Οι αιτίες του πολέμου

Το λογικό ξεχωρίζει τον άνθρωπο από το ζώο και το έν¬στικτο τον εξομοιώνει. Όταν ο άνθρωπος ενεργεί με βάση το λογικό, τότε μεγαλουργεί" όταν όμως κατευθύνεται από το ένστικτο, τότε χρησιμοποιεί τη σκέψη του, όχι για να δη¬μιουργήσει, αλλά για να καταστρέψει. Τέτοια είναι η περί¬πτωση του πολέμου. Αναντίρρητα, δεν αποτελεί γέννημα της λογικής του ανθρώπου αλλά αποτέλεσμα της παραφροσύνης του. Ωστόσο, το ζητούμενο δεν έγκειται εκεί Αν επιθυμούμε να κατανοήσουμε το φαινόμενο του πολέμου πρέπει να εξη¬γήσουμε για ποιους λόγους καλλιεργείται η παραφροσύνη αυτή κα ι μάλιστα μέσα στις σύγχρονες πολιτισμικές συν¬θήκες.
Πολλοί λένε ότι για τον πόλεμο την αποκλειστική ευθύνη φέρουν τα ανθρώπινα ένστικτα, γιατί ανάμεσά τους υπάρ¬χουν βίαια και επιθετικά. Στην ανθρώπινη ψυχή φωλιάζει το καλό, φωλιάζει και το κακό. Το πρώτο επιζητεί τη φιλή¬συχη και ειρηνική ζωή, το δεύτερο τους πολέμους και τις αναταραχές. Επομένως, δεν είναι τυχαίο που όλη η ιστορία του ανθρώπινου γένους είναι αιματοβαμμένη: η φύση, δια¬τείνονται, το θέλησε και είναι αναπότρεπτο να συμβαίνει.
Όμως σε αντίθεση με τα ζώα, ο άνθρωπος διαθέτει λογική και μπορεί με τη δύναμή της να ελέγξει τα ένστικτα. Το αν θα το καταφέρει, εξαρτάται κυριότερα από τις επιδράσεις που ασκεί πάνω του το κοινωνικό περιβάλλον. Ανάλογα με την ποιότητα και το είδος τους είτε ηθικοποιείται, οπότε έχει τη δύναμη να απαλλαγεί από τη δυναστεία των βίαιων ενστί¬κτων, είτε εξαχρειώνεται, οπότε αδυνατεί. Αυτό είναι αποτέ¬λεσμα της αγωγής. Όταν ασκείται σωστά, τότε ο άνθρωπος ο¬πλίζεται με ηθικές άμυνες και ορίζει τη ζωή του με γνώμονα το ηθικό καλό. Όταν αυτό δε συμβαίνει, τότε τα ένστικτα μένουν ανεξέλεγκτα κα ι παρασέρνουν τον άνθρωπο σε πρά¬ξεις βίας και καταστροφής.
Άρα, οι πραγματικές αιτίες δεν πρέπει να αναζητηθούν στην ανθρώπινη φύση αλλά στους εξωγενείς, κοινωνικούς παράγοντες που διεγείρουν την έμφυτη επιθετικότητα και την οδηγούν στον πόλεμο. Και είναι τέτοια η διέγερση, που πολλές φορές καταλήγει ο άνθρωπος να παραβαίνει ακόμη και τους νόμους της φύσης του. Γιατί οι περισσότερες από τις διαμάχες μεταξύ ομοειδών ζώων βλέπουμε ότι σταματούν σε μια απλή επίδειξη δύναμης, σε σύγκρουση μέχρι τραυμα¬τισμού' όχι όμως σε εξόντωση του αντιπάλου. Ο άνθρωπος βέβαια δε σταματά εκεί' προχωρεί στην εξολόθρευση του εχθρού, και μάλιστα με τα πολεμικά μέσα που διαθέτει, αυ¬τή μπορεί να είναι μαζική. Και για τη στάση του τα αίτια δεν πρέπει να αναζητηθούν σε έμφυτους παράγοντες αλλά σε εκείνους τους κοινωνικούς που παραμορφώνουν τη φύση του και από έλλογο ον τον υποβιβάζουν σε ανήμερο θηρίο. .
Ανάμεσά τους ο κυριότερος είναι τα οικονομικά συμφέ¬ροντα. «Για την απόκτηση χρημάτων γίνονται όλοι οι πόλε¬μοι» έλεγε ο Πλάτωνας και ο Όμηρος μίλαγε «για τη λύσσα της κοιλιάς». Αυτή η λύσσα είναι που χαρακτηρίζει πολλές ισχυρές χώρες και τις ωθεί στην ιμπεριαλιστική πολιτική. Όσο ισχυρότερες είναι, τόση μεγαλύτερη ευχέρεια έχουν να παραβαίνουν τους κανόνες του διεθνούς δικαίου, να τους ερμηνεύουν κατά το συμφέρον τους και να τους προσαρμό¬ζουν στις φιλοδοξίες τους. Επιθυμούν να δυναμώσουν την ισχύ τους, να βελτιώσουν το βιοτικό επίπεδό τους και να αποκτήσουν περισσότερο πλούτο. Δύο είναι οι τρόποι, για να το πετύχουν: ο δρόμος της ειρήνης και της προσπάθειας και ο δρόμος του πολέμου. Συνηθέστερα ακολουθούν το δεύ¬τερο, γιατί αποφέρει εύκολα και άκοπα οφέλη. Άλλωστε, δυσκολότερο είναι να δημιουργείς και ευκολότερο να αρπάζεις ό,τι οι άλλοι δημιουργούν.
Ακόμη, στον πόλεμο οδηγούν τα εθνικά μίση και οι διχό¬νοιες. Όταν οι λαοί χωρίζονται με ιστορικές διαφορές και τα προβλήματα ανάμεσά τους χρονίζουν, αναπόφευκτο είναι να γεννιέται στις σχέσεις τους προκατάληψη και εχθρότη¬τα. Από εκεί πηγάζει ο εθνικισμός, το αίσθημα δηλαδή της εθνικής υπεροχής, που πάντα λειτουργεί ως ιδεολογία δικαί¬ωσης της επεκτατικής πολιτικής. Γιατί επόμενο είναι ο λαός που αυτοχαρακτηρίζεται ανώτερος να θέλει να υποτάξει όσους έχει συμφέρον να θεωρεί κατώτερους.
Τέλος, πολλοί πόλεμοι έχουν θρησκευτικό χαρακτήρα. Και εδώ έγκειται το οξύμωρο αλλά όχι αναιτιολόγητο σχή¬μα. Η θρησκευτική πίστη από δύναμη αγάπης γίνεται δύνα¬μη καταστροφής. Για τούτο ευθύνεται ο φανατισμός. Γιατί, όπως παρατήρησε ο Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος, δεν είναι μόνο ο φανατισμός της άγνοιας, της κακίας, της διαστροφής κατα¬στροφικ6ς. Είναι και ο φανατισμός της αρετής. Όποια ιδέα και αν υπηρετεί ο φανατικός, θρησκευτική, εθνική, πολιτι¬κή ή και αθλητική ακόμη, είναι το ίδιο επικίνδυνος. Το μί¬σος σε όλες τις εκδοχές του χρησιμοποιεί τη βία, για να ικα¬νοποιηθεί. Στην περίπτωση της θρησκείας, το μίσος οδήγησε τους ανθρώπους σε μακροχρόνιους πολέμους σε βάρος των απίστων, σε σφαγές και εγκλήματα αποτρόπαια. Και το δυ¬σάρεστο είναι ότι τούτο το μίσος δεν έχει εκλείψει στις μέ¬ρες μας αντίθετα όλο και καλλιεργείται.
Δεν πρέπει λοιπόν να προσφεύγουμε στην ανθρώπινη φύ¬ση, για να απαλλάξουμε την οικονομική, πολιτική και ιδε¬ολογική οργάνωση των σύγχρονων κοινωνιών από τις ευθύ¬νες για την έκρηξη των πολέμων. Οι φιλήσυχοι άνθρωποι με¬τατρέπονται σε πολεμικές μηχανές, μόνο όταν η οργάνωση αυτή επιδρά τόσο καταλυτικά στην ψυχή τους, ώστε να τυ¬φλώσει το λογικό και να εξάψει τα βίαια ένστικτα.


















ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να γίνει η περίληψη του κειμένου γύρω στις 100 λέξεις.

2. Να αναφέρετε επιγραμματικά σε μια παράγραφο τις αιτίες του πολέμου, που αναφέρονται στο κείμενο.

3. Να αναφέρετε τον τρόπο ανάπτυξης της 2ης, 4ης και 6ης παραγράφου.

4. Να δοθούν τα συνώνυμα των λέξεων: ξεχωρίζει, εξαχρειώνεται, παραμορφώνουν, παραβαίνουν, δυναμώσουν.

5. Να δοθούν τα αντώνυμα των λέξεων: οπλίζεται, υποβιβάζουν, δημιουργείς, διαφορές, ξεχωρίζει.

6. «Η εδραίωση της ειρήνης δεν πρέπει να εναποτίθεται στα χέρια των κυβερνήσεων. Είναι υπόθεση των λαών και για την επίτευξη της μεγάλη συμβολή μπορούν να προσφέρουν οι νέοι».
Να σχολιάσετε τις προηγούμενες απόψεις σε μια παραγωγή λόγου περίπου στις 300-500 λέξεις.