Α. Διαβάστε προσεκτικά το παρακάτω κείμενο:

Είναι η εφηβεία προβληματική ηλικία;
Η εφηβική ηλικία - που εκτείνεται από το 13ο έως το 20ό έτος - είναι μια μεταβατική ηλικία. Μεταβατική όχι μόνο από βιολογική αλλά και από ψυχολογική άποψη. Ο έφηβος πρέπει να ολοκληρωθεί ως άνθρωπος, να γίνει ώριμος, να επιτύχει την πλήρη ένταξή του στην κοινωνία και να γίνει ικανός να λύσει τα προβλήματα της ζωής (να αποκτήσει ένα επάγγελμα, να δημιουργήσει οικογένεια κ.λπ.).
Ο έφηβος έχει ανάγκη από ενθάρρυνση, από ενίσχυση της αυτοπεποίθησής του, ώστε να μπορέσει αργότερα να λύσει τα προβλήματα της ζωής. Η αυτοπεποίθηση του παιδιού και του εφήβου δέχεται πολλά πλήγματα, και μέσα στην οικογένεια και στο σχολείο. Στην οικογένεια είναι δυνατό να υποτιμάται, να επικρίνεται ή να παραμερίζεται σε σχέση με τα άλλα μέλη της οικογένειας, που συνήθως αντιμετωπίζονται ως πιο «άξια» ή πιο προικισμένα. Στο σχολείο, όταν ο έφηβος δεν ανταποκρίνεται ικανοποιητικά στα μαθήματά του, η αυτοεκτίμησή του μειώνεται. Κάτω από την πίεση των μαθημάτων (που δυστυχώς είναι καθιερωμένα σύμφωνα με την αρχή της ποσότητας και όχι της ποιότητας) και το φόβο της απόρριψης καταφεύγει στις απουσίες. Ποιος σκέφτηκε ότι και η καταφυγή στα ναρκωτικά μπορεί να είναι αποτέλεσμα της υπερβολικής πίεσης, που ασκείται πάνω στους εφήβους-μαθητές, στο παραφόρτωμά τους με ένα σωρό μαθήματα; Ένας περιορισμός της ποσότητας προς όφελος της ποιότητας θα μείωνε το μαθητικό άγχος και τις πολύ άσχημες συνέπειές του.
Γενικά ο έφηβος, και όταν ακόμη αποτυχαίνει, δεν είναι σωστό να αποδοκιμάζεται ή να κατηγορείται (από δασκάλους, γονείς κ.λπ.). Αντίθετα, πρέπει να βοηθιέται να ξεπερνά τις αδυναμίες του, να διορθώνει τα λάθη του. Γενικά, πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ισότιμος άνθρωπος από τους μεγαλύτερους.
Πιο πέρα είναι ανάγκη να δίνουμε στους εφήβους μια ρεαλιστική αίσθηση της ζωής, μακριά από ψεύτικους ιδεαλισμούς. Είναι ανάγκη να μάθουν τους πραγματικούς νόμους της ζωής και όχι να τρέφονται με άφθονη και αφελή ηθικολογία, που πολλές φορές επιδρά αποπροσανατολιστικά και δε βοηθά για μια ρεαλιστική αντιμετώπιση της ζωής.
Μερικοί γονείς πιέζουν τα παιδιά τους να εγκολπωθούν την πολιτική ιδεολογία, που οι ίδιοι έχουν, και να ψηφίζουν το κόμμα, στο οποίο οι ίδιοι ανήκουν. Άλλοτε τους επιβάλλουν το επάγγελμα της αρεσκείας τους. Παλιότερα διάλεγαν και τον σύντροφο της ζωής τους. Είναι εντελώς αυτονόητο ότι ο έφηβος θα σχηματίσει μια δική του και εντελώς προσωπική αντίληψη για τη ζωή. Η αντίληψη αυτή θα στηριχθεί πάνω στις εμπειρίες του, στα προσωπικά συμπεράσματα που έβγαλε απ' αυτές, στην εικόνα που σχημάτισε για την κοινωνία και τους συνανθρώπους του. Από τις ιδέες που θα ακούσει, και που είναι πολλές και ποικίλες, θα επιλέξει και θα αφομοιώσει μόνο εκείνες, που ταιριάζουν στην προσωπική του αίσθηση και διαίσθηση. Είναι πιθανό ένας έφηβος να επηρεαστεί από κάποια κοσμοθεωρία ή ιδεολογία. Μπορεί όμως αργότερα να την αναθεωρήσει ή να την απορρίψει χάρη μιας άλλης. Η αλλαγή των ιδεών και πεποιθήσεων είναι χαρακτηριστικό της εφηβικής ηλικίας, ενώ το φαινόμενο δεν είναι άγνωστο και στις μετέπειτα ηλικίες. Γενικά ο έφηβος είναι ένας εξελισσόμενος άνθρωπος. Είναι λοιπόν φυσικό να αλλάζει πεποιθήσεις, συνήθειες, προσανατολισμό. Αυτό που δεν είναι καλό και μαρτυρεί ψυχική αστά- θεια είναι να αλλάζει γνώμες, πεποιθήσεις και ασχολίες από τη μια μέρα στην άλλη.




B. Ασκήσεις:
1. Να αποδοθεί περιληπτικά το νόημα του κειμένου σε 20 σειρές (περίπου 200 λέξεις). (20)

2. Να βρείτε την ετυμολογία των παρακάτω λέξεων και να γράψετε μια πρόταση για καθεμιά: αυτοεκτίμηση, κοσμοθεωρία, ιδεολογία, ιδεαλισμός. (5)

3. Να διαβάσετε προσεκτικά το κείμενο και να σημειώσετε ΣΩΣΤΟ ή ΛΑΘΟΣ δίπλα από τις παρακάτω διαπιστώσεις: (5)

α. Η αυτοπεποίθηση είναι βασική συνιστώσα προόδου.

β. Στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα σπουδών η ποσότητα επικρατεί της ποιότητας.

γ. Οι μομφές από τον περίγυρο βοηθούν το νέο να καταλάβει τα λάθη του.

δ. Ο νόθος ιδεαλισμός λειτουργεί ανασταλτικά στην ωρίμανση του νέου.

ε. Η αλλαγή των πεποιθήσεων και των κοσμοθεωριών είναι ίδιον της εφηβικής ηλικίας.

4. Ποια η διαφορά της αίσθησης και της διαίσθησης; (5)

5. Να γράψετε μια παράγραφο με αναλογία, όπου θα συγκρίνετε την εφηβεία (το υποκείμενο της αναλογίας) με ένα αντικείμενο ή κατάσταση που παρουσιάζει επιθυμητές ομοιότητες. (10)

6. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β που σχετίζονται νοηματικά, ώστε να δημιουργηθούν ζεύγη: (5)

Α Β
α. νέος 1. αυθορμητισμός
β. εφηβεία 2. ενδοστρέφεια
γ. ενήλικος 3. μεταλλαγή
δ. φιλία 4. ταχύτητα
ε. ευθύνη 5. φιλοπονία
στ. απογοήτευση 6. ορθολογισμός

7. Προσπαθήστε να αναλύσετε τα παρακάτω ερωτήματα. (100 λέξεις περίπου το καθένα)

α) Τι είναι για σας εφηβεία; (25)

β) Ποια θεωρείτε τα σημαντικότερα προβλήματα της εφηβείας, ιδιαίτερα στις μέρες μας; (25)