Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ (κατεύθυνσης)
ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΠΛΑΤΩΝΟΣ «Πρωταγόρας» (Ενότητα 6η )
Ἔνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται καὶ νουθετεῖ, δῆλον ὅτι ὥς ἐξ ἐπιμελείας καὶ μαθήσεως κτητῆς οὔσης. Εἰ γὰρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τὶ ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν. Οὐδεὶς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας πρὸς τούτῳ τὸν νοῦν ἔχων καὶ τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν, ὅστις μὴ ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται• ὁ δὲ μετὰ λόγου ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται – οὐ γὰρ ἄν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη - ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα. Καὶ τοιαύτην διάνοιαν ἔχων διανοεῖται παιδευτὴν εἶναι ἀρετήν• ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει. Ταύτην οὖν τὴν δόξαν πάντες ἔχουσιν ὅσοιπερ τιμωροῦνται καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ. Τιμωροῦνται δὲ καὶ κολάζονται οἵ τε ἄλλοι ἄνθρωποι οὕς ἄν οἴωνται ἀδικεῖν, καὶ οὐχ ἥκιστα Ἀθηναῖοι οἱ σοὶ πολῖται• ὥστε κατὰ τοῦτον τὸν λόγον καὶ Ἀθηναῖοί εἰσι τῶν ἡγουμένων παρασκευαστὸν εἶναι καὶ διδακτὸν ἀρετήν. Ὡς μὲν οὖν εἰκότως ἀποδέχονται οἱ σοὶ πολῖται καὶ χαλκέως καὶ σκυτοτόμου συμβουλεύοντος τὰ πολιτικά, καὶ ὅτι διδακτὸν καὶ παρασκευαστὸν ἡγοῦνται ἀρετήν, ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς, ὡς γέ μοι φαίνεται.
Ασκήσεις
1. Να μεταφραστεί το παραπάνω κείμενο. 10 ΜΟΝΑΔΕΣ
2. Ποιος είναι ο σκοπός της ποινής σύμφωνα με τον Πρωταγόρα; Συμφωνείται ή όχι; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας. 15 ΜΟΝΑΔΕΣ
3. α) Τι προσπαθεί να αποδείξει ο Αβδηρίτης σοφιστής με την υπογράμμιση του σκοπού της ποινής; β) Το επιχείρημά του αυτό αποδεικνύει επαρκώς το διδακτό της αρετής; γ) Μπορεί να διαπιστωθεί αυταρέσκεια στα λόγια του Πρωταγόρα και που; 15 ΜΟΝΑΔΕΣ
4. διάνοιαν. Να συμπληρώσετε τα κενά με ουσιαστικά θηλυκού γένους που θα έχουν το ίδιο β΄ συνθετικό.
α. j Έχω την ………………… ότι κάτι μου κρύβεις.
k Ο παππούς μου πάσχει από γεροντική …………………
l Ἐν τῷ Ἅδῃ οὐκ ἔστι …………………
m Η ………………… έχει φέρει κατά καιρούς πολλά δεινά στους Έλληνες.
n Η νέα δακτυλογράφος έχει την ………………… του προϊστάμενου.
o Είναι προτιμότερη η ………………… από τη μετάνοια.
β. παρασκευαστόν. Σε καθεμιά από τις παρακάτω φράσεις να αποδώσετε ένα σύνθετο θηλυκού γένους, με πρώτο συνθετικό πρόθεση και δεύτερο το θέμα σκευ -
α. Σύνολο από συναρμολογημένα όργανα ή εξαρτήματα, τοποθετημένα σε κατάλληλο περίβλημα, που λειτουργούν συντονισμένα.
β. Η ανατροπή επιχειρηματολογίας ή κατηγορίας με την προβολή αντίθετων επιχειρημάτων ή αποδείξεων.
γ. Η επέμβαση με τροποποιήσεις κυρίως σε καλλιτεχνικό έργο λόγου ή μουσικής.
δ. Η δημιουργία, το φτιάξιμο ενός πράγματος με υλικά μέσα.
ε. Η ετοιμασία εδέσματος με τη χρήση των απαραίτητων υλικών.
στ. Επιδιόρθωση, αποκατάσταση βλάβης. 10 ΜΟΝΑΔΕΣ
5. Ποια αντίρρηση του Σωκράτη προσπαθεί να αντικρούσει ο Πρωταγόρας στο δεύτερο μέρος του λόγου του και με ποιον τρόπο; 10 ΜΟΝΑΔΕΣ
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ἅπας ὁ τῶν ἀνθρώπων βίος, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, κἄν μεγάλην πόλιν οἰκῶσι κἄν μικρὰν, φύσει καὶ νόμοις διοικεῖται. Τούτων δ’ ἡ μὲν φύσις ἐστὶν ἄτακτον καὶ ἀνώμαλον καὶ κατ’ ἄνδρα ἴδιον τοῦ ἔχοντος, οἱ δὲ νόμοι καινὸν καὶ τεταγμένον καὶ ταὐτὸ πᾶσιν. Ἡ μὲν οὖν φύσις, ἄν ᾖ πονηρὰ πολλάκις φαῦλα βούλεται• διόπερ τοὺς τοιούτους ἐξαμαρτάνοντας εὑρήσετε. Οἱ δὲ νόμοι τὸ δίκαιον καὶ τὸ καλὸν καὶ τὸ συμφέρον βούλονται καὶ τοῦτο ζητοῦσι καί, ἐπειδὰν εὑρεθῇ, κοινὸν τοῦτο πρόσταγμα ἀπεδείχθη, πᾶσιν ἴσον καὶ ὅμοιον, καὶ τοῦτο ἔστι νόμος, ᾧ πάντας πείθεσθαι προσήκει διὰ πολλά, καὶ μάλισθ’ ὅτι πᾶς ἔστι νόμος εὕρημα μὲν καὶ δῶρον θεῶν, δόγμα δ’ ἀνθρώπων φρονίμων, ἀπανόρθωμα δὲ τῶν ἐκουσίων καὶ ἀκουσίων ἁμαρτημάτων, πόλεως δὲ συνθήκη κοινή, καθ’ ἥν πᾶσι προσήκει ζῆν τοῖς ἐν τῇ πόλει.
(Δημοσθένους κατά Αριστογείτονος Α 15-17)
Ασκήσεις
1. Να μεταφραστεί το κείμενο 20 ΜΟΝΑΔΕΣ
2. α. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα: 5 ΜΟΝΑΔΕΣ
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
μικρὰν
μεγάλην
β. Να γράψετε και τα επιρρήματα των παραπάνω επιθέτων
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
3. ζῆν: β΄ενικό και πληθυντικό πρόσωπο όλων των εγκλίσεων του Ενεστώτα και της Οριστικής Παρατατικού.
οἰκῶσι: Να κλίνετε την Οριστική, Προστακτική του Ενεστώτα καθώς και την Οριστική του Παρατατικού.
διοικεῖται: Να κλίνετε την Οριστική, Προστακτική του Ενεστώτα καθώς και την Οριστική του Παρατατικού.
ἐξαμαρτάνοντας: Να αντικατασταθεί χρονικά ο τύπος.
ἀπεδείχθη: Να αντικατασταθεί εγκλιτικά ο τύπος. 5 ΜΟΝΑΔΕΣ
4. ἄν ᾖ πονηρὰ πολλάκις φαῦλα βούλεται: Να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου και να τον τρέψετε στην Απλή σκέψη του λέγοντος και στο Μη πραγματικό. 7 ΜΟΝΑΔΕΣ
5. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους υπογραμμισμένους τύπους του κειμένου. 3 ΜΟΝΑΔΕΣ
Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ (κατεύθυνσης)
ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΠΛΑΤΩΝΟΣ «Πρωταγόρας» (Ενότητα 6η )
Ασκήσεις
1. Να μεταφραστεί το παραπάνω κείμενο. 10 ΜΟΝΑΔΕΣ
Απάντηση:
Η μετάφραση βρίσκεται στ σελίδα 3 του corpus σημειώσεων.
2. Ποιος είναι ο σκοπός της ποινής σύμφωνα με τον Πρωταγόρα; Συμφωνείται ή όχι; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας. 15 ΜΟΝΑΔΕΣ
Απάντηση:
Σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, η ποινή έχει παιδευτικό και όχι κατασταλτικό σκοπό, σωφρονιστικό και όχι εκδικητικό. Απορρίπτονται τα κίνητρα της ανταπόδοσης και αντεκδίκησης. Οι απόψεις του αυτές συγκλίνουν με τις απόψεις του ιταλού διαφωτιστή Τσεζάρε Μπεκαρία. Στο δοκίμιό του «Περί εγκλημάτων και ποινών» είχε διατυπώσει τρεις βασικές θέσεις για το σκοπό της ποινής και για το νόημα απονομής δικαιοσύνης, ανάμεσα στις οποίες ανέφερε χαρακτηριστικά ότι σκοπός της ποινής δεν είναι η εκδίκηση, αλλά ο σωφρονισμός εκείνου που διέπραξε το αδίκημα και ο παραδειγματισμός των άλλων. Η θέση αυτή του Πρωταγόρα είναι ιδιαίτερα ρηξικέλευθη, αφού στην εποχή του η έννοια της τιμωρίας ήταν αλληλένδετη με την εκδίκηση και την ηθική ικανοποίηση μέσω αυτής του ίδιου του παθόντος ή των συγγενών ενός θύματος.
3. α) Τι προσπαθεί να αποδείξει ο Αβδηρίτης σοφιστής με την υπογράμμιση του σκοπού της ποινής; β) Το επιχείρημά του αυτό αποδεικνύει επαρκώς το διδακτό της αρετής; γ) Μπορεί να διαπιστωθεί αυταρέσκεια στα λόγια του Πρωταγόρα και που; 15 ΜΟΝΑΔΕΣ
Απάντηση:
Στην ενότητα αυτή δίνεται μια δεύτερη απόδειξη για το διδακτό της πολιτικής αρετής. Θέμα του κειμένου είναι η παιδευτική σημασία της τιμωρίας. Συγκεκριμένα, ο Πρωταγόρας δίνει περιεχόμενο παιδαγωγικό – τελεολογικό στην ποινή. Αυτό σημαίνει ότι αυτός που τιμωρεί με τη λογική και όχι ασυλλόγιστα, όπως τα θηρία, δε στοχεύει στην εκδίκηση, αλλά στο σωφρονισμό του δράστη και στον παραδειγματισμό των άλλων. Αυτός ο τρόπος θεώρησης της τιμωρίας αποδεικνύει ότι ο άνθρωπος που έχει περιπέσει σε κάποιο αδίκημα επιδέχεται βελτίωση. Επομένως, η αρετή είναι διδακτή. Άλλωστε, αν η αρετή δε διδασκόταν, αυτό θα σήμαινε ότι κάποιος είναι καλός ή κακός εκ φύσεως. Τότε όμως θα ήταν αδύνατον να αλλάξει, άρα δε θα ήταν υπεύθυνος για την αδικία ούτε θα μπορούσε να του επιβληθεί ποινή. Παρατηρούμε πως ο Πρωταγόρας ολοκληρώνει την επιχειρηματολογία του με αυτοπεποίθηση και κάποια αυταρέσκεια Η φράση του «ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς» είναι δηλωτική της συναισθηματικής του διάθεσης. Μετριάζεται ωστόσο με την φράση που επακολουθεί «ὡς γέ μοι φαίνεται». Το συμπέρασμα όμως στο οποίο καταλήγει είναι αυθαίρετο, αφού παίρνει ως δεδομένο ότι ο σκοπός της ποινής είναι σωφρονιστικός και διδακτικός, κάτι όμως που δεν ίσχυε στην εποχή του. Πρόκειται πάλι για το γνωστό « σόφισμα της λήψεως του ζητουμένου».
4. διάνοιαν. Να συμπληρώσετε τα κενά με ουσιαστικά θηλυκού γένους που θα έχουν το ίδιο β΄ συνθετικό.
α. j Έχω την υπόνοια ότι κάτι μου κρύβεις.
k Ο παππούς μου πάσχει από γεροντική άνοια
l Ἐν τῷ Ἅδῃ οὐκ ἔστι μετάνοια
m Η διχόνοια έχει φέρει κατά καιρούς πολλά δεινά στους Έλληνες.
n Η νέα δακτυλογράφος έχει την εύνοια του προϊστάμενου.
o Είναι προτιμότερη η πρόνοια από τη μετάνοια.
β. παρασκευαστόν. Σε καθεμιά από τις παρακάτω φράσεις να αποδώσετε ένα σύνθετο θηλυκού γένους, με πρώτο συνθετικό πρόθεση και δεύτερο το θέμα σκευ -
α. Σύνολο από συναρμολογημένα όργανα ή εξαρτήματα, τοποθετημένα σε κατάλληλο περίβλημα, που λειτουργούν συντονισμένα. ΣΥΣΚΕΥΗ
β. Η ανατροπή επιχειρηματολογίας ή κατηγορίας με την προβολή αντίθετων επιχειρημάτων ή αποδείξεων. ΑΝΑΣΚΕΥΗ
γ. Η επέμβαση με τροποποιήσεις κυρίως σε καλλιτεχνικό έργο λόγου ή μουσικής. ΔΙΑΣΚΕΥΗ
δ. Η δημιουργία, το φτιάξιμο ενός πράγματος με υλικά μέσα. ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
ε. Η ετοιμασία εδέσματος με τη χρήση των απαραίτητων υλικών. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
στ. Επιδιόρθωση, αποκατάσταση βλάβης. ΕΠΙΣΚΕΥΗ 10 ΜΟΝΑΔΕΣ
5. Ποια αντίρρηση του Σωκράτη προσπαθεί να αντικρούσει ο Πρωταγόρας στο δεύτερο μέρος του λόγου του και με ποιον τρόπο; 10 ΜΟΝΑΔΕΣ
Απάντηση:
Η απάντηση βρίσκεται στ σελίδα 52 του σχολικού εγχειριδίου – παράγραφος 2η .
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ασκήσεις
1. Να μεταφραστεί το κείμενο 20 ΜΟΝΑΔΕΣ
Μετάφραση:
Όλη η ζωή των ανθρώπων, Αθηναίοι, ακόμη κι αν κατοικούν σε μεγάλη πόλη, κι αν σε μικρή, διευθύνεται από το χαρακτήρα και από τους νόμους. Αυτών (εν. των ανθρώπων )όμως ο χαρακτήρας είναι ακαθόριστος και ιδιόρρυθμος και ξεχωριστός σε κάθε κάτοχό του, ενώ οι νόμοι είναι κάτι καινούριο και καθορισμένο και το ίδιο για όλους. Ο χαρακτήρας λοιπόν, από τη μια, αν είναι κακός πολλές φορές επιθυμεί κακά πράγματα. Γι’ αυτό το λόγο αυτού του είδους οι άνθρωποι θα ανακαλύψετε ότι σφάλλουν. Οι νόμοι από την άλλη επιθυμούν τη δικαιοσύνη και το ωραίο και το ωφέλιμο και αυτό αναζητούν και, όταν αυτό εντοπισθεί, καθίσταται κοινή εντολή, για όλους ίση και η ίδια, και αυτό το πράγμα είναι ο νόμος, στον οποίο όλοι ταιριάζει να υπακούουν για πολλούς λόγους και κυρίως, διότι ο νόμος είναι μια θεϊκή ανακάλυψη και ένα θεϊκό δώρο, πεποίθηση των συνετών ανθρώπων, κοινή συμφωνία μιας πόλης, σύμφωνα με την οποία όλοι οι πολίτες ταιριάζει να ζουν.
(Δημοσθένους κατά Αριστογείτονος Α 15-17)
2. α. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα: 5 ΜΟΝΑΔΕΣ
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
μικρὰν
μικροτέραν
ἐλάττονα/ἐλάττω
ἥττονα/ἥττω μικροτάτην
ἐλαχίστην
[ἥκιστα]
μεγάλην μείζονα/μείζω μεγίστην
β. Να γράψετε και τα επιρρήματα των παραπάνω επιθέτων
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
ὀλίγον
μεῖον
ἔλαττον
ἧττον ὀλίγιστα
ἐλάχιστα
ἥκιστα
μεγάλως μεῖζον μέγιστα
3. ζῆν: β΄ενικό και πληθυντικό πρόσωπο όλων των εγκλίσεων του Ενεστώτα και της Οριστικής Παρατατικού.
ΕΝΕΣΤΩΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ
β΄ ενικό ζῇς ζῇς ζῷς/ζῴης ζῆ ἔζης
β΄ πληθ. ζῆτε ζῆτε ζῷτε ζῆτε ἐζῆτε
οἰκῶσι: Να κλίνετε την Οριστική, Προστακτική του Ενεστώτα καθώς και την Οριστική του Παρατατικού.
ΕΝΕΣΤΩΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ
οἰκῶ
οἰκεῖς
οἰκεῖ
οἰκοῦμεν
οἰκεῖτε
οἰκοῦσι(ν) -
οἴκει
οἰκείτω
-
οἰκεῖτε
οἰκούντων/-είτωσαν ᾤκουν
ᾤκεις
ᾤκει
ᾠκοῦμεν
ᾠκεῖτε
ᾤκουν
διοικεῖται: Να κλίνετε την Οριστική, Προστακτική του Ενεστώτα καθώς και την Οριστική του Παρατατικού.
ΕΝΕΣΤΩΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ
διοικοῦμαι
διοικεῖ (-ῆ)
διοικεῖται
διοικούμεθα διοικεῖσθε
διοικοῦνται -
διοικοῦ
διοικείσθω
-
διοικεῖσθε
διοικείσθων/-σθωσαν διῳκούμην
διῴκου
διῳκεῖτο
διῳκούμεθα
διῳκεῖσθε
διῳκοῦντο
ἐξαμαρτάνοντας: Να αντικατασταθεί χρονικά ο τύπος.
Εν. ἑξαμαρτάνοντας
Πρτ. –
Μελ. ἐξαμαρτησομένους
Αόρ. ἐξαμαρτόντας
Πρκ. ἐξημαρτηκότας
Υπερ. -
ἀπεδείχθη: Να αντικατασταθεί εγκλιτικά ο τύπος. 5 ΜΟΝΑΔΕΣ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ἀπεδείχθη ἀποδειχθῇ ἀποδειχθείη ἀποδειχθήτω
4. ἄν ᾖ πονηρὰ πολλάκις φαῦλα βούλεται: Να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου και να τον τρέψετε στην Απλή σκέψη του λέγοντος και στο Μη πραγματικό. 7 ΜΟΝΑΔΕΣ
Απάντηση
Απλή σκέψη του λέγοντος: εἰ εἴη πονηρὰ πολλάκις φαῦλα ἄν βούλοιτο.
Μη πραγματικό: εἰ ἦν πονηρὰ πολλάκις φαῦλα ἄν ἐβούλετο.
5. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους υπογραμμισμένους τύπους του κειμένου. 3 ΜΟΝΑΔΕΣ
τῶν ἀνθρώπων: γενική υποκειμενική στο ουσιαστικό βίος.
πᾶσιν: δοτική αντικειμενική στην αντωνυμία ταὐτὸ που δηλώνει ταυτότητα.
ἐξαμαρτάνοντας: κατηγορηματική μετοχή εξαρτώμενη από το ρήμα εὑρήσετε• αναφέρεται στο αντικείμενο του ρήματος (τοὺς τοιούτους).
ᾧ: αντικείμενο στο τελικό απαρέμφατο πείθεσθαι.
ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΠΛΑΤΩΝΟΣ «Πρωταγόρας» (Ενότητα 6η )
Ἔνθα δὴ πᾶς παντὶ θυμοῦται καὶ νουθετεῖ, δῆλον ὅτι ὥς ἐξ ἐπιμελείας καὶ μαθήσεως κτητῆς οὔσης. Εἰ γὰρ ἐθέλεις ἐννοῆσαι τὸ κολάζειν, ὦ Σώκρατες, τοὺς ἀδικοῦντας τὶ ποτε δύναται, αὐτό σε διδάξει ὅτι οἵ γε ἄνθρωποι ἡγοῦνται παρασκευαστὸν εἶναι ἀρετήν. Οὐδεὶς γὰρ κολάζει τοὺς ἀδικοῦντας πρὸς τούτῳ τὸν νοῦν ἔχων καὶ τούτου ἕνεκα, ὅτι ἠδίκησεν, ὅστις μὴ ὥσπερ θηρίον ἀλογίστως τιμωρεῖται• ὁ δὲ μετὰ λόγου ἐπιχειρῶν κολάζειν οὐ τοῦ παρεληλυθότος ἕνεκα ἀδικήματος τιμωρεῖται – οὐ γὰρ ἄν τό γε πραχθὲν ἀγένητον θείη - ἀλλὰ τοῦ μέλλοντος χάριν, ἵνα μὴ αὖθις ἀδικήσῃ μήτε αὐτὸς οὗτος μήτε ἄλλος ὁ τοῦτον ἰδὼν κολασθέντα. Καὶ τοιαύτην διάνοιαν ἔχων διανοεῖται παιδευτὴν εἶναι ἀρετήν• ἀποτροπῆς γοῦν ἕνεκα κολάζει. Ταύτην οὖν τὴν δόξαν πάντες ἔχουσιν ὅσοιπερ τιμωροῦνται καὶ ἰδίᾳ καὶ δημοσίᾳ. Τιμωροῦνται δὲ καὶ κολάζονται οἵ τε ἄλλοι ἄνθρωποι οὕς ἄν οἴωνται ἀδικεῖν, καὶ οὐχ ἥκιστα Ἀθηναῖοι οἱ σοὶ πολῖται• ὥστε κατὰ τοῦτον τὸν λόγον καὶ Ἀθηναῖοί εἰσι τῶν ἡγουμένων παρασκευαστὸν εἶναι καὶ διδακτὸν ἀρετήν. Ὡς μὲν οὖν εἰκότως ἀποδέχονται οἱ σοὶ πολῖται καὶ χαλκέως καὶ σκυτοτόμου συμβουλεύοντος τὰ πολιτικά, καὶ ὅτι διδακτὸν καὶ παρασκευαστὸν ἡγοῦνται ἀρετήν, ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς, ὡς γέ μοι φαίνεται.
Ασκήσεις
1. Να μεταφραστεί το παραπάνω κείμενο. 10 ΜΟΝΑΔΕΣ
2. Ποιος είναι ο σκοπός της ποινής σύμφωνα με τον Πρωταγόρα; Συμφωνείται ή όχι; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας. 15 ΜΟΝΑΔΕΣ
3. α) Τι προσπαθεί να αποδείξει ο Αβδηρίτης σοφιστής με την υπογράμμιση του σκοπού της ποινής; β) Το επιχείρημά του αυτό αποδεικνύει επαρκώς το διδακτό της αρετής; γ) Μπορεί να διαπιστωθεί αυταρέσκεια στα λόγια του Πρωταγόρα και που; 15 ΜΟΝΑΔΕΣ
4. διάνοιαν. Να συμπληρώσετε τα κενά με ουσιαστικά θηλυκού γένους που θα έχουν το ίδιο β΄ συνθετικό.
α. j Έχω την ………………… ότι κάτι μου κρύβεις.
k Ο παππούς μου πάσχει από γεροντική …………………
l Ἐν τῷ Ἅδῃ οὐκ ἔστι …………………
m Η ………………… έχει φέρει κατά καιρούς πολλά δεινά στους Έλληνες.
n Η νέα δακτυλογράφος έχει την ………………… του προϊστάμενου.
o Είναι προτιμότερη η ………………… από τη μετάνοια.
β. παρασκευαστόν. Σε καθεμιά από τις παρακάτω φράσεις να αποδώσετε ένα σύνθετο θηλυκού γένους, με πρώτο συνθετικό πρόθεση και δεύτερο το θέμα σκευ -
α. Σύνολο από συναρμολογημένα όργανα ή εξαρτήματα, τοποθετημένα σε κατάλληλο περίβλημα, που λειτουργούν συντονισμένα.
β. Η ανατροπή επιχειρηματολογίας ή κατηγορίας με την προβολή αντίθετων επιχειρημάτων ή αποδείξεων.
γ. Η επέμβαση με τροποποιήσεις κυρίως σε καλλιτεχνικό έργο λόγου ή μουσικής.
δ. Η δημιουργία, το φτιάξιμο ενός πράγματος με υλικά μέσα.
ε. Η ετοιμασία εδέσματος με τη χρήση των απαραίτητων υλικών.
στ. Επιδιόρθωση, αποκατάσταση βλάβης. 10 ΜΟΝΑΔΕΣ
5. Ποια αντίρρηση του Σωκράτη προσπαθεί να αντικρούσει ο Πρωταγόρας στο δεύτερο μέρος του λόγου του και με ποιον τρόπο; 10 ΜΟΝΑΔΕΣ
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ἅπας ὁ τῶν ἀνθρώπων βίος, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, κἄν μεγάλην πόλιν οἰκῶσι κἄν μικρὰν, φύσει καὶ νόμοις διοικεῖται. Τούτων δ’ ἡ μὲν φύσις ἐστὶν ἄτακτον καὶ ἀνώμαλον καὶ κατ’ ἄνδρα ἴδιον τοῦ ἔχοντος, οἱ δὲ νόμοι καινὸν καὶ τεταγμένον καὶ ταὐτὸ πᾶσιν. Ἡ μὲν οὖν φύσις, ἄν ᾖ πονηρὰ πολλάκις φαῦλα βούλεται• διόπερ τοὺς τοιούτους ἐξαμαρτάνοντας εὑρήσετε. Οἱ δὲ νόμοι τὸ δίκαιον καὶ τὸ καλὸν καὶ τὸ συμφέρον βούλονται καὶ τοῦτο ζητοῦσι καί, ἐπειδὰν εὑρεθῇ, κοινὸν τοῦτο πρόσταγμα ἀπεδείχθη, πᾶσιν ἴσον καὶ ὅμοιον, καὶ τοῦτο ἔστι νόμος, ᾧ πάντας πείθεσθαι προσήκει διὰ πολλά, καὶ μάλισθ’ ὅτι πᾶς ἔστι νόμος εὕρημα μὲν καὶ δῶρον θεῶν, δόγμα δ’ ἀνθρώπων φρονίμων, ἀπανόρθωμα δὲ τῶν ἐκουσίων καὶ ἀκουσίων ἁμαρτημάτων, πόλεως δὲ συνθήκη κοινή, καθ’ ἥν πᾶσι προσήκει ζῆν τοῖς ἐν τῇ πόλει.
(Δημοσθένους κατά Αριστογείτονος Α 15-17)
Ασκήσεις
1. Να μεταφραστεί το κείμενο 20 ΜΟΝΑΔΕΣ
2. α. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα: 5 ΜΟΝΑΔΕΣ
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
μικρὰν
μεγάλην
β. Να γράψετε και τα επιρρήματα των παραπάνω επιθέτων
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
3. ζῆν: β΄ενικό και πληθυντικό πρόσωπο όλων των εγκλίσεων του Ενεστώτα και της Οριστικής Παρατατικού.
οἰκῶσι: Να κλίνετε την Οριστική, Προστακτική του Ενεστώτα καθώς και την Οριστική του Παρατατικού.
διοικεῖται: Να κλίνετε την Οριστική, Προστακτική του Ενεστώτα καθώς και την Οριστική του Παρατατικού.
ἐξαμαρτάνοντας: Να αντικατασταθεί χρονικά ο τύπος.
ἀπεδείχθη: Να αντικατασταθεί εγκλιτικά ο τύπος. 5 ΜΟΝΑΔΕΣ
4. ἄν ᾖ πονηρὰ πολλάκις φαῦλα βούλεται: Να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου και να τον τρέψετε στην Απλή σκέψη του λέγοντος και στο Μη πραγματικό. 7 ΜΟΝΑΔΕΣ
5. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους υπογραμμισμένους τύπους του κειμένου. 3 ΜΟΝΑΔΕΣ
Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ (κατεύθυνσης)
ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
ΠΛΑΤΩΝΟΣ «Πρωταγόρας» (Ενότητα 6η )
Ασκήσεις
1. Να μεταφραστεί το παραπάνω κείμενο. 10 ΜΟΝΑΔΕΣ
Απάντηση:
Η μετάφραση βρίσκεται στ σελίδα 3 του corpus σημειώσεων.
2. Ποιος είναι ο σκοπός της ποινής σύμφωνα με τον Πρωταγόρα; Συμφωνείται ή όχι; Να αιτιολογήσετε την άποψή σας. 15 ΜΟΝΑΔΕΣ
Απάντηση:
Σύμφωνα με τον Πρωταγόρα, η ποινή έχει παιδευτικό και όχι κατασταλτικό σκοπό, σωφρονιστικό και όχι εκδικητικό. Απορρίπτονται τα κίνητρα της ανταπόδοσης και αντεκδίκησης. Οι απόψεις του αυτές συγκλίνουν με τις απόψεις του ιταλού διαφωτιστή Τσεζάρε Μπεκαρία. Στο δοκίμιό του «Περί εγκλημάτων και ποινών» είχε διατυπώσει τρεις βασικές θέσεις για το σκοπό της ποινής και για το νόημα απονομής δικαιοσύνης, ανάμεσα στις οποίες ανέφερε χαρακτηριστικά ότι σκοπός της ποινής δεν είναι η εκδίκηση, αλλά ο σωφρονισμός εκείνου που διέπραξε το αδίκημα και ο παραδειγματισμός των άλλων. Η θέση αυτή του Πρωταγόρα είναι ιδιαίτερα ρηξικέλευθη, αφού στην εποχή του η έννοια της τιμωρίας ήταν αλληλένδετη με την εκδίκηση και την ηθική ικανοποίηση μέσω αυτής του ίδιου του παθόντος ή των συγγενών ενός θύματος.
3. α) Τι προσπαθεί να αποδείξει ο Αβδηρίτης σοφιστής με την υπογράμμιση του σκοπού της ποινής; β) Το επιχείρημά του αυτό αποδεικνύει επαρκώς το διδακτό της αρετής; γ) Μπορεί να διαπιστωθεί αυταρέσκεια στα λόγια του Πρωταγόρα και που; 15 ΜΟΝΑΔΕΣ
Απάντηση:
Στην ενότητα αυτή δίνεται μια δεύτερη απόδειξη για το διδακτό της πολιτικής αρετής. Θέμα του κειμένου είναι η παιδευτική σημασία της τιμωρίας. Συγκεκριμένα, ο Πρωταγόρας δίνει περιεχόμενο παιδαγωγικό – τελεολογικό στην ποινή. Αυτό σημαίνει ότι αυτός που τιμωρεί με τη λογική και όχι ασυλλόγιστα, όπως τα θηρία, δε στοχεύει στην εκδίκηση, αλλά στο σωφρονισμό του δράστη και στον παραδειγματισμό των άλλων. Αυτός ο τρόπος θεώρησης της τιμωρίας αποδεικνύει ότι ο άνθρωπος που έχει περιπέσει σε κάποιο αδίκημα επιδέχεται βελτίωση. Επομένως, η αρετή είναι διδακτή. Άλλωστε, αν η αρετή δε διδασκόταν, αυτό θα σήμαινε ότι κάποιος είναι καλός ή κακός εκ φύσεως. Τότε όμως θα ήταν αδύνατον να αλλάξει, άρα δε θα ήταν υπεύθυνος για την αδικία ούτε θα μπορούσε να του επιβληθεί ποινή. Παρατηρούμε πως ο Πρωταγόρας ολοκληρώνει την επιχειρηματολογία του με αυτοπεποίθηση και κάποια αυταρέσκεια Η φράση του «ἀποδέδεικταί σοι, ὦ Σώκρατες, ἱκανῶς» είναι δηλωτική της συναισθηματικής του διάθεσης. Μετριάζεται ωστόσο με την φράση που επακολουθεί «ὡς γέ μοι φαίνεται». Το συμπέρασμα όμως στο οποίο καταλήγει είναι αυθαίρετο, αφού παίρνει ως δεδομένο ότι ο σκοπός της ποινής είναι σωφρονιστικός και διδακτικός, κάτι όμως που δεν ίσχυε στην εποχή του. Πρόκειται πάλι για το γνωστό « σόφισμα της λήψεως του ζητουμένου».
4. διάνοιαν. Να συμπληρώσετε τα κενά με ουσιαστικά θηλυκού γένους που θα έχουν το ίδιο β΄ συνθετικό.
α. j Έχω την υπόνοια ότι κάτι μου κρύβεις.
k Ο παππούς μου πάσχει από γεροντική άνοια
l Ἐν τῷ Ἅδῃ οὐκ ἔστι μετάνοια
m Η διχόνοια έχει φέρει κατά καιρούς πολλά δεινά στους Έλληνες.
n Η νέα δακτυλογράφος έχει την εύνοια του προϊστάμενου.
o Είναι προτιμότερη η πρόνοια από τη μετάνοια.
β. παρασκευαστόν. Σε καθεμιά από τις παρακάτω φράσεις να αποδώσετε ένα σύνθετο θηλυκού γένους, με πρώτο συνθετικό πρόθεση και δεύτερο το θέμα σκευ -
α. Σύνολο από συναρμολογημένα όργανα ή εξαρτήματα, τοποθετημένα σε κατάλληλο περίβλημα, που λειτουργούν συντονισμένα. ΣΥΣΚΕΥΗ
β. Η ανατροπή επιχειρηματολογίας ή κατηγορίας με την προβολή αντίθετων επιχειρημάτων ή αποδείξεων. ΑΝΑΣΚΕΥΗ
γ. Η επέμβαση με τροποποιήσεις κυρίως σε καλλιτεχνικό έργο λόγου ή μουσικής. ΔΙΑΣΚΕΥΗ
δ. Η δημιουργία, το φτιάξιμο ενός πράγματος με υλικά μέσα. ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ
ε. Η ετοιμασία εδέσματος με τη χρήση των απαραίτητων υλικών. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
στ. Επιδιόρθωση, αποκατάσταση βλάβης. ΕΠΙΣΚΕΥΗ 10 ΜΟΝΑΔΕΣ
5. Ποια αντίρρηση του Σωκράτη προσπαθεί να αντικρούσει ο Πρωταγόρας στο δεύτερο μέρος του λόγου του και με ποιον τρόπο; 10 ΜΟΝΑΔΕΣ
Απάντηση:
Η απάντηση βρίσκεται στ σελίδα 52 του σχολικού εγχειριδίου – παράγραφος 2η .
ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ασκήσεις
1. Να μεταφραστεί το κείμενο 20 ΜΟΝΑΔΕΣ
Μετάφραση:
Όλη η ζωή των ανθρώπων, Αθηναίοι, ακόμη κι αν κατοικούν σε μεγάλη πόλη, κι αν σε μικρή, διευθύνεται από το χαρακτήρα και από τους νόμους. Αυτών (εν. των ανθρώπων )όμως ο χαρακτήρας είναι ακαθόριστος και ιδιόρρυθμος και ξεχωριστός σε κάθε κάτοχό του, ενώ οι νόμοι είναι κάτι καινούριο και καθορισμένο και το ίδιο για όλους. Ο χαρακτήρας λοιπόν, από τη μια, αν είναι κακός πολλές φορές επιθυμεί κακά πράγματα. Γι’ αυτό το λόγο αυτού του είδους οι άνθρωποι θα ανακαλύψετε ότι σφάλλουν. Οι νόμοι από την άλλη επιθυμούν τη δικαιοσύνη και το ωραίο και το ωφέλιμο και αυτό αναζητούν και, όταν αυτό εντοπισθεί, καθίσταται κοινή εντολή, για όλους ίση και η ίδια, και αυτό το πράγμα είναι ο νόμος, στον οποίο όλοι ταιριάζει να υπακούουν για πολλούς λόγους και κυρίως, διότι ο νόμος είναι μια θεϊκή ανακάλυψη και ένα θεϊκό δώρο, πεποίθηση των συνετών ανθρώπων, κοινή συμφωνία μιας πόλης, σύμφωνα με την οποία όλοι οι πολίτες ταιριάζει να ζουν.
(Δημοσθένους κατά Αριστογείτονος Α 15-17)
2. α. Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα: 5 ΜΟΝΑΔΕΣ
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
μικρὰν
μικροτέραν
ἐλάττονα/ἐλάττω
ἥττονα/ἥττω μικροτάτην
ἐλαχίστην
[ἥκιστα]
μεγάλην μείζονα/μείζω μεγίστην
β. Να γράψετε και τα επιρρήματα των παραπάνω επιθέτων
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
ὀλίγον
μεῖον
ἔλαττον
ἧττον ὀλίγιστα
ἐλάχιστα
ἥκιστα
μεγάλως μεῖζον μέγιστα
3. ζῆν: β΄ενικό και πληθυντικό πρόσωπο όλων των εγκλίσεων του Ενεστώτα και της Οριστικής Παρατατικού.
ΕΝΕΣΤΩΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ
β΄ ενικό ζῇς ζῇς ζῷς/ζῴης ζῆ ἔζης
β΄ πληθ. ζῆτε ζῆτε ζῷτε ζῆτε ἐζῆτε
οἰκῶσι: Να κλίνετε την Οριστική, Προστακτική του Ενεστώτα καθώς και την Οριστική του Παρατατικού.
ΕΝΕΣΤΩΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ
οἰκῶ
οἰκεῖς
οἰκεῖ
οἰκοῦμεν
οἰκεῖτε
οἰκοῦσι(ν) -
οἴκει
οἰκείτω
-
οἰκεῖτε
οἰκούντων/-είτωσαν ᾤκουν
ᾤκεις
ᾤκει
ᾠκοῦμεν
ᾠκεῖτε
ᾤκουν
διοικεῖται: Να κλίνετε την Οριστική, Προστακτική του Ενεστώτα καθώς και την Οριστική του Παρατατικού.
ΕΝΕΣΤΩΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΟΡΙΣΤΙΚΗ
διοικοῦμαι
διοικεῖ (-ῆ)
διοικεῖται
διοικούμεθα διοικεῖσθε
διοικοῦνται -
διοικοῦ
διοικείσθω
-
διοικεῖσθε
διοικείσθων/-σθωσαν διῳκούμην
διῴκου
διῳκεῖτο
διῳκούμεθα
διῳκεῖσθε
διῳκοῦντο
ἐξαμαρτάνοντας: Να αντικατασταθεί χρονικά ο τύπος.
Εν. ἑξαμαρτάνοντας
Πρτ. –
Μελ. ἐξαμαρτησομένους
Αόρ. ἐξαμαρτόντας
Πρκ. ἐξημαρτηκότας
Υπερ. -
ἀπεδείχθη: Να αντικατασταθεί εγκλιτικά ο τύπος. 5 ΜΟΝΑΔΕΣ
ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ ΕΥΚΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ἀπεδείχθη ἀποδειχθῇ ἀποδειχθείη ἀποδειχθήτω
4. ἄν ᾖ πονηρὰ πολλάκις φαῦλα βούλεται: Να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου και να τον τρέψετε στην Απλή σκέψη του λέγοντος και στο Μη πραγματικό. 7 ΜΟΝΑΔΕΣ
Απάντηση
Απλή σκέψη του λέγοντος: εἰ εἴη πονηρὰ πολλάκις φαῦλα ἄν βούλοιτο.
Μη πραγματικό: εἰ ἦν πονηρὰ πολλάκις φαῦλα ἄν ἐβούλετο.
5. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους υπογραμμισμένους τύπους του κειμένου. 3 ΜΟΝΑΔΕΣ
τῶν ἀνθρώπων: γενική υποκειμενική στο ουσιαστικό βίος.
πᾶσιν: δοτική αντικειμενική στην αντωνυμία ταὐτὸ που δηλώνει ταυτότητα.
ἐξαμαρτάνοντας: κατηγορηματική μετοχή εξαρτώμενη από το ρήμα εὑρήσετε• αναφέρεται στο αντικείμενο του ρήματος (τοὺς τοιούτους).
ᾧ: αντικείμενο στο τελικό απαρέμφατο πείθεσθαι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου