1. Οι αρχές της Ελληνικής ιστοριογραφίας

Ιστοριογραφία είναι το είδος του πεζού λόγου που έχει ως αντικείμενο τα γεγονότα που αξίζουν να μνημονεύονται. Γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα (τέλη 6ου – αρχές 5ου αι. π.Χ.) και επιχείρησε να απαλλάξει το ανθρώπινο πνεύμα από τη δεσποτεία του μύθου και να θέσει τα θεμέλια της συστηματικής έρευνας για την προσέγγιση της αλήθειας.

ΣΤΑΔΙΑ ΕΞΈΛΙΞΗΣ
ι. ΕΠΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: Μεταδίδει ιστορικά γεγονότα με τη μορφή μύθων που περικλείουν στοιχεία ιστορικής αφήγησης (Όμηρος). Κατόπι έχουμε το «ιστορικό έπος» (6ος αι. π.Χ.) με περισσότερα στοιχεία ιστορίας.
ιι. ΙΩΝΕΣ ΛΟΓΟΓΡΑΦΟΙ: Καταγράφουν σε πεζό λόγο πληροφορίες που ως τότε διασώζονταν προφορικά. Στα έργα τους περιλαμβάνουν και περιγραφές ταξιδιών καθώς και γεωγραφικό και εθνολογικό υλικό ανάμεικτο πάντα με ιστορικές πληροφορίες. Ο πιο αξιόλογος «λογογράφος» ήταν ο Εκαταίος ο Μιλήσιος που ήταν ο πρώτος που προσπάθησε να πραγματευτεί με λογικά κριτήρια τους μύθους και το ιστορικό υλικό που διέσωσε η προφορική παράδοση.
ιιι. ΗΡΟΔΟΤΟΣ: Εγκαινίασε την επιστημονική ιστοριογραφία και πήρε δικαιωματικά τον τίτλο του «πατέρα της ιστορίας».

2. Η ζωή του Ηροδότου και η διαμόρφωση της προσωπικότητάς του
Γεννήθηκε το 485 π.Χ. στην Αλικαρνασσό της Μ. Ασίας. Πατέρας του ήταν ο Λύξος, μητέρα του η Δρυώ και αδερφός του ο Θεόδωρος. Από το θείο του Πανύαση, επικό ποιητή και χρησμολόγο, δεν αφομοίωσε μόνο τις γνώσεις του αλλά και τις πολιτικές του θέσεις.

ΤΑΞΙΔΙΑ ΗΡΟΔΟΤΟΥ
α) Σάμος: Εκεί ο Ηρόδοτος αφομοίωσε ι. την ιωνική διάλεκτο, ιι. Την πλούσια παράδοση των «λογογράφων», ιιι. Την έφεση για μακρινά ταξίδια.
β) (454 – 445 π.Χ.) ι. προς Βορρά: Εύξεινος Πόντος, ιι. Περσική αυτοκρατορία (Εγγύς & Μέση Ανατολή, Αίγυπτος), ιιι. Κάτω Ιταλία.
γ) Αθήνα: Εκεί ο Ηρόδοτος : ι. γνώρισε τους θεσμούς και τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, ιι. Συμπλήρωσε τη μόρφωσή του λόγω των φιλικών σχέσεων με το Σοφοκλή και τον Πρωταγόρα. Με τον τελευταίο μάλιστα ίδρυσαν την αποικία των Θουρίων , όπου ο ιστορικός αφιερώθηκε στη συγγραφή της ιστορίας του.

3. Η ιστορία του Ηροδότου
α. Η κυρίως ιστορική αφήγηση
Το έργο του Ηροδότου διαιρείται σε εννέα βιβλία. Η διαίρεση αυτή είναι έργο των Αλεξανδρινών φιλολόγων καθώς και ο τίτλος του έργου «Ἡροδότου Μοῦσαι», επειδή σε καθένα από τα εννέα βιβλία έδωσαν το όνομα μιας από τις εννέα Μούσες.
Ο κύριος άξονας της ιστορικής αφήγηση καλύπτει τα έτη 494 – 479 π.Χ. (από την ιωνική επανάσταση ως την κατάληψη του περσικού φρουρίου της Σηστού). Η αφήγηση ωστόσο ξεκινά από το 560 π.Χ., για να δοθεί σε πιο ευρύ πλαίσιο η αντιπαράθεση Ασίας – Ευρώπης.
Ο Κροίσος, βασιλιάς της Λυδίας γύρω στα 560 π.Χ. κατέλαβε πρώτος τους Έλληνες της Μ. Ασίας. Στη συνέχεια παρασύρθηκε σε σύγκρουση με το περσικό κράτος. Τελικά κατανικιέται από τους Πέρσες και ο βασιλιάς τους Κύρος, αφού προσαρτά τη Λυδία, συνεχίζει με την κατάκτηση των Ελλήνων της Μ. Ασίας.
Ο διάδοχος του Κύρου, Καμβύσης, κυρίευσε την Αίγυπτο. Στη συνέχεια ο Δαρείος υποτάσσει τους Θράκες και τους Μακεδόνες και φτάνει ως τη Θεσσαλία. Από αυτό το σημείο αρχίζει η εξιστόρηση του κυρίου θέματος, της πολεμικής σύγκρουσης Ελλήνων και Περσών, αφορμή της οποίας στάθηκε η Ιωνική Επανάσταση.
1η Εκστρατεία: Οι Πέρσες εκστρατεύουν εναντίον της Ελλάδας με επικεφαλής το Μαρδόνιο. Η επιχείρηση αποτυχαίνει μετά από ναυάγιο στο όρος Άθως.
2η Εκστρατεία: Οι Πέρσες εκστρατεύουν εναντίον της Ελλάδας με επικεφαλής τους στρατηγούς Δάτη και Αρταφέρνη. Οι Αθηναίοι τους κατατροπώνουν στο Μαραθώνα με επικεφαλής το Μιλτιάδη.
3η Εκστρατεία: ι. Θερμοπύλες: Επικεφαλής των Ελλήνων ήταν ο σπαρτιάτης βασιλιάς Λεωνίδας. Η μάχη τελείωσε με νίκη του Ξέρξη μετά από προδοσία. ιι. Σαλαμίνα: Επικεφαλής των Ελλήνων ήταν ο αθηναίος στρατηγός Θεμιστοκλής. Η μάχη τελείωσε με νίκη των Ελλήνων και αναχώρηση του Ξέρξη. ιιι. Πλαταιές: Επικεφαλής των Ελλήνων ήταν ο σπαρτιάτης βασιλιάς Παυσανίας. Οι Έλληνες κατατρόπωσαν τους Πέρσες και σκότωσαν το Μαρδόνιο. Ο Ξέρξης αποδέχτηκε την ήττα του. ιv. Μυκάλη: Οι έλληνες απελευθερώνουν τις ελληνικές πόλεις της Μ. Ασίας. Τελικά η ηγεσία του κοινού ελληνικού στόλου περνά στα χέρια των Αθηναίων, που κυριεύουν στον Ελλήσποντο τη σημαντική πόλη Σηστό.
β. Παρεκβάσεις (λόγοι & ελεύθερες λογοτεχνικές δημιουργίες)
Επιρροές: ι. ομηρικά έπη, ιι. Ίωνες λογογράφοι – ταξιδιωτικές εντυπώσεις

ΛΟΓΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
- ταξιδιωτικές περιγραφές ι. νουβέλες, ιι. ανέκδοτα, ιιι. αγορεύσεις
εθίμων, συμπεριφορών και διάλογοι ξεχωριστών προσωπικοτήτων.
(βλ. «Βαβυλωνιακό» & - Σημασία ε. λ. δ.: α. απόλαυση & ψυχα -
«Αιγυπτιακό» λόγο). γωγία αναγνώστη, β) ερμηνεία σε μεγάλα
- Σημασία λόγων: ιστορικά γεγονότα, γ) διερευνούν τα κίνη -
α. εμπλουτισμός γνώσεων τρα και τις προθέσεις των προσωπικοτήτων
αναγνώστη, β) Ψυχαγωγία που συνέβαλαν στην εξέλιξη των γεγονότων,
αναγνώστη, γ) αντιλαμβά – δ) αντιλαμβανόμαστε τις αντιθέσεις ανάμεσα
νεται ο αναγνώστης την τε- στους Έλληνες και τους βαρβάρους και την
ράστια περσική δύναμη αναπόφευκτη σύγκρουσή τους.
που παρατάχθηκε απέναντι
στους λίγους και αδύναμους
Έλληνες.

4. Ο Ηρόδοτος πατέρας της ιστορίας
Ο Ηρόδοτος ως ιστορικός:
α) Προσπάθησε να παραθέσει τα γεγονότα με αμερόληπτο και αντικειμενικό τρόπο.
β) Χρησιμοποίησε επιστημονικό πνεύμα στην καταγραφή των γεγονότων.
γ) Έδινε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην αυτοψία ενώ λιγότερη σε όσα άκουσε από άλλους.
δ) Άσκησε βασανιστικό έλεγχο των πληροφοριών που πήρε από αφηγήσεις άλλων.
ε) Έδωσε με αντικειμενικότητα τα γεγονότα, πράγμα που αποδεικνύεται από τα ευρήματα και τα πορίσματα της εθνολογίας και της αρχαιολογίας.
Οι ανακρίβειες στο έργο του Ηροδότου οφείλονται στο γεγονός ότι την εποχή της συγγραφής της ιστορίας του δεν είχε ακόμη προετοιμαστεί το έδαφος για τη δημιουργία ενός αυστηρά ιστορικού έργου.