Ε Θ Ε Λ Ο Ν Τ Ι Σ Μ Ο Σ
Τι είναι ο εθελοντισμός;
Εκούσια και χωρίς αμοιβή προσφορά έργου, με κοινωφελή συνήθως χαρακτήρα.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του εθελοντή;
• Διακατέχεται από διάθεση προσφοράς προς το συνάνθρωπο. Παρέχει βοήθεια χωρίς να περιμένει υλική ανταμοιβή (ανιδιοτέλεια),
• χαρακτηρίζεται από υψηλή αίσθηση κοινωνικής ευθύνης, δείχνει έμπρακτα το ενδιαφέρον του στον πλησίον,
• είναι πρόθυμος να στρατευθεί μαζί μ' άλλους, προκειμένου να επιτευχθούν κοινοί στόχοι και να εκπληρωθούν κοινωνικές ανάγκες,
• συχνά υπερβαίνει τις εγωιστικές τάσεις που έχει ως άνθρωπος και καθώς συνεργάζεται, μεταβαίνει απ' το «εγώ» στο «εμείς». Εξάλλου, εθελοντής γίνεται αυτός που έχει συγκροτημένη πολιτικοκοινωνική συνείδηση κι αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως αναπόσπαστο κομμάτι μιας οργανωμένης κοινωνίας, που έχει ανάγκη από ενεργούς και συνειδητοποιημένους πολίτες, προκειμένου να διατηρήσει τη συνοχή της.
Είναι αναγκαία η ύπαρξη εθελοντισμού;
• Η χώρα μας έχει μόνιμα την ανάγκη εθελοντικής εργασίας. Για παράδειγμα, έντονα είναι τα περιβαλλοντικά προβλήματα που θα μπορούσαν να περιοριστούν ή ν' αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα με την κοινή βοήθεια των πολιτών. Εξάλλου, διάφορες μη κυβερνητικές οργανώσεις καταβάλουν γενναία προσπάθεια για τη μη διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας και σίγουρα χρειάζονται βοηθούς,
• οι Γιατροί του Κόσμου προσμένουν την εθελοντική εργασία επιστημόνων, προκειμένου να παρέχουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη σ' ανθρώπους της Ελλάδας ή του εξωτερικού που την έχουν ανάγκη και δε μπορούν να την απολαύσουν, η Διεθνής Αμνηστία έχει ανάγκη εθελοντών, για να προστατεύσει ανθρώπους που διώκονται σ' όλον τον κόσμο για τα πολιτικά τους φρονήματα. Επίσης, μάχεται, προκειμένου να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη για την κατάργηση παγκοσμίως της θανατικής ποινής,
• οι γενικότερες πολεμικές επιχειρήσεις των ημερών μας έχουν κατά καιρούς κλονίσει την παγκόσμια ειρήνη, η σταθερή οικοδόμηση της οποίας αποτελεί αίτημα όλου του πλανήτη,
• οι υπηρεσίες Κοινωνικής Πρόνοιας (ορφανοτροφεία, γηροκομεία κ.α.) αναζητούν αγωνιωδώς τη συνδρομή εθελοντών που θα προσφέρουν χείρα βοηθείας στους αναξιοπαθούντες,
• οι εθελοντές αιμοδότες και δωρητές οργάνων καλύπτουν θεμελιώδεις ανάγκες της ελληνικής κοινωνίας.

Θετικές συνέπειες εθελοντισμού
• Ενδυναμώνονται οι κοινωνικοί δεσμοί μεταξύ των πολιτών, γεγονός που αποτελεί ζητούμενο για κάθε κοινωνία, προκειμένου να επιτευχθεί η ευρυθμία της, διαπλάθεται ισχυρή ανθρωπιστική συνείδηση κι αυξάνεται η ευαισθησία για την αντιμετώπιση ενδεχόμενων προβλημάτων, πατάσσεται ο τυφλός εγωισμός κι ο αντικοινωνικός ωφελιμισμός,
• αποκτώνται νέα ενδιαφέροντα κι εμπειρίες ζωής, σε συλλογικό επίπεδο δημιουργούνται οι προϋποθέσεις κοινών στόχων κι ευνοείται η εθνική ομοψυχία, Ο βελτιώνεται ο διεθνής ρόλος κι η γενικότερη φυσιογνωμία ενός λαού.
Προτάσεις υπέρ του εθελοντισμού
• Η ανάπτυξη του κινήματος εθελοντών συνιστά μια σύγχρονη αναγκαιότητα κι ως τέτοια πρέπει ν' αντιμετωπιστεί απ' τους επίσημους φορείς:
• οι γονείς θα μπορούσαν να συμμετάσχουν σ' εθελοντικά προγράμματα, μετατρεπόμενοι σε πρότυπα για τα παιδιά τους.
• Επίσης, διάφορες οικογενειακές υποχρεώσεις θα ήταν δυνατό να εκτελεστούν με κοινή προσπάθεια, μ' αποτέλεσμα τα νεαρά μέλη να βιώνουν εντός του σπιτιού τους το συνεργατικό κλίμα κι αργότερα ως ενήλικες να συμπεριφέρονται ανάλογα,
• το σχολείο είναι δυνατό ν' αποτελέσει κοιτίδα για τη δημιουργία εθελοντικού πνεύματος στους μαθητές (π.χ. με τη συμμετοχή σε προγράμματα δεντροφύτευσης, καθαρισμού των ακτών κ.α.),
• η πολιτεία ας ενθαρρύνει τον εθελοντισμό με μια σειρά κινήτρων που θα ισχύουν ιδιαίτερα για τους νέους (π.χ. επιβράβευση απ' την πολιτική ηγεσία, προκειμένου να παροτρυνθούν για τη συνέχιση της πορείας τους).
• Επιπλέον, η εθελοντική δράση θα έπρεπε ν' αναγνωρίζεται επισήμως: θα μπορούσε, για παράδειγμα, να είναι ένα απ' τα κριτήρια επιλογής για την κάλυψη μιας θέσης εργασίας. Επιπροσθέτως, απ' αυτή θα ήταν δυνατό ν' απορρέουν κάποιες φορολογικές ελαφρύνσεις ή ειδικές άδειες για τους συμμετέχοντες. Ως εκ τούτου, η κάθε τοπική αρχή ή η πολιτεία έχουν χρέος να συγκροτήσουν κατάλληλους μηχανισμούς που θα οργανώνουν και θα εκπαιδεύουν τους εθελοντές, ώστε να είναι αποτελεσματική η προσπάθειά τους
• τα ΜΜΕ, η ισχύ των οποίων είναι δεδομένη κι ανυπέρβλητη, υποχρεούνται να προβάλουν τα επιτεύγματα των εθελοντών, προτρέποντας κι άλλους για συμμετοχή σε μια κοινωφελή διαδικασία.

Θέμα: Σε έναν κόσμο που δονείται από τον τηλεοπτικό απόηχο φρικτών πράξεων ανθρώπινης βίας και φυσικών θεομηνιών, οι εθελοντές, άτομα αλλά και οργανώσεις, αναλαμβάνουν να απαλύνουν τον ανθρώπινο πόνο, να περιθάλψουν, να στείλουν ένα μήνυμα ανθρωπιάς και συμπάθειας...
α) Τι ωθεί τους ανθρώπους σε πράξεις εθελοντικής βοήθειας σήμερα;
β) Μπορεί ο εθελοντισμός να λύσει το πρόβλημα της ανθρώπινης δυστυχίας;
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΕΝΝΟΙΑΣ
Ο όρος εθελοντής είναι γνωστός, αναφέρεται σε εκείνο το άτομο που θεληματικά προσφέρεται να πράξει. Στην εποχή μας ο όρος έχει αποκτήσει και μια συναφή απόχρωση, αυτή του ακτιβιστή. Οι εθελοντές είναι δηλαδή άτομα αντικομφορμιστικά, τα οποία εφαρμόζουν μια ηθική της δράσης, οργανωμένα σε "μη-κυβερνητικά" σχήματα.
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ 1ο
Η εθελοντική βοήθεια δεν είναι μια επινόηση της εποχής μας. Οι ρίζες της πρέπει να αναζητηθούν στο αίσθημα της κοινοτικής αλληλεγγύης των πρώτων ανθρώπινων κοινωνιών. Η ηθική της ανταπόδοσης που κυριαρχεί σε αυτές, με στόχο την επιβίωση της κοινότητας, μετουσιώνεται σε ηθική της προσφοράς κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Από τότε η χριστιανική ηθική φαίνεται να λειτουργεί ως εκκολαπτήριο εθελοντών (ιεραποστολές, έρανοι αγάπης κλπ). Η εκκοσμίκευση του εθελοντικού κινήματος, που παρατηρείται ήδη από τα μέσα του προηγούμενου αιώνα (πχ. Σώμα Φιλελλήνων Εθελοντών...) έχει αυξητικό χαρακτήρα, με αποτέλεσμα στον αιώνα μας οι εθελοντές να υπηρετούν όχι μόνο κοινωνικούς αλλά και πολιτικούς, με τη στενή αλλά και ευρεία έννοια, σκοπούς.
Σήμερα οι λόγοι που οδηγούν τους ανθρώπους σε πράξεις εθελοντικής βοήθειας σχετίζονται με:
* το αυξημένο τους βιοτικό επίπεδο
* το αίσθημα κοινωνικής αλληλεγγύης
* τη προβολή της ανθρώπινης δυστυχίας από τις τηλεοπτικές οθόνες
* την αναζήτηση ενός ανώτερου νοήματος στη ζωή
* τη διάθεση για εμπειρίες έξω από την καθημερινότητα
* την προσπάθεια πλήρωσης του εσωτερικού κενού του ανθρώπου της κατανάλωσης και του κέρδους
* την πίστη στη χαρά της προσφοράς
* τον κορεσμό στο χώρο των επαγγελμάτων
* τη διάθεση αντίδρασης στην επιβαλλόμενη παθητικότητα του πολίτη
* την ψυχική αντίδραση για δημιουργία, προσφορά και συμπόνια έναντι ενός κόσμου βίας, οικονομικού υπολογισμού και ανθρώπινης εκμετάλλευσης
* την πίστη στον ’νθρωπο και τη Ζωή
* τη διάθεση για ψυχική επαφή ως αντίδοτο στη μοναξιά της ιδιώτευσης
* την αναζήτηση της κοινωνικής αναγνώρισης
* την οικονομική, γνωστική και τεχνική ικανότητα του μέσου πολίτη να οργανώνεται συγκροτώντας και "μη-κυβερνητικούς" πόλους εξουσίας
* τα αισθήματα ενοχής των ηθικά ευαίσθητων συνειδήσεων για τα προβλήματα που προκαλούν οι ανισότητες και οι αδικίες του κυρίαρχου πολιτικοοικονομικού συστήματος
ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ 2ο
Οι εθελοντές αποτελούν σήμερα "σημείο αντιλεγόμενο" τόσο για τις προθέσεις τους όσο και για το πραγματικό αποτέλεσμα των πράξεών τους.
Οι επικρίσεις:
* τυχοδιωκτισμός
* μηχανισμός κατευνασμού της πολιτικής και κοινωνικής δυσαρέσκειας
* ιδιοτέλεια (οικονομικές και πολιτικές βλέψεις)
* δονκιχωτισμός
* σύγχρονες σταυροφορίες / νεοαποικιακή νοοτροπία
Οι επιδοκιμασίες:
* το ηθικό μεγαλείο του ανθρώπου
* η επιβεβαίωση της χριστιανικής ηθικής
* λίγο καλό ισοσταθμίζει το γενικό κακό
* γνώμονας η κρίση του ευεργετημένου: και ζωές σώθηκαν και χαμόγελα έλαμψαν...
Το βασικό όμως ερώτημα παραμένει: Ο εθελοντισμός είναι το αντίδοτο στην ανθρώπινη δυστυχία;
Η εθελοντική προσφορά βοήθειας μπορεί να προσφέρει τα μέγιστα στην προσπάθεια άμεσης ανακούφισης των ανθρώπων από τον πόνο και τη δυστυχία. Αλλά δε μπορεί παρά να είναι η αρχή. Τα μεγάλα προβλήματα της εποχής μας (πείνα, εξαθλίωση, πόλεμος ανεργία,...) πρέπει να αντιμετωπιστούν στη ρίζα τους. Αυτό απαιτεί όμως και έναν άλλο εθελοντισμό: τη διάθεση όλων μας να αρθούν οι αντιφάσεις και οι αδικίες των σύγχρονων κοινωνιών, διάθεση που θα καταξιώσει την ανθρωπιστική θέρμη των ακτιβιστών εθελοντών...
Ο ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥΣ. ΕΙΝΑΙ ΠΟΙΚΙΛΟΜΟΡΦΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟΣ
Είναι κοινός τόπος πλέον ότι στη σημερινή τεχνοκρατούμενη κοινωνία, με τους ξέφρενους και αγχωτικούς ρυθμούς ζωής, με τους ανάλγητους νόμους της αγοράς και της στυγνής οικονομικής συνδιαλλαγής και με την άμβλυνση των ηθικών φραγμών, η έννοια του ανθρωπισμού έχει δυστυχώς παραμεριστεί στην καρδιά και στο νου των σύγχρονων ανθρώπων. Ο εθελοντισμός ως μια έκφραση του ανθρωπισμού έχει και αυτός υποστεί σταδιακή αλλοίωση τόσο ως προς την ένταση του στις διάφορες εκδηλώσεις του, όσο και ως προς το περιεχόμενό του. Ο εθελοντισμός είναι ένα θέμα που μας αγγίζει όλους, ανεξαρτήτως κοινωνικής τάξης και επαγγελματικής ιδιότητας. Συνιστά μια εξαιρετικά επιμορφωτική λειτουργία που ενδυναμώνει την κοινωνική αλληλεγγύη, ενισχύει την ενεργό συμμετοχή και τη συνύπαρξη, προσδίδοντας νέο περιεχόμενο στη ζωή μας.
Η αξία του εθελοντισμού είναι δεδομένη. Χρειάζεται όμως να ενισχυθεί και να προστατευθεί από υστερόβουλες ενέργειες εκμετάλλευσης. Το επίκεντρο του εθελοντισμού είναι η προστασία της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, καθώς μέσα από τον εθελοντισμό καθρεπτίζεται η εικόνα του εαυτού μας. Κινητήριος δύναμη του εθελοντισμού πρέπει να είναι η αγάπη και η συμπαράσταση στον συνανθρωπό μας που υποφέρει και ζητά βοήθεια. Ο εθελοντισμός είναι κάτι παραπάνω από ένα κίνημα όπως προβάλλεται στις μέρες μας. Δεν έχει ούτε χρονικά όρια, ούτε πεπερασμένους τόπους και τρόπους εφαρμογής, ούτε στοχαστικούς και φιλοσοφικούς ορισμούς. Ο εθελοντισμός ξεκινά από την καρδιά του καθενός και διαχέεται στο περιβάλλον του χωρίς φραγμούς και περιορισμούς. Το πρώτο βήμα που χρειάζεται να γίνει είναι να δει κανείς τον εαυτό του στον συνάνθρωπό του. Ο εθελοντής βάζει τον εαυτό του στη θέση του συνανθρώπου του και «παίρνει» «προσφέροντας». Προσφέροντας οικονομική βοήθεια, προσφέροντας ένα καλό λόγο, προσφέροντας λίγη βοήθεια, προσφέροντας κάθε είδους συμπαράσταση, προσφέροντας λίγο χρόνο, προσφέροντας λίγη αγάπη.
Όλοι μας μπορούμε να προσφέρουμε λίγο απ΄ αυτό που μας περισσεύει. Απ' αυτό που χωρίς ιδιαίτερο κόπο μπορούμε να δώσουμε. Όλοι μας μπορούμε να γίνουμε εθελοντές, γιατί όλοι μας μπορούμε να αγαπήσουμε. Όλοι μας μπορούμε έτσι να ενισχύσουμε τον εθελοντισμό.
Τι είναι ο Εθελοντισμός;
Ο εθελοντισμός είναι μια πράξη μέσα από την οποία οι άνθρωποι αποκτούν νέες δεξιότητες και βοηθούνται να είναι ενεργοί πολίτες στην κοινότητα τους. Ο εθελοντισμός δεν έχει πλαίσια και όρια, είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο που μπορεί να πάρει διάφορες μορφές και διαστάσεις με βάσει τις αξίες, αρχές και την κοινωνικό -οικονομική και πολιτισμική πραγματικότητα της κοινωνίας.
Οι εθελοντές προέρχονται από οποιοδήποτε κοινωνικό-οικονομικό στρώμα της κοινωνίας. Αν λάβουμε υπόψη ότι ένας εθελοντής μπορεί να είναι οποιασδήποτε ηλικίας, οικονομικής κατάστασης, ακαδημαϊκού υπόβαθρου, τότε μπορούμε εύκολα να ισχυριστούμε ότι σχεδόν όλοι οι πολίτες μπορούν να είναι υποψήφιοι εθελοντές.
Εθελοντής είναι ο πολίτης εκείνος που προσφέρει ανιδιοτελώς τον ελεύθερο του χρόνο ή τη γνώση του για χρήσιμες δράσεις προς όφελος άλλων, χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα. Με αυτή την έννοια ο εθελοντισμός ταυτίζεται με τη φιλανθρωπία, όπως χρησιμοποιήθηκε κατά την κλασική εποχή κυρίως για να αποδώσει μια καινούργια αρετή, την αγάπη για το συνάνθρωπο. Η διαφορά ανάμεσα στον εκπαιδευμένο εθελοντή και στην παλιά έννοια της φιλανθρωπίας είναι ότι ο εθελοντής αντιμετωπίζει τα άτομα στα οποία προσφέρει εθελοντική εργασία, όχι με οίκτο αλλά σαν άτομα ισότιμα τα οποία περνούν δυσκολίες και στα οποία μπορεί να προσφέρει.
Εθελοντισμός είναι η μη αμειβόμενη και δίχως επαγγελματική εξέλιξη δραστηριοποίηση των πολιτών που αποβλέπει στην ευημερία του συνανθρώπου, της κοινότητας και της κοινωνίας γενικότερα. Δεν περιορίζεται μόνο στην παροχή ανιδιοτελούς κοινωνικού έργου, αλλά περισσότερο αφορά μια στάση ζωής με ιδιαίτερες αξίες, όπως η φιλανθρωπία, η αλληλεγγύη, η κοινωνική δικαιοσύνη και η κοινωνική συμμετοχή.
Oι εθελοντές προσεγγίζονται και θεωρούνται περισσότερο συνεργάτες παρά φιλάνθρωποι. Εντάσσονται στη λειτουργία των υπηρεσιών και των προγραμμάτων κάποιου οργανισμού, αναλαμβάνουν εξειδικευμένους ρόλους, συναλλάσσονται με τα μέλη του προσωπικού και τα άτομα.
Η προσφορά εθελοντικής υπηρεσίας, έχει πολλές μορφές δράσης: συνοδεία, βοήθεια στο σπίτι, εμψύχωση, πρόληψη, δωρεά αίματος, μεταφορά ασθενών, επανένταξη, τηλεφωνική ακρόαση, εξειδικευμένες και επαγγελματικές παροχές, υγειονομικές φροντίδες, ψυχαγωγία, κοινωνική γραμματεία, νομική βοήθεια κ.λ.π.
Υπάρχει, επίσης, ο διεθνής εθελοντισμός: ως προσφορά αλληλεγγύης και γνώσης στις χώρες του Τρίτου κόσμου ή ανθρωπιστικών υπηρεσιών στις ζώνες πολεμικών συγκρούσεων. Σε ανάπτυξη βρίσκεται επίσης, ο περιβαλλοντικός εθελοντισμός, μέσω της ανάπτυξης πρωτοβουλιών για την καθαριότητα των δασών και των παραθαλάσσιων περιοχών, της οργάνωσης προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης των παιδιών και των νέων κ.λπ. Τέλος, υπάρχει ο πολιτιστικός εθελοντισμός, η οργάνωση από νεανικές ιδίως εθελοντικές οργανώσεις πολιτιστικών θεατρικών, μουσικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων που εκφράζουν τη νεανική φαντασία και δημιουργικότητα , πέρα από τη λογική της αγοράς και του κέρδους.
H εθελοντική δράση αποτελεί μαθησιακή-μορφωτική λειτουργία. Eνισχύει την απόκτηση κοινωνικών, επικοινωνιακών και επαγγελματικών δεξιοτήτων και αναπτύσσει νέες ικανότητες. Eνδυναμώνει και δίνει νέο περιεχόμενο στη ζωή των ατόμων. Aυξάνει τη δυνατότητα ενεργού συμμετοχής των νέων στη ζωή και την εργασία. Aποτελεί εν δυνάμει χώρο ανάπτυξης νέων κοινωνικών υπηρεσιών αυξάνοντας την απασχόληση. Η εθελοντική δράση μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη μάχη της ανεργίας και αποτελεί πηγή θέσεων εργασίας.
Πόσο σημαντική είναι η εθελοντική εργασία και ο εθελοντισμός; Εκατομμύρια πολίτες σε ολόκληρη την Ευρώπη ασχολούνται ενεργά με διάφορες μορφές εθελοντισμού. Οι πιο πρόσφατοι αριθμοί παρουσιάζουν, τα ακόλουθα:
Στο Ηνωμένο Βασίλειο 23 εκατομμύρια άνθρωποι προσφέρουν εθελοντική εργασία κάθε χρόνο, αποτελώντας ένα εργατικό δυναμικό ισοδύναμο με 180.000 εργαζομένους πλήρους απασχόλησης - για κάθε ΕΥΡΩ της δημόσιας χρηματοδότησης που δαπανάται για να υποστηριχθεί ο εθελοντισμός, οι εθελοντές προσφέρουν εργασία αξίας 30 ΕΥΡΩ - η οικονομική αξία του επίσημου εθελοντισμού στο ΗΒ έχει υπολογισθεί σε περισσότερα απο 65 δις ΕΥΡΩ ετησίως, ή 7,9% του ΑΕΠ.
Οι Βέλγοι αφιερώνουν 5 ώρες την εβδομάδα σε εθελοντικές δραστηριότητες χωρίς αμοιβή, το οποίο είναι ισοδύναμο με περίπου 200.000 θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης. Το 2002 ο χρόνος που αφιερώθηκε σε εθελοντικές εργασίες, σε διάφορους συνδέσμους/οργανώσεις στην Γαλλία, ήταν ισοδύναμος με περισσότερα από 716.000 θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης.23 εκατομμύρια πολίτες (36%) συμμετέχουν σε διάφορα είδη εθελοντικών εργασιών στη Γερμανία ενώ το 33% του ενήλικου πληθυσμού στην Ιρλανδία (δηλ. περίπου 1.287.000 άτομα) ασχολείται με τον εθελοντισμό.
Το 2004 στην Πολωνία, περίπου 5,4 εκατομμύρια πολίτες ασχολήθηκαν με τον εθελοντισμό, το οποίο αντιπροσωπεύει το 18,3% του συνολικού πληθυσμού. Η κατ' εκτίμηση οικονομική αξία του εθελοντισμού, που υπολογίστηκε από τον πολλαπλασιασμό του αριθμού των κατ’ αντιστοιχεία εργαζομένων σε θέσεις πλήρους απασχόλησης (εθελοντές) με τον μέσο όρο μισθού στον συγκεκριμένο τομέα, ανήλθε στα 124 εκατομμύρια ΕΥΡΩ.