Ν.Ε. ΓΛΩΣΣΑ Α' ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

«Θα ήταν πάντως μεγάλη ατυχία για την ανθρωπότητα να διαλυθεί η οικογένεια. Γιατί αν σε όλες τις άλλες λειτουργίες της μπορεί ν’ αντικατασταθεί με άλλου είδους κοινωνικές υπηρεσίες, καμία άλλη αρχή ή οργάνωση δεν είναι δυνατόν να την αναπληρώσει στην αγωγή των παιδιών».

Στο απόσπασμα αυτό ο Ε. Παπανούτσος εξαίρει τον αναντικατάστατο ρόλο που ασκεί η οικογένεια στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του νέου ανθρώπου. Παράλληλα όμως όλοι παραδέχονται ότι ο θεσμός κλυδωνίζεται και κινδυνεύει με αφανισμό. Κατά την άποψή σας:

α) Ποια είναι τα αίτια αυτής της κρίσης;

β) Ποιες οι συνέπειες για το άτομο και την κοινωνία;

γ) Ποιοι παράγοντες μπορούν να συμβάλλουν στη διάσωσή της;

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:

Η κοινωνία μας περνά ένα στάδιο ταχύτατων μεταλλαγών και ανακατατάξεων, όπου αμφισβητούνται αξίες και θεσμοί. Σήμερα οι θεσμοί[1] έχουν γίνει πολύμορφοι και σύνθετοι, ενώ ταυτόχρονα όσοι άντεξαν στο χρόνο μετασχηματίστηκαν για ν’ αμυνθούν στις νέες συνθήκες ζωής.

Αυτών των κοινωνικών αλλαγών τον αντίκτυπο υπέστη και ένας θεσμός πανάρχαιος, ο οικογενειακός, που στις μέρες μας περνάει βαθιά κρίση όσον αφορά τη δύναμη και το ρόλο του. Η σπουδαιότητά του αναγνωρίστηκε από πολύ παλιά και αναγνωρίζεται και σήμερα. Γι’ αυτό το λόγο οι κοινωνίες περιέβαλαν και με νομικό χαρακτήρα το γάμο και την οικογένεια, για να την καταστήσουν δεσμό όσο το δυνατόν αδιάλυτο.

ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ:

ΟΡΙΣΜΟΣ:

Οικογένεια είναι μία ομάδα ανθρώπων που συνδέονται με δεσμούς αίματος και ζουν κάτω από την ίδια στέγη. Είναι μια μορφή συμβίωσης σταθερού χαρακτήρα. Εκείνο που επιβάλλει τη μόνιμη σύνδεση και συγκατοίκηση είναι κυρίως η τεκνογονία και η ανάγκη συντήρησης και ανατροφής των τέκνων.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ:

Οι πρωτόγονες κοινωνίες αποκαλούνται μητριαρχικές, γιατί η γενιά του κάθε μέλους καθορίζονταν από τη μητέρα και τους συγγενείς της. Με την πάροδο του χρόνου, όμως, καθώς ο άνδρας άρχισε να ασχολείται με την καλλιέργεια της γης, απέσπασε από τη γυναίκα όλες τις γεωργικές, βιοτεχνικές δουλειές και με τον τρόπο αυτό απέκτησε κοινωνική υπεροχή. Έτσι, έγινε κύριος της οικογένειας, διαμορφώθηκε ο τύπος του πατέρα – αφέντη με τις απεριόριστες εξουσίες πάνω στα μέλη της οικογένειας. Έπρεπε να έρθει ο Χριστιανισμός με τις ανθρωπιστικές ιδέες του, για να σπάσει η ακαμψία της πατριαρχικής αυτής νοοτροπίας. Σήμερα η πατρική εξουσία έχει δώσει τη θέση της στη γονική αυθεντία ή στο γονικό λειτούργημα που ασκείται από τους δύο γονείς από κοινού. Ο θεσμός της οικογένειας λοιπόν έχει αλλάξει πολλές φορές μέσα στην ιστορία. Στην εποχή μας έχει επικρατήσει η πυρηνική μορφή της οικογένειας, που αποτελείται από τον άνδρα, τη γυναίκα και τα παιδιά ως την ενηλικίωσή τους.

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΔΕΔΟΜΕΝΟΥ: ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

1. Η οικογένεια αποτελεί το πρώτο περιβάλλον, κοινωνικό σχήμα με το οποίο έρχεται σε επαφή ο άνθρωπος.

2. Αν λάβουμε υπόψη μας ότι η ανάπτυξη της προσωπικότητας σημαίνει επιτυχή συνδυασμό ανάπτυξης σωματικών δυνάμεων και ηθικοπνευματικών, νοητικών και συναισθηματικών στοιχείων, τότε η οικογένεια είναι εκείνη που θα δώσει τα πρώτα ερεθίσματα για την ανάπτυξη αυτών των στοιχείων.

3. Επίσης, μέσα στην οικογένεια το παιδί θα γνωρίσει τη στοργή, την αγάπη, την τρυφερότητα και την ασφάλεια, στοιχεία απαραίτητα για την ομαλή ανάπτυξή του.

4. Στο οικογενειακό περιβάλλον το άτομο θα καλλιεργήσει νοητικές λειτουργίες, όπως την κρίση, τη μνήμη, τη φαντασία, την παρατηρητικότητα, την αντίληψη.

5. Το παιδί φέρει ορισμένες έμφυτες καταβολές και κλίσεις, οι οποίες, για να έρθουν στην επιφάνεια και να αναπτυχθούν, έχουν ανάγκη από τα κατάλληλα ερεθίσματα. Η οικογένεια λοιπόν, με τη συμπεριφορά της καθορίζει αν θα ανασύρει στην επιφάνεια ή θα καταστείλει τις τάσεις αυτές.

6. Ακόμα και στη μετάδοση κληρονομικών, βιολογικών χαρακτηριστικών ενέχει ευθύνη η οικογένεια.

7. Μεταδίδει επίσης την ιδεολογία της, την κοσμοθεωρία της. Δε θα πρέπει να παραγνωρίζουμε το ρόλο της οικογένειας ως φορέα κοινωνικοποίησης. Σύμφωνα μ’ αυτή την άποψη η οικογένεια:

                α) Μαθαίνει στον άνθρωπο κανόνες συμπεριφοράς, αφού ενσαρκώνει κοινωνικά πρότυπα και αξίες. Μέσα στην οικογένεια το παιδί αξιολογεί και αξιολογείται, κρίνει τις δυνάμεις του και μαθαίνει να αγωνίζεται για την επίτευξη των στόχων του.

                β) Ο άνθρωπος αποκτά το λεγόμενο οικογενειακό πνεύμα, το οποίο τον χαρακτηρίζει σε όλη του τη ζωή.

γ) Η εκμάθηση της γλώσσας και των εκφραστικών μέσων αποτελεί μια ακόμα σημαντική λειτουργία της οικογένειας, καθώς αυτά επιτρέπουν στο άτομο την επικοινωνία του με τα άλλα μέλη της κοινωνίας. Η εκμάθηση γίνεται ανάλογα με την ηθικοπνευματική υπόσταση της οικογένειας.

δ) Η οικογένεια ασκεί καθοριστική επίδραση στο νέο άνθρωπο ως προς τη χάραξη των στόχων του, την έκταση και τα όρια της φιλοδοξίας του, τόσο στον προσωπικό όσο και στον επαγγελματικό τομέα.

Επομένως, η οικογένεια είναι ο πιο καθοριστικός παράγοντας για τη διαμόρφωση του νέου ανθρώπου και ο ρόλος της δε θα αντικατασταθεί ποτέ με τόση επιτυχία από κανένα άλλο φορέα. Για να επιτευχθούν όμως όλα αυτά, ο θεσμός της οικογένειας θα πρέπει να λειτουργεί σωστά.

ΑΙΤΙΑ ΚΡΙΣΗΣ:

1. Η τεχνολογική ανάπτυξη και ο καταμερισμός της εργασίας συντέλεσαν, ώστε η οικογένεια να χάσει τον παραδοσιακό της χαρακτήρα.

2. Η διαφοροποίηση των ρόλων των μελών της οικογένειας. Χειραφέτηση της γυναίκας, οικονομική ανεξαρτησία της, εμπλοκή της στην παραγωγική διαδικασία, οικονομική ανεξαρτητοποίηση των νέων.

3. Αποδυνάμωση της οικογένειας από πολλές λειτουργίες της. Η εκπαίδευση, η ψυχαγωγία, η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη που επιτελούνταν παλαιότερα μέσα στους κόλπους της οικογένειας, σήμερα εκχωρούνται σε άλλους φορείς.

4. Η ευδαιμονιστική αντίληψη και το καταναλωτικό πνεύμα της εποχής καλλιεργούν τον ατομικισμό και αποδυναμώνουν τους δεσμούς των μελών της οικογένειας. Σ’ αυτό επίσης συμβάλλει και το αντικοινωνικό πνεύμα, η αλλαγή αξιών και η ηθική αποχαλίνωση που έχει αποδεσμεύσει τους ανθρώπους από αξίες και συναισθήματα.

5. Η ανδροκρατική μορφή της. Η ανισοτιμία ανάμεσα στον άνδρα και στη γυναίκα προκαλεί σύγκρουση και επιφέρει δυσαρμονία στη συμβίωση. Αυτή η σύγκρουση έχει κυρίως αρνητικό αντίκτυπο στα παιδιά.

6. Η ανευθυνότητα και η ασυνέπεια των γονιών προς τα παιδιά.

7. Οι αντιθέσεις μεταξύ γονιών – παιδιών. Το «χάσμα των γενεών» εκφράζεται κυρίως στο ιδεολογικό επίπεδο και αυξάνει τους κλυδωνισμούς μέσα στους κόλπους της οικογένειας (έλλειψη διαλόγου και συγκρούσεις).

8. Ο αυξανόμενος αριθμός των διαζυγίων.

9. Η μείωση των γάμων ή οι πρώιμοι γάμοι.

10. Η προτίμηση συμβίωσης κυρίως από τους νέους ανθρώπους.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ:

Σε ατομικό επίπεδο:

1. Τραυματικές εμπειρίες (ασταθής πνευματική και ψυχολογική συγκρότηση).

2. Αδυναμία κοινωνικοποίησης.

3. Αδυναμία προσφοράς και δημιουργικής δράσης.

4. Αποξένωση – αντικοινωνική συμπεριφορά (ατομικισμός – αδιαφορία για τα «κοινά»).

5. Δημιουργία περιθωριακών ατόμων.

Σε κοινωνικό επίπεδο:

1. Η οικογένεια μεταβάλλεται σε νοσογόνο κύτταρο της κοινωνίας.

2. Επικρατεί κοινωνική ανισότητα. Εμφανίζονται φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας (βία, εγκληματικότητα, ναρκωτικά) και γενικά αποκλίνουσα συμπεριφορά.

3. Αποξένωση κοινωνικών σχέσεων – ενίσχυση ανταγωνιστικών σχέσεων, συγκρούσεις.

4. Αμφισβήτηση αξιών, κρίση θεσμών, επικράτηση ρευστότητας μέσα στην κοινωνία.

5. Υπογεννητικότητα. Τα ζευγάρια δεν μπορούν να αναλάβουν τις ευθύνες της ανατροφής ενός παιδιού, λόγω των οικονομικών δυσκολιών της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας.

ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ – ΛΥΣΕΙΣ:

1. Με τη βοήθεια της παιδείας είναι δυνατόν ν’ αντιμετωπιστούν τα φαινόμενα εκείνα που αποδυναμώνουν τους δεσμούς των μελών της οικογένειας (ευδαιμονιστική αντίληψη, καταναλωτικό πνεύμα, ατομικισμός, αντικοινωνικό πνεύμα).

2. Με την καλλιέργεια του διαλόγου.

3. Με την πληροφόρηση και ενημέρωση των γονιών για θέματα που αφορούν τη σωστή διαπαιδαγώγηση των παιδιών.

4. Με την καταπολέμηση του αυταρχισμού και την καλλιέργεια ενός κλίματος δημοκρατικής οικογενειακής ζωής.

5. Με την πληροφόρηση των νέων για τις οικογενειακές υποχρεώσεις, ώστε έτσι να μην προχωρούν απροετοίμαστοι προς το γάμο. Προς αυτή την κατεύθυνση μπορούν να συμβάλλουν η οικογένεια, το σχολείο και η πολιτεία.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

Η λεγόμενη σήμερα κρίση της οικογένειας είναι μια αλλαγή που συμβαδίζει με την κοινωνική αλλαγή. Η οικογένεια ως θεσμός θα επιζήσει, δεν πρόκειται να κλονιστεί. Θα αλλάξει μορφή και θα ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της σύγχρονης ζωής, όμως σίγουρα θα επιβιώσει σαν θεσμός. Και αυτό γιατί είναι αναντικατάστατη στον τομέα της αγωγής, στη συναισθηματική κάλυψη και την ηθική επένδυση των παιδιών. Άνθρωπος μεγαλωμένος σ’ ένα υγιές οικογενειακό περιβάλλον, σημαίνει άνθρωπος δίχως ανασφάλειες, επιθετικότητες, συμπλέγματα και απωθημένα. Εγγύηση για αυριανές υγιείς κοινωνίες.

---

[1] Θεσμός: κανόνας δικαίου που διαμορφώθηκε από παράδοση ή με κοινή συμφωνία. Κοινωνική κατάσταση που δημιουργεί δικαιώματα ή υποχρεώσεις. Κοινωνικός ή πολιτικός οργανισμός που αναγνωρίζεται από το νόμο.

Η ΚΡΙΣΗ ΣΤΟ ΘΕΣΜΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

«Ο πανάρχαιος στην ανθρώπινη ιστορία και θεμελιακός κοινωνικός θεσμός της οικογένειας, περνάει στους χρόνους μας μια βαθιά κρίση, που γίνεται ολοένα και πιο αισθητή όχι μόνο στις τεχνολογικά προχωρημένες χώρες του κόσμου, αλλά και στον τόπο μας, κατά κύριο λόγο στα μεγάλα αστικά κέντρα. Και η ευχή: να μη διαλυθεί η οικογένεια, τούτο το βασικό κύτταρο του κοινωνικού οργανισμού, που οδηγείται προς την αποσύνθεση από τις ισχυρές φυγόκεντρες δυνάμεις που ενεργούν απάνω του, γιατί οι συνέπειες αυτού του αφανισμού θα είναι για το γένος μας ολέθριες». (Ε. Παπανούτσος)

1. Ποια τα χαρακτηριστικά της οικογένειας στην αστική – βιομηχανική κοινωνία;

2. Ποια νομίζετε ότι είναι η σημασία και η προσφορά του οικογενειακού θεσμού;

3. Πως προετοιμάστηκε και τελικά κορυφώθηκε η κρίση που απειλεί να διαλύσει την οικογένεια, με τη μορφή που την γνωρίζουμε σήμερα;

4. Ποιοι παράγοντες θα μπορούσαν να αμβλύνουν την κρίση που διέρχεται ο θεσμός αυτός;

Πρόλογος:

Η ανθρώπινη οικογένεια αποτελεί το στοιχειωδέστερο, σταθερό και πλέον αναλλοίωτο σχηματισμό κοινωνικής οργάνωσης, που εξυπηρετεί τις βασικές ανάγκες του ατόμου, ενώ συγχρόνως αναπαράγει το κοινωνικό σύνολο με τη δημιουργία νέων μελών. Ωστόσο τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μια χαλάρωση του θεσμού αυτού που γίνεται ολοένα πιο αισθητή στους κόλπους της Ελληνικής κοινωνίας. Η χαλάρωση, η κρίση αυτή μορφοποιείται με τα αναρίθμητα διαζύγια, με την αύξηση περιπτώσεων εγκατάλειψης της οικογενειακής στέγης, με την άμβλυνση των οικογενειακών και των συγγενικών δεσμών, με τη μείωση του αριθμού των νέων οικογενειών.

Ιστορική αναδρομή:

Αρχική μορφή της οικογένειας ήταν η μητριαρχική, όπου η σχέση στα πλαίσια της ήταν διπολική, επειδή αγνοούνταν η πατρική γενετική καταβολή του παιδιού. Αντικαθίσταται από την πατριαρχική, όπου ο άντρας ανέλαβε συγκεκριμένα καθήκοντα, όπως το βιοπορισμό, την προστασία από εξωγενείς κινδύνους και τη διαχείριση της περιουσίας. Σήμερα, η οικογένεια χαρακτηρίζεται ως πυρηνική, όπου η εξουσία μετατίθεται και στους δύο συζύγους και το κεντρικό πρόσωπο είναι το παιδί, που άλλοτε αποτελούσε παραγωγική δύναμη.

1. Ποια τα χαρακτηριστικά της οικογένειας στην αστική – βιομηχανική κοινωνία;

Οι μεταβολές που επήλθαν στο θεσμό της οικογένειας στους τελευταίους δύο ή τρεις αιώνες ήταν πολλές και ποικίλες σε περιεχόμενο. Οι κυριότεροι συντελεστές των μεταβολών αυτών ήταν η άνοδος της αστικής τάξης και οι κοινωνικές συνθήκες που αναπτύχθηκαν στις βιομηχανικές πόλεις στη σύγχρονη κοινωνία.

Αρχικά η οικογένεια περιορίστηκε στο ρόλο της παραγωγικής μονάδας. Έχασε ένα μεγάλο μερίδιο ευθύνης στην κοινωνικοποίηση και αγωγή των νεαρών μελών της και στην προστασία αυτών. Η πολυπλοκότητα της νέας πραγματικότητας συντείνει στην αποδέσμευση και αυτονόμηση διάφορων λειτουργιών της οικογένειας και στην αντικατάστασή τους από νέους εξειδικευμένους θεσμούς.

Σημαντική αλλαγή είναι η μετάβαση από τη δημοσιότητα της οικογενειακής ζωής στην ιδιωτικότητα του οικογενειακού χώρου. Από τον 18ο αιώνα γίνεται ολοένα και πιο εμφανής η αποσύνδεση του ιδιωτικού από το δημόσιο χώρο. Μία από τις χαρακτηριστικότερες εκδηλώσεις της νέας αυτής αντίληψης είναι η αναγωγή του οικογενειακού ασύλου σε ατομικό δικαίωμα και σε συνταγματικά κατοχυρωμένη ατομική ελευθερία.

Την ίδια περίπου εποχή εμφανίζεται μια νέα αντίληψη για το παιδί και την παιδική ηλικία. Οι αστοί ανακαλύπτουν την παιδικότητα. Η νέα αντίληψη αντιμετωπίζει την παιδική ηλικία ως περίοδο σωματικής, πνευματικής και ηθικής προπαρασκευής. Η οικογένεια και οι γονείς γίνονται φορείς επιφορτισμένοι με την επιμέλεια και την ανατροφή των τέκνων. Έτσι αποκόβεται η παιδική ηλικία από το ενεργό κοινωνικό χώρο και παρατείνεται η εξάρτηση των τέκνων από τη γονεϊκή οικογένεια. Απαγορεύτηκε η παιδική εργασία και η εκπαίδευση κατέστη από κοινωνικό προνόμιο σε ατομικό δικαίωμα και εξασφαλίστηκε με την ανακήρυξή της σε υποχρέωση των γονέων και του κράτους.

Επίσης η μετατόπιση των αγροτικών μαζών προς τις πόλεις, καθώς και η εξατομίκευση και εμπορευματοποίηση της εργασίας οδήγησαν στην εξασθένηση της εκτεταμένης οικογένειας που χαρακτήριζε την αγροτική κοινωνία και συνέβαλε στην εμφάνιση της πυρηνικής οικογένειας.

Σήμερα η οικογένεια θεμελιώνεται στους συναισθηματικούς δεσμούς των συζύγων και όχι στο θεσμό του συνοικεσίου ή της προίκας που ίσχυαν σε παλιότερες εποχές. Έτσι έχει διαδοθεί η ατομική επιλογή των συζύγων από τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους.

Βασική μεταβολή αποτελεί η αποδέσμευση της γενετήσιας σχέσης από την μητρότητα, χάρη στα σύγχρονα μέσα αντισύλληψης και ελέγχου των γεννήσεων. Έτσι είναι δυνατόν να ελεγχθεί η αναπαραγωγή του ζευγαριού, απελευθερώνονται οι προσωπικές τους σχέσεις και τονώνεται ο συναισθηματικός τους δεσμός.

Επιπλέον παρατηρείται μια έντονη δημογραφική μετάπτωση που οφείλεται στην μείωση του αριθμού των παιδιών που αποκτά μια οικογένεια, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της και ιδιαίτερα κατά τα πρώτα χρόνια του γάμου. Η γυναίκα έχει αποκτήσει και άλλους ρόλους εκτός από αυτόν της συζύγου και της μητέρας. Έχει εισέλθει στην αγορά εργασίας, στοιχείο που συχνά την κωλύει στην απόκτηση τέκνων, στην τεκνοποιία. Άλλωστε η είσοδός της αυτή στην αγορά εργασίας συνέβαλε στην υιοθέτηση ποικίλων ρόλων και από τον άντρα μέσα στην οικογένεια, ο οποίος πλέον ασχολείται περισσότερο με τις οικιακές εργασίες και την ανατροφή των παιδιών.

2. Ποια νομίζετε ότι είναι η σημασία και η προσφορά του οικογενειακού θεσμού;

Προχωρώντας στην ανάλυση του θέματός μας καθίσταται αναγκαίο να προσδιορίσουμε την προσφορά της οικογένειας στην υγιή ψυχοσωματική ανάπτυξη του παιδιού. Εξασφαλίζει τη βιολογική ανανέωση της κοινωνίας και του ανθρώπινου είδους. Η οικογενειακή στέγη προφυλάσσει τον άνθρωπο από τις φυσικές αντιξοότητες και επιτυγχάνει την ομαλή βιολογική του ανάπτυξη.

Παράλληλα εξασφαλίζει τους συναισθηματικούς παράγοντες που είναι υπεύθυνοι για την ομαλή ψυχολογική ωρίμανση του ατόμου, την αγάπη, τη στοργή, τη θαλπωρή. Η οικογένεια γίνεται το προπύργιο της συναισθηματικής και ψυχολογικής ασφάλειας για το παιδί, το καταφύγιό του σε κάθε δύσκολη στιγμή της ζωής του.

Η οικογένεια αποτελεί τον πρώτο και βασικότερο φορέα κοινωνικοποίησης. Στο οικογενειακό περιβάλλον το άτομο διδάσκεται τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς. Μαθαίνει τα όρια της ελευθερίας του και αποκτά βασικές αρχές και αξίες για την διαμόρφωση της προσωπικότητας και του ήθους του. Έτσι εμπεδώνει κοινωνικές και ηθικές αξίες, όπως αλληλεγγύη, συνεργασία, θάρρος, αποφασιστικότητα, ανιδιοτέλεια.

Επίσης μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον το άτομο διδάσκεται τη γλώσσα, που αποτελεί όργανο επικοινωνίας αλλά και μέσο απόκτησης γνώσεων. Η οικογένεια έτσι συμβάλει αποφασιστικά στην πνευματική ολοκλήρωση και ανάπτυξη του ατόμου, από τα πρώτα κιόλας στάδια της εξέλιξής του.

Είναι αξιοσημείωτο πως μέσα στον οικογενειακό χώρο το άτομο καλλιεργεί την εθνική του συνείδηση, αποκτά την εθνική του ταυτότητα και αρχίζει να συνειδητοποιεί το ρόλο του, ως ενεργό μέλος ενός κράτους, τις ευθύνες και τις  υποχρεώσεις του απέναντι στην πατρίδα και το έθνος του. Άλλωστε αποκτά τις πρώτες του και καθοριστικές πολιτικές πεποιθήσεις, που θα συμβάλλουν στην πολιτικοποίησή του, στην ανάπτυξη του πολιτικού ενστίκτου και των ιδεών του.

 

Μέσα από την οικογένεια το άτομο επιλέγει την επαγγελματική του κατεύθυνση. Λαμβάνει τις πρώτες κατευθυντήριες γραμμές για την επιλογή του επαγγέλματός του. Άλλωστε η οικογένεια συχνά επηρεάζει τα νέα μέλη της καθοριστικά για την επαγγελματική κατεύθυνσή τους, συμβάλλοντας κάποτε στη δυστυχία τους, όταν η επιλογή αυτή γίνει καταναγκαστικά. Έτσι γίνεται φανερή η αξία της συμβολής της στον συγκεκριμένο αυτό τομέα της ζωής των νέων μελών της.

3. Πως προετοιμάστηκε και τελικά κορυφώθηκε η κρίση που απειλεί να διαλύσει την οικογένεια, με τη μορφή που την γνωρίζουμε σήμερα;

Εμβαθύνοντας στην ανάλυση του θέματός μας επισημαίνουμε την έντονη και οξεία κρίση που διέρχεται στη σύγχρονη εποχή ο θεσμός της οικογένειας. Η ανάπτυξη του κινήματος του φεμινισμού και η χειραφέτηση της γυναίκας συνέτειναν στην όξυνση της κρίσης αυτής. Η οικογένεια με τη λειτουργία της ενσάρκωνε ανδροκρατικές αντιλήψεις, οι οποίες απορρίπτονται από τις σύγχρονες γυναίκες, που απορρίπτουν την οικογένεια ως δεσμευτικό για την πνευματική και επαγγελματική εξέλιξή τους χώρο.

Επιπρόσθετα ο εντατικός ρυθμός ζωής του σύγχρονου ανθρώπου, τον αποξενώνει από τον συνάνθρωπο και τον ίδιο του τον εαυτό, του δημιουργεί άγχος. Τα μέλη της οικογένειας δεν έχουν πλέον χρόνο να συνομιλήσουν. Ο διάλογος αποκλείεται από τη ζωή τους. Έτσι χαλαρώνουν οι συναισθηματικοί δεσμοί που τους ένωναν και που τους κρατούσαν συνδεδεμένους.

Η σύγχρονη οικογένεια έχει χάσει πολλούς από τους παραδοσιακούς ρόλους της. Η ψυχαγωγία που αποτελούσε βασική ευθύνη της οικογένειας έχει γίνει αντικείμενο καταναλωτικό και τελείται εκτός της οικογενειακής εστίας. Η παιδεία και η εκπαίδευση του παιδιού δεν είναι ευθύνη πια της οικογένειας, αλλά του κράτους. Έτσι η οικογένεια χάνει ένα μεγάλο μέρος της ζωτικότητας και της αξίας της.

Επιπλέον η έξοδος της γυναίκας στην παραγωγή και η απόκτηση της οικονομικής ανεξαρτησίας της, την οδήγησαν στην λαθεμένη αντιμετώπιση του ρόλου της μέσα στην οικογένεια και την ώθησαν στη σύγκρουση και συχνά την απόρριψη του ρόλου της μητρότητας. Τα θεμέλια της παλιάς ανδροκρατούμενης κοινωνίας κλυδωνίζονται επικίνδυνα και συχνά στην προσπάθειά τους να διατηρηθούν οδηγούν την οικογένεια στη διάλυση, αφού δεν υπάρχει αλληλοκατανόηση στα πλαίσιά της.

Η οικονομική κρίση, η ανεργία, το φτωχό βιοτικό επίπεδο απομακρύνουν τους νέους από την ιδέα δημιουργίας οικογένειας και διαιώνισης του είδους τους. Τα διαζύγια, ο αυξημένος αριθμός αμβλώσεων επιβεβαιώνουν την αναποφασιστικότητα των νέων ανθρώπων και αποτελούν τη θλιβερή απόδειξη της κρίσης που διέρχεται σήμερα η οικογένεια.

4. Ποιοι παράγοντες θα μπορούσαν να αμβλύνουν την κρίση που διέρχεται ο θεσμός αυτός;

Μοναδικό μέσο για την εύρεση λύσεων και τη γεφύρωση του χάσματος των μελών μιας οικογένειας θα πρέπει να είναι ο διάλογος, η ειλικρινής αντιμετώπιση του άλλου με κοινό στόχο την ομαλή διαβίωση. Ο απρόσκοπτος, ανιδιοτελής, αφανάτιστος διάλογος θα γεφυρώσει το χάσμα που δημιουργείται ανάμεσα στις αντίπαλες πλευρές.

Όλα τα μέλη της οικογένειας θα πρέπει να επιδείξουν αμοιβαία υποχωρητικότητα, δείγματα συμβιβασμού, ώστε να αντεπεξέλθουν στους πολλαπλούς ρόλους τους με επιτυχία, αβίαστα και με τη μικρότερη κατά το δυνατόν ψυχική καταπόνηση.

Αναγκαία προϋπόθεση για έναν επιτυχημένο γάμο είναι η συνειδητοποίηση των μελών του πως ο ύψιστος ρόλος τους είναι ο παιδαγωγικός, ο ρόλος τους ως γονείς. Γι’ αυτό οφείλουν να επιδείξουν ωριμότητα και ψυχική δύναμη ώστε να τον φέρουν εις πέρας.

Επίλογος:

Συμπερασματικά καταλήγουμε στη διαπίστωση πως ο θεσμός της οικογένειας θέτει τα θεμέλια για την ομαλή συμβίωση μέσα στην κοινωνία, για την ανάπτυξη ατόμων υγιών ψυχικά και πνευματικά, για την επαγγελματική καταξίωση των νέων ανθρώπων. Γι’ αυτό είναι ανάγκη όλοι να κατανοήσουμε την αξία του και την υποχρέωσή μας να συμβάλουμε με κάθε τρόπο στην διαιώνισή του.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΜΕ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Τα λάθη των παιδιών

«Οικογένεια, εργασία και σύγκρουση»