ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝ. ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

1. Να βρείτε το ονοματικό και το ρηματικό μέρος των προτάσεων που ακολουθούν:
 Η ελευθερία είναι το πιο μεγάλο αγαθό.
 Όσα φέρνει η ώρα δεν τα φέρνει ο χρόνος.
 Τα σχήματα λόγου αποτελούν σημαντικό μέσο έκφρασης των σκέψεων και των συναισθημάτων του ανθρώπου.
 Η ποικιλία στον τρόπο έκφρασης των σκέψεων εξαρτάται από την ξεχωριστή ιδιοσυγκρασία κάθε ανθρώπου.
 Στη γιορτή του αδερφού μου γινόταν μεγάλο πανηγύρι στο σπίτι.

2. Να σχηματίσετε σύνθετα με πρώτο συνθετικό το ευ- ή το δυσ- και δεύτερο συνθετικό τις λέξεις:
ανάλογος, πιστός, λόγος, κινητός, αρεστός

3. Ποια ρήματα παράγονται από τις παρακάτω λέξεις;
Νοίκι: Ξερός: Κόκκινος:
Σημάδι: Βραχνός: Δροσιά:
Όνειρο: Τέντα: Λάδι:

4. Να βρείτε τα υποκείμενα και τα αντικείμενα (αν υπάρχουν) των ρημάτων στις παρακάτω φράσεις:
- Ο ακροβάτης ξετρέλανε το κοινό με το νούμερο του.
- Πάνω στο βουνό οι κατασκηνωτές άναψαν φωτιές.
- Ανεβήκαμε προσεκτικά στο θεόρατο βράχο.
- Ο ουρανός έπειτα από τη βροχή της νύχτας προμηνούσε ωραία μέρα.
- Έτρεξα με λαχτάρα και άνοιξα το παράθυρο.

5. Στις παρακάτω φράσεις τα ουσιαστικά να αλλάξουν αριθμό:
- Ο κανόνας του πατέρα:
- Ο ελαιώνας του νοικοκύρη:
- Ο λογαριασμός του μεσίτη:
- Η μητέρα της κυρίας:
- Η τακτοποίηση της υπόθεσης:
- Η διακοπή της γραμμής:
- Το καθήκον του δεκανέα:
- Το ενδιαφέρον του συγγραφέα:
- Το δίχτυ του ψαρά:
- Ο πλούτος του αφέντη:

6. Να συμπληρώσετε τα κενά με τα ονόματα που βρίσκονται στην παρένθεση βάζοντας τα στη σωστή πτώση:
- Η ευσυνειδησία των (επαγγελματίας) ……………………
- Η κατάσταση των (φυλακή) ………………… είναι τέτοια που δε διευκολύνει το έργο των (φύλακας)…………………
- Στη συνέλευση των (βιβλιοπώλης) ……………………….. συζητήθηκαν όλα τα προβλήματα τους.
- Κι η κοσκινού τον άντρα της με τους (πραματευτής) …………………..
- Λόγω των (εχθροπραξία) ……………………. Αναβλήθηκαν οι συζητήσεις.

7. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις ως προς τον αριθμό των όρων τους (απλή, επαυξημένη, σύνθετη, ελλειπτική) και να αιτιολογήσετε την απάντηση σας:
1. Οι μαθητές της τάξης μου έβαψαν την αίθουσα.
2. Έρχεται!
3. Οι Έλληνες είναι φιλόξενοι και φιλότιμοι.
4. Ο καιρός χάλασε.
5. Οι συμμαθητές του αδερφού μου είναι ευγενικοί και επιμελείς.

8.Στις παρακάτω προτάσεις α. να βρείτε το υποκείμενο, β. να σημειώσετε το κατηγόρημα.
1. Ο Πέτρος είναι αθλητής.
2. Τα χελιδόνια ήρθαν.
3. Ο Γιάννης πρόσφερε λουλούδια στην Ελένη.
4. Ο Νίκος αγόρασε αυτοκίνητο.

9.Να σχηματίσετε το θηλυκό των εξής ουσιαστικών:
- Σύντροφος:
- Υπναράς:
- Ιερέας:
- Αράπης:
- Κλέφτης:

10.Να σχηματίσετε τον πληθυντικό, όπου είναι δυνατό:
- Η δικαιοσύνη:
- Το κύμα:
- Η ευγένεια:
- Ο χρυσός:
- Η Ανάσταση:
- Η συζήτηση:
- Η ξενιτιά:

11. Να συμπληρώσεις την ορθογραφία των λέξεων:
α. Το άρ__μα της τριανταφυ__ιάς είναι μεθ__στ__κό.
β. Το λόγο του τον διανθ__ζει πάντοτε με ρητά από αρχαίους συγγραφείς.
γ. Η ελιά είναι α__θαλές δέντρο.
δ. Ο καλ__τερος κήπος στο χ__ριό είναι αυτός του σπιτιού μας, γιατί τον περ__ποιείται επ__δέξια ο παππούς μου.

Ονοματικό Μέρος (ΟΜ) και Ρηματικό Μέρος (ΡΜ) της πρότασης

Να επιλέξεις τη σωστή απάντηση
1. "Η ώρα περνούσε αργά": ποιο είναι το ΟΜ της πρότασης;
1. Η ώρα περνούσε
2. Η ώρα
3. περνούσε
4. περνούσε αργά

2. "Πρόβαλλαν τώρα στο βάθος της θάλασσας αόριστες βουνογραμμές": ποιο είναι το ΡΜ της πρότασης;
1. Αόριστες βουνογραμμές πρόβαλλαν
2. Αόριστες βουνογραμμές στο βάθος της θάλασσας
3. Πρόβαλλαν τώρα στο βάθος της θάλασσας
4. Πρόβαλλαν τώρα

3. "Ένα βαπόρι αυλάκωνε τη γαλήνια θάλασσα": ποιο είναι το ΟΜ της πρότασης;
1. Ένα βαπόρι
2. Ένα βαπόρι αυλάκωνε
3. Αυλάκωνε τη γαλήνια θάλασσα
4. Τη γαλήνια θάλασσα

4. "Τα βουνά της Μυτιλήνης ερχόντουσαν τώρα καταπάνω μας": ποιο είναι το ΟΜ της πρότασης;
1. Ερχόντουσαν τώρα καταπάνω μας
2. Της Μυτιλήνης
3. τώρα καταπάνω μας
4. Τα βουνά της Μυτιλήνης

5. "Το υδροπλάνο πλησίασε με ταχύτητα το πανέμορφο νησί": ποιο είναι το ΡΜ της πρότασης;
1. Το υδροπλάνο πλησίασε
2. Πλησίασε με ταχύτητα το πανέμορφο νησί
3. Το πανέμορφο νησί
4. Πλησίασε το πανέμορφο νησί

Λεκτικά Σύνολα

1. Διάφανη ομίχλη σούρνεται απάνω από τις πέτρες. "απάνω από τις πέτρες" είναι:
1. Επιρρηματικό σύνολο
2. Προθετικό σύνολο

2. Αχνίζει στον αδύναμο ήλιο το σώμα της Αγγλίας. "στον αδύναμο ήλιο": είναι
1. Ονοματικό σύνολο
2. Προθετικό σύνολο

3. Το σπίτι κι η ψυχή τους είναι κάστρα. "είναι κάστρα": είναι
1. Επιρρηματικό σύνολο
2. Ρηματικό σύνολο

4. Το γαλάζιο μάτι τους είναι πλημμυρισμένο λαχτάρες κι οράματα.
"Το γαλάζιο μάτι τους": είναι
1. Ονοματικό σύνολο
2. Προθετικό σύνολο

5. Μισούν το αόριστο και τις άνεργες λαχτάρες. "Μισούν το αόριστο και τις άνεργες λαχτάρες": είναι
1. Ονοματικό σύνολο
2. Ρηματικό σύνολο

6. Καμιά ράτσα δεν υποτάζεται χωρίς όρους. "χωρίς όρους": είναι
1. Προθετικό σύνολο
2. Επιρρηματικό σύνολο

7. Οι τέσσερις ράτσες αγωνίζουνται μέσα στο ίδιο στήθος. "μέσα στο ίδιο στήθος": είναι
1. Επιρρηματικό σύνολο
2. Προθετικό σύνολο

8. Κάθε μεγάλος λαός είχε το γαλάζιο πουλί του. "το γαλάζιο πουλί του": είναι
1. Ονοματικό σύνολο
2. Ρηματικό σύνολο

9. Η ψυχή μου καρφώθηκε στο χώμα της σαν κοντάρι. "στο χώμα της": είναι
1. Ονοματικό σύνολο
2. Προθετικό σύνολο

10. Η ομορφιά δεν είναι η ουσία της ζωής,είναι μονάχα το στολίδι της. "Η ομορφιά": είναι
1. Επιρρηματικό σύνολο
2. Ονοματικό σύνολο

Υποκείμενο - Κατηγορούμενο - Αντικείμενο

Στην πρόταση "Η ιστορία είναι αληθινή", τι είναι, η λέξη "αληθινή";
1.Υποκείμενο
2.Κατηγορούμενο
3.Αντικείμενο

2.Στην πρόταση "Τυχερός στάθηκε ο φίλος μου", τι είναι το σύνολο "ο φίλος";
1.Υποκείμενο
2.Κατηγορούμενο
3.Αντικείμενο

3.Στην πρόταση "Η θάλασσα αγκαλιάζει το πανέμορφο μπουγάζι", τι είναι η λέξη "μπουγάζι";
1.Υποκείμενο
2.Κατηγορούμενο
3.Αντικείμενο

4. Στην πρόταση "Ο χαρταετός από μακριά φαίνεται μικροσκοπικός", τι είναι η λέξη "μικροσκοπικός";
1.Υποκείμενο
2.Κατηγορούμενο
3.Αντικείμενο

5.Στην πρόταση "Η μητέρα φούρνιζε ψωμί", τι είναι το σύνολο "Η μητέρα";
1.Υποκείμενο
2. Κατηγορούμενο
3.Αντικείμενο

6. Στην πρόταση "Η πλάτη του καρχαρία ήταν γαλάζια", τι είναι η λέξη "γαλάζια";
1.Υποκείμενο
2.Κατηγορούμενο
3.Αντικείμενο

7. Στην πρόταση "Ο γέρος τον αντίκρισε με το στόμα ολάνοιχτο", τι είναι η λέξη "τον";
1.Υποκείμενο
2.Κατηγορούμενο
3.Αντικείμενο

8.Στην πρόταση "Είχε ξεστομίσει λόγια πικρά ο στρατιώτης", τι είναι η λέξη "λόγια";
1.Υποκείμενο
2.Κατηγορούμενο
3.Αντικείμενο

9.Στην πρόταση "Τρεις ώρες βαστά το πανδαιμόνιο", τι είναι το σύνολο "το πανδαιμόνιο";
1.Υποκείμενο
2.Κατηγορούμενο
3.Αντικείμενο

10.Στην πρόταση "Τα αρχαία έργα μας αποδεικνύονται οι καλύτεροι πρεσβευτές μας σε όλο τον κόσμο", τι είναι η λέξη "πρεσβευτές";
1.Υποκείμενο
2.Κατηγορούμενο
3.Αντικείμενο

Πρόταση (Απλή - Επαυξημένη - Σύνθετη - Ελλειπτική)

Ο ποιητής ήρθε.

Ο Καραγκιόζης είναι λαϊκή θεατρική τέχνη.
Οι Έλληνες και οι Πέρσες ήταν αντίπαλοι.
Ένα λιοντάρι περήφανο γύριζε στο δάσος.
Πάρε το ψωμί.
Τι ζητάς;
Το ποδόσφαιρο είναι σαν το ρεμπέτικο τραγούδι.
Το αγιόκλημα και το γιασεμί φαίνονται πανέμορφα.
Ο Λεονάρντο ήταν ζωγράφος και αρχιτέκτονας.
Η μητέρα αγαπά τα λουλούδια.

Επιλέξτε το σωστό:
1. "Στο ελεύθερο κι ανοιχτό αυτό κομμάτι του φυτικού κόσμου, ο άνθρωπος κατανοεί τις δυνάμεις της φύσης": η πρόταση είναι ..........
1. Σύνθετη
2. Επαυξημένη

2. "Τέσσερις μορφές ξεχωριστές έχει το περιβόλι μας": η πρόταση είναι ..........
1. Επαυξημένη
2. Απλή

3. "Το χώμα έπινε το νερό": η πρόταση είναι ..........
1. Απλή
2. Ελλειπτική

4. "Έντομα κι ερπετά έτρεχαν": η πρόταση είναι ..........
1. Επαυξημένη
2. Σύνθετη

5. "Στην ατμόσφαιρα σχηματίζονταν σύννεφα μαύρα και πυκνά": η πρόταση είναι ..........
1. Απλή
2. Επαυξημένη

6. "Οι βροχές ήταν ορμητικές και δροσιστικές": η πρόταση είναι ..........
1. Σύνθετη
2. Ελλειπτική

7. "Η βροχή ζωογονούσε το σπόρο": η πρόταση είναι ..........
1. Απλή
2. Επαυξημένη

8. "Οι χυμοί κυκλοφορούσαν αθώρητοι μέσα στους γυμνούς κλώνους": η πρόταση είναι ..........
1. Επαυξημένη
2. Σύνθετη

9. "Το περιβόλι δεχόταν το Μάη": η πρόταση είναι ..........
1. Ελλειπτική
2. Απλή

10. "Η φύση μάς μιλούσε με χίλια στόματα και με χίλιες φωνές": η πρόταση είναι ..........
1. Απλή
2. Επαυξημένη

Οι προτάσεις ως προς το περιεχόμενό τους

Κρίσης - Επιθυμίας - Ερωτηματική - Επιφωνηματική
1.Τούτη η αιολική ακρογιαλιά δε χάνει ποτέ τη χαρά και τη χάρη της.
1.Κρίσης
2.Επιθυμίας
3.Ερωτηματική
4.Επιφωνηματική

2.Η στεριά κυματίζεται σερπετή σαν το πέλαγο!
1.Κρίσης
2.Επιθυμίας
3.Ερωτηματική
4.Επιφωνηματική

3.Να μύριζα την αγνή ανάσα της θάλασσας.
1.Κρίσης
2.Επιθυμίας
3.Ερωτηματική
4.Επιφωνηματική

4.Οι λεύκες ανεβαίνουν λαμπαδάτες τον ανήφορο ως το χωριό της Μουριάς.
1.Κρίσης
2.Επιθυμίας
3.Ερωτηματική
4.Επιφωνηματική

5.Τρέμει η καρδιά του ανθρώπου από το γλυκασμό της ζωής;
1.Κρίσης
2.Επιθυμίας
3.Ερωτηματική
4.Επιφωνηματική

6. Εξαφάνισε, Θεέ μου, την κακία που κρύβεται, σαν το σκουλήκι το ακοίμητο, μέσα στο ρόδο σου.
1.Κρίσης
2.Επιθυμίας
3.Ερωτηματική
4.Επιφωνηματική

7.Θα ξεκουραστούμε στις πεζούλες από ξερολιθιά;
1.Κρίσης
2.Επιθυμίας
3.Ερωτηματική
4.Επιφωνηματική

8.Οι μαζώχτρες ξεχύνουνται παρέες παρέες.
1.Κρίσης
2.Επιθυμίας
3.Ερωτηματική
4.Επιφωνηματική

9.Τι όμορφα μαβιά και βυσσινιά βραχιόλια φορούν!
1.Κρίσης
2.Επιθυμίας
3.Ερωτηματική
4.Επιφωνηματική

10.Απολαύστε το φεγγαρόφωτο της αυγουστιανής νύχτας.
1.Κρίσης
2.Επιθυμίας
3.Ερωτηματική
4.Επιφωνηματική

Οι προτάσεις ως προς την ποιότητά τους

Καταφατική - Αποφατική

Ως τα δεκάξι μου χρόνια παπούτσι δε φόρεσα.
Ήμασταν παραδομένοι στη γλύκα του παιχνιδιού.
Στο σπίτι δυο εξουσίες υπολογίζαμε όλοι.
Η πράξη της απελπισίας μου δεν τον συνέφερε.
Η τσάπα και το αλέτρι γίνονταν υπάκουα στα χέρια του.