Βία - εγκληματικότητα
Το αν είναι έμφυτοι ή επίκτητοι οι λόγοι της βίαιης συ¬μπεριφοράς είχε στο παρελθόν απασχολήσει έντονα την κοι¬νωνία. Την προτεραιότητα της κληρονομικότητας πρέσβευε ένας σεβαστός αριθμός επιστημόνων, που συνάμα πρότειναν τη λήψη ιατρικών μέτρων για τη θεραπεία του προβλήματος, και πρώτο ανάμεσά τους τη στείρωση όσων από τη φύση εί¬χαν προδιάθεση στο έγκλημα. Βολική λύση. Απενοχοποιούσε την κοινωνία και μετέθετε την ευθύνη της βίας στα γονίδια. Απέτρεπε την αντιμετώπισή της με κοινωνικά μέσα και την καθιστούσε θέμα γενετικής έρευνας και εργαστηριακής θε¬ραπείας.
Λίγους όμως υποστηρικτές έχει στην εποχή μας τούτη η «επιστημονική» εκδοχή του ρατσισμού. Ευρύτερα αποδεκτή πλέον είναι η ευθύνη του κοινωνικού περιβάλλοντος. Ασφα¬λώς, κάθε άνθρωπος, από τη γέννησή του ακόμη, κρύβει επι¬θετικά ένστικτα, άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο αναπτυγμένα. Δεν ευθύνεται όμως η κληρονομικότητα για την εκδήλωσή τους αλλά κυρίως η κοινωνία. Και τούτο για δύο λόγους. Από τη μια χρέος των μηχανισμών κοινωνικο¬ποίησης είναι να τιθασεύσουν την έμφυτη ανθρώπινη επιθε¬τικότητα από την παιδική ακόμη ηλικία και όταν αυτό δε γίνεται, τότε η ευθύνη χρεώνεται στο περιβάλλον. Από την άλλη η κοινωνία διεγείρει σε μεγάλο βαθμό τα βίαια ένστικτα εξαιτίας των διαταραγμένων και προβληματικών συν¬θηκών που επικρατούν στους κόλπους της.
Επομένως, για την ανησυχητική αύξηση της βίας δεν πρέ¬πει να αναζητούμε τις αιτίες στην ποιότητα του γενετικού υλικού αλλά στις συνθήκες που επικρατούν στο κοινωνικό περιβάλλον και τις επιδράσεις που αυτό ασκεί στον άνθρω¬πο.
Ανάμεσα στις αιτίες σημαντική θέση κατέχουν οι οικο¬νομικοί λόγοι. Η αύξηση της βίας είναι στενά συνυφασμένη με την αντίστοιχη αύξηση της ανεργίας, που σημειώνεται στην εποχή μας. Γιατί, πράγματι, η φτώχεια δε λείπει από τις σύγχρονες κοινωνίες της ευμάρειας. Όσο και αν δεν φαίνεται, υπάρχει πίσω από την απαστράπτουσα προθήκη τους. Εξαιτίας της δημιουργούνται έντονα βιοποριστικά προβλήματα και ορισμένοι καταφεύγουν στη βία και το έγκλημα. για να. τα επιλύσουν.
Ακόμη, πρέπει να υπολογίσουμε την επίδραση που ασκούν στον άνθρωπο τα κοινωνικά προβαλλόμενα πρότυπα. Αξία της εποχής είναι το χρήμα και κοινωνικά προτεινόμενος, τρόπος απόκτησής του ο εύκολος πλουτισμός. Η φιλεργατκότητα και η τιμιότητα μπορεί τυπικά να αναγνωρίζονται ως αρχές, αλλά η κοινωνική λειτουργία στην πράξη τις καταργεί. Λέγεται άλλωστε πως όποιος αγωνίζεται να πετύχει με έντιμα μέσα είναι ή αφελής ή ανίκανος.
Επομένως, η ηθική ένδεια και όχι η οικονομική είναι Το βαθύτερο αίτιο της βίαιης συμπεριφοράς. Γιατί ο ηθικός άνθρωπος, ακόμη και αν ζει στην ανέχεια, δεν πρόκειται να. εγκληματήσει ο ανήθικος όμως, όση οικονομική ευχέρεια. και αν έχει, είναι πιθανό να βιαιοπραγήσει στην προσπάθειά του να ικανοποιήσει τις άνομες επιθυμίες και τα πάθη του. Και για την ηθική ένδεια την ευθύνη φέρουν, εκτός απ6 τα προβαλλόμενα πρότυπα, η οικογένεια και η τηλεόραση.
Πολλοί γονείς μεριμνούν για την εξασφάλιση υλικών ανέσεων και την παροχή επαρκών αγαθών στα παιδιά τους αλλά αμελούν την ηθοπλαστική αποστολή τους. Τη θέση της διδαχής, της αγάπης και της επικοινωνίας παίρνει άλλοτε η αδιαφορία ή η υπερπροστασία και άλλοτε ο αυταρχισμός.
Έτσι το έργο της διαπαιδαγώγησης μένει λειψό ή υλοποιείται με λαθεμένο τρόπο. Οι γονείς αυτοί αδυνατούν να διαπλάσουν σωστά το χαρακτήρα του νέου και να μεταδώσουν τα αναγκαία ψυχικά και ηθικά εφόδια, που θα αποτελέσουν φραγμό στις ορμές και τα ένστικτά του. Ο νέος λοιπόν που εντάσσεται στο κοινωνικό περιβάλλον με αδύναμο ηθικό οπλισμό είναι αναπόφευκτο να παρασυρθεί από τις απειλές και τους κινδύνους της κοινωνικής ζωής και να αναπτύξει αντικοινωνικές μορφές συμπεριφοράς, για να τους αντιμετωπίσει.
Εξάλλου για την εξοικείωσή του με τις μορφές αυτές μεριμνά η τηλεόραση. Οι πράξεις βίας αποτελούν το αγαπημένο θέμα της, που με τη μορφή της πρώτης είδησης, συχνά διογκωμένης και δραματοποιημένης, μεταδίδεται στο κοινό. Παράλληλα, στις κινηματογραφικές ταινίες που προβάλλει σε ώρες υψηλής τηλεθέασης αφθονούν οι ξυλοδαρμοί, οι ληστείες, οι βιασμοί και οι φόνοι. Έτσι η βία ως καθημερινό τηλεοπτικό θέαμα, εισχωρεί βαθύτατα στην ψυχή του ανθρώπου και ιδιαίτερα του παιδιού, αποτυπώνεται ανεξίτηλα στο υποσυνείδητό του, για να εκδηλωθεί με μικρότερη ή μεγαλύτερη ένταση όταν βρει τις κατάλληλες συνθήκες.
Δεν πρέπει λοιπόν να απορούμε για την έξαρσή της βίας στην εποχή μας. Όσο η έμφυτη επιθετικότητα διεγείρεται από κοινωνικούς παράγοντες, τόσο πιο βίαια θα εκδηλώνεται. Και δεν μπορούμε από την άλλη να καταλογίζουμε την ευθύνη για κάθε έγκλημα μόνο στο θύτη. Η ευθύνη είναι και συλλογική. Είναι η ευθύνη της οικογένειας, του σχολείου, των μέσων ενημέρωσης και γενικότερα της κοινωνίας.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Να γίνει η περίληψη του κειμένου περίπου 80-100 λέξεις.

Β. 1. Με ποια συλλογιστική πορεία αναπτύσσεται το παραπάνω κείμενο;
2. Το παραπάνω απόσπασμα θα το χαρακτηρίζατε δοκίμιο ή άρθρο; Να αναφέρετε τα χαρακτηριστικά τους και να τονίσετε τις μεταξύ τους διαφορές.
3. Να αναφέρετε τους τρόπους ανάπτυξης της 4ης, 6ης και 7ης παραγράφου.
4. Να δοθούν οι πλαγιότιτλοι των τριών (3) πρώτων παραγράφων του κειμένου.
5. Να δοθούν τα συνώνυμα των λέξεων: έμφυτος, τιθασεύσουν, συνυφασμένη, άνομες, καταλογίζουμε, ευμάρειας..
6. Να δοθούν τα αντώνυμα των λέξεων: ενημέρωσης, εντάσσεται, αδιαφορία, ευμάρειας, υποστηρικτές.

Γ. Το πρόβλημα της βίας και της εγκληματικότητας υπήρχε σε κάθε εποχή και σε κάθε κοινωνία. Υπάρχει και στην εποχή μας, με τη διαφορά ότι είναι περισσότερο οξυμένο από άλλοτε.
α. Σε ποιες αιτίες πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό;
β. Η πρόληψη ή η καταστολή αποτελεί, κατά τη γνώμη σας, αποτελεσματικότερο μέτρο αντιμετώπισης του;