ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΑΡΕΥΞΕΙΝΙΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟ 19^ο ΚΑΙ 20^ο ΑΙΩΝΑ

ΠΗΓΕΣ

ΠΗΓΗ 1

Οι δοκιμασίες του ελληνισμού του Πόντου στα χρόνια του Α' Παγκόσμιου πολέμου

     «Την 15ην Απριλίου, οι κάτοικοι των δέκα εξ χωρίων της περιφερείας της Μονής Βα­ζελώνος, άπαντες Έλληνες λαβόντες διαταγή ν των τουρκικών στρατιωτικών αρχών, ναφύγωσιν εις το εσωτερικόν της Αργυρουπόλεως και φοβηθέντες, μη έμελλον, καθ' οδόν, να σφαγώσιν, ον τρόπον είδον σφαγέντας τους Αρμενίους, εγκατέλιπον τας κα­τοικίας των, και εισήλθον εις τα δάση, ελπίζοντες να σωθώσιν, εκ ταχείας τινός προε­λάσεως του ρωσικού στρατού. Εκ τούτων, εις εξακισχιλίους ανερχομένων, 650 κατέφυ­γαν εις την Μονήν Βαζελώνος, εν η προϋπήρχον και άλλοι 130 εκ Τραπεζούντος πρό­σφυγες, 1.200 εισήλθον εις εν μέγα σπήλαιον του χωρίου Κουνάκα, και οι λοιποί διε­σκορπίσθησαν εις τα ανά δάση σπήλαια και τας διαφόρους κρύπτας. Άπασαι αι οικίαι των χωρίων τούτων μετά την έξοδον των ενοίκων ελεηλατήθησαν και αl περιούσιοιδιηρπάγησαν υπό του τουρκικού στρατού, και των Τούρκων κατοίκων των προς δυ­σμάς κειμένων τουρκικών χωρίων...

  Οι εν των σπηλαίω Κουνάκας κρυβέντες, αναγκασθέντες εκ πείνης, μετά συvθηκολόγησιν παρεδόθησαν. Εκ τούτων, είκοσι εξ γυναίκες και νεανίδες, διερχόμεναι την επίτου ποταμού, παρά το χωρίον των, γέφυραν, ίνα αποφύγωσιν τας, ας εφοβούντο, ατι­μίας έρριψαν εαυτάς εις το ρεύμα, και παρά τας προσπάθειας των άλλων, προς σωτη­ρίαν των, επνίγησαν».

Α.Υ.Ε., Αθήνα 1917, Ανθελληνικοί εν Τουρκία διωγμοί, αρ. πρωτ. 9067, Πετρούπολη (30.8.'916)

ΠΗΓΗ 2

   «Διαρκούντος του Ευρωπαϊκού πολέμου υπερτριακόσιαι χιλιάδες Έλληνες του Πόντου εξεβλήθησαν εκ των εστιών αυτών και εξετοπίσθησαν εις τα ενδότερα της Μικράς Ασίας, εν μέσω βαρυτάτου χειμώνος, δίχα τροφής και οδοιπορικών εφοδίων θύματα των ορέξεων των απαγωγέων, στρατιωτών και τσετέδων.

 Εκ του ολικού ελληνικού πληθυσμού διακόσιοι τριάκοντα τρεις χιλιάδες εύρον τον θάνατον εν τω στρατώ, εν τοις απαισίοις εργατικοίς τάγμασι, εν ταις εξορίαις, ανά τα όρη, τους ποταμούς, τας χαράδρας, τας ερημίας, εκ πείνης, εκ Ψύχους, εκ κακουχιών, εν μαχαίρα και ξίφει και αγχόνη και διά παντοίων άλλων μέσων».

Α.ν.Ε., Κ.ν., ν.Α.Κ., 1922/ΑΙ4α, αρ. πρωτ. 1320, Κωνσταντινούπολη (1.3.1922)

Με βάση τα παραθέματα κα τις ιστορικές σας γνώσεις να αναφερθείτε στις δοκιμασίες του ποντιακού ελληνισμού στα χρόνια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου

📖📖📖📖📖

ΠΗΓΗ 1

    Η κοινοτική ζωή των Ελλήνων του Πόντου

«Έκτακτα πάλι έξοδα ήτανε τα βοηθήματα που δίνανε στους φτωχούς, χρέη των ορφανών που πληρώνανε, και μερικές υποτροφίες που δίνανε από καιρό σε νέους της πόλης τους. Από το κοινοτικό ταμείο συντηρούνταν και διατηρούνταν το σχολείο και η εκκλησία, κι ακόμα, στις μεγάλες ανάγκες του πληθυσμού της Τρίπολης -όπως, να πούμε. σαν ζητού­σαν ξαφνικά οι Τούρκοι αντισήκωμα (σημ. έκτακτος φόρος).- κοινοτικό ταμείο δάνειζε εκείνους που είχαν ανάγκη. Έτσι, στον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο, η κοινότητα έδωσε σε όλους χρήματα, γιατί είχανε κλείσει τα ταμεία, οι τράπεζες και οι άλλες εταιρείες. Επειδή μάλιστα έτυχε να μην υπάρχουνε ρευστά χρήματα στα χέρια του Μαυρίδη, που ήταν ο ταμίας της κοινότητας, τον υποχρέωσαν να δανειστεί προσωπικά για να διευκολυνθεί ο πλη­θυσμός».

Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ, Η Τρίπολη του Πόντου, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1991, σ. 72-73

Ποια προβλήματα των κατοίκων αντιμετώπιζαν οι κοινοτικές αρχές των Ελλήνων του Πόντου;
                                                                  
                                                                📖📖📖📖📖

ΠΗΓΗ

Οι Έλληνες του Πόντου την περίοδο 1914-1923

Μαρτυρία του Κυριάκου Κουκουλήθρα από την κωμόπολη της Λαμψάκου. Η Λάμψακος ήταν μια κωμόπολη στην περιοχή του Πόντου. Πριν από το 1922 είχε 2.000 κατοίκους, από τους οποίους 800 Έλληνες.

«Το 1914 έγινε ο πρώτος Διωγμός. Ήρθε τότε διαταγή ν' αδειάσουν τα παράλια από τον ελ­ληνικό τους πληθυσμό. Τέτοια συμβουλή έδωσαν οι Γερμανοί διοργανωτές στους Τούρκους.    

Επί Αβδούλ Χαμήτ ζούσαμε καλά με τους Τούρκους.

Σαν αρνιά ήτανε. Αυτοί οι Νεό­τουρκοι και οι Γερμανοί προστάτες τους φανάτισαν τον τουρκικό λαό.

Ένα διάστημα. Τούρκοι Τσέτες από τα γύρω χωριά γύριζαν τη νύχτα στην ελληνική συ­νοικία και πυροβολούσαν,

 για να τρομοκρατήσουν τον κόσμο. Σκότωσαν μάλιστα και δυο ­τρεις τσομπαναραίους δικούς μας.

Απελπίστηκε ο κόσμος. Πήγαν οι προύχοντες μας στον καϊμακάμη και του είπαν:

- Τι θα γίνει, μπέη, αυτή η κατάσταση;

- Να φύγετε, να σηκωθείτε να φύγετε. απάντησε. [...]

Από την Ελλάδα γυρίσαμε το 1919. Ιούνιο μήνα. Οι άλλοι που ήταν εξορία γύρισαν νω­ρίτερα, αλλά αποδεκατισμένοι πέθαναν πολλοί εκεί που τους είχανε στείλει.

Ήρθαν οι Εγγλέζοι στη Λάμψακο σαν στρατός κατοχής. Έμειναν ένα διάστημα και έφυγαν πήγαν στο Τσανάκκαλε. Μετά τους αντικατέστησε ελληνικός στρατός. Μετά έφυ­γε και ο ελληνικός στρατός. Αυτό έγινε προτού ακόμα καταρρεύσει το Μέτωπο.

Στις αρχές του 1921 βάλανε οι Τούρκοι φωτιά. Κάηκε όλη η ελληνική συνοικία της Λαμψά­κου. Ο κόσμος έμενε σε αποθήκες στην παραλία. Μόνο εκεί σώθηκαν λίγα κτίρια. Τον Σεπτέμ­βριο του 1922 κάποιοι δικοί μας πήγαν στον Εγγλέζο διοικητή στο Τσανάκκαλε και του είπανε:

- Τι θα γίνει; Καίγεται η Μπίγα, θα μας αφήσετε έτσι απροστάτευτους;

Απαντάει ο Εγγλέζος:

   - Μη φοβάστε, δε θα σας αφήσουμε. Περιμένετε ως το πρωί. Θα έρθουν δύο αντιτορπιλικά και ένα υπερντέντροτ -θωρηκτό- να σας πάρουν.

          Όπως είπαν. έγινε. Πολλά πρωί χαράματα. ήρθαν τα εγγλέζικα πολεμικά. Τα κανόνια τους ήτανε στραμμένα στη Λάμψακο, έτοιμα να χτυπήσουν τους Τούρκους.

Ο Εγγλέζος ναύαρχος βρήκε τον καϊμακάμη και του λέει:

- Προσέξτε, μια μύτη ελληνική ν' ανοίξει, θα σας κάψω όλους!

Οι Τσέτες ήταν έτοιμοι πάνω στον τουρκομαχαλά. Πού να τολμήσουν όμως να μας πειράξουν!

Αρχίσαμε να μπαίνουμε στα επιταγμένα καΐκια. Κάτι καλοί Τούρκοι μας λέγανε να μείνουμε. Μερικοί, μάλιστα, απ' αυτούς συγκινηθήκανε και δάκρυσαν. Εμείς, όμως, κοιτάζα­με να φύγουμε μιαν ώρα νωρίτερα».

Τα Nέa, ..Μικρασιατική καταστροφή» (10/0/2005)

Ποιες ήταν οι σχέσεις Ελλήνων και Τούρκων στην περιοχή του Πόντου μέχρι τα χρόνια του Α Παγκόσμιου πολέμου; Να περιγράψετε τις δοκιμασίες των κατοίκων της Λαμψάκου στα χρόνια του Α Παγκόσμιου πολέμου.

                                                                  📖📖📖📖📖

ΠΗΓΗ

Οι διωγμοί των Ελλήνων του Πόντου «Εμάς Τούρκος μας βοήθησε να σωθούμε»(Μαρτυρία)

Οι Τούρκοι ήτανε φίλοι μας και μέχρι το τέλος μείνανε φίλοι μας. Το κάψιμο και οι δολοφονίες και τα σφαξίματα και όλη τη συφορά δεν την κάνανε οι Τούρκοι οι δικοί μας, οι γειτόνοι και οι φίλοι μας. Αυτά όλα τα έκανε ο Κεμάλ και οι άνθρωποι οι δικοί του. Ο Τοπάλ Οσμάν, που μας ρήμαξε εμάς, πρωτοπαλίκαρο δικό του ήτανε.

Άμα λέω φίλος ήτανε ο Τούρκος, έχω απόδειξη. Εμάς, όταν ήρθε το χαμπέρι πως θα μας σφάξουνε στο χωριό μας και να φύγουμε άρον άρον, Τούρκος μας βοήθησε να σωθούμε. Τούρκος έφερε την ειδοποίηση και ο ίδιος Τούρκος ήρθε μαζί μας μέχρι το δάσος, που πή­γαμε, για να μας φυλάξει, να σιγουρευτεί πως είμαστε κρυμμένοι και ύστερα να φύγει.

Και στο βουνό που ήμαστε έρχονταν νύχτες, κρυφά, με το φόβο να τους καταλάβου­νε οι δικοί τους και να κινδυνέψει η ζωή τους, και μας φέρνανε μες στα τσουβάλια ψωμιά και αλεύρια και ό,τι βρίσκανε για να φάμε. Χριστιανοί δε μας κοιτάξανε έτσι. Στην Ελλάδα, όταν ήρθαμε, μας βλέπανε χωρίς σπίτι, χωρίς ρούχο, και κλείνανε τις πόρτες των σπιτιών τους κι ούτε ένα ποτήρι νερό δε δίνανε.

Οι αντάρτες δίνανε μάχες στα βουνά με τον τούρκικο στρατό. Όλοι οι άντρες είχαμε όπλα. Πάλι από τους Τούρκους τα αγοράσαμε. Μας φέρνανε τη νύχτα, κρυφά, τσουβάλια με σφαίρες. Με πληρωμή, βέβαια, αλλά και με κίνδυνο δικό τους, αν τους πιάνανε.

Η περιοχή, που ήτανε συγκεντρωμένο το αντάρτικο, λεγόταν Τσοπουδερεσί. Εκεί έγι­ναν οι περισσότερες μάχες των ανταρτών με τον τούρκικο στρατό

Στα δύο χρόνια επάνω, 1922, ήρθε η είδηση πως έγινε συμφωνία, να φύγουμε στην Ελλάδα.

'Ήρθαμε στη Νέα Σαμψούντα πρώτα, κι από κει Νέα Σινώπη, κάναμε πάλι χωράφι, σιγά σιγά ξεχάσαμε το κακό κι αρχίσαμε πάλι το δρόμο. «'Ο ,τι γράφει το κατάστιχο του Θεού, έτσι γίνεται».

(Ελένη Γαζή, Μάιος 1968)

Πώς αντιμετώπισαν σύμφωνα με τη μαρτυρία οι απλοί Τούρκοι πολίτες τις δοκιμασίες των Ελλήνων κατοίκων;