ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

ΚΕΙΜΕΝΑ 46-49 (ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ)

ΟΜΑΔΑ Α

 (47) Eo consilio aliquando repente intervenit oppressitque ornatrices. Etsi super vestem earum deprehendit canos, tamen Augustus dissimulavit eos vidisse et aliis sermonibus tempus extraxit, donec induxit mentionem aetatis. Tum interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva. Cum illa respondisset «ego, pater, cana esse malo», mendacium illi pater obiecit: «Non dubito quin calva esse nolis. Quid ergo non times ne istae te calvam faciant?» [ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2010]

Παρατηρήσεις

Α. Να μεταφραστεί το κείμενο

Μονάδες 20

Β1. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

i.            ornatrices : την ονομαστική ενικού

ii.            vestem : την αφαιρετική ενικού

iii.            aliis : τη γενική ενικού στο ίδιο γένος

iv.            sermonibus : την ονομαστική ενικού

v.            tempus : την αιτιατική πληθυντικού

vi.            mentionem : τη δοτική ενικού

vii.            filiam : τη γενική ενικού

viii.            annos : την αφαιρετική ενικού

ix.            mendacium : τη γενική πληθυντικού

x.            quid : την ονομαστική ενικού του θηλυκού γένους

xi.            istae : την αιτιατική ενικού του ουδετέρου γένους

xii.            te : τη γενική πληθυντικού στο τρίτο πρόσωπο.

Μονάδες 6

Β2. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

i.            intervenit : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο του ενεστώτα της οριστικής.

ii.            oppressit : το δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο του μέλλοντα της προστακτικής στην ίδια φωνή

iii.            deprehendit : το δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο του υπερσυντελίκου της υποτακτικής στην ίδια φωνή

iv.            extraxit : το πρώτο ενικό πρόσωπο του μέλλοντα της οριστικής στην παθητική φωνή

v.            mallet : το ίδιο πρόσωπο στον ενεστώτα στην ίδια έγκλιση

vi.            respondisset : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο του μέλλοντα της οριστικής στην ίδια φωνή

vii.            obiecit : το δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο του παρατατικού της υποτακτικής στην παθητική φωνή

viii.            faciant : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο του παρακειμένου της υποτακτικής στην ίδια φωνή.

Μονάδες 4

Γ1α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων:

aliquando, earum, vidisse, tempus, calvam.

(Μονάδες 2,5)

Γ1β. «ne istae te calvam faciant»: να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης (μονάδα1) και τη συντακτική της λειτουργία (μονάδα1) και να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής της (μονάδες 2), την έγκλιση (μονάδα 1) και τον χρόνο εκφοράς της (μονάδες 3).

(Μονάδες 8)

Μονάδες 10,5

Γ2α. «Scribonianus arma in Illyrico contra Claudium moverat»: να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

(Μονάδες 2,5)

ego, pater, cana esse malo»: να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο με εξάρτηση από τη φράση «Iulia respondit».

(Μονάδες 7)

Μονάδες 9,5

ΟΜΑΔΑ Β

 (49) Porcia, Bruti uxor, cum viri sui consilium de interficiendo Caesare cognovisset, cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit eoque velut forte elapso se vulneravit. Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit quod tonsoris praeripuisset officium. Cui secreto Porcia «non est hoc» inquit «temerarium factum meum, sed certissimum indicium amoris mei erga te tale consilium molientem...». [ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2011]

Παρατηρήσεις

Α. Να μεταφραστεί το κείμενο

Μονάδες 20

Β1. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

i.            viri : τη γενική πληθυντικού

ii.            cultellum : την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό

iii.            eoque : την ονομαστική πληθυντικού στο θηλυκό γένος

iv.            tonsoris : τη δοτική πληθυντικού

v.            hoc : την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό στο ίδιο γένος

vi.            certissimum : την αφαιρετική ενικού του συγκριτικού βαθμού στο ίδιο γένος

vii.            tale : τη γενική πληθυντικού στο ίδιο γένος

Μονάδες 7

Β2. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

i.            interficiendo : το δεύτερο ενικό πρόσωπο του ενεστώτα της προστακτικής στην ενεργητική φωνή

ii.            cognovisset : το τρίτο ενικό πρόσωπο του μέλλοντα της υποτακτικής στην ίδια φωνή (να ληφθεί υπόψη το υποκείμενο)

iii.            resecandorum : το πρώτο ενικό πρόσωπο του συντελεσμένου μέλλοντα της οριστικής στην ενεργητική φωνή

iv.            poposcit : τη μετοχή ενεστώτα στην ονομαστική ενικού

v.            elapso : τη γενική του γερουνδίου

vi.            obiurgandam : το δεύτερο ενικό πρόσωπο του παρακειμένου της οριστικής στην ενεργητική φωνή

vii.            venit : το τρίτο ενικό πρόσωπο του παρατατικού της οριστικής στην ενεργητική περιφραστική συζυγία (να ληφθεί υπόψη το υποκείμενο)

viii.            praeripuisset : το τρίτο πληθυντικό πρόσωπο του ενεστώτα της οριστικής στην ενεργητική φωνή

ix.            est : το δεύτερο πληθυντικό πρόσωπο του μέλλοντα της προστακτικής

x.            molientem : το απαρέμφατο ενεστώτα

Μονάδες 10

Γ2α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων:

uxor, tonsorium, secreto

Μονάδες 3

Γ2β. «Clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatus Brutus ad eam obiurgandam venit quod tonsoris praeripuisset officium»: να εξαρτηθεί από τη φράση «Aliquis dicit».

Μονάδες 5

Γ2γ. «cultellum tonsorium quasi unguium resecandorum causa poposcit»: να αντικαταστήσετε με τελική πρόταση (μονάδες 3) και με σουπίνο (μονάδες 2) τον προσδιορισμό του σκοπού που υπογραμμίζεται.

Μονάδες 5

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΟΜΑΔΑ Α

Μ’ αυτό το σχέδιο ήρθε κάποτε ξαφνικά κι έπιασε επ’αυτοφώρω τις κομμώτριες. Αν και ανακάλυψε άσπρες τρίχες πάνω στα φορέματά τους, όμως ο Αύγουστος προσποιήθηκε ότι δεν τις είδε και με άλλες κουβέντες παρέτεινε το χρόνο ώσπου έφερε τη συζήτηση στην ηλικία. Τότε ρώτησε την κόρη τι από τα δύο προτιμούσε, να είναι ύστερα από μερικά χρόνια ασπρομάλλα ή φαλακρή. Όταν εκείνη απάντησε «εγώ πατέρα, προτιμώ να είμαι ασπρομάλλα», ο πατέρας πρόβαλε σ’ εκείνη ψεύτικο επιχείρημα: «Δεν αμφιβάλλω ότι δεν θέλεις να είσαι φαλακρή. Γιατί λοιπόν δε φοβάσαι μήπως αυτές εδώ σε καταντήσουν φαλακρή;».

Β1.

ornatrix

veste

alius

sermo

tempora

mentioni

filiae

anno

mendaciorum

quis

istud

sui

B2.

interveniunt

opprimitote

deprehendissetis

extrahar

malit

respondebunt

obiceremini

fecerint

Γ1α. Romam: Απρόθετη αιτιατική που δηλώνει κίνηση / κατεύθυνση σε τόπο

aliquando: επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρ. intervenit.

earum: γενική κτητική στο vestem.

vidisse: ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο στο ρ. dissimulavit.

tempus: αντικείμενο στο ρ. extraxit.

calvam: κατηγορούμενο στο αντικείμενο te του ρ. faciant.

Γ1β. Δευτερεύουσα ουσιαστική ενδοιαστική. Λειτουργεί ως αντικείμενο του ρήματος non times. Εισάγεται με τον ενδοιαστικό σύνδεσμο ne γιατί εκφράζει φόβο μήπως γίνει κάτι (ο φόβος αναφέρεται στην έλευση του μη επιθυμητού). Εκφέρεται με υποτακτική γιατί το περιεχόμενό της αφορά κάτι ενδεχόμενο ή πιθανό. Συγκεκριμένα, με υποτακτική ενεστώτα (faciant) γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (non times) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν. Παρατηρείται ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων της υποτακτικής, γιατί ο φόβος είναι ιδωμένος την ώρα που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του (συγχρονισμός κύριας – δευτερεύουσας).

Γ2α. Arma in Illyrico contra Claudium mota erant a Scriboniano.

Γ2β. Iulia respondit patri se canam esse malle

ΟΜΑΔΑ Β

Η Πορκία, η σύζυγος του Βρούτου, όταν έμαθε το σχέδιο του άντρα της για τη δολοφονία του Καίσαρα, ζήτησε ξυραφάκι μανικιουρίστα δήθεν για να κόψει τα νύχια της και μ’ αυτό, καθώς της γλίστρησε δήθεν τυχαία, αυτοτραυματίστηκε. Έπειτα ο Βρούτος που κλήθηκε στην κρεβατοκάμαρα από τα ξεφωνητά των υπηρετριών, ήρθε για να τη μαλώσει, επειδή δήθεν είχε κλέψει την τέχνη του μανικιουρίστα. Σ’ αυτόν η Πορκία είπε κρυφά, «Αυτή δεν είναι μια ασυλλόγιστη πράξη δική μου, αλλά βεβαιότατη απόδειξη της αγάπης μου για σένα που επιχειρείς ένα τέτοιο σχέδιο…»

Β1.

virorum,

cultellos,

eae(que),

tonsoribus,

haec,

certiore,

talium.

B2.

interfice,

cognitura sit,

resecuero,

poscens,

elabendi,

obiurgavisti,

venturus erat,

praeripiunt,

estote,

moliri.

Γ.2.α. uxor : παράθεση στο Porcia

tonsorium : επιθετικός προσδιορισμός στο cultellum.

secreto : επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο inquit

Γ.2.β. Aliquis dicit clamore deinde ancillarum in cubiculum vocatum Brutum ad eam obiurgandam venisse, quod tonsoris praeripuerit officium.

Γ2γ.

…ut resecaret ungues /-is.

…resectum ungues /-is.προσδιορισμός στο cultellum 

Επιμέλεια: Γκέκα Βάγια

Φιλόλογος