Δημοκρατία

Δημοκρατία: Το πολίτευμα κατά το οποίο ο λαός κυβερνά με άμεσο ή έμμε¬σο τρόπο.

Σημασία της δημοκρατίας
* Προστατεύει τον πολίτη από την αυθαιρεσία των συνανθρώπων του αλ¬λά και των ιθυνόντων. Αισθάνεται ασφάλεια και αποβάλλει το άγχος και την αβεβαιότητα.
* Επιλύονται ειρηνικά οι διαφορές, επειδή επικρατεί διάλογος και το άτο¬μο έχει εμπιστοσύνη στους ισχύοντες θεσμούς.
* Οι θεσμοί είναι αταξικοί και αποβλέπουν στην πρόοδο του κοινωνικού συνόλου. Είναι θεσπισμένοι από δημοκρατικά εκλεγμένο κοινοβούλιο.
* Επικρατεί αξιοκρατία και δίνεται η δυνατότητα στο άτομο να αξιοποιεί τις ικανότητες και τις κλίσεις του.
* Υπάρχει ελεύθερη παιδεία, η οποία συμβάλλει στην πολύπλευρη ανάπτυ¬ξη της προσωπικότητας.
* Προάγονται οι Επιστήμες, ευδοκιμούν οι Τέχνες και, γενικότερα, ο πολι¬τισμός.
* Καθιστά το άτομο ηθική προσωπικότητα, γιατί με τους θεσμούς που ισχύουν σε μια ευνομούμενη δημοκρατική πολιτεία, οδηγείται στην αποβολή των παθών και στην αντιμετώπιση του συνανθρώπου στη σωστή του διάσταση.
* Συντελεί στο να γίνονται τα άτομα υπεύθυνα, συνεπή, διαλλακτικά και συνεργάσιμα. Αποτέλεσμα η γρηγορότερη και ασφαλέστερη επίλυση των κοι¬νωνικών προβλημάτων.
* Οι άνθρωποι διαμορφώνουν κοινωνική συνείδηση, κατανοούν την ανα¬γκαιότητα της δημοκρατικής κοινωνίας, με συνέπεια να προωθείται το κοινωνι¬κό συμφέρον έναντι του ατομικού. Η στάση αυτή των πολιτών δίνει τη δυνατό¬τητα στην πολιτεία ν' ασκήσει την κοινωνική της πρόνοια, που είναι από τα βα¬σικότερα συστατικά της δημοκρατίας.
* Το άτομο απρόσκοπτα λαβαίνει μέρος στο κοινωνικό «γίγνεσθαι» και αι¬σθάνεται ότι είναι κοινωνικός εργάτης. Πετυχαίνει την κοινωνική αποδοχή του και την κοινωνική αναγνώριση, με αποτέλεσμα να αποκτά νόημα και σκοπό η ύπαρξη τοι\ να αισθάνεται ικανοποιημένο για τις πράξεις του και να νιώθει ευ¬τυχισμένο. Ο άνθρωπος, εξάλλου, «αποκτά διαστάσεις από το δόσιμο του».
* Σε μια ευνομούμενη πολιτεία ευνοείται η ανάπτυξη των ορθών διαπροσωπικών σχέσεων ,γιατί εκλείπει η καχυποψία και το άτομο δημιουργεί δεσμούς φιλίας και άλλες κοινωνικές σχέσεις.
* Πετυχαίνεται η οικονομική ανάπτυξη, κυρίως εξαιτίας του ήπιου κλίμα¬τος και της γαλήνης, που επικρατεί στο κοινωνικό σύνολο.
* Όλες οι πιο πάνω προσφορές της δημοκρατίας συμβάλλουν στην ολοκλή¬ρωση της προσωπικότητας των ατόμων και στην καταξίωση τους.

Προϋποθέσεις για την ύπαρξη δημοκρατίας
* Παιδεία. Να καλλιεργεί το άτομο πολύπλευρα και να το μαθαίνει να κρί¬να, να συγκρίνει και να οδηγείται σε ορθές επιλογές.
* Κομματικός πλουραλισμός, για να εκφράζονται όλες οι τάσεις του λαού.
* Ελεύθερη πληροφόρηση: τύπος, ραδιόφωνο, τηλεόραση......
* Ελεύθερες εκλογές. Η λαϊκή βούληση να εκφράζεται ελεύθερα, χωρίς βία και νοθεία.
* Αποβολή φανατισμού, δογματισμού και αντιπαλότητας. Μέσα από γόνι¬μο διάλογο να οδηγούνται οι ηγεσίες σε θέσπιση κανόνων δικαίου..
+ Αποφυγή των υπερβολών, γιατί η δημοκρατία είναι το πολίτευμα του μέ¬τρου,
* Σεβασμός στους θεσμούς, που θεσπίστηκαν από δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις.
* Ο πολίτης να είναι ενεργός και να θεωρεί υποχρέωση του τη συμμετοχή «την επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων.
* Κοινωνική συνείδηση. Το ατομικό συμφέρον να μην υποσκελίζει το κοι¬νωνικό,
* πολίτης να είναι πολιτικοποιημένος και όχι κομματικά υποδουλωμένος
Να μη συντάσσεται σε κόμματα, αλλά να διατηρεί ελεύθερη σκέψη, γιατί η δημοκρατία δε δομείται με άβουλους οπαδούς και φερέφωνα των επιτηδείων.
♦Να μην υπάρχουν κραυγαλέες διαφορές στην κατανομή του πλούτου. Οι φορολογικές επιβαρύνσεις να είναι δίκαια κατανεμημένες.


Σήμερα επικρατεί δημοκρατία στον κόσμο;
Λεν μπορούμε να ισχυριστούμε πως η δημοκρατία σήμερα βρίσκεται στην καλύτερη ώρα της και τούτο γιατί:
* Σε πολλές χώρες του κόσμου επικρατούν ολοκληρωτικά καθεστώτα, με αποτέλεσμα την καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
* Τα οικονομικά συμφέροντα, προωθούν στην ηγεσία πολλών χωρών αδί¬στακτους και καιροσκόπους δημαγωγούς, με αποτέλεσμα να έχουμε επίφαση δημοκρατικού πολιτεύματος. Η δημοκρατία υπολειτουργεί, επικρατεί καταπίεση και ανελευθερία λόγου.
* Τα άτομα δε συμμετέχουν στα κοινά, αποστασιοποιούνται και ιδιωτεύουν.

• Ο τεχνολογικός πολιτισμός αποπροσανατολίζει το άτομο. Ειδικότερα τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με τη δυνατότητα που έχουν να πετυχαίνουν την «πλύση εγκεφάλου» μετατρέπουν, πολλές φορές, το λαό σε «μάζα », που μονα¬δικό λόγο ύπαρξης της έχει την κατανάλωση όλο και περισσότερων υλικών αγα¬θών.
• Ο διοικητικός συγκεντρωτισμός και η γραφειοκρατία αποτελούν ανα¬σταλτικούς παράγοντες για την ύπαρξη δημοκρατικού πολιτεύματος.

Υποχρεώσεις του πολίτη απέναντι στη δημοκρατία
• Εγρήγορση για την υπεράσπιση των πολιτικών ελευθεριών και ατομικών δικαιωμάτων.
• Ενεργή συμμετοχή στα κοινά. Αποφυγή της παθητικότητας, αποστα¬σιοποίησης και ιδιώτευσης.
• Καλλιέργεια του διαλόγου και κατά συνέπεια απόρριψη του φανατισμού, του δογματισμού και της προκατάληψης. Συναινετικές διαδικασίες για την προ¬ώθηση των πολιτικό - κοινωνικών θεσμών, γιατί η δημοκρατία είναι πολίτευμα συλλογικής ευθύνης Συνειδητοποίηση των λόγων του Μακρυγιάννη: «είμαστε στο εμείς και όχι στο εγώ ».
• Καθένας πολίτης ν' αποτελεί πρότυπο καθημερινής ορθής κοινωνικής συμπεριφοράς. Να είναι συνεπής στα καθήκοντα και στις υποχρεώσεις του.
• Να σέβεται το Σύνταγμα και τους νόμους που απορρέουν απ' αυτό.
• Να μη δέχεται εύκολα την προπαγάνδα και τις δημαγωγικές υποσχέσεις.
• Να προστατεύει τη δημοκρατία από τους καταχραστές της.
• Να επιλέγει αξιοκρατικά τους εκπροσώπους του.
• Να προωθεί πρώτα το κοινωνικό συμφέρον και ύστερα το ατομικό.
Απόψεις για το άτομο και τη δημοκρατία
— «Το δημοκρατικόν κοινοβουλευτικόν πολίτευμα έχει απέναντι όλων των άλλων πολιτευμάτων ένα και μοναδικόν πλεονέκτημα: είναι το ολιγότερον ανήθικον από όλα».
(Ελευθέριος Βενιζέλος).
— «... Η Δημοκρατία δοκιμάζεται σκληρά στην εποχή μας. Δοκιμάζεται άλ¬λοτε από κατάχρηση της εξουσίας και άλλοτε από την κατάχρηση της ελευθε¬ρίας. Και πέραν αυτών υπονομεύεται από το πνεύμα τον ευδαιμονισμού, που κυριαρχεί στην καταναλωτική κοινωνία μας».
(Κ. Καραμανλής)
— «Μάχη για τη δημοκρατία είναι μάχη για την ανθρωπιά».
(Σ. Καργάκος)
— «Τον μηδέν τώνδε (των πολιτικών) μετέχοντα ουκ άπράγμονα, άλλ' άχρεϊον νομίζομεν». (= Αυτόν που δεν παίρνει καθόλου μέρος στις πολιτικές

ΘΕΜΑ: ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Αναμφισβήτητα το δημοκρατικό πολίτευμα αποτελεί τον ιδανικό τρόπο διακυβέρνησης των λαών και αποβλέπει στην ολοκλήρωση του ανθρώπου, καθώς και στην προώθηση του πολιτισμού του.
Πιστεύετε ότι στην εποχή μας επικρατεί στους λαούς ή ότι αποτελεί ιδανικό για πολλές κοινωνίες;
Κάτω από ποιες προϋποθέσεις είναι δυνατόν να θωρακιστεί αποτελεσματικά η δημοκρατία;
Δικαιολογήστε τις απόψεις σας.

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ:
1. Οι άνθρωποι ως μέλη μικρών και μεγάλων κοινωνικών ομάδων, είχαν πάντα ν’ αντιμετωπίσουν και να λύσουν ποικίλα προβλήματα που δημιουργούνται από τη συμβίωσή τους. Τα πιο βασικά από τα προβλήματα αυτά είναι ο τρόπος με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις, ο καταμερισμός των υποχρεώσεων και η δίκαιη κατανομή των αγαθών. Για την επίλυση των προβλημάτων αυτών αναπτύχθηκαν διάφοροι τρόποι, ένας από τους οποίους είναι και η δημοκρατία.
2. Όταν ο άνθρωπος οργανώθηκε σε κοινωνικές ομάδες, εκφράζοντας την έμφυτη κοινωνικότητά του, αυτόματα εμφανίστηκε και η ανάγκη για διοίκηση αυτών των ομάδων. Έτσι έπρεπε κάθε φορά να καταλαμβάνει την εξουσία κάποιος ο οποίος θα μπορούσε να ρυθμίσει αρμονικά και δίκαια τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα κάθε μέλους μέσα στην ομάδα. Όμως αυτό πολλές φορές δεν ήταν κατορθωτό, με αποτέλεσμα την εξουσία να κατέχει ο πιο δυνατός που μεταβαλλόταν σε δυνάστη των πολιτών και καταπατητή των δικαιωμάτων του. Σταδιακά και μετά από πολλούς αγώνες ο λαός οργανώθηκε, κατάλαβε τη δύναμή του και ζήτησε ο ίδιος συμμετοχή στα «κοινά», εγκαθιδρύοντας το δημοκρατικό πολίτευμα, που είναι ο πιο σωστός τρόπος διακυβέρνησης.


ΜΟΡΦΕΣ:
Η δημοκρατία μπορεί να είναι: α) άμεση, όταν ο λαός συμμετέχει χωρίς αντιπροσώπους αιρετούς στην ψήφιση των αποφάσεων και β) έμμεση, όταν ο λαός έχει αναθέσει την πολιτική εκπροσώπησή του σε κάποιους που τους θεωρούν άξιους για την υπόθεση αυτή.

ΟΡΙΣΜΟΣ:
1. Δημοκρατία είναι το πολιτικό σύστημα που στηρίζεται στην αρχή της λαϊκής κυριαρχίας και λειτουργεί σύμφωνα με τη θέληση της πλειοψηφίας των πολιτών.

2. Κυρίως σήμερα, όταν μιλούμε για τη δημοκρατία εννοούμε την έμμεση, την κοινοβουλευτική ή αντιπροσωπευτική δημοκρατία. Είναι το πολίτευμα εκείνο στο οποίο ο λαός μετέχει στη διακυβέρνηση της χώρας, εκλέγοντας τους αντιπροσώπους του, οι οποίοι ρυθμίζουν τα πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα, αλλά και που όμως ο λαός που τους εξέλεξε, έχει τη δυνατότητα να τους ελέγχει και να τους ανακαλεί.
Η δυνατότητα ελέγχου εξασφαλίζεται με την ελευθερία λόγου, τύπου, τις ατομικές, γενικότερα, ελευθερίες, την ύπαρξη αντιπολίτευσης και μαζικών οργανώσεων, που ασκούν κριτική και έλεγχο στην κυβέρνηση. Αυτά τα στοιχεία αποτελούν την «πεμπτουσία» της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, αφού μ’ αυτά ο λαός εκφράζει την κυριαρχία του.

Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ:
1. Διασφαλίζει την ισότητα των ανθρώπων. Όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι μεταξύ τους. Ίσοι ως προς την αξία. Ίσοι απέναντι στο νόμο. Έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις αλλά και τα ίδια δικαιώματα.
2. Προασπίζει την ελευθερία, η οποία αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες αξίες στη ζωή του ανθρώπου. Χωρίς αυτή ο άνθρωπος δε μπορεί να ζήσει ούτε και να δημιουργήσει πολιτισμό. Οι αγώνες που έγιναν και γίνονται για την κατάκτησή της, όταν λείπει, φανερώνουν το σημαντικό της ρόλο στην πορεία της ανθρώπινης ζωής.
3. Δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα. Έτσι, βιώνοντας εμπειρίες μέσα σε ένα καθεστώς δημοκρατίας, ο άνθρωπος καθίσταται υπεύθυνος, αναπτύσσει κοινωνική συνείδηση με αποτέλεσμα να υπερβαίνει τον ατομικισμό του.
4. Επικρατεί κοινωνική γαλήνη, που είναι προϋπόθεση της ατομικής και κοινωνικής προόδου. Δημιουργείται μέσα στην κοινωνία ένα πλέγμα ομαλών διαπροσωπικών σχέσεων με κυρίαρχα στοιχεία τη συνεργασία και το σεβασμό μεταξύ των πολιτών. Επιπλέον, επιλύονται αρμονικά και ειρηνικά οι διαφορές, εφόσον η δημοκρατία στηρίζεται και ευνοεί το διάλογο.
5. Στο δημοκρατικό πολίτευμα επικρατεί η αξιοκρατία. Η πολιτεία, λοιπόν, εφαρμόζοντας μια δίκαιη κοινωνική πολιτική, παρέχει σε όλους τους πολίτες ίσες ευκαιρίες και κίνητρα για κοινωνική ανάδειξη και δημιουργία. Με αυτόν τον τρόπο προωθούνται πάντοτε οι άξιοι και έτσι η κοινωνία στελεχώνεται από ικανά μέλη. Ταυτόχρονα, περιορίζονται στο ελάχιστο οι αδικίες και οι ανισότητες και δεν υφίσταται ο κίνδυνος αναταραχών και συγκρούσεων.
6. Όπου υπάρχει δημοκρατία, υπάρχει και ανάπτυξη της παιδείας, που ως θεσμός αποτελεί αποφασιστικό παράγοντα για την ολοκλήρωση του ατόμου και της κοινωνίας. Παρέχεται παιδεία με ανθρωπιστικά ιδεώδη και τοποθετεί τον άνθρωπο ως υπέρτατη αξία και το σεβασμό των δικαιωμάτων ως καθολικό τρόπο ζωής.
7. Υπάρχει πολυφωνία και ελεύθερη διακίνηση των ιδεών. Έτσι προάγονται οι επιστήμες, οι τέχνες και τα γράμματα, γιατί το άτομο είναι ελεύθερο να αξιοποιεί όλες τις πνευματικές του ικανότητες.

ΕΞ’ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟΥ ΑΠΟΔΕΙΞΗ:
Η μεγάλη αξία της δημοκρατίας φαίνεται από τη μελέτη των συνθηκών που χαρακτηρίζουν τα μη δημοκρατικά καθεστώτα.

ΣΤΑ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ:
1. Γίνονται διακρίσεις σε βάρος των πολιτών και διευρύνεται το κοινωνικό χάσμα ανάμεσα σε ισχυρούς και αδύνατους.
2. Επικρατεί η θέληση του ισχυρότερου και μέσα στο γενικότερο κλίμα της ανελευθερίας και αναξιοκρατίας που επικρατεί, παραβιάζονται όλες οι ατομικές ελευθερίες του πολίτη με συνέπεια να μετατρέπεται σε ένα άτομο αδρανοποιημένο (εκτενής χρησιμοποίηση της βίας και τρομοκρατίας).
3. Διαταράσσονται οι σχέσεις μεταξύ των πολιτών και διασαλεύεται η κοινωνική γαλήνη.
4. Επικρατεί παρακμή σε όλους τους τομείς της κοινωνίας, καθώς το άτομο διακατέχεται από έντονα αισθήματα ανασφάλειας και αβεβαιότητας.



Α’ ΕΡΩΤΗΜΑ:
Αναμφισβήτητα, η δημοκρατία υπάρχει και εφαρμόζεται ως πολίτευμα σε πολλά κράτη του κόσμου. Επίσης, έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της εκδημοκρατικοποίησης των περισσότερων κοινωνιών. Όμως, σήμερα η δημοκρατία ως πολιτικό σύστημα αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα, με αποτέλεσμα ν’ αποτελεί ιδανικό ακόμα και για τις κοινωνίες εκείνες όπου ισχύει.

ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΥΠΟΔΗΛΩΝΟΥΝ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ :
1. Η ύπαρξη ολοκληρωτικών καθεστώτων σε πολλά κράτη που παραβιάζουν κατάφωρα την ελευθερία του πολίτη και ταυτόχρονα αναδεικνύουν τις διακρίσεις και την αναξιοκρατία ως αποκλειστικό τρόπο άσκησης της πολιτικής εξουσίας.
2. Και στα κράτη εκείνα, όπου υπάρχει η δημοκρατία, πολλές φορές δε λειτουργεί σωστά, γιατί οι αιρετοί αντιπρόσωποι των πολιτών τη διαστρεβλώνουν και προσπαθούν να ικανοποιήσουν τις προσωπικές τους φιλοδοξίες, ξεχνώντας τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις, που έχουν αναλάβει κατά την ανάληψη της εξουσίας.
3. Στην κρίση της δημοκρατίας συντελεί και ο ίδιος ο πολίτης σε μεγάλο βαθμό. Το χαμηλό πνευματικό επίπεδο που πολλές φορές τον διακρίνει, δημιουργεί το πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη της πολιτικής ανωριμότητας, που είναι δυνατόν να τον καταστήσει θύμα επιδέξιων δημαγωγών.
4. Η αδιαφορία για τις κοινές υποθέσεις του κράτους. Επικίνδυνο εχθρό της δημοκρατίας αποτελεί η αδιαφορία των πολιτών για τις εξελίξεις που συντελούνται μέσα στα πλαίσια της κοινωνίας, οι οποίες όμως αφορούν άμεσα τη ζωή του. Αυτό το φαινόμενο παρουσιάζεται ιδιαίτερα έντονο στις σύγχρονες κοινωνίες, γιατί οι πολίτες θεωρούν ότι είναι προτιμότερο ν’ ασχολούνται με τα προσωπικά τους προβλήματα παρά με τις υποθέσεις του κράτους. Εμφανίζεται λοιπόν ο ατομικισμός και η ιδιώτευση. Όμως το ατομικό συμφέρον προάγεται μόνο μέσα από την εξυπηρέτηση του κοινωνικού.
5. Ο έμμεσος και αντιπροσωπευτικός της χαρακτήρας που τείνει ν’ αποξενώσει τον πολίτη από την πολιτική του φύση. Έτσι σήμερα ο πολίτης θεωρείται πως αλλοτριώνεται, όταν παρέχει το δικαίωμα σε κάποιον άλλο να τον εκπροσωπήσει (π. ρ. β. τη σημερινή δημοκρατία με την αρχαία ελληνική δημοκρατία).
6. Από την άλλη πλευρά, η τεχνολογία αποτελεί παράγοντα υπονόμευσης της δημοκρατίας. Κυρίως τα μέσα μαζικής ενημέρωσης λειτουργούν πολλές φορές, ως μέσο προπαγάνδας πολιτικών ιδεολογιών.
7. Η έλλειψη διαλόγου οδηγεί στην εμφάνιση του δογματισμού και κυρίως του φανατισμού. Τα φαινόμενα αυτά δημιουργούν κοινωνικές αναστατώσεις και οδηγούν στην αποσταθεροποίηση του κράτους, υπονομεύοντας το δημοκρατικό πολίτευμα.
8. Η κατάχρηση ελευθερίας.
9. Η αναξιοκρατία.

Β’ ΕΡΩΤΗΜΑ
ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ:
1. Οι πολίτες θα πρέπει ν’ αποκτήσουν πολιτική συνείδηση, ώστε να συμμετέχουν ενεργά και υπεύθυνα στα κοινά προβλήματα του κράτους. Μ’ αυτόν τον τρόπο θα υπερνικήσουν το «εγώ» τους και θα οδηγηθούν σε δημοκρατική συμπεριφορά έναντι των συμπολιτών τους και της ίδιας της πολιτείας.
2. Απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί η ανάπτυξη και η ενεργοποίηση μιας άγρυπνης κριτικής ικανότητας, για να μην παρασύρονται οι πολίτες από δημαγωγούς οι οποίοι αποτελούν τους χειρότερους εχθρούς του δημοκρατικού πολιτεύματος. Επομένως, η ικανότητα και ο βαθμός αντίστασης των πολιτών, απέναντι σε προσπάθειες που οδηγούν στη χειραγώγησή τους, καθορίζει και την ποιότητα του δημοκρατικού πολιτεύματος.
3. Η δημοκρατία θεμελιώνεται: με την ύπαρξη και χρησιμοποίηση του διαλόγου ως μοναδικού μέσου για την επίλυση των διαφορών. Ένας γνήσιος διάλογος μπορεί να δώσει τη δυνατότητα για έκφραση όλων των απόψεων και να δημιουργήσει συνθήκες, πάνω στις οποίες θα βλαστήσει ο προβληματισμός. Επίσης, ο διάλογος ταυτόχρονα αποκλείει την εμφάνιση του φανατισμού, που υποσκάπτει τα θεμέλια της δημοκρατίας.

4. Η παιδεία είναι το πιο ισχυρό μέσο που διαθέτει η πολιτεία για την προαγωγή του δημοκρατικού ιδεώδους. Η παιδεία και ειδικότερα το εκπαιδευτικό σύστημα με τις κατάλληλες αλλαγές στη δομή και τη λειτουργία του είναι δυνατόν να οδηγήσει στην πνευματική καλλιέργεια και ν’ αποτελέσει το βάθρο της δημοκρατίας. Μπορεί να προετοιμάσει μελλοντικούς πολίτες με δημοκρατική αγωγή και συνείδηση, οι οποίοι θα θέσουν σε σωστότερες και δικαιότερες βάσεις τις σχέσεις με τους συνανθρώπους τους, δείχνοντας τη δημοκρατικότητά τους σε όλες τις εκδηλώσεις της καθημερινής τους ζωής με το σεβασμό της γνώμης, της ελευθερίας και της προσωπικότητας του άλλου.
5. Επιπλέον, για να θωρακιστεί η δημοκρατία απαιτείται κοινωνική συναίνεση μεταξύ των πολιτικών παρατάξεων και των κοινωνικών τάξεων και η ύπαρξη κομμάτων με αρχές. Έτσι οι πολιτικοί θα εκπροσωπούν ουσιαστικά τους πολίτες οι οποίοι τους ανέδειξαν με την ψήφο τους, ενώ αντίθετα δε θα χρησιμοποιούν το χώρο της πολιτικής ως μέσο εξυπηρέτησης των προσωπικών τους συμφερόντων.
6. Επίσης, απαιτείται τα μέσα μαζικής ενημέρωσης να παρέχουν μια αντικειμενική και δημοκρατική πληροφόρηση, που θα επιτρέπει στους πολίτες τη διαμόρφωση ελεύθερης σκέψης και άποψης.
7. Αποφασιστικός παράγοντας για την προστασία της δημοκρατίας αποτελεί ο σεβασμός και η τήρηση του Συντάγματος από την πλευρά των πολιτών, αλλά κυρίως της πολιτικής εξουσίας. Γι’ αυτό το λόγο, κρίνεται απαραίτητο να θεσπίζονται νόμοι, οι οποίοι θα κατοχυρώνουν τις ελευθερίες του πολίτη και θα αποτελούν τη βάση για την οικοδόμηση ενός κράτους δικαίου (αξιοκρατία – δίκαιη κοινωνική πολιτκή).
8. Τέλος, χρέος κάθε πολίτη είναι όχι απλώς να αγωνίζεται για την κατάκτηση της δημοκρατίας, αλλά να προσπαθεί να τη συντηρεί κιόλας με τον καθημερινό του αγώνα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:
Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα ότι για να προοδεύσει ο άνθρωπος στη ζωή πρέπει να ζήσει σ’ ένα κοινωνικό περιβάλλον υγιές όπου ο καθένας είναι ελεύθερος να αναπτυχθεί ως προσωπικότητα και να δημιουργήσει, χωρίς συνεχώς να φοβάται για τη ζωή του, την τιμή και την περιουσία του. Οι απαραίτητες αυτές προϋποθέσεις ευδοκιμούν μόνο στα πλαίσια ενός δημοκρατικού πολιτεύματος και δημιουργούν το πρόσφορο κλίμα μέσα στο οποίο ο άνθρωπος νιώθοντας ολοκληρωμένος και ευτυχισμένος θα αντιμετωπίζει τη ζωή πραγματικά ως αγαθό.












Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ I Α

Δημοκρατία είναι το πολίτευμα που στηρίζεται στην ισονομία, ισοτιμία των πολιτών και τους δίνει το δικαίωμα ν' αμυνθούν εναντίον των επεμβάσεων του κράτους στους διάφορους τομείς της ατομικής και συλλογικής δραστηριότητας. Ο πολίτης αποτελεί αξία κι έχει τη δυνατότητα να εκφραστεί, να υπερασπίσει τον εαυτό του, αφού κυρίαρχο όργανο εξουσίας είναι ο λαός.
Η δημοκρατία αποκαλείται, δίκαια, πολίτευμα του μέτρου, γιατί κατορθώνει να ισορροπεί ανάμεσα στο ατομικό και το κοινωνικό συμφέρον, χωρίς να καταλήγει στην ασυδοσία ή στο φασισμό.
Το δημοκρατικό πολίτευμα διαφέρει απ' τα υπόλοιπα όσον αφορά τις βασικές αρχές της οργάνωσης και της δομής του. Άξονας της δομής αυτής είναι το στοιχείο του ελέγχου, που δεν υπάρχει σε κανένα άλλο πολίτευμα και το οποίο κατοχυρώνεται μέσα απ' τη σαφή διάκριση των εξουσιών (νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική).


ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ:
□ Προασπίζει την ελευθερία (έκφρασης, λόγου, παιδείας, τύπου, τέχνης), η
οποία αποτελεί μια απ' τις μεγαλύτερες αξίες στην ανθρώπινη ζωή (ύψιστο αγαθό). Χωρίς αυτή, το άτομο δε μπορεί να ζήσει ισορροπημένα ούτε να δημιουργήσει πολιτισμό. Εξ αιτίας της μάλιστα αναπτύσσονται ελεύθερα οι δυνατότητες κι οι πρωτοβουλίες του.
□ Εξασφαλίζεται η ισότητα και κατοχυρώνονται τ' ανθρώπινα δικαιώματα.
□ Προστατεύονται τα υψηλά ιδανικά κι η ειρήνη.
□ Εξυψώνεται ο πολίτης με τη συμμετοχή του στα κοινά ( δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι, κοινωνική ανάδειξη) και του δίνεται η δυνατότητα να ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα.
□ Η δημοκρατία στηρίζεται κι ευνοεί το διάλογο και μέσα απ' αυτόν ο πολίτης μπορεί να βρει την αλήθεια και να υπερασπίσει τα δικαιώματά του..
□ Στο δημοκρατικό πολίτευμα επικρατούν οι άξιοι και ικανοί.
□ Όπου υπάρχει δημοκρατία, υπάρχει κι ανάπτυξη της παιδείας, πράγμα που αποτελεί τη βάση για την ολοκλήρωση του ατόμου και την πρόοδο της κοινωνίας.
□ Εξελίσσονται οι επιστήμες, οι τέχνες, τα γράμματα, αφού το άτομο είναι ελεύθερο να ερευνά, να συζητά, ν' αμφισβητεί, να κρίνει κτλ.
□ Καλλιεργείται η κοινωνική αρμονία κι ισορροπία, το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο κι η έλλειψη καχυποψίας. Έτσι τα άτομα επικοινωνούν, αναπτύσσονται μεταξύ τους αρμονικές σχέσεις, χωρίς εξωτερικούς καταναγκασμούς, υπάρχει ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη.
□ Οι συνθήκες διαβίωσης είναι καλύτερες σε μια δημοκρατική κοινωνία, αφού μπαίνουν οι βάσεις για την ολόπλευρη ανάπτυξη της
προσωπικότητας με ασφάλεια. □ Προάγονται η οικονομία και το εμπόριο, αφού υπάρχει ελεύθερη οικονομική δραστηριότητα των ανθρώπων και γίνονται οικονομικές ανταλλαγές.


ΠΟΙΕΣ ΑΙΤΙΕΣ ΟΔΗΓΟΥΝ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΕ ΚΡΙΣΗ;
□ Η οικονομική και κοινωνική ανισότητα: η δημοκρατία είναι αδύνατο να λειτουργήσει σε κοινωνίες μ' έντονο κοινωνικό πρόβλημα και μεγάλη ανέχεια του πληθυσμού. Η οικονομική υπανάπτυξη κι η εξαθλίωση εμποδίζουν την πολιτική ωρίμανση, οδηγούν στην αγραμματοσύνη και καλλιεργούν μια απαισιόδοξη στάση για τη ζωή. Επίσης, για τα οικονομικά συμφέροντα μερικών καταπιέζονται κάποιοι άλλοι, αφού ο πλούτος δεν έχει μοιραστεί ισάξια.
□ Η απομάκρυνση του πολίτη απ' την πολιτική εξουσία: εξ αιτίας του καθεστώτος της αντιπροσώπευσης (δήμαρχοι, βουλευτές κτλ) ο πολίτης αποξενώνεται, όταν δίνει το δικαίωμα σε κάποιον άλλο να τον εκπροσωπήσει. Οι εκπρόσωποι τις περισσότερες φορές αδιαφορούν για τα προβλήματα του συνόλου και προώθουν τα προσωπικά τους συμφέροντα.
□ Ο συγκεντρωτισμός στον πολιτικό, στον οικονομικό και στον πολιτιστικό τομέα: όλο και λιγότεροι αποφασίζουν για όλο και περισσότερους. Έτσι, δύσκολα μπορεί να ελέγξει ο λαός όσα συμβαίνουν. Αποτέλεσμα του συγκεντρωτισμού είναι η γραφειοκρατία. Αυτός ο ουσιαστικός αποκλεισμός του πολίτη απ' τα κοινά προσβάλλει την αξιοπρέπειά του και φανερώνει έλλειψη εμπιστοσύνης προς το πρόσωπό του.
□ Η χρήση βίαιων μεθόδων: κάποιοι «υπερασπιστές» της δημοκρατίας νομιμοποιούν τη βία, προκαλώντας έτσι την εξουδετέρωση της κοινωνικής ειρήνης και την υιοθέτηση αυταρχικότερων μεθόδων διακυβέρνησης.
□ Η παρουσία των δημαγωγών: κάποιοι συμφεροντολόγοι πολιτικοί εξαπατούν το λαό, έως ότου πάρουν στα χέρια τους την εξουσία. Τότε χειρίζονται με τέτοιον τρόπο τη δημοκρατία, ώστε να την προσαρμόσουν στα δικά τους μέτρα και συμφέροντα.
□ Το πνεύμα του υλικού ευδαιμονισμού κι ατομικισμού: χαλαρώνει την κοινωνική συνείδηση και την ενεργή συμμετοχή του σημερινού ατόμου, μ' αποτέλεσμα την αδιαφορία για τα κοινά. Μέσα σ' ένα κλίμα απάθειας προκύπτει μια δημοκρατία τυπική κι η σχέση του πολίτη με το κράτος γίνεται ανταγωνιστική.
□ Η αδιαφορία του σύγχρονου ανθρώπου για την πνευματική του καλλιέργεια, η τεχνοκρατική παιδεία κι η μηχανοποίηση της ζωής: όλα αυτά δεσμεύουν την κριτική του ικανότητα και δυσκολεύουν την ανάπτυξη της αυτόνομης σκέψης. Καλλιεργούν την ημιμάθεια και την αδράνεια.
□ Τα Μ.Μ.Ε. διενεργούν πλύση εγκεφάλου στο κοινό: ναρκώνουν την κριτική του σκέψη, μ' αποτέλεσμα να το καθιστούν θύμα της προπαγάνδας και της διαφήμισης.
□ Το ίδιο το δημοκρατικό πολίτευμα γεννά εχθρούς εναντίον του: δε μπορεί ν' ασκήσει προληπτική βία, γι' αυτό παρέχει στους εχθρούς του την ελευθερία να συνωμοτήσουν εναντίον του (υπερβολική ελευθερία, κατάχρηση εξουσίας κι ελευθερίας, αταξία, λαϊκισμός, δημαγωγία, παραπληροφόρηση και προπαγάνδα απ' τα Μ.Μ.Ε.).


ΠΟΙΕΣ ΕΊΝΑΙ ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΝΗΣΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΟΣ;
□ Ελευθερία: η δημοκρατία στηρίζει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα έκφρασης και δημιουργίας σ' όλους τους χώρους της ατομικής δραστηριότητας.
□ Ισότητα: κύριο γνώρισμα της δημοκρατίας είναι η ισότητα σύμφωνα με τις αρχές της ισονομίας και της ισοπολιτείας (η δυνατότητα πρόσβασης στην εξουσία ανήκει σ' όλους). Εξασφαλίζονται έτσι ίσες ευκαιρίες, χωρίς να οδηγούμαστε στην ισοπέδωση. Διασφαλίζεται, επίσης, ο ρόλος της μειοψηφίας, ο οποίος όχι μόνο δεν αγνοείται, αλλά θεωρείται ουσιαστικός για τη λειτουργία του πολιτεύματος.
□ Παιδεία: έχει δίκαια υποστηριχθεί ότι δημοκρατία χωρίς παιδεία δε μπορεί να διατηρηθεί. Οι καλλιεργημένοι πολίτες είναι εκείνοι που εγγυώνται τον ουσιαστικό κι όχι τον τυπικό χαρακτήρα της λαϊκής συμμετοχής στα κοινά. Αυτοί γνωρίζουν να εξουσιάζουν, αλλά και να εξουσιάζονται (πολιτική αγωγή). Με τη δραστηριοποίηση των πολιτών καλλιεργείται το δημοκρατικό ήθος, αφού η δημοκρατία αποτελεί υπόθεση όλων κι απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση, προκειμένου να διαφυλαχθεί. Χρειάζεται, επίσης, κριτική σκέψη και πνευματική ωριμότητα.
□ Ανεκτό βιοτικό επίπεδο, οικονομική αυτάρκεια.
□ Αξιοκρατία.
□ Διάλογος.
□ Εκλογές κατά τακτά χρονικά διαστήματα, με καθολική μυστική ψηφοφορία και πολυκομματισμό.
□ Συμμετοχή του πολίτη στα κοινά: αντικειμενική ενημέρωση, κοινωνική συνείδηση και πολιτική ευθύνη, κριτική κι έλεγχος των αντιπροσώπων, δικαίωμα του εκλέγειν κι εκλέγεσθαι, συμμετοχή στα κέντρα αποφάσεων, ανάληψη ρόλων κι αξιωμάτων, προτάσεις λύσεων.
□ Αποκέντρωση πολιτικών θεσμών: η εξουσία να μη συγκεντρώνεται σε λίγους μόνο, αλλά να έχει πρόσβαση σ' αυτή κι ο λαός.
□ Υπεύθυνη λειτουργία των Μ.Μ.Ε.: υψηλό αίσθημα ευθύνης των
δημοσιογράφων, δημοκρατικό ήθος, πολυφωνία.


Η ΤΕΝΟΛΟΓΙΑ ΒΟΗΘΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ;
Η τεχνολογία συμβάλλει στη διεύρυνση της δημοκρατίας λόγω:
□ της ανόδου του βιοτικού επιπέδου,
□ της δημοκρατικοποίησης της γνώσης, της πνευματικής καλλιέργειας,
□ της απελευθέρωσης απ' το βαρύ σωματικό μόχθο,
□ της τελειοποίησης των Μ.Μ.Ε.


Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΑΠΕΙΛΕΙ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ;
Η τεχνολογία μπορεί να απειλήσει τη δημοκρατία λόγω:
□ της τεχνοκρατικής παιδείας, της εξειδίκευσης, της άγνοιας των πολιτικών θεμάτων ή της μη καλλιέργειας πολιτικής ευθύνης,
□ του υλιστικού πνεύματος, της κατανάλωσης, της ευδαιμονίας, της μόδας, των επιφανειακών, ανούσιων, υλικών ενδιαφερόντων,
□ της αδιαφορίας για τα συλλογικά ιδεώδη, του ατομικισμού,
□ της έλλειψης χρόνου για την ενασχόληση με τα κοινά, της εντατικοποίησης της ζωής, του ψυχικού και πνευματικού κόπου,
□ της υπερτελειοποίησης των Μ.Μ.Ε. και των μέσων προπαγάνδας, του εθισμού σε διαφημιστικά μηνύματα, της πνευματικής αδράνειας, της μαζοποίησης, της χειραγώγησης, της μηχανοποίησης,
□ της υπερσυσσώρευσης του πληθυσμού (αστυφιλία), του συγκεντρωτισμού,
□ των οικονομικών συμφερόντων, της επικράτησης των ισχυρών, της εκμετάλλευσης των κοινωνικών αγαθών για ιδιωτικό όφελος.


ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ
Οι σύγχρονοι άνθρωποι:
□ είτε αδιαφορούν για την πολιτική ζωή, αμφισβητώντας τη μη ακέραια λειτουργία της ή απολαμβάνουν μόνο την ύλη,
□ είτε φανατίζονται και κομματικοποιούνται,
□ είτε στην πλειοψηφία τους περιορίζονται σε μια επιφανειακή συμμετοχή και μη ουσιαστική πολιτική στάση,
□ είτε σε μια μικρή μειοψηφία συμμετέχουν ουσιαστικά.

Οι σύγχρονοι νέοι είναι σχεδόν αποξενωμένοι απ' την πολιτική λόγω:
□ της ελλιπούς πολιτικής αγωγής και συνειδητοποίησης της αξίας του πολίτη και της συμμετοχής του,
□ της αμφισβήτησης προς την ασυνέπεια, την αναξιοκρατία, τη μη ακέραια
διεξαγωγή της πολιτικής ζωής, □ της μέριμνας για την ύλη, της ατομικής ευημερίας, των επιφανειακών ενδιαφερόντων.