Αριστοτέλης
Ε Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Σ Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η Σ
Βίος και Έργα (σς 139 - 141, 145 - 149)
1. Προσδιορίστε τις χρονολογίες γέννησης και θανάτου του Αριστοτέλη.
Ποιος ήταν ο πατέρας του; Με ποιον τρόπο επέδρασε στη
διαμόρφωση του χαρακτήρα του γιου του;
2. Γιατί ο Αριστοτέλης διάλεξε την Αθήνα και τη φιλοσοφική σχολή του
Πλάτωνος για τις σπουδές του;
3. Ποια σημασία είχε η απουσία του Πλάτωνος από την Ακαδημία την
εποχή που έφθασε εκεί ο Αριστοτέλης;
4. Πόσα χρόνια έμεινε ο Αριστοτέλης στην Ακαδημία και με ποιους
φιλοσόφους γνωρίστηκε; Τι εννοούσε ο Πλάτων, όταν αποκαλούσε
τον Αριστοτέλη "ο Νους" ή "ο αναγνώστης";
5. Ὅσιον προτιμᾶν τὴν ἀλήθειαν/καὶ τὰ οἰκεῖα ἀναιρεῖν ἐπὶ σωτηρίᾳ
τῆς ἀληθείας: Εξηγήστε τις φράσεις. Οι φράσεις αυτές είχαν πιθανόν
συνέπειες για τη ζωή του Αριστοτέλη στην Ακαδημία;
6. Τι γνωρίζετε για την τρίτη περίοδο της φιλοσοφικής δραστηριότητας
του Αριστοτέλη;
7. Για ποιους λόγους ο Αριστοτέλης εγκαταλείπει οριστικά την Αθήνα
το 323 π.Χ.;
Ηθικά Νικομάχεια (σς 151 - 153)
1. Ηθικά Νικομάχεια· σχολιάστε τον τίτλο και το θέμα του έργου.
2. Εξηγήστε τους όρους εὐβουλία και εὐτυχία. Πώς συνδέονται με την
αριστοτελική εὐδαιμονία;
3. Δώστε τη σημασιολογική εξέλιξη του όρου εὐδαιμονία από τον
Ηράκλειτο έως τον Αριστοτέλη.
4. Αφού αναφέρετε τη διαίρεση της ψυχής από τον Αριστοτέλη, να
γράψετε διεξοδικά τη συλλογιστική πορεία με την οποία κατέληξε
στη διάκριση της αρετής σε διανοητική και ηθική.
Α Ρ Ι Σ Τ Ο Τ Ε Λ Ο Υ Σ Η Θ Ι Κ Α Ν Ι Κ Ο Μ Α Χ Ε Ι Α
Ερωτήσεις
Ενότητα 1η
α) Τι επιδιώκει ο Αριστοτέλης να αποδείξει στην ενότητα αυτή;
Πώς ακριβώς επιχειρηματολογεί;
β) Να εξηγήσετε τη φράση: οὐδὲν τῶν ἄλλως πεφυκότων ἄλλως ἂν
ἐθισθείη. Η πέτρα και η φωτιά σε ποια κατηγορία ανήκουν; Γιατί
λαμβάνονται ως παραδείγματα;
Ενότητα 2η
α) Εντοπίστε το βασικό επιχείρημα της ενότητας. Πώς συμβάλλουν
στην υποστήριξή του οι μέθοδοι της αντίθεσης και της αναλογίας; Σε
ποια σημεία αυτές παρουσιάζονται;
β) Να εξηγήσετε τον ρόλο της ενέργειας τόσο στα εκ φύσεως
πράγματα όσο και στο θέμα της αρετής.
Ενότητα 3η
α) "Οἱ νομοθέται τοὺς πολίτας ἐθίζοντες ποιοῦσιν ἀγαθούς-
ὁμοίως καὶ ἡ τέχνη". Να εντοπίσετε το κοινό στοιχείο μεταξύ ενός
νομοθέτη και ενός τεχνίτη. Πώς αυτό καθιστά το άτομο καλό πολίτη και
καλό επαγγελματία;
β) Να εξετάσετε αν όσα υποστηρίζονται στην ενότητα αυτή
λειτουργούν ως ένα ακόμη επιχείρημα της αρχικής θέσης του Αριστοτέλη
ότι η ἀρετὴ ἐξ ἔθους περιγίγνεται.
Ενότητα 4η
α) Να εντοπίσετε το στοιχείο που κυρίως διαμορφώνει την ηθική
αρετή. Με ποιον τρόπο αποκτιέται; Τα αποτελέσματά του είναι πάντοτε
θετικά;
β) Ποια η σχέση μεταξύ της ενέργειας και της έξης;
Ενότητα 5η
α) Πώς γίνεται αντιληπτό ότι η έξις διαθέτει ποιότητα και ότι με
βάση αυτήν θα προκύψει και αντίστοιχη πράξη;
β) Είναι δυνατόν να βεβαιωθεί ότι ο άνθρωπος νιώθει την ορθή
ηδονή ή λύπη, κατά περίπτωση, στη ζωή του;
Ενότητα 6η
Πώς ο Αριστοτέλης αποδεικνύει ότι η έξις γίνεται η αποκλειστική
βάση, ώστε να αποκτηθεί η αρετή του ανθρώπου;
Ενότητα 7η
α) Να προσδιορίσετε με φράσεις του κειμένου τις δύο μορφές της
μεσότητας. Ποια από τις δύο επιτυγχάνεται πιο δύσκολα; Ποια έχει
άμεση σχέση με την ηθική αρετή;
β) Πώς προσδιορίζεται στο κείμενο της έβδομης ενότητας η έννοια
της μεσότητας για τα πράγματα και για τον άνθρωπο; Να τεκμηριώσετε
την απάντησή σας και με αναφορές σε συγκεκριμένα χωρία.
Ενότητα 8η
α) Για ποιο λόγο ο Αριστοτέλης αναφέρεται στην τέχνη, καθώς και
στη φύση; Τι ακριβώς καταλήγει να υποστηρίξει για την ηθική αρετή;
β) Ποιες φράσεις του κειμένου δείχνουν ότι η μεσότητα
κατορθώνεται στους τομείς της τέχνης και της αρετής;
Ενότητα 9η
α) Να αναλύσετε τους παράγοντες που καθιστούν τα καθημερινά
πάθη του φόβου, του θάρρους, της επιθυμίας, της οργής, της
ευσπλαγχνίας και γενικά της ηδονής και της λύπης όχι άκρα αλλά μέσον.
β) Πώς επιχειρείται η σύνδεση και ταύτιση του μέσου με την αρετή;
Ενότητα 10η
α) Ποιοι παράγοντες διαμορφώνουν την ηθική αρετή; Πώς
συμβάλλουν ο λόγος και η φρόνηση στον ορισμό της;
β) Να σχολιάσετε τη θέση του Αριστοτέλη ότι η υπερβολή και η
έλλειψη ανήκουν στη σφαίρα της κακίας, ενώ η μεσότης σε αυτήν της
αρετής.