Ν.Ε. ΓΛΩΣΣΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΦΗΒΕΙΑ

(κριτήρια αξιολόγησης)

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

ΚΕΙΜΕΝΑ

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

[Τα παιδιά με τα κλωνάρια] 

Ήταν η ώρα του σούρουπου. Ένα αντρόγυνο κατέβαινε τη λεωφόρο πιασμένο μπράτσο, καθώς πορεύονταν τα ζευγάρια κάποιον άλλο καιρό. Το βάδισμά του ήταν κανονικό και λιγάκι βαρύ, ανάλογο με την ηλικία. Οι δυο μαζί πρέπει να έστριβαν τον κάβο του αιώνα.

Σε μια στιγμή ξεπροβαίνει μπροστά τους, σ’ αντίθετη φορά, μια ανάλαφρη παρέα: Κοριτσόπουλα και παιδαρέλια ανάμεσα στα δεκαέξι και τα δεκαοχτώ τους. Γύριζαν από κάποιον εξοχικό περίπατο ή εκδρομή, γιατί κρατούσαν κλωνάρια, πρασινάδες. Ούτε λουλούδια αγκαλιές, ούτε μπουκέτα. Ίσα ίσα δυο τρία κλαριά, σύμβολα στεγνά, ένα είδος μαρτυρίας λακωνικής του τόπου απ’ όπου έρχονταν. Η

γενιά αυτή αγαπάει τη βραχυλογία, την κοφτή και σχεδόν βλοσυρή1 υποδήλωση, κάθε μεγαλοστομία τη σιχαίνεται, ακόμα και στα λουλούδια, που είναι για τον άνθρωπο η πιο έμφυτη ερωτική σύνδεση. Οι νέοι προχωρούσαν σε ιδιότυπο σχηματισμό: Μπροστά τα κορίτσια, ξοπίσω τους τ’ αγόρια… Το έβρισκαν φαίνεται πιο πρακτικό ή και πιο σύμφωνο με τον αντιλυρικό τους κόσμο.

Οι δυο γενιές, το ζευγάρι, η διμοιρία, αντικρίστηκαν, αντιπέρασαν. Όμως, στα μάτια του πρώτου, είχε απομείνει ένα ξάφνιασμα. Στάθηκαν, γύρισαν κατά πίσω, κοίταξαν το σχηματισμό που ξεμάκραινε με το γοργό του βήμα. Ξεκίνησαν πάλι.

- Είδες τα κορίτσια; είπε ο ένας. Πώς μας κοίταξαν!

- Αυτά πρόσεξα κι εγώ, έκανε η άλλη.

Αυτό τους είχε ξαφνιάσει. Όχι η αντίθεση στα χρόνια, το χτυπητό δίπτυχο που φέρνει, σε κάποια γραμμένη στιγμή, αντιμέτωπες τις γενιές. Εκείνο που τους είχε κρούσει, ήταν ο τρόπος που τους κοίταξαν τα κορίτσια ώσπου ν’ αντιπεράσουν. Ίσια στα μάτια, αδίσταχτα, καρφωτά. Και με κάτι σαν ατάραχη αναμέτρηση, που τη στόμωνε αδιόρατα μια δροσερή ειρωνεία. 

Αναπόλησαν τότε άλλα αντικρίσματα, σε χρόνια περασμένα, πάλι ανάμεσα σε ηλικίες που έρχονταν και που έφευγαν. Ήταν διαφορετικά για να τα έχουν λησμονήσει. Αναθυμήθηκαν μάτια χλωρά, σαν και τούτα που είχαν περάσει, μονάχα λιγότερο αλύγιστα. Θέλησαν να είναι δίκαιοι, όσο τους περνούσε από το χέρι… Αυτά τα παιδιά βγαίνουν από έναν πόλεμο δίχως προηγούμενο. Έναν πόλεμο που απογύμνωσε όλες τις αξίες. Χωρίς να το ξέρουμε, χωρίς να το υπολογίσουμε βάλαμε σ’ αυτόν την τιμή μας. Διακηρύξαμε αρχές και τις ξεγράψαμε. Υπάρχει εδώ ένα θέμα κύρους που μονάχοι μας το κλονίσαμε. Ο σεβασμός είναι μια τάξη αναγκαία για την ισορροπία της ζωής. Δεν είναι όμως επιταγή δίχως αντίκρισμα. Η υπεροχή πρέπει να έχει τα πειστήριά της πάντοτε έτοιμα, ακόμη κι αν δεν της τα ζητήσει ποτέ κανένας. Ήταν ένας καιρός όπου ο σεβασμός αξιωνόταν με το έτσι θέλω από εκείνον που τύχαινε να έχει ένα χρονικό και μόνο προβάδισμα. Ο κόσμος γνώρισε πρεσβύτερους ανάξιους, που απαιτούσαν το σεβασμό μόνο και μόνο γιατί είχαν την εξουσία να τον επιβάλουν. Ο καιρός αυτός, ας το πάρουμε απόφαση, έχει περάσει. 

(Άγγελος Τερζάκης, «Προσανατολισμός στον Αιώνα», Εκδόσεις των Φίλων)

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

[Ο ρόλος των γονέων κατά την εφηβεία]

Τα χρόνια της εφηβείας αποτελούν πραγματικό μυστήριο για τους γονείς. Κάτι τέτοιο αποδεικνύεται από τo γεγονός ότι παιδιά, λογικά μέχρι χθες, εξελίσσονται σε αιθεροβάμονες2, οι εναλλαγές της διάθεσης είναι απότομες και αναπάντεχες, παιδιά προσεκτικά γίνονται ριψοκίνδυνα. Πολλές νέες μελέτες δίνουν εξηγήσεις για όλα αυτά τα θαυμαστά που συμβαίνουν. Απεικονιστικές μελέτες του εγκεφάλου ενισχύουν τα στοιχεία για τις ιδιομορφίες της εφηβικής ζωής. Η τελευταία μάλιστα επιστημονική προσέγγιση στα μυστήρια της εφηβείας συνυπολογίζει και τον ρόλο που πρέπει να διαδραματίσουν οι γονείς σε αυτή την τόσο ευάλωτη περίοδο της ζωής των παιδιών τους.

 Η περίοδος ανάμεσα στα δεκατρία με δεκατέσσερα χρόνια, παραδείγματος χάρη, είναι μια περίοδος μεγάλης συναισθηματικής φόρτισης, κατά την οποία ο έφηβος γίνεται υπερβολικά ευαίσθητος στη γνώμη των ατόμων του περιβάλλοντός του, ευαισθησία που συχνά καταλήγει σε δάκρυα. Το κοινωνικό άγχος ενισχύεται αυτή την περίοδο και συνήθως είναι μία εποχή δακρύων. Μια καλή λύση για τους γονείς θα είναι να μάθουν στα παιδιά να διαβάζουν τις εκφράσεις των προσώπων των γύρω τους.

Επίσης, θα πρέπει οι γονείς να ενθαρρύνουν τα παιδιά να επιλέγουν τους φίλους τους με κριτήριο τα κοινά ενδιαφέροντα και να μάθουν να εγκαταλείπουν όποιους από αυτούς είναι σκληροί. Τα παιδιά, επίσης, πρέπει να μάθουν να αποκαθιστούν τις φιλίες τους, ζητώντας συγγνώμη όταν αυτό χρειάζεται. Ανάμεσα στα 15 και στα 16 χρόνια, αντιθέτως, ο έφηβος γίνεται ριψοκίνδυνος, όπως αποδεικνύεται από μεγάλη μελέτη που πραγματοποιήθηκε στην Ολλανδία. Και πάλι είναι καλό να είναι ο γονιός κοντά στο παιδί του και να το υποστηρίζει. Όπως φαίνεται από εργαστηριακές μελέτες στους εφήβους που ήταν κοντά στους γονείς τους ενεργοποιείτο λιγότερο μία περιοχή του εγκεφάλου που συνδέεται με τη ριψοκίνδυνη συμπεριφορά. 

Αντιθέτως, από τα 17 ως τα 18 οι έφηβοι γίνονται ακόμα πιο έξυπνοι, μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τα συναισθήματα των άλλων και παρουσιάζουν ενσυναίσθηση. 

(διασκευασμένο άρθρο από την εφημ. Καθημερινή, 26.08.2016) 

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ 1 βλοσυρή: επιθετική, εχθρική, αγριωπή. 2 αιθεροβάμονες: ονειροπόλοι, αυτοί που κινούνται εκτός πραγματικότητας. 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 

Α.1. Γιατί, σύμφωνα με τον Άγγελο Τερζάκη, ο σεβασμός δεν είναι «επιταγή δίχως αντίκρισμα»; Να απαντήσετε σε μία παράγραφο 60 - 80 λέξεων.

ΜΟΝΑΔΕΣ 11

Α.2. α. Να συντάξετε μία παράγραφο 50-60 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις - φράσεις που ακολουθούν (μπορείτε να διαφοροποιήσετε τον γραμματικό τύπο των λέξεων/φράσεων που σας δίνονται ως προς τον αριθμό, την πτώση, το γένος κ.λπ): αντιμέτωπες τις γενιές, ειρωνεία, σεβασμός, συναισθηματικής φόρτισης.

ΜΟΝΑΔΕΣ 8

Α.2. β. Να ελέγξετε την ορθότητα των παρακάτω προτάσεων, σύμφωνα με το πρώτο κείμενο, σημειώνοντας την ένδειξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στην καθεμία και να αιτιολογήσετε τον χαρακτηρισμό σας με μία σύντομη παράγραφο, στην οποία μπορείτε να αξιοποιήσετε και αυτούσιες φράσεις ή αποσπάσματα του κειμένου. 1. Το βλέμμα των κοριτσιών της παρέας, σύμφωνα με την εκτίμηση των ηλικιωμένων, διακρινόταν από σεβασμό και θαυμασμό προς αυτούς. 2. Το ζευγάρι των ηλικιωμένων δικαιολόγησε το βλέμμα των νεοτέρων. 3. Οι ηλικιωμένοι θεωρούν ότι το κριτήριο της ηλικίας αρκεί να «γεννήσει» τον σεβασμό από την πλευρά των νεοτέρων.

ΜΟΝΑΔΕΣ 6

Β.1. α. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της πρώτης (1ης) παραγράφου του κειμένου Β; 

ΜΟΝΑΔΕΣ 3 

Β.1. β. Να εντοπίσετε τον τρόπο ανάπτυξης στην ίδια παράγραφο, αιτιολογώντας την απάντησή σας.

 ΜΟΝΑΔΕΣ 2

ΜΟΝΑΔΕΣ 5

Β.2. α. «Διακηρύξαμε αρχές και τις ξεγράψαμε»: Να αιτιολογήσετε την επιλογή της σύνταξης (ενεργητική - παθητική) από τον συγγραφέα στην παραπάνω περίοδο λόγου (μονάδες 3) και να τη μετατρέψετε στην αντίστροφη (μονάδες 3).

ΜΟΝΑΔΕΣ 6

Β.2. β. Στη δεύτερη (2η) παράγραφο του Κειμένου Α να εντοπίσετε ένα τμήμα του λόγου με περιγραφή (μονάδα 1) και να εξηγήσετε την επιλογή της από τον συγγραφέα (μονάδες 2).

ΜΟΝΑΔΕΣ 3

Β.3. α. Διατηρώντας ως δεύτερο συνθετικό το «-λέγουν» να συνθέσετε τρία (3) νέα ρήματα. Στη συνέχεια να γράψετε τρεις (3) νέες προτάσεις, χρησιμοποιώντας αντίστοιχα καθένα από τα ρήματα που συνθέσατε.

ΜΟΝΑΔΕΣ 6

Β.3. β. «Σε μια στιγμή ξεπροβαίνει μπροστά τους, σ’ αντίθετη φορά, μια ανάλαφρη παρέα». Η λέξη «ανάλαφρη» αξιοποιείται δηλωτικά/κυριολεκτικά ή συνυποδηλωτικά/μεταφορικά (μονάδα 1); Να τη χρησιμοποιήσετε σε μία δική σας πρόταση, αξιοποιώντας την άλλη λειτουργία της γλώσσας. (μονάδα 1)

ΜΟΝΑΔΕΣ 2

Β.4. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες λέξεις με μία άλλη συνώνυμη, με βάση τη σημασία της στο κείμενο. 1. Οι νέοι προχωρούσαν σε ιδιότυπο σχηματισμό. 2. Ήταν διαφορετικά για να τα έχουν λησμονήσει. 3. Το κοινωνικό άγχος ενισχύεται αυτή την περίοδο.

ΜΟΝΑΔΕΣ 3

Γ. Σε ημερίδα που διοργανώνει ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου σας με θέμα «Χάσμα Γενεών», ως εκπρόσωπος των μαθητών, παρουσιάζετε φαινόμενα που επιβεβαιώνουν καθημερινά ότι η διαφορά γενεών συχνά μετασχηματίζεται σε χάσμα και προτείνετε τρόπους γεφύρωσής του. Η ομιλία σας να έχει έκταση 400 λέξεων.

ΜΟΝΑΔΕΣ 50

Θέματα ΟΕΦΕ 2018)

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α.1.1

Σύμφωνα με τον Άγγελο Τερζάκη, ο σεβασμός δεν είναι «επιταγή δίχως αντίκρισμα», γιατί πρόκειται για μια αξία, για μια στάση ζωής η οποία αναπτύσσεται διαρκώς από ανθρώπους ηθικά καλλιεργημένους. Ο σεβασμός, κατά τον συγγραφέα,απορρέει αυτοδύναμα στην κοινωνική ζωή, αλλά αυτό δε σημαίνει πως αποτελεί έκφραση τιμής απέναντι σε ανθρώπους μόνο και μόνο επειδή αυτοί είναι μεγαλύτερης ηλικίας ή επειδή κατέχουν αξιώματα. Υποστηρίζει, λοιπόν, ότι ένας άνθρωπος πρέπει να είναι σε θέση να εισπράττει σεβασμό από τους γύρω του και ως ηθική οντότητα,

όχι μόνο ως κοινωνική ή πολιτική.

Α.2.α.2

Χαρακτηριστικό γνώρισμα κάθε εποχής είναι ότι αυτή πάντα έφερνε αντιμέτωπες τις γενιές με διαφορετικά χαρακτηριστικά και ανησυχίες. Δυστυχώς, η ειρωνεία αποτελούσε ενίοτε το βασικό όπλο της καθεμιάς, όταν βρίσκονταν σε σύγκρουση, ιδιαίτερα σε φάσεις έντονης συναισθηματικής φόρτισης. Το ζητούμενο, όμως, είναι να υπάρχει κλίμα αμοιβαίου σεβασμού και από τις δύο πλευρές,

προκειμένου να επέρχεται η ομαλότητα και η ηρεμία.

Α.2.β.3

1. Λάθος («Εκείνο που τους είχε κρούσει, ήταν ο τρόπος που τους κοίταξαν τα κορίτσια ώσπου ν’ αντιπεράσουν. Ίσια στα μάτια, αδίσταχτα, καρφωτά. Και με κάτι σαν ατάραχη αναμέτρηση, που τη στόμωνε αδιόρατα μια δροσερή ειρωνεία»)

2. Σωστό («Θέλησαν να είναι δίκαιοι, όσο τους περνούσε από το χέρι… Αυτά τα παιδιά βγαίνουν από έναν πόλεμο δίχως προηγούμενο. Έναν πόλεμο που απογύμνωσε όλες τις αξίες»)

3. Λάθος («Ήταν ένας καιρός όπου ο σεβασμός αξιωνόταν με το έτσι θέλω από εκείνον που τύχαινε να έχει ένα χρονικό και μόνο προβάδισμα. Ο κόσμος γνώρισε πρεσβύτερους ανάξιους, που απαιτούσαν το σεβασμό μόνο και μόνο γιατί είχαν την εξουσία να τον επιβάλουν. Ο καιρός αυτός, ας το πάρουμε απόφαση, έχει περάσει.»

Β.1.α.

Τα δομικά στοιχεία της πρώτης παραγράφου του Κειμένου Β είναι :

Θεματική περίοδος: «Τα χρόνια της εφηβείας … για τους γονείς».

Σχόλια – λεπτομέρειες: «Κάτι τέτοιο αποδεικνύεται … της ζωής των παιδιών τους».

Περίοδος κατακλείδα: Δεν υπάρχει.

Β.1.β.

Η πρώτη παράγραφος του Κειμένου Β αναπτύσσεται με:

Αιτιολόγηση: ο συντάκτης του κειμένου θεμελιώνει τη θέση του, ότι τα χρόνια της εφηβείας αποτελούν πραγματικό μυστήριο για τους γονείς

(«Κάτι τέτοιο αποδεικνύεται από το γεγονός ότι … »)

Β.2.α.7

Ο συγγραφέας επιλέγει την ενεργητική σύνταξη, για να δώσει έμφαση στον

δράστη, στο υποκείμενο που ενεργεί (ενν. εμείς) και για να προσδώσει στο ύφος του απλότητα και σαφήνεια.

Μετατροπή της σύνταξης από ενεργητική σε παθητική

Διακηρύχθηκαν και ξεγράφθηκαν αρχές (ενν. από εμάς).

Β.2.β.

Στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου περιγραφή εντοπίζεται στο παρακάτω

τμήμα του λόγου:

«Κοριτσόπουλα και παιδαρέλια ανάμεσα στα δεκαέξι και τα δεκαοχτώ τους.

Γύριζαν από κάποιον εξοχικό περίπατο ή εκδρομή, γιατί κρατούσαν κλωνάρια, πρασινάδες. Ούτε λουλούδια αγκαλιές, ούτε μπουκέτα. Ίσα ίσα δυο τρία κλαριά, σύμβολα στεγνά, ένα είδος μαρτυρίας λακωνικής του τόπου απ’ όπου έρχονταν»

Ο συγγραφέας επιλέγει την περιγραφή, για να φωτίσει την αφήγηση με άμεσες και έμμεσες πληροφορίες, ώστε να προκαλέσει αγωνία και αναμονή στον αναγνώστη με την επιβράδυνση της δράσης, αφού με την περιγραφή φαίνεται ότι σταματάει ο αφηγηματικός χρόνος, ενώ προσφέρει αισθητική απόλαυση στον αναγνώστη.

Β.3.α.

Ρήματα με β΄ συνθετικό το «-λέγουν»: αντιλέγουν, συλλέγουν, επιλέγουν,

εκλέγουν, διαλέγουν, κ.ά.

- Συχνά οι νέοι αντιλέγουν στις νουθεσίες των γονέων.

- Από μικρή ηλικία συλλέγει γραμματόσημα.

- Τον επέλεξαν ως Πρόεδρο του Δεκαπενταμελούς Συμβουλίου χάρη στη ρητορική του δεινότητα.

- Την επόμενη εβδομάδα θα εκλέξουμε το νέο δημοτικό συμβούλιο.

- Διάλεξε έναν επικίνδυνο τρόπο ζωής.

Σημείωση: Οι παραπάνω προτάσεις είναι ενδεικτικές.

Β.3.β.

Η λέξη «ανάλαφρη» αξιοποιείται συνυποδηλωτικά / μεταφορικά.

Η ανάλαφρη και πρόχειρη αμφίεσή της δεν άρμοζε στην περίσταση.

Β.4. 

1. Οι νέοι προχωρούσαν σε ιδιόμορφο σχηματισμό.

2. Ήταν διαφορετικά για να τα έχουν ξεχάσει.

3. Το κοινωνικό άγχος επιτείνεται αυτή την περίοδο.

Γ.

Επικοινωνιακό πλαίσιο: Ομιλία

Απαραίτητη η ύπαρξη: Προσφώνησης, αποφώνησης, προφορικότητας του λόγου.

Ενδεικτικός πρόλογος:

Αξιότιμοι γονείς και κηδεμόνες,

αγαπητοί καθηγητές,

φίλοι συμμαθητές.

Αρχικά, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων για

την ευκαιρία που δίνει σ’ εμάς τους νέους, μέσω της ημερίδας που διοργανώνει, να εκφράσουμε τις θέσεις μας γύρω από ένα θέμα που μας αφορά άμεσα και δεν είναι άλλο από το γνωστό σε όλους μας «Χάσμα γενεών», που πάντα χαρακτήριζε και συνεχίζει να χαρακτηρίζει κάθε κοινωνία. Η αλήθεια είναι ότι πάντα ο νεότερος ξεχώριζε από τον μεγαλύτερο σε όλα. Από την ομιλία μέχρι και το ντύσιμό του. Είναι λοιπόν αναγκαίο να προβληματιστούμε για τις μορφές που προσλαμβάνει το χάσμα

γενεών σήμερα, ώστε στη συνέχεια να αναζητήσουμε λύσεις για τη γεφύρωσή του.

Κύριο Μέρος:

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 1ου ΖΗΤΟΥΜΕΝΟΥ

Στις μέρες μας το χάσμα γενεών

• εκδηλώνεται με συνεχείς εντάσεις, διαφωνίες και λεκτικές συγκρούσεις σε θέματα που αφορούν σε ζητήματα ηθικής και κοινωνικές αντιλήψεις

• αποτυπώνεται στη διατήρηση στερεότυπων αντιλήψεων που φέρουν οι μεγαλύτεροι για τους μικρότερους και οι μικρότεροι για τους μεγαλύτερους σε ηλικία, στην έκφραση αρνητισμού, εχθρότητας, επιφυλακτικότητας

• διαφαίνεται στην αδυναμία επίλυσης προβλημάτων που προκύπτουν στο πλαίσιο της οικογενειακής ζωής, στην περιθωριοποίηση πολλών νέων, στην οριστική ρήξη με τους γονείς, στην εγκατάλειψη της οικογενειακής εστίας

• εκφράζεται με έντονη και στείρα κριτική και συνήθως με νόθα αμφισβήτηση και από τις δύο πλευρές, στην απουσία συνεννόησης ακόμη και για τα πιο καθημερινά θέματα

• καταγράφεται στην αδυναμία ουσιαστικού διαλόγου και πραγματικής επικοινωνίας, στον απομονωτισμό που εμφανίζουν οι νεότεροι όχι μόνο στη

σχέση με τους γονείς τους αλλά ακόμη και στη σχέση τους με τους δασκάλους

• εμφανίζεται έντονα στην απαξίωση θεσμών, αξιών, προσώπων και γενικότερα όλου του κατεστημένου το οποίο για έναν νέο αποτελεί πάντα το πλαίσιο ζωής που διαμόρφωσαν οι μεγαλύτεροι γι’ αυτόν.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ (προαιρετικά)

Οι γενιές βρίσκονταν, λοιπόν, πάντα σε σύγκρουση. Τα στοιχεία που τούς

χώριζαν ήταν μάλλον περισσότερα απ’ όσα τούς ένωναν. Καιρός πιστεύω είναι κάτι να γίνει. Όλοι μας είμαστε υπεύθυνοι και όλοι μας οφείλουμε να κινηθούμε προς τη σωστή κατεύθυνση, προκειμένου να περιορίσουμε το φαινόμενο αυτό.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 2ου ΖΗΤΟΥΜΕΝΟΥ

Αναλυτικότερα:

• και οι δύο πλευρές – νέοι και μεγαλύτεροι – οφείλουν να δείξουν συγκαταβατικότητα και να συνειδητοποιήσουν τη διαφορετικότητα και τα

ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους

• οι μεγαλύτεροι οφείλουν να δείξουν εμπιστοσύνη στους νεότερους, να τους ενθαρρύνουν, αφήνοντάς τους «χώρο», ώστε να λάβουν αποφάσεις και να πάρουν πρωτοβουλίες

• χρέος των μεγαλυτέρων είναι να σταθούν αρωγοί σε κάθε προσπάθεια των νεοτέρων, προσφέροντάς τους απλόχερα ό,τι χρειάζονται προκειμένου να σταθούν επάξια στην κοινωνία

• απαιτείται ουσιαστική επικοινωνία και από τις δύο πλευρές και πνεύμα ανεκτικότητας και διαλλακτικότητας

• οι νέοι από την πλευρά τους καλό είναι να μη διαπνέονται από στείρα διάθεση αρνητισμού και απόρριψης των μεγαλυτέρων

• επίσης, οι νέοι οφείλουν να δείχνουν τον απαιτούμενο σεβασμό απέναντι στην ώριμη γενιά και τις κατακτήσεις της, να μην είναι κυνικοί και μηδενιστές αλλά ορθολογιστές και υπεύθυνοι.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Καιρός πιστεύω είναι όλοι μας, μικροί – μεγάλοι, να συνειδητοποιήσουμε τους ρόλους μας μέσα στην κοινωνία και να προχωρήσουμε μαζί. Τίποτα δεν μας χωρίζει. Αντίθετα πολλά μας ενώνουν. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι οι ηλικιωμένοι του σήμερα υπήρξαν οι νέοι μιας άλλης εποχής, με τα ίδια και ίσως πιο επαναστατικά χαρακτηριστικά από εμάς. Μην ξεχνάμε όμως ότι κι εμείς, οι νεότεροι, κάποτε θα αποτελέσουμε τα πρότυπα πάνω στα οποία θα στηρίξουν τα όνειρά τους και την προσωπικότητά τους τα παιδιά μας, οι νέοι του αύριο.

Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας.

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

ΕΦΗΒΕΙΑ

                                                    (Φροντιστήρια Σύστημα)

Η εφηβεία αποτελεί μία μεταβατική περίοδο στη ζωή του ανθρώπου, η οποία αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Κατά τη διάρκειά της, συντελούνται βιολογικές, σωματικές και ψυχολογικές μεταβολές, που επηρεάζουν και διαμορφώνουν τη στάση του εφήβου απέναντι στον εαυτό του και στους άλλους, ενηλίκους και συνομηλίκους, καθώς και τις απόψεις και τις ιδέες του απέναντι σε αρχές και αξίες που επικρατούν στην κοινωνία όπου ζει. Επίσης, η εφηβεία είναι μία περίοδος αναζήτησης ταυτότητας, ατομικότητας, προσωπικών επιλογών και στάσης ζωής. Όμως, σήμερα οι αναζητήσεις αυτές γίνονται όλο και πιο δύσκολες λόγω των κοινωνικών συνθηκών, καθώς η ρευστότητα της σημερινής οικογενειακής δομής δημιουργεί αντιφάσεις και ασυνέχειες στον τρόπο με τον οποίο οι γονείς και τα παιδιά βιώνουν τους ρόλους τους.

Ο έφηβος έχει ανάγκη να του αναγνωρίζουν ελευθερία και αυτονομία. Χρειάζεται τον δικό του χώρο, ο οποίος συμβολίζει την ατομικότητα και τη διαφορετικότητά του. Οι προσωπικές επιλογές στο ντύσιμο, η διευθέτηση του προσωπικού χώρου και χρόνου, η επιλογή των φίλων, του τρόπου διασκέδασης, της ελευθερίας λόγου και πράξεων, η ανάληψη ορισμένων ευθυνών και η αναγνώριση από τους γονείς των ικανοτήτων του είναι τα στοιχεία που συντελούν στην απόκτηση ξεχωριστής αυτόνομης ταυτότητας και συνθέτουν την αλλαγή της σχέσης του παιδιού με τους γονείς του.

Ασφαλώς, όπως ο έφηβος βρίσκεται σε φάση αναζήτησης ταυτότητας, έτσι και ο γονιός βρίσκεται σε φάση αναζήτησης του γονεικού του ρόλου. Καθώς έρχεται αντιμέτωπος με πρωτόγνωρες συμπεριφορές και νέες ανάγκες, πολλές φορές δυσκολεύεται να βάλει όρια.

Η ταυτότητα του εφήβου δομείται γύρω από δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος αφορά την «ταυτότητα του φύλου», δηλαδή την αναγνώριση και την αποδοχή για τον εαυτό του των σωματικών, ψυχολογικών και κοινωνικών χαρακτηριστικών που διακρίνουν το φύλο στο οποίο ανήκει βιολογικά. Ο δεύτερος άξονας αφορά την «κοινωνική ταυτότητα», δηλαδή τη διαμόρφωση της ιδεολογίας, των ηθικών αξιών, των κοινωνικών στάσεων και των επαγγελματικών επιλογών. Η κοινωνική ταυτότητα αναφέρεται στη θέση, στις ενέργειες και στη λειτουργία του ατόμου ως μέλους της κοινωνίας. Αν σκεφθούμε, λοιπόν, τη σημασία των παραπάνω «ταυτοτήτων», θα καταλάβουμε τους λόγους για τους οποίους η εφηβεία θεωρείται πολύ σημαντική περίοδος της ζωής του ανθρώπου.

Προς το τέλος της εφηβείας ο έφηβος, έχοντας πλέον επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις του με τους γονείς και τ’ αδέλφια του, έχοντας δοκιμαστεί στις σχέσεις του (σχέσεις βαθιάς φιλίας, αντιπαλότητας, εχθρότητας, αγάπης) με τους συνομηλίκους του, έχοντας υιοθετήσει ηθικές αξίες και ιδεολογικά πρότυπα, αισθάνεται ικανός να ενεργεί ως μέλος της κοινωνίας των ενηλίκων.

Γιοβαζολιάς, Γεώργας, Γιώτσα

Συνεργασία εκπαιδευτικών και οικογένειας

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α1. Ποια η σημασία της εφηβείας, σύμφωνα με το κείμενο; Να καταγραφούν τα επιχειρήματα που στηρίζουν αυτή την άποψη. (60 έως 80 λέξεις)

(Μονάδες 15)

Α2. Να συντάξετε μία παράγραφο 60-80 λέξεων στην οποία να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις/φράσεις του κειμένου με έντονη γραφή στον γραμματικό τύπο που βρίσκονται: μεταβολές, αναζήτηση ταυτότητας, αυτονομία, γονείς, αντιπαλότητα.

(Μονάδες 10)

Β1. Να καταγράψετε τα δομικά μέρη και τον τρόπο ανάπτυξης της τέταρτης παραγράφου («Η ταυτότητα του εφήβου ... της ζωής του ανθρώπου») του κειμένου.

(Μονάδες 10)

Β2. «Η ρευστότητα της σημερινής οικογενειακής δομής δημιουργεί αντιφάσεις και ασυνέχειες»: να εντοπίσετε το είδος της σύνταξης (ενεργητική ή παθητική) και να τη μετατρέψετε στην αντίθετη αιτιολογώντας την επιλογή του συντάκτη.

(Μονάδες 5)

Β3. Να αιτιολογήσετε τη χρήση των σημείων στίξης στις ακόλουθες περιπτώσεις:
«ταυτότητα του φύλου»  4η παράγραφος,
(σχέσεις βαθιάς φιλίας, αντιπαλότητας, εχθρότητας, αγάπης)  5η παράγραφος.

(Μονάδες 5)

Β4. Ατομικότητας, ρευστότητα, ελευθερία, διαφορετικότητα, αποδοχή: με την αντίθετη καθεμιάς από τις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου να γράψετε μία πρόταση που να αναδεικνύει τη σημασία της.

(Μονάδες 5)

Γ. Σε μία ανοιχτή επιστολή στην εφημερίδα του σχολείου σας που απευθύνεται σε γονείς και εκπαιδευτικούς ως εκπρόσωπος της μαθητικής σας κοινότητας να αναφερθείτε στις αιτίες ύπαρξης του χάσματος γενεών και στους τρόπους με τους οποίους μπορούν να ξεπεραστούν τα προβλήματα και να βρεθεί μία δίοδος επικοινωνίας. (300-350 λέξεις)

(Μονάδες 50)

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α1. Σύμφωνα με κείμενο, η εφηβεία θεωρείται μια πολύ σημαντική περίοδος της ζωής του ανθρώπου. Αυτό συμβαίνει διότι κατά τη διάρκειά της συντελούνται πολλές αλλαγές που τον βοηθούν να προσδιορίσει την ταυτότητά του. Ειδικότερα, αποκτά την «ταυτότητα του φύλου», δηλαδή όλα εκείνα τα σωματικά, ψυχολογικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά που ταιριάζουν στο φύλο του. Επιπρόσθετα, δημιουργεί μια «κοινωνική ταυτότητα», καθώς διαμορφώνει τις ιδεολογίες, τις ηθικές αξίες, τις κοινωνικές στάσεις και επαγγελματικές επιλογές που θα καθορίσουν τη θέση του στην κοινωνία και τη μελλοντική ζωή του.

Α2. Είναι κοινά αποδεκτό ότι η εφηβεία είναι μία περίοδος στη διάρκεια της οποίας συντελούνται οι περισσότερες μεταβολές στη ζωή του ανθρώπου. Χαρακτηριστικό της αποτελεί η διαρκής προσπάθεια του νέου για αναζήτηση ταυτότητας, κάτι που πολλές φορές τον φέρνει σε αντιπαλότητα με τους γονείς του. Αυτό συμβαίνει διότι νιώθει ότι λόγω της υπερπροστατευτικότητας αλλά και της συντηρητικότητας που τους διακρίνει στέκονται εμπόδιο στην προσπάθεια του να αποκτήσει την πολυπόθητη αυτονομία του.

Β1.

Δομικά μέρη:

Θεματική πρόταση: «Η ταυτότητα ... βασικούς άξονες».

Λεπτομέρειες - σχόλια: «Ο πρώτος ... μέλους της κοινωνίας».

Πρόταση κατακλείδα: «Αν σκεφθούμε ... της ζωής του ανθρώπου».

Τρόπος ανάπτυξης: διαίρεση (αναλύονται οι δύο βασικοί άξονες της ταυτότητας του εφήβου: «Ο πρώτος ... ανήκει βιολογικά», «Ο δεύτερος ... μέλους της κοινωνίας»).

Β2.

Το είδος της σύνταξης είναι ενεργητική και επιλέγεται από τον συντάκτη προκειμένου να δώσει έμφαση στο υποκείμενο, στο πρόσωπο που ενεργεί (Η ρευστότητα της σημερινής οικογενειακής δομής).

Μετατροπή σε παθητική σύνταξη: «Αντιφάσεις και ασυνέχειες δημιουργούνται από τη ρευστότητα της σημερινής οικογενειακής δομής».

Β3. «ταυτότητα του φύλου»: φράση ειδικού λεξιλογίου.

(σχέσεις βαθιάς φιλίας, αντιπαλότητας, εχθρότητας, αγάπης): επεξηγηματικά στοιχεία που συμπληρώνουν το νόημα της πρότασης αλλά είναι επουσιώδη.

Β4.

Αντώνυμα

ατομικότητας ≠ συλλογικότητας

ρευστότητα ≠ σταθερότητα

ελευθερία ≠ σκλαβιά

διαφορετικότητα ≠ ομοιότητα

αποδοχή ≠ απόρριψη

Προτάσεις

Στα ομαδικά παιχνίδια πρέπει να υπάρχει συλλογικότητα, ώστε να επιτευχθούν οι κοινοί στόχοι.

Η σταθερότητα της οικονομίας αποτελεί κύριο στόχο όλων των κυβερνήσεων.

Μια νέα μορφή σκλαβιάς του σύγχρονου ανθρώπου είναι η εξάρτησή του από το διαδίκτυο.

Η ομοιότητα αυτού του ανθρώπου με τον πατέρα του είναι εκπληκτική.

Η απόρριψη της πρότασής του για σύναψη συνεργασίας τον απογοήτευσε.

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Επικοινωνιακό πλαίσιο: ανοικτή επιστολή στην εφημερίδα του σχολείου

Ημερομηνία: (πάνω δεξιά) Θεσσαλονίκη, 26-01-2020

Προσφώνηση: (στην αριστερή πλευρά του γραπτού): Αγαπητοί γονείς και εκπαιδευτικοί,

Αποφώνηση: (κάτω δεξιά): Με εκτίμηση

Γραμματικά πρόσωπα: α΄ενικό και πληθυντικό, β΄ πληθυντικό, γ΄ενικό και πληθυντικό

Ύφος: επίσημο, τυπικό

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Σας αποστέλλω αυτή την επιστολή ως εκπρόσωπος της μαθητικής κοινότητας του σχολείου μου θέλοντας να εκφράσω τις απόψεις μου σχετικά… Σκοπός της επιστολής μου είναι η υποβολή συγκεκριμένων προτάσεων…

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ

Α΄ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: αιτίες ύπαρξης του χάσματος γενεών

1. Ο χαρακτήρας των νέων, που από τη φύση τους είναι εκρηκτικοί και επαναστάτες έρχεται σε αντίθεση με τη συχνή συντηρητικότητα των μεγάλων.

2. Οι νέοι αμφισβητούν την κοινωνία των μεγάλων καθώς τη θεωρούν υπαίτια για πολλά από τα προβλήματα που βιώνουν.

3. Η νεότερη γενιά θεωρεί υπερβολικές τις ανησυχίες των μεγαλύτερων, απόρροια του υπερπροστατευτισμού τους.

4. Οι μεγαλύτεροι θεωρούν ευνοημένη τη νεότερη γενιά σε σχέση με τις δυσκολίες που έζησαν οι ίδιοι στο παρελθόν, κάτι που προκαλεί την αντίδραση των νέων.

5. Οι νέοι μεγαλώνουν στην εποχή της τεχνολογίας και είναι πλήρως εξοικειωμένοι με αυτή, σε αντίθεση με τους γονείς τους που δεν είναι τόσο προσαρμοσμένοι στα νέα δεδομένα. 6. Απουσία ουσιαστικού χρόνου επικοινωνίας. Οι πολλαπλές υποχρεώσεις τόσο των εφήβων όσο και των ενηλίκων, δεν αφήνουν ικανά περιθώρια χρόνου, ώστε να υπάρξει μια ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ τους.

Μεταβατική παράγραφος: Το χάσμα γενεών με όλα τα προβλήματα και τις αντιπαραθέσεις που το χαρακτηρίζουν είναι κάτι που ανέκαθεν υπήρχε στις σχέσεις των γονιών με τα παιδιά τους. Παρόλη όμως την αισθητή του παρουσία μπορεί να δημιουργηθεί κάποια δίοδος επικοινωνίας που θα αμβλύνει τις διαφορές αρκεί να υπάρχει καλή διάθεση και από τις δύο πλευρές.

Β΄ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ: τρόποι αντιμετώπισης

1. Να αποβάλουν οι πρεσβύτεροι την υπερβολική συντηρητικότητα και τον εγωισμό τους και να αρχίσουν να κατανοούν τα προβλήματα και τις αντιρρήσεις των νέων προσπαθώντας να βρίσκονται δίπλα τους και όχι απέναντί τους. Άλλωστε πολλές φορές οι μεγάλοι οφείλουν να συνειδητοποιήσουν ότι η κριτική των νέων έχει λογική και με βάση αυτή να διορθώσουν καταστάσεις που δυσχεραίνουν τη ζωή όλων.

2. Οι μεγαλύτεροι είναι αναγκαίο να βρίσκουν ποιοτικό χρόνο να αφιερώνουν στα παιδιά τους έτσι ώστε αυτά να μπορούν να νιώθουν την αγάπη και το ενδιαφέρον των γονιών τους.

3. Οι νέοι με τη σειρά τους πρέπει να πάψουν να μηδενίζουν ο,τιδήποτε έχει να κάνει με τις μεγαλύτερες γενιές και να αναγνωρίζουν το έργο και την αξία τους σε κάποιους τομείς.

4. Οι νέοι επιβάλλεται να είναι εργατικοί και υπεύθυνοι ώστε να έχουν και το δικαίωμα να κριτικάρουν τα κακώς κείμενα της κοινωνίας των μεγάλων και να προτείνουν ουσιαστικές λύσεις για την καλυτέρευση της ζωής του συνόλου.

5. Αμοιβαία εμπιστοσύνη και σεβασμός, λύση των προβλημάτων με διάλογο και με αμοιβαίες υποχωρήσεις.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Θα ήθελα να κλείσω την επιστολή μου εκφράζοντας την ευχή ότι θα μπορέσουν να συνειδητοποιήσουν οι δύο γενιές τη ματαιότητα των έντονων συγκρούσεων και να ξεπεράσουν τα προβλήματα που υπάρχουν στην επικοινωνία τους. Άλλωστε, για να προχωρήσει η κοινωνία χρειάζεται η εμπειρία των μεγάλων και ο δυναμισμός και το όραμα των νεότερων. Η αγαστή συνεργασία τους μπορεί να πετύχει ένα καλύτερο αύριο για όλους.

ΚΕΙΜΕΝΟ

Η επαναστατικότητα των νέων , ως κοινωνικό φαινόμενο, εξακολουθεί να βρίσκεται στην επικαιρότητα, να κρίνεται , να αναλύεται , να αξιολογείται με διαφορετικούς τρόπους και από διαφορετικές σκοπιές. Άλλοι φαίνεται να δείχνουν πνεύμα κατανόησης και άλλοι μιλούν για ανταρσία και ηθικό εκτροχιασμό και επαναλαμβάνουν τη σύσταση για συμμόρφωση στα καθιερωμένα σχήματα συμπεριφοράς.

H επαναστατικότητα των νέων δεν οφείλεται μόνο στην ηθική και ψυχολογική πίεση που ασκούν επάνω τους οι μεγαλύτεροι στην ηλικία , αλλά, επίσης και σε άλλους παράγοντες. Ανάμεσα στους νέους και στους ενήλικες υπάρχει, καταρχήν, μια απόσταση, απόσταση αξιολογική. Ο ενήλικας παρουσιάζεται σαν πιο ώριμος, πιο συγκροτημένος , οικονομικά αυτάρκης, επαγγελματικά εξασφαλισμένος, ανεξάρτητος στις ενέργειές του, κάτοχος γνώσεων και ικανοτήτων, ελεύθερος και ικανός να πραγματοποιεί τις φιλοδοξίες του , με κύρος και αναγνώριση στην κοινωνία.  Αντίθετα, ο έφηβος είναι ο εξαρτημένος άνθρωπος, ο ανώριμος, ο εκπαιδευόμενος και χειραγωγούμενος από τους μεγαλύτερους στην ηλικία, ο άνθρωπος χωρίς κοινωνική αναγνώριση και υπόσταση , χωρίς πνευματική και οικονομική αυτάρκεια.

Η αντίδραση των νέων γίνεται μεγαλύτερη όταν οι μεγάλοι προσπαθούν να επιβάλουν τις αρχές, τις «δοκιμασμένες» αξίες τους ή όταν παρουσιάζονται σαν παντογνώστες ή αυθεντίες, σαν αλάνθαστοι οδηγοί. Το κακό γίνεται μεγαλύτερο όταν υπάρχει πραγματική καταπίεση, άσκηση ηθικής και ψυχολογικής βίας.

Είναι λάθος , λοιπόν, να θεωρείται η επαναστατικότητα των νέων σαν ένα τυπικό εφηβικό φαινόμενο, σαν βιολογική έκρηξη της εφηβείας , που εμφανίζεται με φυσική αναγκαιότητα. Δεν είναι όλοι οι νέοι επαναστατικοί. Και αν επαναστατούν, υπάρχει λόγος, η επανάστασή τους δεν είναι αυθαίρετη, αλλά έχει κάποιο νόημα, οφείλεται σε αποχρώντες λόγους. Η επαναστατικότητα των νέων εκδηλώνεται με άρνηση των παραδομένων τρόπων ζωής , των αξιών και των καθιερωμένων εκπαιδευτικών συστημάτων. Οι νέοι απορρίπτουν έναν κόσμο κατασκευασμένο από τους μεγάλους

και για τα συμφέροντα των μεγάλων, που έχει, μάλιστα, παγιωθεί, έχει γίνει «κατεστημένο».

 Το θέμα της εφηβικής αντιδραστικότητας είναι πολύπλοκο. Υπάρχουν νέοι που επαναστατούν , όχι επειδή καταπιέζονται, αλλά επειδή κάποτε παραχαϊδεύτηκαν και δεν εθίστηκαν στη σοβαρή και υπεύθυνη εργασία. Καθώς συνήθισαν να τα παίρνουν όλο από το στενό τους περιβάλλον, χωρίς να προσφέρουν τίποτα, μεγαλώνουν με την ιδέα ότι δεν έχουν την υποχρέωση αλλά ούτε και τη δυνατότητα να καταπιαστούν με μια χρήσιμη εργασία. Έτσι, όχι μόνο εξελίσσονται σε οικονομικά παράσιτα, αλλά θεωρούν κάθε καθήκον που τους επιβάλλεται (σχετικά με τη μόρφωση ή την εργασία) σαν δυσβάσταχτο βάρος ή απαράδεκτη καταπίεση. Στο σημείο αυτό εξεγείρονται, επαναστατούν.

Είναι φανερό ότι η επαναστατικότητα των νέων δημιουργείται όχι από βιολογικά και φυσικά αίτια , αλλά από αίτια ψυχολογικά και κοινωνικά. Το πρόβλημα δημιουργείται από λάθη που κάνουν οι μεγάλοι , είτε αυτοί είναι γονείς είτε εκπαιδευτικοί. Οι μεγάλοι δεν τα ξέρουν όλα και, όπως φαίνεται, δεν ξέρουν την εφηβική ψυχή κι ας πέρασαν κι ίδιοι από την εφηβεία. Ο έφηβος νιώθει άγχος, κατωτερότητα και ανασφάλεια μέσα στον κόσμο των μεγάλων, μπροστά στο πρόβλημα της ζωής. Νιώθει σαν ένα ανθρώπινο πλάσμα που αγωνίζεται για την ολοκλήρωση, για την είσοδό του στον κόσμο των ενηλίκων και την αποδοχή του από τον κόσμο αυτόν, χωρίς να είναι σίγουρο ότι θα καταφέρει το ζωτικό αυτό σκοπό του. Η αγωνία του είναι πολλές φορές μεγάλη. Δε μιλά, όμως, γι΄ αυτήν. Δεν την εξομολογείται ούτε στο στενό του περιβάλλον. Ούτε και μεις, βέβαια, πρέπει να κάνουμε τον ψυχαναλυτή. Είναι αρκετό να εφαρμόζονται ορισμένοι παιδαγωγικοί κανόνες αναγνωρισμένης αξίας. Ο νέος πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ισάξιος άνθρωπος, να ενθαρρύνεται , να μην υποτιμάται , να μην απορρίπτεται, να προετοιμάζεται για τη ζωή του υπεύθυνου και ώριμου ενήλικα. Αν δε γίνουν αυτά, θα παρουσιαστούν προβλήματα ενεργητικής ή παθητικής αντίστασης. Στην περίπτωση αυτή δεν μπορούν να κάνουν τίποτα ούτε τα συνετιστικά κηρύγματα ούτε η επίδειξη καθυστερημένης κατανόησης ούτε η αρχή της συντριβής του νεανικού πείσματος, στην οποία είναι καθηλωμένοι γονείς και εκπαιδευτικοί με παραδοσιακή αγωγή και αυταρχική νοοτροπία.

Σωκράτης Γκίκας (διασκευή)

Ερωτήσεις

Α1.Ποια συμπεριφορά των ενηλίκων καθιστά την εφηβική αντιδραστικότητα πολύπλοκη, σύμφωνα με τον συγγραφέα;

(Μονάδες 15)

Α2 α) Να βρείτε με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος του κειμένου («Η επαναστατικότητα των νέων δεν οφείλεται ….αυτάρκεια) . Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας.

(Μονάδες 5)

β) Να βρείτε τη δομή της δεύτερης παραγράφου του κειμένου («Η επαναστατικότητα των νέων δεν οφείλεται ….αυτάρκεια).

(Μονάδες 5)

Β1. α) Να επισημάνετε το νόημα των ακόλουθων λέξεων στη συνοχή του κειμένου:

 επίσης ( δεύτερη παράγραφος)

 ή ( τρίτη παράγραφος)

 λοιπόν (τέταρτη παράγραφος)

 αλλά (πέμπτη παράγραφος)

 βέβαια (έκτη παράγραφος)

(Μονάδες 5)

β) Αφού αναγνωρίσετε το είδος της σύνταξης στην ακόλουθη περίοδο λόγου, να τη μετατρέψετε στην αντίθετή της. Στη συνέχεια, να δηλώσετε τι επιτυγχάνεται με τη χρήση της κάθε σύνταξης.

«η επαναστατικότητα των νέων δημιουργείται από ψυχολογικά και κοινωνικά αίτια»

(Μονάδες 5)

Β2. α) Να βρείτε τα συνώνυμα των ακόλουθων λέξεων

 σκοπιές (πρώτη παράγραφος)

 παραδομένων (τέταρτη παράγραφος)

 καθήκον( πέμπτη παράγραφος)

 αποδοχή (έκτη παράγραφος)

 συνετιστικά (έκτη παράγραφος)

(Μονάδες 5)

β) Αφού βρείτε τα συνθετικά μέρη των ακόλουθων λέξεων , να σχηματίσετε με το δεύτερο συνθετικό μια νέα σύνθετη λέξη

 συμμόρφωση (πρώτη παράγραφος)

 αξιολογική ( δεύτερη παράγραφος)

 έκρηξη (τέταρτη παράγραφος)

 απορρίπτουν (τέταρτη παράγραφος)

 κατανόησης (έκτη παράγραφος)

(Μονάδες 10)

Γ. Παραγωγή λόγου

Σε μια ημερίδα που διοργανώνει το σχολείο σας με θέμα «Νέοι και αμφισβήτηση» καλείσαι, ως εκπρόσωπος του πενταμελούς συμβουλίου του τμήματός σου, να αναφερθείς στις αιτίες αμφισβήτησης των νέων, αλλά και στα εφόδια που πρέπει να έχει ο σύγχρονος νέος , ώστε η αμφισβήτησή του να είναι γόνιμη. Η ομιλία σου δεν πρέπει να ξεπερνά τα 10΄ (350 – 400 λέξεις).

(Μονάδες 50)

(Φροντιστήρια Πουκαμισάς)

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α1.

Η εφηβική αντιδραστικότητα επιτείνεται, σύμφωνα με το συγγραφέα, εξαιτίας της υπερβολικής δοτικότητας των γονέων, υλικής και συναισθηματικής, στον έφηβο. Η έλλειψη μέτρου στις παροχές των γονέων και η αδυναμία τους να εμφυσήσουν στον έφηβο τη γνώση των υποχρεώσεών του, τον καθιστά ανεύθυνο. Συνηθίζει στις ευκολίες και αντιδρά σε κάθε καθήκον, είτε αυτό είναι η μόρφωση είτε η εργασία. Μαθαίνει να είναι εξαρτημένος από το περιβάλλον του και να μην ασχολείται με δραστηριότητες. Έτσι, θεωρεί καταπίεση κάθε αρμοδιότητα που του δίνεται και επαναστατεί. Η εφηβική, λοιπόν, εξέγερση θα ήταν καλό να μην αναδύεται από τις γονεϊκές ακρότητες της καταπίεσης και του παραχαϊδέματος, ώστε ν’ αποβεί γόνιμη για τη ζωή του νέου.

Α2. α)

Ο τρόπος ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου είναι η σύγκριση –αντίθεση. Στα σχόλια – λεπτομέρειες παρουσιάζονται και αντιτίθενται τα χαρακτηριστικά των ενηλίκων («ο ενήλικας…. κοινωνία») και των εφήβων («αντίθετα, ο έφηβος….. αυτάρκεια»).

β)

Η δομή της δεύτερης παραγράφου είναι η εξής:

 Θεματική περίοδος: «Η επαναστατικότητα…… παράγοντες»

 Σχόλια ή λεπτομέρειες: «Ανάμεσα στους νέους…. αυτάρκεια»

 Κατακλείδα: Δεν υπάρχει.

Β1. α)

 Διαρθρωτική λέξη  Σημασία

 επίσης ( δεύτερη παράγραφος)  προσθήκη

 ή ( τρίτη παράγραφος)  διάζευξη εννοιών

 λοιπόν (τέταρτη παράγραφος)  συμπέρασμα

 αλλά (πέμπτη παράγραφος)  αντίθεση

 βέβαια (έκτη παράγραφος)  βεβαίωση

β)

Η σύνταξη της δοθείσας πρότασης είναι παθητική. Η παθητική σύνταξη χρησιμοποιείται για να εξάρει την πράξη ή το αποτέλεσμα της πράξης.

Μετατροπή σε ενεργητική σύνταξη:

«Ψυχολογικά και κοινωνικά αίτια δημιουργούν την επαναστατικότητα των νέων»

Η ενεργητική σύνταξη χρησιμοποιείται για να εξάρει το υποκείμενο.

Β2. α)

 Δοθείσα λέξη  Συνώνυμη λέξη

 σκοπιές (πρώτη παράγραφος)  οπτικές

 παραδομένων (τέταρτη παράγραφος)  παραδοσιακών

 καθήκον( πέμπτη παράγραφος)  υποχρέωση

 αποδοχή (έκτη παράγραφος)  αναγνώριση

 συνετιστικά (έκτη παράγραφος)  συμμορφωτικά

β)

 συμμόρφωση (πρώτη παράγραφος)  συν +μόρφωση  παραμορφωτικός

 αξιολογική ( δεύτερη παράγραφος)  άξιος+ λόγος  διάλογος

 έκρηξη (τέταρτη παράγραφος)  εκ+ ρήξη  διάρρηξη

 απορρίπτουν (τέταρτη παράγραφος)  από+ ρίπτω  επιρρίπτω

 κατανόηση(6^η παράγραφος)  κατά+νοώ(νόηση)  παρανόηση

Γ. Παραγωγή λόγου

1. Επικοινωνιακό πλαίσιο: Προσχεδιασμένος προφορικός λόγος. Ομιλία σε ημερίδα του δήμου.

2. Απαιτείται προσφώνηση και αποφώνηση.

3. Σε όλο το κείμενο μπορούν να τοποθετηθούν στοιχεία που διατηρούν το επικοινωνιακό πλαίσιο του λόγου :

 επανάληψη της προσφώνησης

 χρήση ρητορικών ερωτήσεων

 χρήση α΄ ενικού , α΄ πληθυντικού και β΄ πληθυντικού προσώπου

Προσφώνηση

Αγαπητές συνδημότισσες,

αγαπητοί συνδημότες

Νέοι και νέες

Πρόλογος

Πρέπει να δηλώσουμε

 την αφορμή για την οποία συγκεντρωθήκαμε

 το θέμα για το οποίο θα μιλήσουμε

 την ταυτότητά μας

Κύριο μέρος

(Μπορούμε να επαναλάβουμε την προσφώνηση, να κάνουμε ρητορικές ερωτήσεις για την καλύτερη τήρηση του επικοινωνιακού πλαισίου)

Α΄ Ζητούμενο

Αίτια αμφισβήτησης των νέων

1. Η ίδια η φύση των νέων υπαγορεύει την αμφισβήτηση

 είναι οραματιστές και ιδεαλιστές

 είναι καινοτόμοι και νεωτεριστές

 είναι ρηξικέλευθοι και ασυμβίβαστοι

 γι΄αυτό θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο και να δημιουργήσουν μια νέα πραγματικότητα

2. Στη σύγχρονη εποχή , στην εποχή της τεχνολογικής και επιστημονικής εξέλιξης , οι νέοι έχουν ποικίλα ερεθίσματα , αποκτούν γνώσεις και έτσι ωριμάζουν ταχύτερα. Διευρύνοντας τους ορίζοντές τους, συνεχώς διαμορφώνουν άποψη για όσα συμβαίνουν και μπορούν να τα κρίνουν.

3. Το φιλελεύθερο και δημοκρατικό πνεύμα της σύγχρονης εποχής τους δίνει τη δυνατότητα αμφισβήτησης των παραδεδομένων αρχών και αξιών. Ο κόσμος των ενηλίκων φαντάζει παρωχημένος και γι΄ αυτό πρέπει να τον αλλάξουν.

4. Οι νέοι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι σε ζητήματα ελευθερίας, ισότητας και δικαιοσύνης.

5. Η απογοήτευση από τα δρώμενα στο χώρο της πολιτικής.

Β΄ Ζητούμενο

Προϋποθέσεις γόνιμης αμφισβήτησης

1. Ο νέος πρέπει να έχει λάβει ανθρωπιστική παιδεία. Μια παιδεία που θα του έχει μεταλαμπαδεύσει ουσιαστικές και όχι επιφανειακές γνώσεις, ενώ, παράλληλα, θα έχει διαποτιστεί με αρετές, όπως ο σεβασμός, η ανιδιοτέλεια, ο αλτρουισμός. Έτσι, η αμφισβήτησή του θα καταστεί γόνιμη, αφού θα έχει προβεί σ΄ αυτήν έπειτα από βαθιά και ουσιαστική κατανόηση του κόσμου .

2. Κριτική ικανότητα και σκέψη.

3. Η αμφισβήτηση , λόγω του ότι αποτελεί ίδιον της εφηβικής και νεανικής ηλικίας, δεν πρέπει να αποτελεί αυτοσκοπό. Είναι σημαντικό η αμφισβήτηση να μην στηρίζεται στον αυθορμητισμό και στον ενθουσιασμό της νεότητας ∙ καλό είναι να συνοδεύεται από δημιουργικές προτάσεις και, βέβαια, από αντίστοιχες ενέργειες για την υλοποίησή τους.

4. Η γόνιμη αμφισβήτηση διέπεται από διαλλακτικότητα και συμφιλιωτικό πνεύμα. Σκοπός της δεν είναι η ρήξη με το παρελθόν και την παράδοση, αλλά η απαλλαγή από στοιχεία που αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη του πολιτισμού.

5. Η γόνιμη αμφισβήτηση οφείλει να στοχεύει στην εξυγίανση του πολιτικού συστήματος και στην άρση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων.

Επίλογος Συγκεφαλαιωτικός της ανάλυσης.

Αποφώνηση Σας ευχαριστώ που με ακούσατε

ΕΦΗΒΕΙΑ

Είναι η αναπτυξιακή εκείνη περίοδος της ζωής του ανθρώπου που ξεκινάει με ειδικές βιολογικές αλλαγές στο σώμα του παιδιού (που έχουν παράλληλα και ψυχοσωματικές επιπτώσεις) και τελειώνει ψυχολογικά με την τελική γενετήσια ολοκλήρωση και αυτόνομη ωρίμανση του ατόμου. Θα λέγαμε αδρά ότι η εφηβεία αρχίζει γενικά περί το 11ο έτος της ηλικίας και φτάνει μέχρι το 18ο. Όμως υπάρχουν μεγάλες ατομικές διαφορές στα όρια αυτά.

Η εξελικτική ψυχολογία μας λέει ότι σ’ αυτή την περίοδο ο έφηβος πρέπει να πετύχει και να αποκρυσταλλώσει την ταυτότητα του φύλου του. Τι σημαίνει αυτό; Να μπορεί κανείς να είναι άνετος με το φύλο του (είτε είναι αγόρι είτε κορίτσι), να μάθει να εκφράζει αλλά και να ελέγχει τα ερωτικά του συναισθήματα με τον κατάλληλο τρόπο. Ακόμη να μπορεί να δέχεται ανάλογες εκδηλώσεις από το άλλο φύλο, όταν χρειαστεί. Με λίγα λόγια να έχει ενσωματώσει και αποδεχτεί τους ρόλους και τη συμπεριφορά του φύλου του, όπως τα έχει προσδιορίσει η κοινωνία μας.

Για να το πετύχει αυτό ο έφηβος θα πρέπει να είναι κατ’ αρχήν άνετος με το σώμα του. Έπειτα θα πρέπει να έχει αναπτύξει μια καλή και ισόρροπη σχέση με τους δύο γονείς του και σ αυτό θα πρέπει να τον βοηθήσουν και εκείνοι, αλλά και οι συνθήκες μέσα στην οικογένεια. Παράλληλα όμως, θα πρέπει να τον ενισχύουν με το να ενθαρρύνουν τις πρωτοβουλίες του, αλλά και να μπορούν να πουν μια καλή κουβέντα για το παράστημά και την εμφάνισή του.

Οι έφηβοι συμμετέχουν πλέον και σε ομάδες που αποτελούνται από νέους και των δύο φύλων. Εκεί μέσα ο ένας υποστηρίζει τον άλλο και αποκτά αυτοπεποίθηση κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του άλλου φύλου, με το οποίο μαθαίνει έτσι να συναναστρέφεται και να αποκτά άνεση. Οι σχέσεις των εφήβων μπορεί να επεκτείνονται και σε άλλους τομείς εκτός οικογένειας. Έτσι συχνά συνδέονται με έναν ή δύο ενήλικες ή ακόμη μπορεί να δείξουν φροντίδα σε μικρότερα παιδιά. Αυτές όλες είναι σπουδαίες αλληλεπιδράσεις και εκθέτουν τους εφήβους σε τρόπους ζωής και φιλοσοφίες διαφορετικές από εκείνες της οικογένειάς τους. Ας μην ανησυχούν όμως χωρίς σοβαρό λόγο οι γονείς, βρίσκονται τώρα στα πλαίσια της αναπτυξιακής εξερεύνησης και συνήθως όταν οι έφηβοι ενηλικιωθούν, διαμορφώνουν παρόμοιες πολιτικές και φιλοσοφικές απόψεις με τους γονείς τους.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτή είναι η πιο δύσκολη περίοδος που συνήθως αντιμετωπίζουν οι γονείς και θα πρέπει να είναι έτοιμοι για κάτι τέτοιο. Τα παιδιά μπορεί να είναι αμφιθυμικά στη σχέση τους μαζί τους καθώς παλεύουν να αποκτήσουν τη δική τους ταυτότητα. Έχουν ήδη εκφράσει την ανάγκη τους για ανεξαρτησία, αλλά τώρα αντιλαμβάνονται ότι μια τέλεια ανεξαρτησία στη φάση αυτή τους εκθέτει σε ευθύνες και κινδύνους. Έτσι ο έφηβος ταλαντεύεται πότε προς την αναζήτηση συμπαράστασης από τους γονείς του και πότε προς την άρνηση κάθε βοήθειας όταν φοβάται μήπως χάσει την ανεξαρτησία του. Πρόκειται για μια φυσική αντίδραση και έχει σημασία η στάση των γονιών ώστε να βρει τη διέξοδό της. Πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι για να βοηθήσουν το παιδί τους χρειάζεται να παραμείνουν μια σταθερή φιγούρα, πρόθυμοι να το ακούσουν ανά πάσα στιγμή χωρίς να προσπαθούν να κυριαρχήσουν πάνω του. Ο γονιός θα παραμείνει ωστόσο, ένας πολύτιμος σύμβουλος στις αναζητήσεις και τα προβλήματά του εφήβου.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Να γίνει η περίληψη του κειμένου σε 80-100 λέξεις.
2. Να αντικαταστήσετε τις λέξεις του κειμένου με άλλες συνώνυμες:
αδρά συναναστρέφεται
αποκρυσταλλώσει αντιλαμβάνονται

3. Να βρεθούν αντώνυμα των παρακάτω λέξεων του κειμένου:
αυτόνομη σπουδαίες
αποδεχτεί σταθερή

4. Σε μια συνάντηση σχετικά με τους νέους, ανέλαβες να παρουσιάσεις σε έναν προσχεδιασμένο λόγο τις απόψεις σου για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν από τους νέους αλλά και από την πολιτεία, προκειμένου να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της σύγχρονης νεολαίας (400-500 λέξεις.