ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ/ΟΕΦΕ

 ΟΡΙΣΜΟΙ - ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

σημ.: Ε= επαναληπτικές εξετάσεις

ΑΣΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ

ΟΡΙΣΜΟΙ

1.      ΦΕΝΤΕΡΑΣΙΟΝ [2012, 2009, 2005, 2003

ΑΠ: «Η κατάσταση αυτή … εργατικής ιδεολογίας στη χώρα» [ΣΧ. Β. σελ.46]

2.      Διχοτόμηση της δραχμής (Μάρτιος 1922) [2011, ΟΕΦΕ 2007

ΑΠ: Σχολικό σελ. 50 «Το Νοέμβριο του 1920… το πείραμα επαναλήφθηκε το 1926»

3.      ΟΥΛΕΝ. [2006 Ε

4.      Κλήριγκ. [2005 Ε,2003 Ε, 2006 ΟΕΦΕ

ΑΠ: Οι διεθνείς συναλλαγές δε γίνονταν με βάση το μετατρέψιμο συνάλλαγμα αλλά με βάση διακρατικές συμφωνίες που κοστολογούσαν τα προς ανταλλαγή προϊόντα και φρόντιζαν να ισοσκελίσουν την αξία των εισαγωγών με την αντίστοιχη των εξαγωγών, στο πλαίσιο ειδικών λογαριασμών.

5.      ΠΑΟΥΕΡ [2009 ΟΕΦΕ

ΑΠ: σελ. 53, «Την ίδια περίπου εποχή …λεωφορεία». Χρήσιμη μικρή εισαγωγή, που θα ερμηνεύει τη φράση «την ίδια εποχή»:μετά την έλευση των προσφύγων και τον πολλαπλασιασμό των κατοίκων της Αθήνας (σε 1.000.000) ήταν ανάγκη να γίνουν επενδύσεις και να βελτιωθούν οι υποδομές

6.      Ανόρθωση: [2012 ΟΕΦΕ

ΑΠ: Πριν από τις εκλογές....ακτήμονες», σχολικό βιβλίο σ. 89. Μπορεί να επισημανθεί ότι τον όρο τον χρησιμοποίησαν τόσο ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος στην προκήρυξή του όσο και τα επαγγελματικά σωματεία της πρωτεύουσας στο ψήφισμά τους. Έτσι πέρασε και στις προσεχείς εκλογές κα στα κείμενα όλων των εκσυγχρονιστών της εποχής, (όπως βέβαια και στους λόγους του Ελευθερίου Βενιζέλου). Επίσης καλό είναι να συμπληρωθεί ότι και οι αντιβενιζελικοί ακόμη και συγκεκριμένα ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης υποστήριζαν την ανόρθωση, που, κατά την εκτίμησή τους, δεν μπόρεσαν να υλοποιήσουν οι Βενιζελικοί. Σχολικό βιβλίο σ.92.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.      Ποια πλεονεκτήματα, που επέτρεπαν μια θετική οικονομική πορεία, εξασφάλισε η Ελλάδα στη διάρκεια του Μεσοπολέμου (1919-1939); Μονάδες 12 [2012]

ΑΠ: «Η Ελλάδα του μεσοπολέμου (1919 – 1939) … αυτά που έχασαν μέσα στην καταστροφή» [ΣΧ.Β. σελ. 52]

2.      Με βάση τα στοιχεία των παραθεμάτων, του πίνακα και τις ιστορικές σας γνώσεις να καταγράψετε γιατί η Ελλάδα οδηγήθηκε σε οικονομικό αδιέξοδο κατά το Μικρασιατικό πόλεμο (μονάδες 12) και πώς αντιμετωπίστηκε αυτό από την ελληνική κυβέρνηση (μονάδες 13). [2012 ΟΕΦΕ

ΑΠ σελ 96-97 « Η Συνθήκη των Σεβρών … ολοκληρωτική ήττα», σελ. 50 «Το Νοέμβριο … βαρύτατες συνέπειες της»

3.      α. Να προσδιορίσετε τους στόχους της αγροτικής μεταρρύθμισης που ξεκίνησε η κυβέρνηση του Ελ. Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη το 1917. (μονάδες 8)

β. Να αναφερθείτε στην ολοκλήρωση της συγκεκριμένης μεταρρύθμισης και στα νέα προβλήματα που αναδείχθηκαν στην πορεία της. (μονάδες 17) [2011]

ΑΠ: σχολικό βιβλίο σελ. 43-44: «Το αποφασιστικό βήμα ... το ποσοστό αυτό ανήλθε σε 40%»

4.      Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που σας δίνεται, να αναφερθείτε στις επιπτώσεις από την άφιξη των Μικρασιατών προσφύγων στον τομέα της ελληνικής βιομηχανίας. [2011

ΑΠ: σχολικό βιβλίο σελ. 45: «Μετά από λίγα χρόνια... άλλα κράτη της Ευρώπης (Ισπανία, Βουλγαρία, Ρουμανία»

5.      Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το παράθεμα που σας δίνεται, να αναφερθείτε στους σκοπούς (μονάδες 5), την οργάνωση (μονάδες 5) και το έργο (μονάδες 15) της Τράπεζας της Ελλάδος μέχρι τις αρχές του 1932. [2010]

ΑΠ: βλ. σχολ. εγχειρ. σελ. 53: «Το 1927... το 1929».

6.      Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το παράθεμα που σας δίνεται, να παρουσιάσετε και να εξηγήσετε τις ιδιομορφίες του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, από το τέλος του 19ου αιώνα ως την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. [2009 Ε]

ΑΠ: σελ. 46 «Οι διαφορές του αγροτικού προβλήματος … ταξικό περιεχόμενο».

7.      α. Ποια επίπτωση είχε για την ελληνική οικονομία η ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920; Μονάδες 10

β. Πώς η νέα κυβέρνηση αντιμετώπισε το οικονομικό αδιέξοδο, που δημιουργήθηκε από την ανάκληση του ιδιόμορφου εξωτερικού δανείου, το οποίο είχε εγκριθεί από τους Συμμάχους, για να χρηματοδοτηθεί η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο; Μονάδες 15 [2008

ΑΠ: α. Σελ. 50 «Το Νοέμβριο του 1920 … δαπανηρό πόλεμο». β. Σελ. 50, «Το Μάρτιο του 1922 … τις βαρύτατες συνέπειες», στο β’ ερώτημα οι υποψήφιοι θα μπορούσαν να γράψουν και στοιχεία από την β’ παράγραφο στη σελίδα 50 «Η Γαλλία … να φανούν».

8.      Πώς εξελίχθηκε το αγροτικό ζήτημα στην περιοχή της Θεσσαλίας κατά το διάστημα 1881-1913; Μονάδες 13 [2008 Ε

ΑΠ: σελ. 42-43 «η διεύρυνση του ελληνικού κράτους … ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων»

9.      Να αναφέρετε τις πολιτικές επιπτώσεις της παγκόσμιας κρίσης στην Ελλάδα και τις χώρες της Ευρώπης κατά τη δεκαετία του 1930. [2008 ΟΕΦΕ

ΑΠ: Σελ. 53 – 54, ενότητα 9. Η κρίση του 1932

10.  Ποιες μεγάλες επενδύσεις έγιναν στην Αθήνα στους τομείς της υδροδότησης και της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος κατά την περίοδο του μεσοπολέμου; Μονάδες 12 [2007

ΑΠ: Σχολ .βιβλ.,σελ. 52-53 «Οι ραγδαίες αλλαγές...τραμ και λεωφορεία»

11.  Ποια ήταν τα πλεονεκτήματα, που είχε αποκτήσει η Ελλάδα του μεσοπολέμου (1919-1939), τα οποία επέτρεψαν τη θετική οικονομική της πορεία; Μονάδες 12 [2007 Ε

ΑΠ: σελ. 52 «Η Ελλάδα του μεσοπολέμου … μέσα στην καταστροφή».

12.  Πώς εκδηλώθηκε στην Ελλάδα η «κρίση του 1932» και ποιες ήταν οι επιπτώσεις της στο οικονομικό πεδίο; Μονάδες 14 [2006

ΑΠ: Σχ. βιβλίο σελ.53-54 «Η παγκόσμια οικονομική κρίση έφτασε στην Ελλάδα…πέρα από τα αρνητικά είχε και θετικά στοιχεία».

13.  Αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις: 1) να επισημάνετε το ρόλο της «Μεγάλης Ιδέας» στην πολιτική και την οικονομία κατά τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας της Ελλάδας (Μονάδες 10) και 2) να παρουσιάσετε τις επιλογές του «βενιζελισμού» αναφορικά με τις εθνικές επιδιώξεις και τον εκσυγχρονισμό του κράτους (Μονάδες 15). Μονάδες 25 [2005

ΑΠ: σχολικό βιβλίο, σελ. 50, «Στην περίοδο 1910 – 1922 ...σύγχρονο κόσμο…πιθανότητες επιτυχίας».

14.  Ποιες ήταν οι διαδικασίες για την ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας και ποια η δραστηριότητά της στα πρώτα στάδια της λειτουργίας της; Μονάδες 14 [2005 Ε

ΑΠ: σελ. 53 Η τράπεζα της Ελλάδος.

15.  Αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε τους παράγοντες που επέτρεψαν τη δημιουργία της μεγάλης ιδιοκτησίας μετά την ενσωμάτωση της Θεσσαλίας (1881), καθώς και τις επιπτώσεις του γεγονότος αυτού στην οικονομική και κοινωνική ζωή της Ελλάδας μέχρι το τέλος των βαλκανικών πολέμων. Μονάδες 25 [2005 Ε

ΑΠ: σελ. 42-45 «Αργότερα όμως, η διεύρυνση … Ρουμανία κ.λπ.»

16.  Αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα και τον πίνακα που σας δίνονται και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναζητήσετε τους λόγους της μετανάστευσης των Ελλήνων, κυρίως στις Η.Π.Α., στα τέλη του 19ου αιώνα, και να εκτιμήσετε την έκταση και τα οφέλη που προέκυψαν για την ελληνική οικονομία ως τις αρχές του 20ου αιώνα. Μονάδες 25 [2004

ΑΠ: Σελ 48 «Το 1910 οι πρόοδοι της ελληνικής οικονομίας …….εμβασμάτων των μεταναστών».

17.  Ποιοι λόγοι οδήγησαν στην καθυστέρηση της εμφάνισης και ανάπτυξης του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα κατά τον 19ο αιώνα σε σχέση με άλλες χώρες; Μονάδες 14 [2004 Ε

ΑΠ: σελ. 46 Τα πρώτα βήματα του εργατικού κινήματος … ιδεολογίας στη χώρα».

18.  Ποιες ήταν οι συνέπειες των Βαλκανικών Πολέμων για την εθνική οικονομία; Μονάδες 15 [2003

ΑΠ: Σελίδα 49. Το κόστος των Βαλκανικών πολέμων ….το καλοκαίρι του 1914, ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος.

19.  Επισημαίνοντας χωρία του παρακάτω κειμένου και αξιοποιώντας τις ιστορικές γνώσεις σας, να εξηγήσετε τις απόψεις του Ε. Βενιζέλου σχετικά με την πολιτική του βασιλιά Κωνσταντίνου το 1915-1916. Μονάδες 25 [2003

ΑΠ: Σχολικό Βιβλίο σελίδα 94-95. <<Με αφορμή τον Α΄ παγκόσμιο ……συγκρότησε δική του κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη>>

20.  Ποιες ήταν οι μεγάλες επενδύσεις που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή; Μονάδες 14 [2003 Ε

ΑΠ: σελ. 52-53 Οι μεγάλες επενδύσεις.

21.  Ποιοι ήταν οι λόγοι της ίδρυσης και ποια τα αποτελέσματα της δραστηριότητας της Τραπέζης της Ελλάδος έως το 1932; Μονάδες 14 [2002

ΑΠ: α. (Σχολικό βιβλίο σελ. 53) 8. Η τράπεζα της Ελλάδος «Το 1927, με αφορμή το αίτημα της Ελλάδος ... από τη Νέα Υόρκη το 1929».

22.  α. Να εξηγήσετε τους στόχους και τα αποτελέσματα της αγροτικής μεταρρύθμισης της κυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου το 1917. Μονάδες 13

β. Να αποτιμήσετε ειδικότερα τη σημασία της ίδρυσης συνεταιρισμών για την επιτυχία της αγροτικής μεταρρύθμισης του 1917. Μονάδες 12 [2002

ΑΠ:  α. (Σχολικό βιβλίο σελ. 43 – 45) «Το αποφασιστικό βήμα ... καθεστώς μικροιδιοκτησίας» β. (Σχολικό βιβλίο σελ. 45) «Με τη σειρά της η νέα κατάσταση ... Ρουμανία κλπ.)».

 

ΚΟΜΜΑΤΑ

ΟΡΙΣΜΟΙ

1.      Στρατιωτικός Σύνδεσμος [2010 Ε, 2004

ΑΠ: Σχολ. Βιβλίο Σελ 86 – 88 «Το 1909 συντελείται …..τα αιτήματά του μέσω της Βουλής», «Στις 15 Μαρτίου 1910 ο Στρατιωτικός σύνδεσμος διαλύθηκε έχοντας πετύχει τις επιδιώξεις του».

2.      Εθνικόν Κομιτάτον [2010, 2006, 2003 Ε, 2001, 2003 ΟΕΦΕ

ΑΠ: Πολιτικός σχηματισμός στην Εθνοσυνέλευση του 1862-1864, με περιορισμένη απήχηση βλ . σχολ. εγχειρίδιο σελ , 77:

3.      Ομάδα των Ιαπώνων [2010, 2006 Ε, 2003, 2001

ΑΠ: βλ .  σχολ .  εγχειρίδιο σελ ., 86:  « Το μοναδικό νέο πολιτικό στοιχείο ... διαλύθηκε το 1908»

4.      Ορεινοί [2009 Ε, 2004

ΑΠ: Σχολ. βιβλίο Σελ 77 «Οι Ορεινοί απαρτίστηκαν …. των πλοιοκτητών»

5.      Εκλεκτικοί [2011, 2005

ΑΠ: Σχολ.βιβλίο,σελ.77:«ΟιΕκλεκτικοίήταν...σταθερές κυβερνήσεις»

6.      Πεδινοί [2012, 2009, 2004 Ε, 2006 ΟΕΦΕ

ΑΠ: «Οι πεδινοί είχαν ως ηγέτη … άνεργους πτυχιούχους και στους μικροκαλλιεργητές» [ΣΧ.Β. σελ. 77]

7.      Εθνικό Κόμμα (Κ. Μαυρομιχάλη). [2012, 2009, 2004

ΑΠ: «Το Εθνικό Κόμμα του Κ. Μαυρομιχάλη … να υλοποιήσουν οι Βενιζελικοί» [ΣΧ.Β. σελ. 92]

8.      Ραλλικό Κόμμα [2002, ΟΕΦΕ 2008

ΑΠ: (Σχολικό βιβλίο σελ. 92) «Το ραλλικό κόμμα ήταν αντίθετο ... δεν είχε κάποιο συγκροτημένο πρόγραμμα για την οικονομική ανάπτυξη».

9.      Λαϊκό Κόμμα (1910) [2010 Ε, 2002, 2006

ΑΠ: σχ. βιβλίο σελ. 93 «Στα μέσα του 1910…παρείχαν κριτική υποστήριξη στους φιλελεύθερους»

10.  Κόμμα του Γ. Θεοτόκη.[2008 Ε, 2005 Ε

11.  Κοινωνιολογική Εταιρεία [2007 Ε, 2004 Ε, ΟΕΦΕ: 2006,2009

ΑΠ: σελ. 93, «Σοβαρότερη από όλες… Αλέξανδρο Παπαναστασίου», έπειτα συμπληρώνουμε σελ. 89 στις εκλογές της 8Αυγούστου 1910 «σε κάποιες εκλογικές περιφέρειες… Εταιρεία». Χρήσιμη και πάλι η συμπλήρωση στα λόγια του βιβλίου κάποιας φράσης του τύπου : «σοβαρότερη από όλες τις αριστερές ομάδες της εποχής…

12.  Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδος (Σ.Ε.Κ.Ε.). [2006 Ε, 2002

ΑΠ: (Σχολικό βιβλίο σελ. 97): Το Σοσιαλιστικό κόμμα «Οι υψηλοί δείκτες ανεργίας ... Κομμουνιστικό κόμμα Ελλάδος (Κ.Κ.Ε.)

13.  Αρχή Δεδηλωμένης [ΟΕΦΕ 2008

ΑΠ: σελ. 78 – 79 «Παρά την έντονη… τοπίου».

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται παρακάτω, να αναφερθείτε στο περιεχόμενο του Συντάγματος του 1844 σχετικά με: α) τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών (μονάδες 4) β) το δικαίωμα της ψηφοφορίας και την εκλογική διαδικασία (μονάδες 9) γ) την κατανομή των εξουσιών (μονάδες 12). [2012

ΑΠ: α. Από το σχολικό βιβλίο σελ. 70-71 «Η δυναμική παρουσία … εξουσίας»

β. Από το σχολικό βιβλίο σελ. 72 α. κατοχυρωνόταν … πρωτοπορίας β. οριζόταν η εκλογική … Συνδυασμών γ. από το σχολικό βιβλίο σελ. 71-72 «Στο σύνταγμα

2.      Πώς διαμορφώθηκε η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων βουλευτών και το εκλογικό σύστημα στην Ελλάδα κατά το τελευταίο τέταρτο του 19 αιώνα; Μονάδες 12 [2012 ΟΕΦΕ

ΑΠ: «Για την επιλογή υποψηφίων βουλευτών... κατώτερα κοινωνικά στρώματα» Σχολικό Βιβλίο σ. 82 -84. Μπορεί να γίνει μικρή εισαγωγή από τα προηγούμενα. Επίσης μπορούν να καταγραφούν όλα μαζεμένα τα στοιχεία που αναφέρονται στους υποψήφιους βουλευτές από τις σελίδες 82 και 84 και έπειτα να απαντηθούν τα περί εκλογικού συστήματος που περιλαμβάνονται στις σελίδες 82-83.

3. Ποια εκσυγχρονιστικά αιτήματα των αντιπολιτευτικών ομίλων, που συγκροτήθηκαν περί τα τέλη της δεκαετίας του 1850, εξέφρασε με την πολιτική του δράση ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος; (μονάδες 5)

β. Ποιοι συμμετείχαν στην επανάσταση κατά του Όθωνα, το 1862; (μονάδες 5) Μονάδες 10 [2011

ΑΠ: α. Βλ. σχολικό βιβλίο σελίδα 75-76:«Η γενιά ασκούσε ... Αλέξανδρος Κουμουνδούρος» β. Βλ. σχολικό βιβλίο σελίδα 76: « Το Φεβρουάριο του 1862 ... να εγκαταλείψει τη χώρα»

4. Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα δύο αποσπάσματα της ομιλίας του Ελευθερίου Βενιζέλου στην πλατεία Συντάγματος (5 Σεπτεμβρίου 1910), να αναφερθείτε στις βασικές θέσεις του πολιτικού του προγράμματος. [2011 Ε

ΑΠ: σελ. 89-90 «Η πρώτη δημόσια εμφάνιση … μέλη της Εθνοσυνέλευσης».

5. Ποιες συνταγματικές τροποποιήσεις ψήφισε η Ελληνική Βουλή το 1911 (μονάδες 8) και ποιους νόμους η κυβέρνηση Βενιζέλου στο ίδιο χρονικό διάστημα; (μονάδες 7) Μονάδες 15 [2010

ΑΠ: Βλ. σχολ.  εγχειρίδιο σελ , 90 – 91:  « Το πρώτο εξάμηνο του 1911...  για κοινοβουλευτικές συζητήσεις κλπ»

6. Ποιοι λόγοι συντέλεσαν στην παρακμή του ρωσικού κόμματος κατά την περίοδο της συνταγματικής μοναρχίας (1844-1864); Μονάδες 12 [2010 Ε

ΑΠ: σελ.73 «Στην περίοδο μεταξύ … επίκαιρα θέματα».

7. Συνδυάζοντας τις ιστορικές γνώσεις σας και τις πληροφορίες των παραθεμάτων που σας δίνονται, να αναφερθείτε: α. στο αναθεωρητικό έργο του Ελευθερίου Βενιζέλου, κατά το πρώτο εξάμηνο του 1911 (Κείμενο Α) Μονάδες 12

β. στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του κόμματος των Φιλελευθέρων (Κείμενο Β) Μονάδες 13 [2009 Ε

ΑΠ: α) σελ. 90-91 «Το πρώτο εξάμηνο … συζητήσεις κ.λπ.» β) «Το ρεύμα που είχε …κάθε άλλο κόμμα».

8.      α. Τι γνωρίζετε για την εισαγωγή της «αρχής της δεδηλωμένης» στην ελληνική πολιτική ζωή; (Μονάδες 15) β. Ποιες ήταν οι συνέπειες της εφαρμογής της στην πολιτική ζωή του τόπου. (Μονάδες 10) [2009 ΟΕΦΕ

ΑΠ: α. σελ. 78 -79, «Παρά την αντίδραση του βασιλιά….πλειοψηφίας της Βουλής» β. σελ. 79 «Αυτό θα στερούσε… τοπίου

9. α. Στη συγκρότηση των κομμάτων κατά τη δεκαετία του 1880 και στην οργάνωσή τους σε επίπεδο βάσης. Μονάδες 10

β. Στα κριτήρια επιλογής των υποψηφίων βουλευτών και στην κοινωνική τους προέλευση. Μονάδες 10 [2008 Ε

ΑΠ: σελ. 82 α) Στη δεκαετία … κοινωνικής ομάδας» β) «Για την επιλογή … εξυπηρετήσεις» σελ. 84 «Οι υποψήφιοι βουλευτές … κατώτερα στρώματα».

10.  Ποια ήταν τα κριτήρια επιλογής των υποψηφίων βουλευτών και ποια η θέση τους στην οργάνωση των κομμάτων κατά το τελευταίο τέταρτο του 19 αιώνα; Μονάδες: 12 [ΟΕΦΕ 2008

ΑΠ: σελ. 82 «Για την επιλογή… εξυπηρετήσεις». σελ. 84 «Η οργάνωση…περιφέρειας

11. να αναφερθείτε στις βασιλικές εξουσίες και στη σημασία του δικαιώματος της καθολικής ψηφοφορίας Μονάδες 13

β. να αποτιμήσετε τη σημασία της θέσπισης του Συντάγματος του 1844 στην εξέλιξη του κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα. Μονάδες 12 [2007

ΑΠ: α. Από το σχολικό βιβλίο, σελ.71-72: “ Στο σύνταγμα … ισόβια” , “Το δικαίωμα … συμφερόντων” β. Σχολικό βιβλίο, σελ. 72: “Συνταγματική πρόβλεψη … συντηρητικά).”

12. Αφού μελετήσετε τα παρατιθέμενα άρθρα των Συνταγμάτων του 1844 και του 1864 και αξιοποιήσετε τις ιστορικές σας γνώσεις, να εντοπίσετε τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ των δύο Συνταγμάτων. Μονάδες 25 [2007 Ε

ΑΠ: σελ. 70-72 «Η δυναμική παρουσία … σε συναίνεση», σελ. 78-79 «Μέσα σε συνθήκες … πλειοψηφίας της Βουλής».

13. Χρησιμοποιώντας σχετικά χωρία από τα πιο κάτω κείμενα και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις να επισημάνετε τους κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες που συνέβαλαν, μετά το 1893, στην εκδήλωση του κινήματος του Στρατιωτικού Συνδέσμου στο Γουδί. Μονάδες 25 [2006

ΑΠ: Σελ.84-85 «Κατά την περίοδο διακυβέρνησης της χώρας…ήταν διοικητικού χαρακτήρα (π.χ. αποκέντρωση)» Σελ.86 «Εν τω μεταξύ οι συντεχνίες…και περιορισμό της γραφειοκρατίας»

14. Χρησιμοποιώντας τα σχετικά χωρία του πιο κάτω κειμένου και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις να αποτιμήσετε τη λειτουργία της συνταγματικής μοναρχίας κατά την περίοδο της διακυβέρνησης του Ιωάννη Κωλέττη. Μονάδες 20 [2006 Ε

ΑΠ: σελ. 73-74 «Ο Κωλέττης … διαμάχη για τη διαδοχή».

15.  12. α) να επισημάνετε τους παράγοντες που οδήγησαν στην εκδήλωση του κινήματος στο Γουδί (Μονάδες 10) και β) να προσδιορίσετε τις πολιτικές αντιλήψεις του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Στρατιωτικού Συνδέσμου που επέτρεψαν τη μεταξύ τους συνεργασία (Μονάδες 15) [2006 ΟΕΦΕ

ΑΠ: α) Σχολικό βιβλίο: σελίδα 86 – 89: ενότητα 3 «Κατά την περίοδο… δημοσιονομική πολιτική». β) Σχολικό βιβλίο: Σελίδες 89 – 90: «Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος… τις επιδιώξεις του». Σελίδα 91: 2 παράγραφος «Οι εκσυγχρονιστές… Εθνοσυνέλευσης».

16.  Αξιοποιώντας τα παραθέματα αλλά και τις ιστορικές σας γνώσεις να δώσετε το χρονικό των γεγονότων που ακολούθησαν τη δεύτερη παραίτηση του Βενιζέλου ως την κορύφωση του Εθνικού διχασμού το 1920. [2007 ΟΕΦΕ

ΑΠ: σελ. 94-96 «Στις εκλογές που … Δραγούμη το 1920»

17. Αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις: α) να επισημάνετε τους παράγοντες που οδήγησαν στην εκδήλωση του κινήματος στο Γουδί (Μονάδες 10) και β) να προσδιορίσετε τις πολιτικές αντιλήψεις του Ελευθερίου Βενιζέλου και του Στρατιωτικού Συνδέσμου που επέτρεψαν τη μεταξύ τους συνεργασία (Μονάδες 15) [2006 ΟΕΦΕ

ΑΠ: α) Σχολικό βιβλίο: σελίδα 84 – 87: ενότητα 3 «Κατά την περίοδο… δημοσιονομική πολιτική». β) Σχολικό βιβλίο: Σελίδες 87 – 88: «Ο Στρατιωτικός Σύνδεσμος… τις επιδιώξεις του». Σελίδα 89: 2 παράγραφος «Οι εκσυγχρονιστές… Εθνοσυνέλευσης».

18. Αντλώντας στοιχεία από τα παρακάτω κείμενα και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφέρετε τα προγράμματα και τις αντιλήψεις του Χαρίλαου Τρικούπη και του Θεόδωρου Δηλιγιάννη για την οργάνωση και τη λειτουργία του κράτους. Μονάδες 25 [2005

ΑΠ:α)Σχολ.βιβλίο,σελ.82«Τοτρικουπικόκόμμα...πτώχευση». β)Σχολ.βιβλίο,σελ.83:«Οιαντίθετοι..παραγωγικέςδραστηριότητες».

19. Να παρουσιάσετε τους λόγους που οδήγησαν τη «νέα γενιά» των πολιτικών της μετεπαναστατικής Ελλάδας να διαφοροποιηθεί από τις αντιλήψεις που χαρακτήριζαν τους αρχηγούς των ξενικών κομμάτων. Μονάδες 14 [2005 Ε

ΑΠ: σελ. 75 « Η παρακμή … που τις εξέφραζαν».

20. Πώς διαμορφώθηκε η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων βουλευτών και το εκλογικό σύστημα στην Ελλάδα κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα ; Μονάδες 15 [2004

ΑΠ: Σχολ. Βιβλίο Σελ 82 – 83 «Το εκλογικό σύστημα ….απέκτησαν κύρος στη δημόσια ζωή.

21. Ποιες κοινωνικές τάξεις και ομάδες απογοήτευσε η αποτυχία του προγράμματος Τρικούπη για ένα σύγχρονο κράτος και για ποιους λόγους; Μονάδες 14 [2004 Ε

ΑΠ: σελ. 84-85 «Κατά την περίοδο … τις επιθυμίες τους».

22. α) να περιγράψετε και να αιτιολογήσετε τη δομή του Βενιζελικού κόμματος. β) να εντοπίσετε τις ομοιότητες και τις διαφορές του κόμματος των Φιλελευθέρων με τα αντιβενιζελικά κόμματα στο σύνολό τους. Μονάδες 13 [2004 Ε

ΑΠ: α) σελ. 91 «Όσον αφορά τη δομή ...παραδοσιακά κόμματα» β) σελ. 92 «Ως αντιβενιζελικά … πιο διαλλακτικά».

23. Οι αντιλήψεις του Χαρίλαου Τρικούπη και του Θεόδωρου Δηλιγιάννη σχετικά με τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του κράτους. [2004 ΟΕΦΕ

ΑΠ:  σελ. 80: «Μέχρι τη δεκαετία του 1870 … Τρικούπης», σελ. 81: «Ο Τρικούπης θεωρούσε … παραγωγικές δραστηριότητες»

24.  19. Να παρουσιάσετε τις επιλογές και τους στόχους της αγροτικής πολιτικής του Τρικούπη, ειδικότερα όσον αφορά το ζήτημα των τσιφλικιών. Μονάδες 10 [2004 ΟΕΦΕ

ΑΠ: Η απάντηση θα βασιστεί στα εξής χωρία: σελ. 80: «Ανάπτυξη της οικονομίας … της γεωργίας», σελ. 81: «Στα εδάφη της Θεσσαλίας … τους μεγαλογαιοκτήμονες».

25. Επισημαίνοντας χωρία των παρακάτω κειμένων και αξιοποιώντας τις ιστορικές γνώσεις σας, να εξηγήσετε τις συνθήκες ανάδειξης της «νέας γενιάς» μετά την παρακμή των ξενικών κομμάτων και τα αιτήματα που αυτή προέβαλε. Μονάδες 25 [2003

ΑΠ: Σχολικό βιβλίο σελίδα 75-76. Η <<νέα γενιά>> - <<Η παρακμή ….να εγκαταλείψει τη χώρα>.

26.  Επισημαίνοντας χωρία του παρακάτω κειμένου και αξιοποιώντας τις ιστορικές γνώσεις σας, να εξηγήσετε τις απόψεις του Ε. Βενιζέλου σχετικά με την πολιτική του βασιλιά Κωνσταντίνου το 1915-1916. Μονάδες 25 [2003

ΑΠ: 94-95. <<Με αφορμή τον Α΄ παγκόσμιο ……συγκρότησε δική του κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη>>.

27.  α) Να εκθέσετε τις προγραμματικές αρχές της Κοινωνιολογικής Εταιρείας και του Λαϊκού Κόμματος. Μονάδες 12 β) Να αποτιμήσετε κατά πόσο το αναθεωρητικό και νομοθετικό έργο του Ε. Βενιζέλου το 1911-12 υλοποίησε τις προγραμματικές εξαγγελίες της Κοινωνιολογικής Εταιρείας. Μονάδες 13 [2003 Ε

ΑΠ: α) σελ. 93 «Τα αριστερά κόμματα … στους Φιλελεύθερους» β) σελ 90-91 «Η κυβέρνηση Βενιζέλου … κοινωνικών προβλημάτων».

28.  Με βάση το παρακάτω κείμενο του Χαρίλαου Τρικούπη και τις ιστορικές σας γνώσεις να αναλύσετε α. τις βασικές γραμμές του εκσυγχρονιστικού προγράμματός του και να αναφέρετε τις προσπάθειες που έγιναν για να υλοποιηθεί. β. Να εξηγήσετε την αντίδραση της κοινής γνώμης απέναντι στην πολιτική του Χ. Τρικούπη. [2001

ΑΠ: σελ. 80 α. «Το τρικουπικό κόμμα … Τρικούπης» β. 84-85: "Κατά την περίοδο της διακυβέρνησης της  χώρας...εκσυγχρονιστικό του πρόγραμμα".

29.  Με βάση τις δύο πηγές που σας δίνονται και τις ιστορικές σας γνώσεις για την τροποποίηση του Συντάγματος και το νομοθετικό έργο της κυβέρνησης Ελευθερίου Βενιζέλου το 1911, να αποτιμήσετε κατά πόσο οι αλλαγές που επέφερε τότε ο Ε. Βενιζέλος ανταποκρίνονταν στα αιτήματα του κινήματος στο Γουδί (1909). [2001

ΑΠ: σελ.90-91:"Το πρώτο εξάμηνο...χρόνο για  κοινοβουλευτικές  συζητήσεις κλπ"

ΚΡΗΤΗ

ΟΡΙΣΜΟΙ

1.      Ηνωμένη Αντιπολίτευσις (Κρήτη) [2011 Ε, 2007

ΑΠ: σελ.210 του σχολικού βιβλίου ” Γύρω από το Βενιζέλο… Πρίγκιπα”.

2.      «ροπαλοφόροι»[2009

3.      Οργανικός Νόμος (1900)[2009 ΟΕΦΕ

ΑΠ: σελ. 208, «Με τον Οργανικό Νόμο … εγκατάστασής του».

4. Προσωρινή Κυβέρνηση Κρήτης. [2012 ΟΕΦΕ

ΑΠ: μετά την ισχυροποίηση του κινήματος του Θερίσου, αφού «στο μεταξύ η επανάσταση είχε αποκτήσει ερείσματα .. εφημερίδα «το Θέρισο», σχολικό βιβλίο σ. 213-214.

5. Συμφωνία στο μοναστήρι των Μουρνιών Κυδωνίας [ΟΕΦΕ 2007

ΑΠ: Σχολικό σελ. 215 «Η τελική συμφωνία υπογράφηκε… να επιτρέψουν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα»

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Ποιες ήταν οι πολιτικές εξελίξεις στο Κρητικό Ζήτημα μετά τη συμφωνία στις Μουρνιές (2 Νοεμβρίου 1905) και έως την ανάληψη της Ύπατης Αρμοστείας της Κρήτης από τον Αλέξανδρο Ζαΐμη; Μονάδες 13 [2012

ΑΠ: «Οι διαπραγματεύσεις ήταν σκληρές … Το Κρητικό Ζήτημα πλέον εισέλθει στη φάση οριστικής του επίλυσης». [ΣΧ.Β. σελ. 215-216]

2. Πώς εξελίχθηκε το Κρητικό Ζήτημα από την έκρηξη των Βαλκανικών Πολέμων μέχρι τον Φεβρουάριο του 1913; Μονάδες 15 [2011

ΑΠ: Βλ σχολικό βιβλίο σελίδα 219 : « Εκείνο που δεν είχε κατορθώσει ... μιας διεθνούς συνθήκης». Κεφάλαιο 9: Η οριστική λύση του Κρητικού ζητήματος.

3. Ποιες ενέργειες έγιναν για την οργάνωση της Κρητικής Πολιτείας μετά την αναχώρηση των ξένων Ναυάρχων (10 Δεκεμβρίου 1898) και μέχρι την ορκωμοσία της πρώτης κυβέρνησης της Κρήτης; Μονάδες 13 [2011 Ε

ΑΠ: σελ. 206-207 «Οι ξένοι ναύαρχοι … 1899»

4. Ποιοι συνασπίστηκαν γύρω από τον Βενιζέλο στην αντιπαράθεσή του με τον πρίγκιπα Γεώργιο (μονάδες 5) και ποια ήταν η αντίδρασή τους στην προκήρυξη των εκλογών στο τέλος του 1904; (μονάδες 5) Μονάδες 10 [2010

ΑΠ: Βλ. σχολ. εγχειρίδιο σελ, 210:  « Κάτω από τις συνθήκες ...  το προμήνυμα της Επανάστασης του Θερίσου»

5. Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που σας δίνεται, να αναφερθείτε στη διαδικασία με την οποία ο Αλέξανδρος Ζαΐμης ανέλαβε το αξίωμα του Ύπατου Αρμοστή της Κρήτης (μονάδες 10) και στο έργο που επιτέλεσε στον τομέα της εσωτερικής πολιτικής (μονάδες 15). Μονάδες 25 [2010 Ε

ΑΠ: σελ. 216 «Η αρμοστεία του Αλέξανδρου Ζαίμη».

6. Ποιες ήταν οι αντιδράσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης και των Μεγάλων Δυνάμεων στο κίνημα του Θερίσου, πριν oργανωθεί στο Θέρισο η «Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης»; Μονάδες 15 [2009

ΑΠ: Βλ. σχολ. εγχειρ. σελ. 212: « Η έκρηξη .....  την Κρήτη.» σελ. 213: «Το βασιλικό περιβάλλον..... ανοιχτά», « Οι Μεγάλες ∆υνάμεις .......  προς τους επαναστάτες.»

7.      α. Τους λόγους της σύγκρουσης Πρίγκιπα Γεωργίου και Ελευθερίου Βενιζέλου. (Μονάδες 10) β. Τις θέσεις των δύο ανδρών στο εθνικό ζήτημα της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. (Μονάδες 15) [2009 ΟΕΦΕ

ΑΠ: α. Σχολ. Βιβλίο: σελ. 208, «Το θετικό και αισιόδοξο κλίμα… Κρητών». β. Σχολ. Βιβλίο: σελ. 208-209, «Αλλά το πιο σημαντικό…. κλίμα διχασμού».

8. Ποια ήταν η στάση της Ελληνικής Κυβέρνησης (μονάδες 5) και ποια ήταν η αντίδραση των Μεγάλων Δυνάμεων (μονάδες 5) αμέσως μετά την επίσημη έκδοση του πρώτου ενωτικού Ψηφίσματος των Κρητών (24 Σεπτεμβρίου 1908) και μέχρι το 1910; Μονάδες 10 [2008

ΑΠ: Α.2.2. Σελ. 217 «Για την επίσημη έναρξη … + σελ. 218, από την ενότητα 7 «Παρά τις

έντονες … το οποίο απέκοψε τον ιστό της.

9. Ποιο σημαντικό έργο απέδωσε η πρώτη κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας; Μονάδες 12 [2008 Ε

ΑΠ: σελ. 208 «Η περίοδος της δημιουργίας».

10.  α. να αναφερθείτε στα γεγονότα που επισκίασαν το θετικό και αισιόδοξο κλίμα των δύο πρώτων ετών της λειτουργίας του νέου καθεστώτος στην Κρήτη και τα οποία επρόκειτο να δημιουργήσουν λίγο αργότερα σοβαρή εσωτερική κρίση. β. να αναφερθείτε στις εξελίξεις που σημειώθηκαν στα εσωτερικά και εξωτερικά θέματα της Κρήτης κατά τη διάρκεια της αρμοστείας του Αλέξανδρου Ζαΐμη. Μονάδες 25 [2008 ΟΕΦΕ

ΑΠ: α. Τα πρώτα νέφη, σελ 208, β. σελ. 216, ενότητα 5, Η αρμοστεία του Αλέξανδρου Ζαΐμη

11. Ποιες ενέργειες έγιναν μετά την αναχώρηση των ξένων Ναυάρχων για την οργάνωση της Κρητικής Πολιτείας μέχρι και τη συγκρότηση της πρώτης κυβέρνησής της; Μονάδες 16 [2007

ΑΠ: σελ.206-207 του σχολικού βιβλίου: “ Οι ξένοι Ναύαρχοι ... ορίστηκε ο Ελευθέριος Βενιζέλος”

12. Αντλώντας στοιχεία από το πιο κάτω κείμενο και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις να παρουσιάσετε την πολιτική στάση του Ελευθερίου Βενιζέλου απέναντι στο Κρητικό Ζήτημα ως πρωθυπουργού της Ελλάδας μέχρι το 1912. Μονάδες 25 [2007 Ε

ΑΠ: σελ. 218-219 «Η μετάκληση του Βενιζέλου στην Αθήνα και οι επιπτώσεις στο Κρητικό Ζήτημα».

13.  Αντλώντας στοιχεία από το παρακάτω κείμενο και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις: α) να επισημάνετε τις επιδιώξεις των επαναστατών του Θερίσου και β) να καταγράψετε την αντίδραση της Κρητικής κοινωνίας απέναντι στην επανάσταση. [2007 ΟΕΦΕ

ΑΠ: α. σελ. 210: «Στο τέλος του 1904 έληξε η περίοδος της Γενικής Συνέλευσης… το προμήνυμα της επανάστασης του Θερίσου». β, καλό θα ήταν αρχικά να γίνει μια σύντομη αναφορά στην ηγετική ομάδα («Ηνωμένη Αντιπολίτευσις») της επανάστασης (σχολικό σελ.210: «Γύρω από το Βενιζέλο συνασπίστηκαν… σε δυναμική αναμέτρηση με τον Πρίγκηπα»), ενώ θα πρέπει να αξιοποιηθούν και τα παρακάτω χωρία από το σχολικό βιβλίο: σελ. 211: «Οι επαναστάτες αιφνιδίασαν τον Ηγεμόνα… προσχώρησαν στη επανάσταση», σελ. 213: «Η Κρητική Βουλή… και η απειλή εμφυλίου πολέμου ήταν πια ορατή», σελ. 213-214: «Ο παλαίμαχος πολιτικός Ιωάννης Σφακιανάκης… πολλοί χωροφύλακες αυτομόλησαν προς τους επαναστάτες».

ΠΑΡΕΥΞΕΙΝΙΟΣ

ΟΡΙΣΜΟΙ

1.      Φροντιστήριο της Τραπεζούντας [2010, ΟΕΦΕ  2007

ΑΠ: βλ. σχολ. εγχειρίδιο σελ, 248: «Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας ... εθνικής τους συνείδησης.

2.      Ελληνικό τυπογραφείο Τραπεζούντας. [2008 Ε

3.      Α’ Πανελλήνιο συνέδριο Ποντίων στο Ταϊγάνιο [2009 ΟΕΦΕ,

ΑΠ: σελ. 249, «Ο ξεριζωμός των Ελλήνων της Μικράς Ασίας…Ροστόβ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. α) τι γνωρίζετε για τις κύριες πλουτοπαραγωγικές πηγές του Πόντου; Μονάδες 15 β) πώς διαμορφώθηκε η κίνηση του εμπορίου στον Πόντο μέχρι και τη δεύτερη δεκαετία του 20ού αιώνα. Μονάδες 10 [2012 ΟΕΦΕ

ΑΠ: α. σελ. 246 -247 «Το μέλλον της περιοχής … Σεβαστούπολη», β. Κατά τη διάρκεια του πολέμου … της Ευρώπης»

2.      Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται, να αναφερθείτε στη συμβολή του διαμετακομιστικού εμπορίου στην οικονομική ανάπτυξη του Ποντιακού Ελληνισμού κατά τον 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα. Μονάδες 25 [2011 Ε

3. Ποια ήταν η εμπορική δραστηριότητα του Παρευξείνιου ελληνισμού κατά τον 19ο αιώνα; Μονάδες 13 [2007 Ε

ΑΠ: σελ. 246-248 «Η κύρια πλουτοπαραγωγική πηγή … αλλά και της Ευρώπης».

4. Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται, να αναφερθείτε στη διπλωματική δραστηριότητα που ανέπτυξε το 1919 ο μητροπολίτης Χρύσανθος, όσον αφορά το Ποντιακό Ζήτημα, στη Συνδιάσκεψη της Ειρήνης στο Παρίσι (μονάδες 15) και στις διαπραγματεύσεις του με τους Αρμένιους μέχρι την υπογραφή της συνθήκης φιλίας και συνεργασίας ανάμεσα στους Μπολσεβίκους και τον Κεμάλ τον Μάρτιο του 1921 (μονάδες 10). [2010 Ε

ΑΠ: σελ. 251 «Η πρόταση του Ελ. … μορφή συνομοσπονδίας».

5. Πώς διοικήθηκε η Τραπεζούντα κατά την περίοδο 1916-1918; Μονάδες 10 [2009

ΑΠ: Βλ. σχολ. εγχειρ. σελ. 249: «Λίγες μέρες πριν...... Νεοτούρκων.»

6. Στους αγώνες για τη δημιουργία αυτόνομης Ποντιακής Δημοκρατίας, από το 1917 έως τον Δεκέμβριο του 1918, ποιοι Έλληνες της Διασποράς αναδείχθηκαν πρωτεργάτες και ποια ήταν η δράση του Κ. Κωνσταντινίδη; Μονάδες 13 [2009 Ε

ΑΠ: σελ. 249-250 «Ο ξεριζωμός των Ελλήνων … της Σοβιετικής Ένωσης».

7.      Η στάση του Βενιζέλου στο Ποντιακό Ζήτημα κατά το συνέδριο στο Παρίσι, (Δεκέμβριος 1918) και οι προτάσεις του προς τους Πόντιους (Απρίλιος 1919). (Μονάδες 13)[2009 ΟΕΦΕ

ΑΠ: σελ. 250- 251, «Η κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου …. Ελληνοποντίων»

8.      Ποιο ήταν το γεγονός που ματαίωσε οποιαδήποτε προσδοκία για τη δημιουργία αυτόνομης Ποντιακής δημοκρατίας και ποιες οι επιπτώσεις του; Μονάδες: 14 [2008 ΟΕΦΕ

ΑΠ: 251 «Παράλληλα… Έλληνες» και περιληπτική αναφορά στα γεγονότα που ακολουθούν.

9.      Ποια υπήρξε η δράση του Κ. Κωνσταντινίδη σχετικά με τον αγώνα των Ελλήνων της Διασποράς για τη δημιουργία αυτόνομης Ποντιακής Δημοκρατίας; [2007 ΟΕΦΕ

ΑΠ: Η απάντηση βρίσκεται στο σχολικό σελ. 250: «Στην Ευρώπη πρωτεργάτης του αγώνα ήταν… ζήτησε επίσημα την υποστήριξη της Σοβιετικής Ένωσης».

Επιμέλεια: Γκέκα Βάγια

Φιλόλογος