάλιστα με εύκολο τρόπο. Προσπαθούν να κερδίσουν πάση θυσία τη δημοσιότητα και την προβολή εκθέτοντας τον εαυτό τους και την προσωπική τους ζωή σε όλο το λαό.

 Πρόκειται για εκπομπές «τηλεσκουπίδια» που ευτελίζουν την ανθρώπινη πρoσωπικότητα, εφόσον οι άνθρωποι αυτoδεσμεύoνται - φυλακίζονται σε ένα συγκεκριμένο χώρο στερούμενοι βασικά δικαιώματα, αναγκάζονται να προβούν ακόμη και σε ταπεινές ενέργειες για να επιβιώσουν.

 Μέσω τέτοιων εκπομπών, που συνήθως έχουν αυξημένη τηλεθέαση γιατί διεγείρουν τη διάθεση των ανθρώπων-δεκτών για κουτσομπολιό, προσβάλλεται η αισθητική και η

προσωπικότητα του καθενός από εμάς που τα παρακολουθούμε, αλλά και του κοινού που με αυτό τον τρόπο απομακρύνεται από βασικά κοινωνικοπολιτικά ζητήματα και εστιάζει το καθημερινό του ενδιαφέρον σε αυτά τα θεάματα.

 Τα τηλεοπτικά προγράμματα αυτού του τύπου τροφοδοτούν τη θεματολογία και άλλων εκπομπών, πρωινών μαγκαζίνο, μεσημβρινών κουτσομπολίστικων εκπομπών οπότε τα κέρδη από την τηλεθέαση αυξάνονται και μάλιστα με πολύ εύκολο τρόπο.

 Προάγεται, λοιπόν, γενικότερα η σκανδαλoθηρία.

Πώς μπορούν οι νέοι να αντισταθούν

1. Οι νέοι οφείλουν να συνειδητοποιήσουν τις αρνητικές επιδράσεις τέτοιων εκπομπών στην προσωπικότητά τους, που:

- αμβλύνουν τις εσωτερικές αντιστάσεις και αποδυναμώνουν τους πνευματικούς, αμυντικούς μηχανισμούς.

- προσβάλλουν τη νοημοσύνη, υποβαθμίζουν την αισθητική των θεατών, ευτελίζουν την προσωπικότητα των συμμετεχόντων και διασύρουν κάθε έννοια σεβασμού στην ιδιωτική ζωή.

2. Με την ευρύτερη αναθεώρηση του πλαισίου αξιών που θα αποδίδει προτεραιότητα στην πνευματική και αισθητική αναζήτηση.

3. Με την πνευματική καλλιέργεια που:

- ενισχύει την κριτική στάση απέναντι σε φαινόμενα ευτελισμού και γελοιοποίησης της

ανθρώπινης οντότητας

- αναβαθμίζει την επιλεκτική δυνατότητα του νέου.

4. Με την ανάπτυξη της αισθητικής του:

- αποτιμά την αξία ή απαξία των τηλεοπτικών ερεθισμάτων

- καθιστά διακριτή τη γνήσια από τη νόθη μορφή ψυχαγωγίας

- αναβαθμίζει τα πολιτιστικά ενδιαφέροντα.

5. Με τη διαμόρφωση υγιούς πολιτικής συνείδησης με τον οποία ο νέος:

- αντιλαμβάνεται την αποπροσανατολιστική επίδραση του περιεχομένου τέτοιων εκπομπών και αξιολογεί την αλλοτριωτική τους διάσταση στη συνείδησή του

- διαβλέπει τον κίνδυνο να προκληθεί η αντίληψη του εφησυχασμού και της απάθειας για τα τεκταινόμενα στον πολιτικό και κοινωνικό χώρο.

6. Με τη δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου με δραστηριότητες που:

- διευρύνουν τα πνευματικά και καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα

- αναδεικνύουν τις ιδιαίτερες κλίσεις του νέου

- αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής.

Το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή:

Η αξία του δικαιώματός αυτού και η παραβίαση του

Η αξία του δικαιώματος στην ιδιωτική ζωή

 Ο ιδιωτικός βίος, η σημαντικότερη πηγή ενός πολύμορφου πλούτου του ανθρώπου, έχει τους αναβαθμούς του. Περιλαμβάνει τον τρόπο με τον οποίο το άτομο συμπεριφέρεται στο συνάνθρωπό του και καταλήγει στην εσωτερική ζωή, στο πώς ζει με τον εαυτό του, το πώς δημιουργείται, αναπτύσσεται, εκδηλώνεται αυτή η μυστική ζωή στη συμπεριφορά του ατόμου.

 Με αυτήν την έννοια, προστασία του ιδιωτικού βίου είναι όχι μόνο το απαραβίαστο της προσωπικότητας αλλά και το ασφετέριστο του πλούτου της, υλικού και πνευματικού. Γι’ αυτό η ελευθερία της προσωπικότητας είναι μια αρχή που διέπει όλο το δίκαιο, η σημαντικότερη γενική ρήτρα αισθήματος δικαίου.

 Η ελευθερία της προσωπικότητας είναι όχι μόνο γενικής ισχύος αλλά και διαφοροποιητικός παράγοντας, η βάση κάθε συστήματος δικαίου.

 Η σφαίρα αυτή ανέκαθεν προστατευόταν από τις ιθύνουσες τάξεις που εμπνέονταν από τις δημοκρατικές αξίες. Στην Ελλάδα το άρθρο (9) του Συντάγματος κατοχυρώνει κατά τρόπο απόλυτο το δικαίωμα του ατόμου στον ιδιωτικό βίο: «Η ιδιωτική και οικογενειακή ζωή του ατόμου είναι απαραβίαστη», αναφέρει ρητά.

Αίτια

 Ευθύνη για τη δημοσιοποίηση της ιδιωτικής του ζωής έχει και ο ίδιος ο πολίτης, όταν τερπόμενος από την προβολή και τη διαφήμιση που του κάνουν τα ΜΜΕ, αποδέχεται την απαλλοτρίωση του ιδιωτικού του χώρου, προκειμένου να κρατηθεί στο επίκεντρο της επικαιρότητας.

 Αλλά και όλοι όσοι, καταβροχθίζουν ευωχούμενοι το «εύπεπτο έδεσμα» της ιδιωτικής ζωής των άλλων κατατρύχονται από συμπλέγματα αρρωστημένης περιέργειας και μνησίκακη  κατωτερότητας, με τα οποία σε πολλές περιπτώσεις εξυπηρετούν άκοντες ιδιοτελή συμφέροντα.

 Η κυριαρχία των καταναλωτικών προταγμάτων καθορίζει όλες τις εκφάνσεις της ιδιωτικής ζωής μας, εμπορευματοποιώντας τις πιο απόκρυφες στιγμές μας. Η θεληματική απεμπόληση του προσωπικού στο βωμό της θεαματικότητας συνάδει προς το πρότυπο της εποχής: «η ιδιωτική ζωή πουλάει περισσότερο από τη δημόσια».

 Στην εποχή μας βιώνουμε τον πληθωρισμό της παρεξηγημένης δημοκρατικότητας λόγω ελλιπούς πολιτικής παιδείας. Έχουμε φτάσει στο σημείο να ταυτίζουμε το δημοκρατικό κοινωνικό έλεγχο με την ωμή παραβίαση της ιδιωτικής ζωής.

Συνέπειες:

 Αυτή η διαδικασία χορτασμού του συνόλου από τα στοιχεία του προσωπικού βίου του ανθρώπου, αυτός ο διαμελισμός της ιδιωτικής ζωής και η κατάλυση του αβάτου της, σέρνουν ή ωθούν την ανθρωπότητα προς έναν τυραννικότατο ολοκληρωτισμό χειρότερο από αυτούς που έζησε ο αμαρτωλός αιώνας μας

 Όταν φαλκιδεύεται ο σεβασμός στον ιδιωτικό βίο του πολίτη με την ανοχή του κράτους, τότε υπονομεύεται ισόποσα και ο δημοκρατικός χαρακτήρας του πολιτεύματος.

 Η επισκίαση του δημόσιου από το ιδιωτικό μετατοπίζει το κέντρο βάρους της πολιτικής, καθώς οι πολίτες ασχολούμενοι με τα ιδιωτικά των πολιτικών προσώπων, παραμελούν τα  δημόσια και αποπροσανατολίζονται.

 Από την άλλη, κάτι τέτοιο ναρκοθετεί τη συμμετοχή νέων ανθρώπων στον πολιτικό στίβο, εφόσον δεν επιθυμούν να μετατρέψουν τη ζωή τους σε τηλεοπτικό «μυθιστόρημα» στην αρένα της δημοσιότητας.

Διαβάστε τα αποσπάσματα από έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών σχετικά με τα «ριάλιτι σόου». Ποια είναι η δική σας γνώμη για αυτό το είδος των εκπομπών; (σελίδα σχολικού βιβλίου 60).

Απάντηση:

Η νέα τηλεοπτική πραγματικότητα επειδή είναι άμεσα συνυφασμένη με τα οικονομικά συμφέροντα των επιχειρηματιών, που ελέγχουν τα μέσα ενημέρωσης, έχει ως σκοπό την αύξηση της τηλεθέασης. Η αύξηση της τηλεθέασης προσελκύει ελκυστικά διαφημιστικά πακέτα στους τηλεοπτικούς σταθμούς και αποφέρει τα οικονομικά κέρδη στους επιχειρηματίες - ιδιοκτήτες.

Όμως, αυτή η αύξηση της τηλεθέασης περνάει από τον ευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και την ηθική και κοινωνική κατάπτωση. Η δημιουργία και η προβολή «τηλεθεαμάτων της καθημερινότητας» (ριάλιτι σόου), όπου καθημερινοί άνθρωποι αναλώνονται στο βωμό της τηλεθέασης, έχοντας απωλέσει βασικά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης ιδιοσυστασίας τους, είναι σύμπτωμα του σύγχρονου «τηλεοπτικού βαρβαρισμού

Αντίθετα, μ’ ό,τι κατά καιρούς έχει ειπωθεί, τα ριάλιτι σόου δεν είναι ανώδυνα θεάματα, όπου οι παρουσιαστές εκμεταλλεύονται ανθρώπους που ζουν στο περιθώριο, ανθρώπους μειωμένης αντίληψης ή ανθρώπους με ψυχολογικά προβλήματα. Τα ριάλιτι σόου αποτελούν το βαρύ ιδεολογικό οπλοστάσιο, με το οποίο τα οργανωμένα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντα, που διαχειρίζονται τα μέσα ενημέρωσης, επιχειρούν να χειραγωγήσουν το σύνολο των τηλεθεατών.

Ξεκινώντας από την ανεκτικότητα που επιδεικνύει το τηλεοπτικό κοινό, απέναντι στον εξευτελισμό της προσωπικότητας των πρωταγωνιστών αυτών των θεαμάτων και την αδιαφορία των τηλεθεατών απέναντι στην παραβίαση της υπόληψης και των δικαιωμάτων τρίτων προσώπων, στους οποίους δε δίνεται η δυνατότητα απάντησης, παρέμβασης ή άρνησης σε «κατηγορίες» που τους έχουν προσαφθεί, δοκιμάζεται το όριο ανοχής του λαού. Έχει παρατηρηθεί ότι κάθε βελτιωμένη εκδοχή ριάλιτι σόου που προβάλλεται, προχωρεί πιο πέρα από την προηγούμενη, καταρρακώνοντας θεσμούς και υποκαθιστώντας κοινωνικούς φορείς σε σημαντικούς τομείς της ατομικής και κοινωνικής ζωής. Ο σκοπός όλης αυτής της διαδικασίας είναι να απαξιωθούν πρόσωπα και υπηρεσίες, έτσι ώστε η τηλεόραση να αναχθεί σαν το υπ’ αριθμό ένα μέσο, που εξυπηρετεί υψηλούς ανθρωπιστικούς σκοπούς. Όταν συντελεστεί αυτή η διαδικασία, ο δρόμος για την πνευματική και την πολιτική υποδούλωση του λαού θα είναι εύκολος και το δημοκρατικό πολίτευμα θα έχει δεχθεί ένα ισχυρό πλήγμα.

Επιλέξτε από τις παρακάτω ασκήσεις:

α) Ένας τηλεθεατής γράφει μια συγχαρητήρια επιστολή προς τους υπεύθυνους της εκπομπής.

β) Ένας τηλεθεατής γράφει μια επιστολή διαμαρτυρίας για τα ριάλιτι σόου. Η επιστολή απευθύνεται προς το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης. (σελίδα σχολικού βιβλίου 61).

Απάντηση:

α) Αθήνα 19/8/2002

Αξιότιμη κ. Λ....

Σας γράφω για να εκφράσω την απεριόριστη εκτίμηση που θρέφω για το πρόσωπο σας, αλλά και για να σας συγχαρώ. Εδώ και δύο χρόνια η εκπομπή κοινωνικού προβληματισμού, που παρουσιάζετε, έχει κατορθώσει να λύσει εκατοντάδες προβλήματα συνανθρώπων μας, που έβρισκαν τις πόρτες των «αρμοδίων» κλειστές.

Η εκπομπή και η δική σας προσωπική παρέμβαση έχει πετύχει τόσα, όσα όλες οι κρατικές υπηρεσίες μαζί. Και μάλιστα χωρίς την οικονομική ενίσχυση του κράτους. Και έχει πετύχει τόσα, γιατί στηρίζεται στην ανθρωπιά, το πραγματικό ενδιαφέρον, την καλοσύνη και την αγάπη για τον απλό, καθημερινό άνθρωπο, που ούτε έχει χρήματα για να διαφθείρει τον κρατικό μηχανισμό, ούτε είναι «επώνυμος» για να κάνει χρήση του προσωπικού του κύρους.

Σας εκφράζω την απόλυτη συμπαράστασή μου στο κοινωνικό έργο, το οποίο επιτελείτε και σας ζητώ να συνεχίσετε απερίσπαστη, παρά τα εμπόδια που κάποιοι προσπαθούν να βάλουν στο δρόμο σας. Να είστε σίγουρη, ότι έχετε την αγάπη και την υποστήριξη των απλών ανθρώπων.

Φιλικά, Γρηγόρης Χ.....

β) Αθήνα, 19/8/2002

Κο Πρόεδρο του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης.

Κύριε Πρόεδρε, σας γράφω για να σας εκφράσω την απογοήτευσή μου από τη συνεχιζόμενη προβολή της εκπομπής: Χ, η οποία έχει ως σκοπό να ευτελίσει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και να υποβαθμίσει το πνευματικό επίπεδο του ελληνικού λαού.

Πάγια τακτική της συγκεκριμένης εκπομπής, κύριε Πρόεδρε, είναι η συστηματική αποδόμηση του θεσμικού ρόλου των φορέων της ατομικής και της κοινωνικής ζωής και η συκοφάντηση του κοινωνικού κράτους. Μπροστά σ’ αυτή τη βίαιη και αντιδημοκρατική εκστρατεία «λάσπης», που σκοπό έχει να αναχθεί η τηλεόραση και η συγκεκριμένη παρουσιάστρια σε «τιμητές των πάντων», η απάντηση πρέπει να είναι κατηγορηματική: η προστασία των πολιτών και ο σεβασμός της προσωπικότητάς τους είναι το θεμέλιο του δημοκρατικού μας πολιτεύματος, από «θεάματα» με υποβολιμαίους σκοπούς και δόλιες προθέσεις.

Η ευαισθησία σας σε θέματα σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι δεδομένη Κύριε Πρόεδρε. Πώς όμως, μπορεί να ερμηνευτεί η αδράνεια του ΕΣΡ, του οποίου τυγχάνετε πρόεδρος, απέναντι σε φαινόμενα παραβίασης της υπόληψης και των δικαιωμάτων τρίτων προσώπων, στους οποίους δε δίδεται καν το δικαίωμα απάντησης ή λήψης επανορθωτικών μέτρων σε κατηγορίες που τους προσάπτονται «ζωντανά» σε εθνικό δίκτυο;

Με τιμή, Γρηγόρης Χ.....

«Ένα αρνητικό φαινόμενο της σύγχρονης τηλεόρασης είναι οι εκπομπές «κοινωνικού περιεχομένου» (ριάλιτι σόου). Ποια είναι η άποψη σας για τις εκπομπές αυτού του είδους;»

Η τηλεόραση είναι το μέσο με τη μεγαλύτερη επιρροή στη σύγχρονη κοινωνία. Δυστυχώς όμως, δεν διακρίνονται όλες οι εκπομπές για την ποιότητα τους. Τελευταία εμφανίστηκε ένα νέο είδος εκπομπών, αυ­τές που ονομάζονται «κοινωνικού περιεχομένου», οι οποίες κατακρίνονται από πολλούς για το περιεχόμε­νο τους και για την ποιότητά τους.

Πρόκειται για εκπομπές με χαμηλό κόστος παραγωγής που προβάλλουν στοιχεία από την καθη­μερινή ζωή των ανθρώπων και πολλές φορές εμφανί­ζουν ιδιαίτερες και προσωπικές στιγμές τους. Δυστυ­χώς, οι εκπομπές αυτές απολαμβάνουν υψηλή τηλεθέαση και έχουν κατακλύσει την ελληνική τηλεόραση. Προσωπικά θεωρώ ότι οι εκπομπές αυτές είναι χαμη­λού επιπέδου και υποβαθμίζουν την τηλεόραση.

Ένα αρνητικό τους στοιχείο είναι ότι στοχεύουν στην αύξηση της τηλεθέασης. Στη προσπάθεια τους αυτή δε διστάζουν να χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε μέθοδο έχουν στη διάθεση τους. Έτσι πολλές φορές χρησιμοποιούν αθέμιτα μέσα και προβάλλουν ιδιωτι­κές στιγμές από τη ζωή των ανθρώπων ή ακόμη δρα­ματοποιούν καταστάσεις ή τέλος, οξύνουν τις εντά­σεις.

Βασική συνισταμένη των εκπομπών αυτών είναι η σκανδαλοθηρία. Προσπαθούν να σοκάρουν το κοινό τους, πιστεύοντας ότι έτσι θα κερδίσουν σε τηλεθέαση. Συχνά χρησιμοποιούν απελπισμένους και ανήμπο­ρους ανθρώπους που καταφεύγουν στην τηλεόραση με την ελπίδα ότι θα βρουν λύση στα προβλήματά τους. Ο ανθρώπινος πόνος είναι ένα μέσο για να αυ­ξήσουν τα έσοδά τους.

Τέλος, πολλές φορές οι εκπομπές αυτές αποπρο­σανατολίζουν τον κόσμο. Εμφανίζουν μία προβλημα­τική κατάσταση και αποκρύπτουν ή αδιαφορούν για τα αίτια των προβλημάτων που τη δημιούργησαν. Ο κόσμος έτσι αδιαφορεί για τα κοινωνικά προβλήματα και ασχολείται με υποθέσεις δευτερευούσης σημα­σίας.

Η τηλεόραση δημιουργήθηκε, για να υπηρετεί τον άνθρωπο και να προσφέρει στο κοινωνικό σύνο­λο. Χρησιμοποιώντας τον ανθρώπινο πόνο για την αύ­ξηση της τηλεθέασης δεν προσφέρει τίποτα, αλλά αντίθετα εκμεταλλεύεται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Θα πρέπει λοιπόν να αναθεωρήσει τη δομή λειτουρ­γίας της και να στραφεί στην ουσία των ανθρώπινων προβλημάτων και όχι στην εκμετάλλευση τους.

Η “επικίνδυνη” μόδα των ριάλιτι σόου… Ηλέκτρα Κατσίκη

28/04/2018

Γράφοντας αυτό το άρθρο έκανα πρώτα ένα μικρό searching στο Διαδίκτυο για να δω ποια είναι τα πιο δημοφιλή τηλεοπτικά προϊόντα στην ελληνική τηλεόραση του 2018. Αυτό που διαπίστωσα ήταν ότι διανύουμε την εποχή των reality shows και των επαναλήψεων. Πρόκειται για μόδα ή για μία σοβαρή ανάγκη του τηλεοπτικού κοινού να «ταξιδεύει»; Πάντα θυμάμαι να υπάρχουν άφθονα realities στην ελληνική τηλεόραση από εκπομπές μαγειρικής, διάφορα πρωϊνάδικα, τηλεπαιχνίδια ή παιχνίδια επιβίωσης. Όμως μετά την έναρξη του περσινού Survivor τον περασμένο χρόνο όλοι στρέψαμε την προσοχή μας σε αυτά ακόμη και νοερά. Προσωπικά δεν παρακολουθώ τίποτα από αυτά όμως η δημοτικότητα που απέκτησαν τα τελευταία δύο χρόνια με έκαναν να ασχοληθώ με αυτό το θέμα εις βάθος. 
Για ποιο λόγο, λοιπόν, αυτά τα προγράμματα άρχισαν να έχουν μεγάλη απήχηση στο ευρύ κοινό και να έχουν τόσο μεγάλη τηλεθέαση; Θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς πως αυτά τα προγράμματα είναι εύπεπτα, αποστασιοποιούν τον μέσο θεατή από την πεζή πραγματικότητα και του δίνουν την ικανότητα να εισχωρήσει στο χώρο του φαντασιακού. Έτσι, παιχνίδι όπως το Survivor δίνει σε κάποιον την δυνατότητα να δει την ζωή του και την καθημερινότητά του μέσα από τα παιχνίδια και τον στίβο. Δεν μας ενδιαφέρει στην προκείμενη περίπτωση εάν το παιχνίδι είναι στημένο ή το είδος αυτού. Το ενδιαφέρον μας εστιάζει στο έπαθλο που δεν είναι άλλο από μία μερίδα φαγητού. Εάν κερδίσεις θα φας εάν όχι θα μείνεις νηστικός. Ταυτόχρονα διάφοροι συναισθηματισμοί, όπως τα ερωτικά ειδύλλια που αναπτύσσονται μεταξύ των παιχτών ή οι συνομιλίες με συγγενικά πρόσωπα είναι απαραίτητα προκειμένου να θυμίσουν στον θεατή την ανθρώπινή του υπόσταση εκτός από τα ζωώδη του ένστικτα. 
Διανύοντας, λοιπόν, τον δεύτερο χρόνο του Survivor άρχισαν να ξεπετάγονται κι άλλα reality με θέματα αυτήν την φορά την μόδα, την ομορφιά και τον έρωτα (My style rocks και Power of love).  Ειδικά όσον αφορά το δεύτερο «My power of love» θύμισε κάτι από «Big Brother» πολλά χρόνια πριν. Όμορφοι και όμορφες βάζουν τα καλά τους ρούχα , με εκθαμβωτικά μαλλιά και μακιγιάζ, κλείνονται σε μία έπαυλη και ψάχνουν το άλλο τους μισό. Νέοι και νέες που (επιτέλους?!) μέσα στην κοινωνική κρίση που διανύουμε θα πάψουν να είναι μόνοι και μόνες. Άλλωστε κάτι τέτοιες εκπομπές ας μην ξεχνάμε ότι κοστίζουν λίγο και συμφέρουν. Οπότε γιατί να μην προσελκύσουν κόσμο; Ποιος δεν θέλει να βλέπει κάτι που ίσως θα ήθελε να είναι; 
Το φαντασιακό και πάλι ξεπροβάλλει μέσα από τις οθόνες και το τηλεοπτικό κοινό είναι έτοιμο –πάντα νομίζω ήταν- να το «καταβροχθίσει». Από την άλλη οδηγούμαστε σε μία ζωοποίηση του ανθρώπινου είδους μέσα από τέτοιες εκπομπές; Ή δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια αέναη ανάγκη προβολής και αυτοπροβολής των καναλιών με οτιδήποτε είναι mainstream ανά εποχή; 
Επιτρέψτε μου να πω ότι έχουμε μεταστρέψει την “κρίση” σε  μία “σκηνοθετική κρίση” αυτή των realities και το έχουμε κάνει με επιτυχία. Και ακόμη χειρότερα τείνουμε να εξιδανικεύσουμε την χειρωνακτική εργασία και να την ωραιοποιήσουμε (βλέπε Master Chef). Με αυτόν τον τρόπο επιδιώκουμε να αναπολήσουμε μία πραγματικότητα προ «κρίσης 2008». Θέλουμε να επιστρέψουμε σε μία κανονικότητα και ακριβώς επειδή είμαστε ανίκανοι να το κάνουμε στην πραγματική μας ζωή, το προσπαθούμε μέσα από κάθε είδους τηλεοπτικό κατασκεύασμα που μας πλασάρουν. Βέβαια ας μην ξεχνούμε ότι ζούμε σε μία εποχή όπου οι εφαρμογές γνωριμιών (Badoo) αλλά και γενικότερα η επέκταση των social media έχουν μεταλλάξει  τον κοινωνικό ιστό και την ελληνική δομή αλλά αυτό είναι μία άλλη εξίσου πολύ σοβαρή κουβέντα. Έτσι, μέσα από τα realities, τις εκπομπές μαγειρικής, την σάτυρα  (βλέπε εκπομπή Λαζόπουλου) παρατηρείται μία ενδιαφέρουσα ταλάντωση. 
Από την μία πλευρά τείνουμε προς την κανονικοποίηση όλων αυτών των εκπομπών και την υιοθέτηση τέτοιους είδους συμπεριφορών και από την άλλη υπάρχει μία ριζοσπαστικοποίηση των τηλεθεατών με την υποστήριξη ακριβώς αυτών των θεαμάτων. Ταυτόχρονα το άτομο στην πραγματική του ζωή παραμένει συντηρητικό και απαθές απέναντι στις καταστάσεις που τον ταλανίζουν και ονειρεύεται μέσα από τον καναπέ του τι θα ήθελε να είναι. 
Έτσι, έχουμε οδηγηθεί σε έναν ριζοσπαστικό συντηρητισμό αφού κάθε τηλεοπτική εκπομπή είναι ένα κοινωνικό γεγονός, μία ερμηνεία της πραγματικότητας μέσα από τα μάτια και τις ιδεολογικές αναπαραστάσεις των ίδιων των θεατών, των ίδιων των ατόμων. Όπως είπε και Guy Debord στο βιβλίο του «Η κοινωνία του θεάματος»: «Το θέαμα παρουσιάζεται ταυτοχρόνως ως η ίδια η κοινωνία, ως ένα μέρος της κοινωνίας και ως όργανο ενοποίησης. Ως μέρος της κοινωνίας είναι ρητά ο τομέας ο συγκεντρώνων παν βλέμμα και πάσα συνείδηση. Επειδή ακριβώς αυτός ο τομέας είναι διαχωρισμένος, είναι ο τόπος του εξαπατηθέντος βλέμματος και της ψευδής συνείδησης. Και η ενοποίηση που επιτελεί δεν είναι τίποτε άλλο από την επίσημη γλώσσα του γενικευμένου διαχωρισμού.»

Πηγή: https://frapress.gr/2018/04/103586-h-moda-twn-reality-shows/

Γιατί παρακολουθούν όλοι survivor; Η επιστημονική εξήγηση

Γράφει ο Χρήστος Θεοδωρόπουλος, Κοινωνιολόγος- Συμβουλος MSc

Για πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια, βλέπουμε να επανέρχεται στην ελληνική τηλεόραση, reality show με την ακριβή έννοια του όρου, δηλαδή ένα τηλεοπτικό προϊόν το οποίο παρουσιάζει την καθημερινή ζωή κάποιων ανθρώπων κάτω από δύσκολες συνθήκες διαβίωσης. Ο λόγος φυσικά γίνεται για το survivor, το οποίο σημειώνει υψηλά νούμερα τηλεθέασης. Το ερώτημα είναι γιατί έχει τόσο υψηλή τηλεθέαση ένα τέτοιο πρόγραμμα. Τι είναι αυτό το οποίο ενθαρρύνει τους τηλεθεατές να το παρακολουθούν;
Αρχικά, το survivor  δεν είναι  απλώς ένα εύπεπτο τηλεοπτικό προϊόν. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι έχει μια συμβολική αξία ως μέρος των καθημερινών κοινωνικών μας δραστηριοτήτων. Όταν κάποια άτομα κανονίζουν να παρακολουθήσουν ένα τέτοιο πρόγραμμα, ενδιαφέρονται να συναντηθούν και να συζητήσουν. Άρα αποτελεί μια πολύ καλή αφορμή για επικοινωνία και συνάντηση. Οι άνθρωποι μαζεύονται σε σπίτια (μιας και ζούμε σε χαλεπούς καιρούς) και επικοινωνούν, ανταλλάσουν σκέψεις και συναισθήματα, μοιράζονται  προβληματισμούς και γενικότερα ενθαρρύνεται η αλληλεπίδραση μεταξύ τους. Θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το survivor ως ένα «κοινωνικό τελετουργικό», για παράδειγμα σε πολλούς Δυτικούς ο πρωινός καφές αποτελεί  ένα κοινωνικό τελετουργικό. Αυτή την μορφή τείνει να πάρει και το εν λόγω πρόγραμμα.
Επιπλέον, ένα άλλος λόγος που ίσως διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην τηλεθέαση του συγκεκριμένου προγράμματος είναι η αίσθηση της συμμετοχής και της καθοδηγητικής παρέμβασης στα δρώμενα. Όταν παρακολουθούμε το survivor, βλέπουμε δυο ομάδες να παίζουν. Το γεγονός ότι  μας αρέσει να παρακολουθούμε κάποιους να παίζουν, φανερώνει ότι το στοιχείο του παιχνιδιού δεν έχει εξαλειφτεί και αποτελεί πτυχή της ανθρώπινης φύσης μας.  Ωστόσο, δεν βλέπουμε μόνο κάποιους να παίζουν, δεν παρακολουθούμε  μια μονομαχία αλλά δύο ομάδες να παίζουν. Το πιο δημοφιλές παιχνίδι θα είναι πάντα ομαδικό. Το γεγονός αυτό σημαίνει πολλά, διότι η ομάδα είναι το κύτταρο της κοινωνίας αφού μόνο μέσα στην ομάδα υπάρχουν οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. Γεννιόμαστε σε ομάδα, ζούμε σε ομάδες. Όταν αναφέρουμε ότι ο άνθρωπος είναι κοινωνικό όν εννοούμε ότι πρωτίστως είναι ομαδικό ον. Δεν νοείται ανθρώπινη ζωή, χωρίς ομάδα. 
Στη συνέχεια, η ρεαλιστικότητα των όσων συμβαίνουν, το καθιστούν άκρως ελκυστικό στο τηλεοπτικό κοινό. Διαμάχες, κόντρες, συμπάθειες και γενικότερα ό,τι διαδραματίζεται στην πραγματική ζωή, λαμβάνει χώρα. Με αυτόν τον τρόπο, οι τηλεθεατές ασχολούνται με τη ζωή των πρωταγωνιστών και αυτό ίσως αποτελεί ένα τρόπο διαφυγής από τα καθημερινά τους προβλήματα. Ωστόσο, πολλοί τηλεθεατές ίσως να επιθυμούν να συγκρίνουν τους εαυτούς τους με τους πρωταγωνιστές ή ακόμα και να ταυτιστούν με κάποιους από αυτούς για να δουν πως συμπεριφέρονται σε αντίστοιχες συναισθηματικές καταστάσεις.
Κλείνοντας, αξίζει να αναφέρουμε ότι το survivor και οποιοδήποτε reality show, παρουσιάζει σημαντικές  αρνητικές επιπτώσεις στους ανθρώπους που το παρακολουθούν, τις οποίες λίγο πολύ όλοι γνωρίζουμε. Σε κάθε περίπτωση, οφείλουμε να χρησιμοποιούμε την κριτική μας σκέψη για να αξιολογούμε την ποιότητα οποιοδήποτε τηλεοπτικού προγράμματος, μας προβάλλεται.

Πηγές: Giddens Anthony, «Κοινωνιολογία», εκδ. Gutenberg, Αθήνα, 2002

Τα ριάλιτι μόδας, o διασυρμός και η δικτατορία της ομοιομορφίας Τι συμβαίνει όταν ο τηλεοπτικός φακός εισβάλλει στον κόσμο της μόδας; Οι δημοσιογράφοι Ε. Φαλίδα και Χ. Ιερείδης, η διευθύντρια φωτογραφίας Ο. Μυτιληναίου και ο καθηγητής του ΑΠΘ Β. Βαμβακάς εξηγούν. 

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ9.11.2018 

«Μόδα, λάμψη και ομορφιά» είναι το τρίπτυχο στο οποίο στηρίζονται τα τηλεοπτικά ριάλιτι μόδας. Σκοπός τους είναι η «αναζήτηση της σύγχρονης βασίλισσας του μόντελινγκ, η οποία θα έχει την ευκαιρία να κάνει την καριέρα που ονειρεύεται στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Για να το επιτύχει αυτό θα πρέπει να εκπαιδευτεί σκληρά, σε ρεαλιστικές συνθήκες δουλειάς, και να αξιολογηθεί επαγγελματικά από ειδικούς στον χώρο της μόδας». 

Πρόκειται για εκπομπές που σημειώνουν υψηλά νούμερα τηλεθέασης και στόχο έχουν να ανακαλύψουν υποψήφιες ικανές να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και τις δυσκολίες του χώρου, με επιδιώξεις και φιλοδοξίες που θα τις οδηγήσουν στην πασαρέλα των ονείρων τους.   

Σε όλη αυτήν τη διαδρομή, όμως, είναι αναγκασμένες να υποστούν προσβολές, επιθετικές κριτικές, ταπεινωτικές συμπεριφορές και υποτιμητικά σχόλια − όλα στον βωμό της άψογης εξωτερικής εμφάνισης. Άλλωστε, γι' αυτό συμμετέχουν, για να μπουν στον σαγηνευτικό χώρο της μόδας όπου επιβιώνουν οι τέλειες αναλογίες, τα αψεγάδιαστα πρότυπα και οι καλλίγραμμες καλλονές.   

Κάπως έτσι, λοιπόν, ο τηλεοπτικός φακός προβάλλει τον λαμπερό κόσμο της μόδας, αφήνοντας να αναδυθεί μια συγκεκριμένη αισθητική αντίληψη που με τη σειρά της συμβάλλει στη δικτατορία της ομοιομορφίας.   

Γιατί, όμως, είναι μόδα αυτές οι εκπομπές σήμερα; «Η βιομηχανία της μόδας είναι κάτι που σφραγίζει τη σύγχρονη εποχή, τη νεωτερικότητα. Είναι αυτό που έχει επιτρέψει τον εκδημοκρατισμό της διαρκούς αλλαγής ταυτοτήτων με βάση το στυλ, κάτι που τα παλιότερα χρόνια ήταν αποκλειστικό προνόμιο των κοινωνικών ελίτ. 

Ο λόγος για το τι είναι μοδάτο και τι όχι, τι φοριέται και τι αποτελεί μια ξεπερασμένη τάση είναι τόσο ρευστός και δυναμικός που δεν εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από τους μεγάλους μόδιστρους ούτε από τα πολύ ισχυρά μέσα επικοινωνίας, όπως τα περιοδικά και η τηλεόραση.   

Ειδικά στην εποχή του Διαδικτύου και των fashion bloggers, το τι είναι στη μόδα καθορίζεται από όλο και μια μεγαλύτερη κλίμακα προσώπων και παραγόντων» λέει στη LiFO o επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας στο ΑΠΘ, Βασίλης Βαμβακάς. 

Και συμπληρώνει: «Βέβαια, η "μόδα" των τηλεπαιχνιδιών μόδας στην ελληνική πραγματικότητα της κρίσης είναι κάπως οξύμωρη. Σε μια κοινωνία που όλο και περισσότερο βυθίζεται στην οικονομική κρίση θα περίμενε κανείς το ενδιαφέρον για τις παλιές συνήθειες κτήσης και ανάπτυξης lifestyle να υποχωρεί. 

Μια απλουστευτική ερμηνεία θα έλεγε ότι καταναλώνουμε με τα μάτια στην τηλεόραση ακριβώς αυτά που δεν μπορούμε να αποκτήσουμε στην κανονική μας ζωή. Δεν είναι όμως αυτή η μοναδική εξήγηση που θα μπορούσε να δώσει κανείς στο γενικευμένο ενδιαφέρον για την τηλεοπτικοποίηση της μόδας και την εκμάθηση του κώδικά της, που, έστω και με πρόχειρο ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, "άκομψο" τρόπο επιχειρείται από τις συγκεκριμένες εκπομπές. 

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτό που κυρίως κυριάρχησε στην Ελλάδα της κρίσης είναι μια λογική του αντισυμβατικού lifestyle. Από τον πρωθυπουργό χωρίς γραβάτα μέχρι τα πλουμιστά πουκάμισα του Γ. Βαρουφάκη, από τη γενική γενειοφορία των ανδρών μέχρι τα πολύμορφα τατουάζ σε γυναικεία και ανδρικά σώματα, η ελληνική κοινωνία, παρά τον κίνδυνο ή την πραγματικότητα της φτωχοποίησης, ποτέ δεν εγκατάλειψε την αίσθηση ότι η εξωτερική εμφάνιση είναι αυτή που θα της δώσει ατομική ή συλλογική ταυτότητα.   

Η διαφορά αυτή την περίοδο είναι ότι η μόδα έδωσε στην εγγενή αντισυμβατικότητά της πολιτικά χαρακτηριστικά. Τα τηλεπαιχνίδια επαναφέρουν τη μόδα σε μια κάποια κανονικότητα. Το παραδοσιακά γυναικείο μόντελινγκ, το ποια τσάντα ταιριάζει με ποιο μπλουζάκι και ποιο χτένισμα, όσο και αν φαίνεται και προβάλλεται ως αστείο, μπορεί να εκληφθεί ως μια προσπάθεια να επανέλθει η μόδα στα γνώριμα (προφανώς έμφυλα) χωρικά της ύδατα, στην πραγμάτευση και αναπραγμάτευση εφήμερων συμβόλων, στο δικαίωμα διαρκούς ωραιοποίησης του εαυτού, χωρίς αναγκαστικά ιδεολογικό πρόσημο». 

Κατά την άποψη της δημοσιογράφου των «Νέων» Έφης Φαλίδα: «Η μόδα έχει μπει στη ζωή μας. Ο νεόπτωχος εαυτός μας βαυκαλίζεται και ονειρεύεται νύχτες ανυπέρβλητου γκλάμουρ και φαντασμαγορίας από την οθόνη της τηλεόρασης. Ριάλιτι σόου που συναγωνίζονται σε εντυπώσεις, αντλώντας περιεχόμενο από τους κανόνες της βιομηχανίας της μόδας. Η ελληνική πραγματικότητα σίγουρα δεν διαθέτει βιομηχανία μόδας. 

Η ελληνική τηλεόραση όμως ισχυρίζεται το αντίθετο. Αρκεί που υπάρχουν επίδοξα μοντέλα, γυναίκες που φαντασιώνονται τον πλούτο και ένας όμιλος πρώην επαγγελματιών, οι οποίοι δούλεψαν την επική για τα μηνιαία έντυπα δεκαετία του '90 έως και τα μέσα του 2000. Εκτός, βέβαια, κι αν έχουν το δίκτυο στις πόλεις της μόδας του εξωτερικό, όπου πραγματικά οι νικήτριες θα έβρισκαν ευκαιρίες να εργαστούν σε αυτόν το χώρο. 

Δεν είναι κακό, φυσικά, να μιλάμε για το φαινόμενο της μόδας και να το βιώνουμε καθένας μέσα από την εμπειρία του σχετικού επαγγέλματός του. Είναι άκαιρο όμως να χρησιμοποιούμε σκουριασμένα εργαλεία που δεν συμβάλλουν στη συζήτηση του παρόντος. Ας μην ξεχνάμε ότι η μόδα είναι καταδικασμένη να επινοεί τον καινούργιο της εαυτό. Να επανεξετάζει τα πρότυπά της και να τα καθαιρεί από το βάθρο τους, όταν συμπληρώσουν τον κύκλο εντυπωσιασμού του πλήθους. Να δείχνει με το ντύσιμο νέων προσώπων ποια είναι η κοινωνική εικόνα του σήμερα.   

Αυτά προσπαθούν να περάσουν οι κριτές στο My style rocks ή στο Greece's Next Top Model. Και ανακαλούν από την αυτοαναφορική τους μνήμη παραδείγματα εμπειριών για να ακυρώσουν τις αισθητικές απόπειρες των γυναικών που διαγωνίζονται μεταξύ τους για το γούστο ή την ομορφιά τους. Αυτό, άλλωστε, προστάζει το πλαίσιο των κανόνων του τηλεριάλιτι. 

Μα, τι είναι το γούστο; Τι θεωρείται όμορφο; Είναι αυτά τα κριτήρια που υπογραμμίζουν τη ροή των σόου της λαϊκής ψυχαγωγίας; Ας μην ξεχνάμε ότι η τηλεόραση, στον "καλό της ρόλο", εκπαιδεύει γρήγορα και μεταδίδει άμεσα τις κοινωνικές αλλαγές και τις αισθητικές μετατοπίσεις. Όμως, σε μια βραδιά πειραματισμού της εμφάνισης, όπως στο "My style rocks", με αυτοσχέδια σενάρια γύρω από την εμπειρία του κόκκινου χαλιού, η διαδικασία ανάδειξης του διαφορετικού είναι μια συσσώρευση απογοητεύσεων. 

Η φτωχή ποιότητα των υλικών, που οδηγούν στην έκπτωση του στυλιστικού αποτελέσματος, και η ρηχή σύλληψη των ιδεών κάθε διαγωνιζόμενης στην παρουσίασή τους μεταφέρουν το κενό στον θεατή τους. Γυναίκες με το όνειρο ότι διαθέτουν ταλέντο στο παιχνίδι της μόδας ντύνονται για το περιβάλλον του προσωπικού τους παραμυθιού, εμπλουτισμένου από νύχτες πρεμιέρας στο Χόλιγουντ, πάρτι στις Κάννες και τη Βενετία. Η άλλη συζητημένη εκπομπή, το "Greece's Next Top Model", έχει στείλει ήδη σε πόλεμο με τον καθρέφτη ανασφαλείς υπάρξεις νεαρής ηλικίας. Η πορεία από το απόλυτο κάλλος ως τις πολλαπλές εκδοχές της προσωποποιημένης ομορφιάς θα έπρεπε να είναι το τέχνασμα για την εκπαίδευση και του τηλεοπτικού κοινού στην κατανόηση της έννοιας της "διαφορετικότητας": πρόκειται για λέξη της μόδας που κυκλοφορεί αυτές τις μέρες στις Εβδομάδες Μόδας της Νέας Υόρκης, του Λονδίνου, του Μιλάνου και του Παρισιού.   

Το πρότυπο της όμορφης νέας γυναίκας που αξίζει να αναδειχτεί σε μοντέλο για φωτογραφίσεις και επιδείξεις μόδας είναι από μόνο του ένα ξεπερασμένο στερεότυπο. Μπορεί ακόμα σήμερα να επιδρά στον περίγυρο των νέων γυναικών και να τις ωθεί στο κυνήγι της ματαιοδοξίας, όταν το μόντελινγκ γίνεται διέξοδος από τη φτώχεια, την ανωνυμία του πλήθους, την ανία της καθημερινότητας, την αγωνία της επιβίωσης. 

Πιστεύουν ότι η ομορφιά "σώζει" αν συνοδεύεται από σέξι συμπεριφορά. Στο μεταξύ, το σόου εξελίσσεται σε μάθημα εγκλεισμού των γυναικών στη φάρμα της κοινοτοπίας. Όμως ο κόσμος αλλάζει. Τα σώματα, τα βλέμματα, οι κινήσεις των ανθρώπων το δείχνουν. Η ομορφιά τους παραμένει πάντα μια απροσδιόριστη εντύπωση που οφείλει την ύπαρξή της σε ένα παιχνίδι κατάκτησης του μοντέρνου. Και το μοντέρνο δεν είναι στους δέκτες μας».   

Επομένως, ποιοι είναι οι λόγοι που η ελληνική τηλεόραση ποντάρει σε αυτά τα τηλεοπτικά προϊόντα; «Η ελληνική ιδιωτική τηλεόραση πάντα είχε το στοιχείο της υπερβολικής προσφοράς. Σε σειρές μυθοπλασίας (στις καλές εποχές), σε τηλεπαιχνίδια, σε εκπομπές λόγου - πολιτικής επικαιρότητας, σε σκληρά κοινωνικά ριάλιτι και στα μπιγκμπραδερικού τύπου ριάλιτι της μαγειρικής. 

 Γιατί να αποτελεί εξαίρεση η τυπολογία εκπομπών που φέρονται να ασχολούνται με τη μόδα; Είναι συνειδητή η επιλογή των καναλιών να ποντάρουν σε αυτήν. Εντάσσεται σε μια γενικότερη τηλεοπτική τάση που θέλει το μέσο, δηλαδή την ελληνική τηλεόραση, να χρησιμοποιείται, να γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης, αντί εκείνη να επενδύει, εντός και εκτός εισαγωγικών, να παράγει τηλεοπτικό προϊόν, να χτίζει τηλεθέαση» επισημαίνει ο Χρήστος Ιερείδης, δημοσιογράφος της εφημερίδας «Έθνος». 

Και προσθέτει: «Ένας πασατέμπος είναι τα προγράμματα όπως το "My style Rocks", το "Shopping Star" ή το "Greece's Next Top Model", στημένα από τα σόσιαλ μίντια για τα σόσιαλ μίντια και για άμεση κατανάλωση. Οι σταθμοί που τα μεταδίδουν βγαίνουν πρόσκαιρα κερδισμένοι. Ακόμα και η εκπομπή της ΕΡΤ "Ιστορίες Mόδας", αν και σαφώς διαφοροποιημένη από τα φαστ-φουντ τηλεπροϊόντα του συρμού, έχει ουσιαστικές αδυναμίες (ίσως εξαιτίας κάποιων ευκολιών), ενώ θα μπορούσε να αποτελεί σημείο αναφοράς. 

Περισσότερο ωφελημένοι είναι οι συμμετέχοντες −η αντιμετώπισή τους δεν αντέχει κριτική−, οι οποίοι εξαργυρώνουν την αναγνωσιμότητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, χτίζουν καριέρα μέσω Instagram και συστήνονται ως influencers − βέβαια, μόνο κατ' επίφαση μπορούν να θεωρηθούν τέτοιοι. Γενικά, έχει περάσει με στρεβλό τρόπο στο συλλογικό υποσυνείδητο, ειδικά των νέων, ως η ευκαιρία που θα τους προσφέρει τη "μεγάλη ζωή" άκοπα.  

Όμως αυτά είναι συμπτώματα της παρατεταμένης έκπτωσης των πάντων και προέρχονται από την κρίση. Με χαμηλό κόστος ή οικονομίες κλίμακας, οι εκπομπές αυτές, τηρουμένων των αναλογιών, δεν μπορούν να έχουν υψηλή απόδοση. Ό,τι δίνεις, παίρνεις. Οι ξένες παραγωγές στις οποίες έχει πέσει περισσότερο χρήμα, φροντίδα και οργάνωση έχουν τα αντίστοιχα αποτελέσματα. Απευθύνονται, δε, σε πιο εύρωστες κοινωνίες, με πιο έντονο καταναλωτικό αποτύπωμα από αυτό της ελληνικής και έχουν αγκυρώσεις σε δυναμικές βιομηχανίες μόδας. 

Άλλωστε, πρέπει να έχουν αντίληψη του ευρύτερου περιβάλλοντος στο οποίο είναι ενταγμένες τέτοιες εκπομπές: σε μια χώρα όπου περίπου όλα είναι στα τάρταρα. Δηλαδή, έχουμε μουσικά ριάλιτι με συρρικνωμένη, αν όχι εξαφανισμένη, τη δισκογραφική βιομηχανία και την οπτικοακουστική έκφανσή της (νυχτερινά κέντρα). Το ίδιο συμβαίνει και με τον τομέα της μόδας. 

Εξάλλου, πότε η Ελλάδα έκανε μαζική παραγωγή και εξαγωγή μοντέλων για να τεκμηριώνεται στα χρόνια της ύφεσης η άνθηση σχετικών εκπομπών; Πάνω από 50 δεν μπορεί να είναι. Προϊόντα της κρίσης είναι οι εκπομπές που παίρνουν αφορμή από τη διακριτή και συνεχή τάση, τη σχετική με την εξωτερική εμφάνιση του ανθρώπου, δηλαδή τη μόδα. 

Οτιδήποτε γίνεται, δε, σε υπερβολικό βαθμό είναι λογικό να προξενεί ή να προξενείται από συμπτώματα κατάθλιψης. Άλλωστε η κατάθλιψη, διαπιστωμένα, είναι η μεγάλη ασθένεια του 21ου αιώνα. Η αφθονία εικόνων και ο κορεσμός της δημιουργικότητας είναι από τα πρώτα συμπτώματα».  

Μια ακόμη πτυχή αυτού του θέματος αφορά τα πρότυπα ομορφιάς που μεταδίδονται μέσω αυτών των τηλεοπτικών εκπομπών. Εκπέμπονται μηνύματα που οδηγούν αρκετές γυναίκες σε εξαντλητικές δίαιτες, ινστιτούτα αισθητικής και γυμναστήρια, δημιουργούν συναισθήματα απόγνωσης, ανασφάλειας και απογοήτευσης, όταν ο στόχος δεν επιτυγχάνεται, και οδηγούν σε επιβλαβείς για τον οργανισμό καταστάσεις, όπως η ανορεξία. Η γυναίκα προβάλλεται ως ένα άβουλο ον, χωρίς προσωπικότητα.   

«Τα πάντα χρησιμοποιούνται ή μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αντικείμενα ή πηγές κέρδους. Θα υπάρχει πάντα ένα ηθικό και ένα καλλιτεχνικό ζήτημα. Την ευαίσθητη, αλλά ανεξάρτητη, δυναμική και δημιουργική γυναίκα που ταιριάζει στη σύγχρονη κοινωνία δεν τη συναντάμε εύκολα στα τηλεοπτικά προγράμματα. Η θέση της είναι στην κατανάλωση και όχι στην προσωπική της ανάπτυξη. 

Είναι "επικερδής", επειδή καταναλώνει υπηρεσίες και προϊόντα ομορφιάς, είναι, δε, εύκολα εκμεταλλεύσιμη επειδή αδυνατεί ή δεν ξέρει να υπερασπιστεί την προσωπικότητά της» αναφέρει η διευθύντρια φωτογραφίας Ολυμπία Μυτιληναίου. 

Όπως επισημαίνει στη συζήτησή μας: «Μια εκπομπή μόδας δεν είναι απαραίτητο να πετσοκόβει κιλά και ρυτίδες. Ούτε χρειάζεται να υπονομεύει τα δικαιώματα και τις αντιλήψεις των γυναικών. Η μόδα εμπεριέχει τέχνη. Είναι ένας τρόπος να απολαύσεις τη ζωή. Ποιος ορίζει τα πρότυπα όμως; 

Η γυναίκα ξεκινάει τη ζωή της μέσα σε ένα ροζ δωμάτιο, με κούκλες που φοράνε ροζ ρουχαλάκια και παιχνίδια που έχουν ένα μωρό σε καροτσάκι –παραπομπή στη μητρότητα ως προορισμό, όχι ως επιλογή− ή ένα μωρό κοριτσάκι σε μια κουζίνα να μαγειρεύει, να μακιγιάρεται ή να κάνει οτιδήποτε άλλο έχει αποφασίσει το σύστημα ότι θα πρέπει να καταναλώνει ή να υποδύεται ένα θηλυκό. Μια βόλτα σε ένα πολυκατάστημα παιχνιδιών σε πείθει.   

Γίνονται, βέβαια, προσπάθειες να αλλάξει αυτή η οπτική. Έχει μπει πια στο μυαλό των γυναικών ότι έχουν πολύ περισσότερες δυνατότητες και δικαιώματα, καθώς και ότι έχουν διαφοροποιηθεί οι παραγωγικές αλλά και οι έμφυλες σχέσεις. Αυτό έχει αγγίξει ένα μεγάλο κομμάτι της showbiz, με αποτέλεσμα να έχουν γίνει διάφορες κινήσεις ώστε να αλλάξουν οι κατεστημένες αντιλήψεις και νοοτροπίες». 

Ο σκληρός ανταγωνισμός για το υψηλότερο βάθρο, η ανθηρή βιομηχανία της ομορφιάς και η αθέατη πραγματικότητα του μόντελινγκ είναι μια πραγματικότητα. Αξίζει όμως ο διασυρμός στον βωμό των προτύπων ομορφιάς; Ας θυμηθούμε τι είχε πει παλιότερα ένας σπουδαίος Βρετανός συγγραφέας: «Μόδα είναι αυτό που υιοθετείς όταν δεν ξέρεις ποιος είσαι». 

Πηγή: www.lifo.gr

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

«REALITY ΤΗΛΕΠΑΙΧΝΙΔΙΑ»

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι θα κάναμε άμα κάποιος μας έλεγε πριν 20 χρόνια ότι θα ανοίξουμε την τηλεόραση μας και θα δούμε 15 ανθρώπους κλεισμένους σε ένα σπίτι γεμάτο με κάμερες που τους παρακολουθούν 24 ώρες το εικοσιτετράωρο ή ότι θα παρακολουθούμε ανθρώπους να τρώνε ποντίκια και σκορπιούς και να κυλιούνται σε λάκκους με φίδια και άλλους που θα υποβάλλονται υς σε μια χειρουργική επέμβαση live στην τηλεόραση για χάρη ενός τηλεπαιχνιδιού; Νομίζω πως τουλάχιστον θα γελάγαμε για να μην πω πως μπορεί και να κάναμε μέχρι και μήνυση στο κανάλι. Πως καταλήξαμε όμως τελικά όλα αυτά να μπούνε στην ζωή μας; Όταν το απόλυτο αγαθό ενός ανθρώπου είναι η ελευθερία πως είναι δυνατόν να θεωρούμε διασκέδαση την οικειοθελή φυλάκιση κάποιων;

Νομίζω ούτε ο ίδιος ο George Orwell το1949, όταν έγραφε το μυθιστόρημα του με τίτλο «1984» και έδινε το όνομα “Big Brother” στον δικτάτορα της πόλης Ωκεανίας της οποίας τους κατοίκους είχε υπό συνεχή παρακολούθηση, δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι 50 χρόνια μετά το όνομα αυτό θα ήταν απόλυτα συνυφασμένο με την έννοια της συνεχούς παρακολούθησης. Ούτε φυσικά μπορούσε να φανταστεί ότι το 1999 μια φιλανδική εταιρία παραγωγής θα έδινε αυτό το όνομα στο πιο δημοφιλές πλέον reality και ότι η συνεχής  παρακολούθηση που αυτός περιέγραφε ως ενέργεια ενός απολυταρχικού καθεστώτος θα  ήταν πλέον το κόνσεπτ ενός show όπου οι παίκτες θα δέχονταν να την υποστούν οικειοθελώς.

Όμως τι έχουν τελικά αυτά τα παιχνίδια που μας κάνουν να εθιστούμε τόσο πολύ; Είναι το καινούργιο και το άγνωστο ή είναι τελικά η ικανοποίηση μιας κρυφής μας ανάγκης να εισχωρήσουμε μέσα στις ζωές των άλλων; Ξαφνικά μπορούμε να μπούμε στις ζωές αυτών των ανθρώπων και να τους βλέπουμε όποτε θέλουμε χωρίς την ενοχή ότι κρυφοκοιτάμε, έχοντας το άλλοθι της αυτόβουλης συμμετοχής τους. Λες και αυτό το κάνει περισσότερο ηθικό. Αλλά δεν είναι μόνο το ότι μπορούμε να μπούμε στις ζωές των ανθρώπων, είναι και το ότι ξαφνικά μπορούμε και να τις καθορίσουμε. Δεν είμαστε πια απαθείς θεατές. Ταυτίζουμε τους εαυτούς μας με κάποιους παίκτες και ξαφνικά νιώθουμε σαν να παίζουμε και εμείς. Με το να ψηφίζουμε και να καθορίζουμε την εξέλιξη μπαίνουμε εμείς στην θέση του σκηνοθέτη. Ποιος θα μείνει ποιος θα φύγει ποιος είναι καλός ή κακός. Όλα περνάνε από την κρίση μας.

Τι είναι όμως αυτό που κάνει τους ίδιους να  παίρνουν μέρος σε αυτά τα παιχνίδια; Οι απαντήσεις νομίζω ποικίλλουν με τις πιο προφανείς να είναι η δόξα και το χρήμα. Φυσικά όλα αυτά με το αντίτιμο της ανεξέλεγκτης έκθεσης στα φώτα της δημοσιότητας και της showbiz. Μια έκθεση που θα τους δώσει μια τεράστια μεν παροδική δε αναγνωσιμότητα που πολλοί από αυτούς είναι δύσκολο να διαχειριστούν. Δεν είναι λίγες οι φορές που στο εξωτερικό παίκτες reality αυτοκτόνησαν μετά από καιρό γιατί όταν τα φώτα της δημοσιότητας έσβησαν πλέον γι αυτούς δεν μπορούσαν να αποδεχτούν πως από την απόλυτη αναγνωσιμότητα πέρασαν στην απόλυτη αφάνεια.

Ωστόσο, δεν είναι μόνο οι ίδιοι οι παίκτες που επηρεάζονται από την showbiz. Η έκθεση στα φώτα της δημοσιότητας, δίνει δυστυχώς το άλλοθι σε ανθρώπους, που υποτίθεται πως είναι δημοσιογράφοι, να ψάξουν κάθε απόκρυφο κομμάτι της ιδιωτικής τους ζωής αλλά και των κοντινών τους ανθρώπων και να βγάλουν στην δημοσιότητα ο,τιδήποτε μπορεί να φέρει έστω και ψίχουλα τηλεθέασης. Έτσι, οι παίκτες άλλα και τα κοντινά τους πρόσωπα, γίνονται έρμαια των πάσης φύσεως τηλε-δικηγόρων στα πάνελ με καταστροφικές για την ψυχική τους υγεία συνέπειες πολλές φορές .

Γενικά, αυτές είναι οι παράπλευρες παρενέργειες της δημοσιότητας που πολλοί δεν τις σκέφτονται αλλά το μόνο σίγουρο είναι πως πρέπει να είναι έτοιμοι να τις αντέξουν. Άρα πρέπει να αναρωτηθεί κανείς αν αξίζει πραγματικά τον κόπο. Τα reality είναι αναλώσιμα show. Απλώς μας ανοίγουν μια κλειδαρότρυπά για να μπορούμε να δούμε. Το ίδιο αναλώσιμοι είναι οι παίκτες. Για τους περισσότερους από αυτούς όσο εύκολα θα ανάψουν τα φώτα της δημοσιότητας τόσο εύκολα και θα σβήσουν. Από το τίποτα στο Παν και πάλι στο τίποτα.

Ας μην γελιόμαστε όμως. Αν νομίζουμε ότι οι μόνοι που χάνουνε από την όλη ιστορία είναι οι παίκτες είμαστε γελασμένοι. Όλοι μαζί χάνουμε. Γινόμαστε πιο χαλαροί πιο ανεκτικοί και μαθαίνουμε να δεχόμαστε πολλά πράγματα χωρίς να τα περνάμε από κριτική καταλήγοντας έτσι να εκθειάζουμε τηλε-σκουπίδια και να τα θεωρούμε σαν φυσιολογικά επακόλουθα της εποχής. Φυσικά, το θέμα του γιατί έχουμε καταντήσει την ψυχαγωγία μας να αποτελείται από τέτοια show δεύτερης και τρίτης διαλογής είναι ένα ερώτημα που είναι πιο σύνθετο και χρήζει μεγαλύτερης ανάλυσης.

Διασκευασμένο άρθρο από το διαδίκτυο

ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να γίνει η περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.

Μονάδες 20

Β1. Γιατί σύμφωνα με το κείμενο οι τηλεθεατές εθίζονται στα ριάλιτι παιχνίδια; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε μια παράγραφο 60-80 λέξεων.

Μονάδες 10

Β2.α. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή ανάμεσα στη δεύτερη και τρίτη παράγραφο του κειμένου; Ποια σχέση συνοχής σηματοδοτεί η διαρθρωτική λέξη; (μον. 5)

β. Να γράψετε τα δομικά μέρη της 5ης παραγράφου: «Ωστόσο… συνέπειες πολλές φορές».

(μον. 5)

Μονάδες 10

Β3. α. Να δημιουργήσετε μία πρόταση για κάθε μία λέξη του κειμένου: υποβάλλονται, οικειοθελή, συνυφασμένο, εισχωρήσουμε, αντίτιμο (μπορείτε να διαφοροποιήστε τον γραμματικό τύπο, δηλαδή την πτώση, τον αριθμό, το γένος, το προσωπο κλπ) (μον. 5)

β. Να βρείτε τα συνώνυμα των παρακάτω υπογραμμισμένων λέξεων: δημοφιλές, ενέργεια, οικειοθελώς, ικανοποίηση, προφανείς. (μον. 5)

Μονάδες 10

Γ. Σε μια ομιλία που θα απευθύνετε στους συμμαθητές σας, ως πρόεδρος του 15μελούς συμβουλίου του σχολείου σας, να εξηγήσετε τους λόγους στους οποίους οφείλονται τα υψηλά ποσοστά τηλεθέασης τέτοιων εκπομπών και στη συνέχεια να επισημάνετε τους κινδύνους που προκύπτουν από την προβολή τους. (400-500 λέξεις)

Μονάδες 50

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

(Φροντιστήριο Ομόκεντρο)

Α. Το απόσπασμα αναφέρεται στα ριάλιτι τηλεπαιχνίδια και στον αντίκτυπο τους στους παίκτες και το κοινό. Αρχικά, ο αρθρογράφος διερωτάται για το λόγο ύπαρξης τηλεοπτικών προγραμμάτων που αντιβαίνουν την κοινή λογική και περιορίζουν την ανθρώπινη ελευθερία. Εν συνεχεία, αναφέρεται στην πατρότητα του «Big Brother» και τη σύνδεση του  σήμερα με την έννοια της διαρκούς παρακολούθησης. Επιπλέον, αιτιολογεί τον εθισμό των δεκτών σ’ αυτά αλλά και την επιθυμία συμμετοχής σ’ αυτά. Αναφορά γίνεται επίσης και στην παρέμβαση των δημοσιογράφων στην ιδιωτική ζωή των παικτών, ως απόρροια της δημοσιότητάς τους. Υπογραμμίζεται επίσης και ο αναλώσιμος χαρακτήρα αυτών, λόγω της ξαφνικής δημοσιότητας που απολαμβάνουν παροδικά οι παίκτες. Καταλήγοντας, ο αρθρογράφος συμπεραίνει ότι τέτοιου είδους προγράμματα βλάπτουν και

ότι χρήζουν περαιτέρω ανάλυσης οι σύγχρονες επιλογές ψυχαγωγίας.

Β1. Σύμφωνα με το κείμενο οι θεατές εθίζονται στα ριάλιτι γιατί μέσω αυτών βρίσκουν διέξοδο ικανοποίησης της εσώτερης ανάγκης τους να εισχωρήσουν στις ζωές των άλλων. Σε αυτά τα παιχνίδια, η περιέργεια αυτή «ηθικοποιείται» με την οικειοθελή συμμετοχή των παικτών και κατά συνέπεια ο τηλεθεατής δε νοιώθει το συναίσθημα της ενοχής. Επίσης, τα ριάλιτι παρέχουν τη δυνατότητα παρέμβασης του θεατή στις εξελίξεις τους αλλά και την ταύτισή του με κάποιον από τους παίκτες.

Β2. α. Η συνοχή ανάμεσα στη δεύτερη και τρίτη παράγραφο επιτυγχάνεται με τη λέξη «όμως» που δηλώνει σχέση αντίθεσης.

β. Δομικά μέρη παραγράφου

Θεματική πρόταση: «Ωστόσο, δεν είναι μόνο… τόσο, showbiz.»

Λεπτομέρειες/σχόλια: «Η έκθεση στα φώτα…ψίχουλα τηλεθέασης.»

Περίοδος κατακλείδα: «Έτσι, οι παίκτες… πολλές φορές.»

Β3. α. Προτάσεις

• Αιτήσεις για τη χορήγηση του πιστοποιητικού υποβάλλονται στη γραμματεία.

• Υστερα από την οικειοθελή του αποχώρηση, το κόμμα έμεινε χωρίς αρχηγό.

• Το οξυγόνο είναι συνυφασμένο με τη ζωή

• Απαιτούνται ανιδιοτελή συναισθήματα για να εισχωρήσουμε στη ψυχή ενός ατόμου.

• Η θυσία του εγωισμού μας είναι το αντίτιμο για μια ειλικρινή σχέση.

β. Συνώνυμα

δημοφιλές: λαοφιλές

ενέργεια: δραστηριότητα

οικειοθελώς: εκούσια

ικανοποίηση: ευχαρίστηση

προφανείς: φανεροί

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ:

Ομιλία- Προσφώνηση: Συμμαθητές και Συμμαθήτριες,

Πρόλογος

Τα ριάλιτι παιχνίδια σήμερα κατακλύζουν την τηλεόραση παγκοσμίως. Το όνομά τους είναι πλέον συνυφασμένο με το «σύνδρομο της κλειδαρότρυπας», δηλαδή την ικανοποίηση που αντλείται μέσω της ανάγκης μας να εισχωρήσουμε στις κρυφές πλευρές της ζωής των άλλων, χωρίς ωστόσο να νιώσουμε ηθικά κολάσιμοι για αυτό. Επομένως, δεν είναι καθόλου τυχαίο που κάθε τέτοια εκπομπή συνοδεύεται από υψηλά νούμερα τηλεθέασης.

Κύριο μέρος

Ζητούμενο α΄- Λόγοι στους οποίους οφείλονται τα υψηλά ποσοστά τηλεθέασης των ριάλιτι

• Ένας από τους βασικότερους λογους που δικαιολογεί τα υψηλά αυτά ποσοστά είναι επειδή τα ριάλιτι εν γένει, ικανοποιούν την περιέργεια των θεατών να εισέρχονται στην προσωπική ζωή των άλλων και να μαθαίνουν πληροφορίες κυρίως σκανδαλοθηρικού χαρακτήρα. Με αυτό τον τρόπο, ο θεατής δύναται να απομακρυνθεί από τα προσωπικά του προβλήματα, βρίσκοντας πρόσφορο έδαφος για ανάλυση τα προβλήματα των άλλων.

• Ο θεατής νιώθει πως μπορεί να συμβάλλει στην εξέλιξη των γεγονότων του παιχνιδιού. Του δίνεται η δύναμη να επιβάλλει την άποψή του μέσω της διαδικασίας της ψηφοφορίας και να επιλέξει τον παικτη της αρεσκείας του, ώστε να παραμείνει στο παιχνίδι ή να τιμωρήσει με αρνητική ψήφο όποιον κατά τη γνώμη του έσφαλε.

• Επίσης, η αμεσότητα και ο ωμός ρεαλισμός αυτών των προγραμμάτων κατακτούν τους

θεατές οι οποίοι αρέσκονται ιδιαιτέρως να παρακολουθούν μια εκπομπή που διεξάγεται in vivo, σε ελεγχόμενο περιβάλλον και με παίκτες που παρακολουθούνται σαν πειραματόζωα. Ο θεατής λοιπόν, έχει και τον ρόλο του παρατηρητή της ψυχολογίας των παικτών που βρίσκονται σε ένα περιοριστικό περιβάλλον.

• Οι εξαντλητικοί ρυθμοί εργασίας και η έλλειψη χρόνου για ποιοτική ψυχαγωγία είναι ένας επιπλέον παράγοντας που συμβάλλει στην υψηλή τηλεθέαση των ριάλιτι. Το άτομο σήμερα έχει ελάχιστο ελεύθερο χρόνο να διαθέσει στον εαυτό του και συνεπώς στρέφεται στην εύκολη και χαμηλής ποιότητας ψυχαγωγία που του παρέχουν τα ριάλιτι.

Μεταβατική παράγραφος

Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, που τα ριάλιτι βρήκαν γόνιμο έδαφος στις σύγχρονες κοινωνίες και καθήλωσαν τους τηλεθεατές στις οθόνες. Είναι ένα φαινόμενο των καιρών που αντανακλά τον ευτελισμό των ανθρωπίνων αξιών στο βωμό του χρήματος και της αναγνωρισιμότητας. Είναι λογικό λοιπόν, να ελλοχεύουν κίνδυνοι από την προβολή τέτοιων εκπομπών.

Ζητούμενο Β΄- κίνδυνοι από την προβολή των ριάλιτι

• Πρώτιστος κίνδυνος είναι ο εθισμός του θεατή σε τέτοιου είδους χαμηλής ποιότητας και αισθητικής θεάματα. Δεν καλλιεργείται η καλαισθησία και επιπλέον προβάλλονται πρότυπα που με γνώμονα το κέρδος και την αυτοπροβολή, θυσιάζουν αξίες όπως η φιλία, η αλληλεγγύη, η ομόνοια και κάθε ανθρωπιστικό ιδανικό.

• Η καταπάτηση της ανθρώπινης ελευθερίας, που παρουσιάζεται ως φυσιολογική για την διεξαγωγή του παιχνιδιού, αυτοπαγιδεύει τους ίδιους τους παίκτες που εκχωρούν κάθε ανθρώπινο δικαίωμα τους στο αδηφάγο κοινό. Παράλληλα, η απεμπόληση της ελευθερίας από τους συμμετέχοντες στα ριάλιτι λειτουργεί ως αρνητικό πρότυπο για τους τηλεθεατές, κυρίως νεαρής ηλικίας. Πολλοί από αυτούς θεωρούν ότι προκειμένου να επιτύχουν και να καταξιωθούν μπορούν να θυσιάσουν οικειοθελώς ακόμη κάθε δικαίωμα και ελυθερία τους.

• Επίσης, προβάλλεται μέσω των παικτών των ριάλιτι η εύκολη διασημότητα, χωρίς κόπο ή κάποιο ταλέντο. Το μόνο που απαιτείται είναι η υπερ-έκθεση για να γίνει κάποιος γνωστός. Όμως κάτι τέτοιο δεν έχει διάρκεια. Είναι γνωστά τα περιστατικά παλαιών παικτών ριάλιτι που έπεσαν σε κατάθλιψη, επειδή όσο γρήγορα έλαμψε το άστρο τους το ίδιο γοργά και έσβησε.

• Τέλος, ο αποπροσανατολισμός των θεατών από τα ουσιώδη προβλήματά τους, αλλά και από τα φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα, τους καθιστούν ανίκανους να συμβαδίσουν με την πραγματικότητα. Παθητικοποιούνται, λοιπόν, γίνονται υποχείρια των ΜΜΕ δίχως να μπορούν να αξιολογήσουν τις πληροφορίες που τους δίνονται. Στενεύουν οι πνευματικοί τους ορίζοντες και περιορίζεται η κριτική τους σκέψη.

Επίλογος

Τα ριάλιτι αποτελούν μία αντανάκλαση της σημερινής, σε κρίση κοινωνίας μας. Οφείλουμε, για το κοινό συμφέρον, να δείξουμε την δυσαρέσκειά μας σε τέτοιου είδους εκπομπές, που όχι μόνο συντελούν στην πνευματική υποβάθμιση, αλλά και εθίζουν το κοινό σε προϊόντα υποκουλτούρας και ευτελισμού της ανθρώπινης ύπαρξης. Κι αν κάνουμε τον συσχετισμό του Αριστοτελικού «έθους» και «ήθους» αντιλαμβανόμαστε ότι μέσω της συνήθειας μαθαίνουμε να είμαστε είτε ηθικοί είτε ανήθικοι. Ο τρόπος επαφίεται σε εμάς τους ίδιους.

Σας ευχαριστώ για τον χρόνο που μου αφιερώσατε και την προσοχή σας