3. Οι οικονομικές συνθήκες κατά την περίοδο 1910-1922


□ Στην περίοδο 1910-1922
■ κατά την οποία η Ελλάδα βρισκόταν σε πολεμική ετοιμότητα
■ εμφανίστηκε μια νέα πολιτική αντίληψη, η οποία :
^ εκφράστηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο
ονομάστηκε συνοπτικά «βενιζελισμός»


□ Ο βενιζελισμός
■ στον οικονομικό τομέα θεωρούσε το κράτος μοχλό έκφρασης και ανάπτυξης του ελληνισμού,
■ δηλαδή, το κράτος :
^ έπρεπε να επιδιώξει την ενσωμάτωση του εκτός συνόρων ελληνισμού
^ και να διεκδικήσει τη θέση του μέσα στον κόσμο με ενιαία εθνική και κρατική υπόσταση


■ αυτό προϋπέθετε
^ όχι μόνο θεσμικό εκσυγχρονισμό, που θα καθιστούσε το κράτος αποτελεσματικό και αξιόπιστο
^ αλλά και γενικότερη προσήλωση στην ιδέα της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων του έθνους


Στη διαδικασία διαμόρφωσης και υλοποίησης των νέων επιλογών
■ ο Βενιζέλος δεν ήταν μόνος
■ συσπείρωσε γύρω του μια δραστήρια αστική τάξη, που
^ εξακολουθούσε ακόμη να πλουτίζει σ' όλη τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου
^ φιλοδοξούσε να κυριαρχήσει πολιτικά στο χώρο όπου άπλωνε τις οικονομικές της δραστηριότητες


Κατά την περίοδο αυτή
■ υπήρχε ακόμη ισχυρή ελληνική παρουσία
στα λιμάνια της Νότιας Ρωσίας
στη λεκάνη του Δούναβη
στο εσωτερικό της Ρουμανίας
στον Πόντο
στην Κωνσταντινούπολη
στα μικρασιατικά παράλια
στη Σμύρνη
τη Θεσσαλονίκη
την Αίγυπτο
την Αλεξάνδρεια
το Σουδάν


■ όλος αυτός ο πλούτος μπορούσε να διασφαλιστεί μόνο μέσα από τη δημιουργία
^ ενός ισχυρού εθνικού κέντρου
^ δηλαδή, μιας περιφερειακής δύναμης, ικανής
* να παρεμβαίνει
* και να προστατεύει τα συμφέροντα των πολιτών της


■ αυτό ήταν ένα αρκετά κρίσιμο αίτημα, επειδή εκείνη την εποχή αρκετά εθνικιστικά κινήματα έκαναν αισθητή την παρουσία τους.
■ γι' αυτό, η Μεγάλη Ιδέα ιδεολογικά για τη διεκδίκηση
και οι προϋποθέσεις της >>> αποτέλεσαν >> πολιτικά ισχυρά ερείσματα >>> της Μεγάλης Ελλάδας (εκσυγχρονισμός κράτους), ^ οικονομικά με πιθανότητες επιτυχίας


□ Οι προϋπολογισμοί του κράτους
■ στα χρόνια της μεγάλης προσπάθειας ήταν συνήθως πλεονασματικοί
■ παρά τις αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες, στα 1911 τα έσοδα ήταν 240.000.000, τα έξοδα μόνο 181.000.000 δρχ.


□ Στα 1910 οι πρόοδοι της εθνικής οικονομίας ήταν εμφανείς


□ Η αγροτική κρίση αντιμετωπίστηκε με την υπερπόντια μετανάστευση, η οποία :
■ κατά την εποχή αυτή πήρε μεγάλες διαστάσεις
■ εκτόνωσε τις κοινωνικές εντάσεις που δημιούργησε η σταφιδική κρίση
■ ενίσχυσε την οικονομία της υπαίθρου μέσω των πολύ σημαντικών εμβασμάτων των μεταναστών


□ Κατά τους Βαλκανικούς πολέμους
■ αν και το κόστος τους ήταν μεγάλο
■ όμως δεν κλονίστηκε η εθνική οικονομία (όπως με τις στρατιωτικές κινητοποιήσεις του 19ου αιώνα)


■ αντίθετα η Ελλάδα βγήκε κερδισμένη,


^ γιατί ενσωμάτωσε
* πλούσιες περιοχές (Ήπειρο, Κεντρική & Δυτική Μακεδονία, νησιά του Αιγαίου, Κρήτη)
* και εκατομμύρια νέους κατοίκους


^ αυξήθηκαν
* τα εδάφη της κατά 70% (από 65.000 σε 108.800 ΚΙΙΙ2)
* και ο πληθυσμός της κατά 80% (από 2.700.000 σε 4.800.000 κατοίκους)


^ ανοίχθηκαν νέες οικονομικές προοπτικές : τα νεοαποκτηθέντα εδάφη ήταν ως επί το πλείστον
* πεδινά πράγμα που δημιουργούσε και άριστες προοπτικές
* αρδευόμενα για τη γεωργική παραγωγή


■ Το κύριο πρόβλημα ήταν η παρουσία ισχυρών μειονοτικών ομάδων στις περιοχές αυτές
^ π.χ. στη σχετικά ομοιογενή Ήπειρο, το 1914, υπήρχαν
* 166.000 Έλληνες
* 38.000 μουσουλμάνοι (αλβανικής καταγωγής)
* μερικές χιλιάδες Εβραίοι


■ Ωστόσο
^ η Ελλάδα έγινε υπολογίσιμη δύναμη
^ αυξήθηκε σημαντικά η εμπιστοσύνη που ενέπνεε στις αγορές χρήματος και πιστώσεων
Η χώρα ήταν έτοιμη να αφιερωθεί στην ενσωμάτωση των νέων περιοχών, όταν ξέσπασε ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος, στα 1914.

Επιμέλεια: Γκέκα Βάγια
Φιλόλογος