ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ Η ΕΝΩΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΟΜΑΔΑ Α.

Α 1. Αντιστοιχίστε τα στοιχεία της στήλης Α με τα στοιχεία της στήλης Β.

ΣτήληΑ	Στήλη Β
α. Ανάληψη καθηκόντων από τον Πρίγκηπα Γεώργιο στην Κρήτη	1. 10 Μαρτίου 1905
β. Κήρυξη επανάστασης στη Θέρισο	2. 9 Δεκεμβρίου 1898
γ. Ανάληψη καθηκόντων από τον Αλέξανδρο Ζαίμη	3. 18 Σεπτεμβρίου 1906
4. Πολιτοφυλακή της Κρήτης
5. Νόμος «Περί Ιδρύσεως Σώματος Δημοφρουρών»
6. Διάταγμα «Περί Συγκροτήσεως της Κρητικής Συνελεύσεως»

6 ΜΟΝΑΔΕΣ

Α.2.  Να απαντήσετε στις ερωτήσεις τοποθετώντας (Σ) για κάθε σωστή απάντηση και (Λ) για κάθε λάθος απάντηση.

α. Ο Οργανικός Νόμος του 1900 πρόβλεπε την αυτονομία της κρητικής εκκλησίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο

β. Ένα από τα αίτια της εσωτερικής κρίσης στην Κρήτη ήταν και οι υπερεξουσίες που έδινε το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας στον Ύπατο Αρμοστή.

γ. Ακόμη και αντίπαλοι του Βενιζέλου προσχώρησαν στην επανάσταση της Θέρισου.

δ. Ο Πρίγκιπας Γεώργιος αντέδρασε μετά την επανάσταση της Θερίσου ιδρύοντας στρατιωτική δύναμη από ιταλούς αξιωματικούς και υπαξιωματικούς (καραμπινιέροι).

ε. Η συμφωνία των Μεγάλων Δυνάμεων με το Βενιζέλο υπογράφτηκε στο Φρούριο του Φιρκά στις 14 Αυγούστου 1906.

στ. Στις 30 Μαΐου 1913 κηρύχθηκε επίσημα η ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα.

6 ΜΟΝΑΔΕΣ

Α.3.  Ποιες ήταν οι αντιδράσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης και των Μεγάλων Δυνάμεων στο κίνημα του Θερίσου,

        πριν oργανωθεί στο Θέρισο η «Προσωρινή Κυβέρνησις της Κρήτης»; (ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2009)

15 ΜΟΝΑΔΕΣ

Α.4.  Ποιες ενέργειες έγιναν μετά την αναχώρηση των ξένων Ναυάρχων για την οργάνωση της Κρητικής Πολιτείας μέχρι και τη συγκρότηση της πρώτης κυβέρνησής της; (ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2007)

13 ΜΟΝΑΔΕΣ

Α.5. Ποια ήταν η στάση της Ελληνικής Κυβέρνησης (μονάδες 5) και ποια ήταν η αντίδραση των Μεγάλων Δυνάμεων (μονάδες 5) αμέσως μετά την επίσημη έκδοση του πρώτου ενωτικού Ψηφίσματος των Κρητών (24 Σεπτεμβρίου 1908) και μέχρι το 1910; (ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2008)

10 ΜΟΝΑΔΕΣ

ΟΜΑΔΑ Β.

Β. 1

ΠΗΓΗ 1

Ο Βενιζέλος και το Κρητικό Σύνταγµα του 1899

Απόσπασµα από επιστολή του Ελ. Βενιζέλου της 12ης Φεβρουαρίου του 1906 στον Α. Βορεάδη

«Όλοι είχοµεν πλανηθή επιζητήσαντες … την υπέρµετρον ενίσχυσιν του ανεύθυνου παράγοντος προς περιορισµόν του κοινοβουλευτισµού, εις ον αποδίδοµεν … την εθνικήν γυµνότητα, ην απεκάλυψεν ο πόλεµος του 1897. Η ευθύνη δε εµού είναι µεγαλυτέρα ως επιδράσαντος πλειότερον εις την σύνταξιν του συντηρητικού πολιτεύµατος το 1889».

ΙΑΧ, Αρχείο Θερίσου, 18/4

ΠΗΓΗ 2

Ο συντηρητικός χαρακτήρας του Κρητικού Συντάγµατος του 1899

Σύµφωνα µε µια θεωρία, το σύνταγµα (σηµ.: του 1899) είχε συντηρητικό χαρακτήρα επειδή ο λαός της Κρήτης - και τα δεκαέξι µέλη της συντακτικής επιτροπής - πίστευε ότι µια εκτελεστική εξουσία µε ενισχυµένες αρµοδιότητες και απαλλαγµένη από κοινοβουλευτικούς περιορισµούς και επεµβάσεις βραχυπρόθεσµα θα συνέβαλε πιο αποτελεσµατικά στην επίλυση των πολιτικών προβληµάτων του νησιού … Οι συντάκτες της τελικής µορφής του σχεδίου του συντάγµατος δεν θεωρούσαν οριστικό το καθεστώς της αυτονοµίας, αφού δεν ικανοποιούσε τις εθνικές προσδοκίες των Κρητών. Η αρµοστεία αντιπροσώπευε γι’ αυτούς ένα σύντοµο µεταβατικό στάδιο, το προοίµιο της ένωσης της Κρήτης µε την Ελλάδα. Με την αντίληψη αυτή ως προϋπόθεση των συνταγµατικών τους επιλογών, τα µέλη της επιτροπής ενίσχυσαν τις σχεδόν µοναρχικές εξουσίες του προσωρινού ηγέτη της Κρήτης, για να διευκολύνουν τη γρήγορη επίλυση των εσωτερικών προβληµάτων του τόπου τους και να αποκλείσουν τις πιθανές τραγικές συνέπειες (όπως η ήττα της Ελλάδας στον πόλεµο του 1897) που µπορούσαν να έχουν οι τυχόν εκτροπές των εκλεγµένων εθνικών αντιπροσώπων από τα πλαίσια της κοινοβουλευτικής δεοντολογίας.

Λ. Μακράκη, Ελευθέριος Βενιζέλος, ό.π., σσ. 382-383

Λαµβάνοντας υπόψη τα παραθέµατα και τις ιστορικές σας γνώσεις να απαντήσετε τα παρακάτω ερωτήματα:

α) Ποια στοιχεία υποδηλώνουν το συντηρητικό χαρακτήρα του Κρητικού Συντάγµατος του 1899;

β) Να προσδιορίσετε τα κριτήρια βάσει των οποίων η συντακτική επιτροπή προχώρησε στη διαµόρφωση του συγκεκριµένου Συντάγµατος.

25 ΜΟΝΑΔΕΣ

Β.2.

ΠΗΓΗ 1

Ο Βενιζέλος υπέρ της σταδιακής πορείας προς την ενωτική λύση

Η πίστη στην ενωτική αναγκαιότητα είχε σφραγίσει την πολιτική δράση και την αγωνιστική συµµετοχή του Ελ. Βενιζέλου στην κοινοβουλευτική ζωή και την επαναστατική αναταραχή της γενέτειράς του …

Η προσήλωση όµως του Κρητικού ηγέτη στην ενωτική ιδέα, ενιαία συνισταµένη του πολιτικού προγράµµατος όλων των κοµµατικών µερίδων της Μεγαλονήσου, δε συµβάδιζε πάντοτε µε την υιοθέτηση µιας ταυτόσηµης τακτικής στην προβολή της κοινής εθνικής επιδιώξεως … Η διπλωµατική στρατηγική του Βενιζέλου κατέτεινε στην εξασφάλιση των προϋποθέσεων που θα επέτρεπαν τη δυναµική προσαρµογή στον αδυσώπητο διεθνή ανταγωνισµό. Το 1896, δε δίστασε να υποστηρίξει την αρχή ότι τα µικρά έθνη όχι µόνο έχουν συµφέρον να αποφεύγουν τη σύγκρουση µε τις Μεγάλες Δυνάµεις, αλλά και να προσαρµόζονται στις περιστάσεις και να επιδιώκουν την εκπλήρωση των εθνικών τους διεκδικήσεων κατά στάδια. Η πεποίθηση στη µακροπρόθεσµη αποδοτικότητα των συµµαχικών δεσµών µε τις ισχυρές ναυτικές δυνάµεις της Μεσογείου, και ιδιαίτερα τα µεγάλα δηµοκρατικά έθνη της .. Ευρώπης, σε συνδυασµό µε την πίστη στην ανάγκη της εσωτερικής οργανώσεως και ενδυναµώσεως του έθνους αποτέλεσε έκτοτε τη βασική συνισταµένη της διπλωµατικής δράσεως του Κρητικού ηγέτη.

Κάτω από την επίδραση των γενικών αυτών καθοριστικών κριτηρίων, ο σύµβουλος της δικαιοσύνης (: Βενιζέλος) εισηγήθηκε εµπιστευτικά στον ύπατο αρµοστή (πρίγκιπα Γεώργιο) το καλοκαίρι ήδη του 1900 τη διπλωµατική µεθόδευση της σταδιακής εξελίξεως προς την ενωτική λύση.

Ο ύπατος αρµοστής, φορέας των εντολών της Αυλής των Αθηνών, µε τη συγκατάθεση πάντοτε και της ελληνικής κυβερνήσεως, απέκρουσε τη συµβιβαστική εξελικτική διαδικασία και επιδίωκε περισσότερο να καταστήσει αβάσταχτη την πίεση από τις εσωτερικές συνθήκες, µε την ελπίδα να εκβιάσει την ταχύτερη κατά το δυνατό συγκατάνευση των ευρωπαϊκών Δυνάµεων στην ενωτική λύση.

Ι.Ε.Ε., τόµος Ι.΄, σ. 201

ΠΗΓΗ 2

Η διάσταση ανάµεσα στον πρίγκιπα Γεώργιο και τον Ελευθέριο Βενιζέλο

Ο πρίγκιπας Γεώργιος, έχοντας την αντίληψη ότι η άσκηση της εξωτερικής πολιτικής της Κρήτης ήταν αρµοδιότητα της ελληνικής µοναρχίας, ανέλαβε µόνος τη µεθόδευση της προσάρτησης της Μεγαλονήσου στη µητέρα πατρίδα χωρίς να συµβουλευτεί τους υπουργούς του για τις ενδεδειγµένες ενέργειες και διαπραγµατεύσεις. Η πρωτοβουλία του είχε τη µορφή προσωπικών συζητήσεων µε τον τσάρο της Ρωσίας και απευθείας διαπραγµατεύσεων µε τους υπουργούς Εξωτερικών της Ρωσίας, της Γαλλίας, της Αγγλίας και της Ιταλίας. Ο Βενιζέλος θεώρησε πρόωρες τις ενέργειες του ύπατου αρµοστή, κρίνοντας ότι η κρητική κυβέρνηση ήταν ασταθής και τα συνταγµατικά θεµέλια ασαφή. Πίστευε και υποστήριζε την ανακήρυξη της Κρήτης σε ανεξάρτητο πριγκιπάτο ως τελευταίο στάδιο για τη νοµότυπη πραγµατοποίηση της ένωσής

της µε την Ελλάδα.

Είναι βέβαιο ότι ο πρίγκιπας, όπως και ο περισσότερος κόσµος της εποχής εκείνης, δεν κατανόησε το γεγονός πως ήταν δυνατό να υπάρχουν διαφορετικές µεθοδεύσεις για την πραγµατοποίηση της ένωσης δεν ήταν η επίπλαστη η εναντίωσή του στον Βενιζέλο. Ο αυταρχικός πρίγκιπας δεν ήταν ικανός να αντιληφθεί τη λεπτή διαφορά µεταξύ της δεσποτικής διακυβέρνησης µε ξένη κηδεµονία και, από την άλλη µεριά, της πλήρους αυτονοµίας, χωρίς ξένες επεµβάσεις και µε κυβερνήτη διορισµένο από την ελληνική κυβέρνηση που υποστήριζε ο Βενιζέλος ως ασφαλέστερη µεθόδευση για την απώτερη επίτευξη του ενωτικού σκοπού …

Ο πρίγκιπας Γεώργιος είχε την πεποίθηση ότι οποιαδήποτε λύση του Κρητικού θα προερχόταν από τις Μεγάλες Δυνάµεις και κατά τη γνώµη του, οι πολιτικοί παράγοντες της Κρήτης ήταν άσχετοι µε το θέµα, αν όχι επιζήµιοι … Στάθηκε αδύνατο γι’ αυτόν να αντιληφθεί τη σηµασία της πολιτικής κινητοποίησης των ίδιων των Κρητικών, καθώς και την εύλογη απαίτησή τους να αποκτήσουν τον έλεγχο της τύχης τους µετά από αιώνες αγώνων κατά των Τούρκων κυριάρχων.

Λ. Μακράκη, Ελευθέριος Βενιζέλος, ό.π., σς. 397-403

Με αφετηρία τα παραθέµατα και τις πληροφορίες του βιβλίου σας να απαντήσετε

α) για τη διάσταση των απόψεων µεταξύ του πρίγκιπα Γεωργίου και του Ελ. Βενιζέλου όσον αφορά τη διαχείριση του εθνικού ζητήµατος της ένωσης της Κρήτης µε την Ελλάδα.

β) για τα κριτήρια που επέδρασαν στη διαµόρφωση των διισταµένων απόψεων στο ουσιώδες αυτό ζήτηµα.

25 ΜΟΝΑΔΕΣ