ONΟΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Α. Να αναγνωριστούν οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις και να προσδιοριστεί ο συντακτικός τους ρόλος.

1. Ἀκούσας ὁ Ξενοφῶν ἔλεγεν ὅτι ὀρθῶς ᾐτιῶντο καὶ αὐτὸ τὸ ἔργον αὐτοῖς μαρτυροίη.

2. Ἀπεκρίνατο ὅτι οὔτ’ ἂν αὐτὸς Σερίφιος ὢν ὀνομαστὸς ἐγένετο οὔτ΄ ἐκεῖνος Ἀθηναῖος.

3. Δῆλόν ἐστιν ὅτι οὐκ ἂν προὔλεγεν, εἰ μὴ ἐπίστευεν ἀληθεύσειν.

4. Ζεὺς οὖν δείσας περὶ τῷ γένει ἡμῶν μὴ ἀπόλοιτο πᾶν Ἑρμῆν πέμπει ἄγοντα εἰς ἀνθρώπους αἰδῶ τε καὶ δίκην.

5. Φοβεῖσθε μὴ δυσκολώτερόν τι νῦν διάκειμαι ἢ ἐν τῷ πρόσθεν βίῳ.

6. Ἐφοβούμην μὴ αὐτὸν με λίθον τῇ ἀφωνίᾳ ποιήσειεν.

7. Ἔτι δὴ μοὶ καὶ τόδε σκέψαι, εἰ ἄρα ξυνομολογήσεις.

8. Τὸν στρατηγὸν ἐπιμελεῖσθαι δεῖ ὅπως σῶοὶ τε ἔσονται οἱ στρατιῶται καὶ τὰ ἐπιτήδεια ἕξουσιν.

9. Οὐκ οἶδα ὅ,τι δεῖ με λίαν ἀκριβῶς ἀπολογεῖσθαι.

10. Ὅθεν οὖν ἠνάγκασμαι κατηγορεῖν αὐτῶν, περὶ τούτων εἰπεῖν βούλομαι.

11. Ὁ οὖν Ζεὺς καὶ οἱ ἄλλοι θεοὶ ἐβουλεύοντο ὅ,τι χρὴ αὐτοὺς ποιῆσαι.

12. Θαυμάζω ἡ πόλις ὅπως ποτ’ ἐπὶ τὸ χεῖρον ἔκλινεν.

13. Ἴσως εἴποιεν ἂν πολλοὶ ὅτι οὐκ ἄν ποτε ὁ δίκαιος ἄδικος γένοιτο.

14. Βασιλεὺς δ’ αὖ ἤκουσε Τισσαφέρνους ὅτι οἱ Ἕλληνες νικῷεν τὸ καθ’ αὑτοὺς καὶ εἰς τὸ πρόσθεν οἴχονται διώκοντες.

15. Οἱ δὲ ἀπήγγελλον ὅτι ὅλον οὕτως ἀναπαύοιτο τὸ στράτευμα.

16. Δεινὸν ἐφαίνετο εἶναι, μὴ τινα καὶ εἰς τοὺς ἄλλους Ἕλληνας διαβολὴν σχοῖεν καὶ οἱ στρατιῶται δῦσνοι πρὸς τὰ πράγματα ὦσιν.

17. Δέδοικα μὴ λόγοις τισὶ ψευδέσιν ἐντετυχήκαμεν.

18. Ἄξιον δ΄ ἐνθυμηθῆναι καὶ λογίσασθαι τὰ πράγματα ἐν ᾧ καθέστηκε νυνὶ τὰ Φιλίππου.

19. Νῦν αἵρεσίς ἐστιν ὑμῖν, πότερ’ ὑμᾶς ἐκεῖ χρὴ πολεμεῖν ἢ πάρ’ ἡμῖν ἐκεῖνον.

20. Ἡρακλῆς ἠπόρει ποτέραν τῶν ὁδῶν τράπηται.

21. Οὗτοι ἔλεγον ὅτι Κῦρος τέθνηκεν, Ἀριαῖος δὲ πεφευγὼς εἴη.

22. Λέγουσιν οἱ σοφισταὶ ὡς οὐδὲν δέονται χρημάτων.

23. Βούλομαί σε τοῦτο διδάσκειν, ὡς ἡμῖν οὐκ ὀρθῶς ἀπιστεῖς.

24. Δέδοικα μὴ ἡμᾶς ἐξαπατήσῃ.

25. Κίνδυνός ἐστι μὴ μεταβάλωνται διαθέσεις.

26. Ἐδεδοίκειν μὴ ἐν τῷ κρατῆρι φάρμακα μεμειγμένα εἴη.

27. Ἐβουλεύοντο πῶς ἄν τὴν μάχην συμφορώτατα ποιήσαιντο.

28. Ἠρώτων αὐτὸν εἰ ἀναπλεύσοιεν ἔχων ἀργύριον.

29. Οὐκ οἶδα ὅπως πράξω.

30. Λέγε οὖν εἰ χρὴ ἐμὲ ἀπελθεῖν ἤ μή.

31. Φίλιππός ἔστι ὅ,τι ἄν εἴποι τις.

32. Τούτων Διοκλῆς ἦρχεν, ὅς ἦν φυγὰς ἐξ Ἄνδρου.

33. Τὸν ἄνδρα τοῦτον, ὅν πάλαι ζητεῖς, οὗτός ἐστιν ἐνθάδε.

34. Ἐδέδισαν μὴ καταλυθείη ἄν ὁ δῆμος.

35. Δῆλόν ἐστιν ὅτι νῦν οὐ περὶ δόξης πολεμοῦσιν.

36. Τισσαφέρνης διαβάλλει τὸν Κῦρον πρὸς τὸν ἀδελφὸν ὡς ἐπιβουλεύει αὐτῷ.

37. Φοβοῦμαι μὴ οὐ δυνηθῶ διὰ τὴν ἀπαιρίαν δηλῶσαι.

38. Ἐβουλεύοντο οἱ Πλαταιεῖς εἴτε κατακαύσωσιν αὐτοὺς εἴτε τι ἄλλο χρήσωνται.

39. Οὐκ αἰσχύνεσθε τοὺς θεοὺς οἵτινες προὔδοτε ἡμᾶς.

40. Ἦν τις Φυλλίδας, ὅς ἐγραμμάτευε τοῖς πολεμάρχοις.

²µ¹µ²

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Αιτιολογικές – Τελικές – Αποτελεσματικές

Β. Να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις, να δικαιολογήσετε την εκφορά τους και να προσδιορίσετε το συντακτικό τους ρόλο.

1. Χρὴ εἰς τοιοῦτον ἀγώνα μηδέποτε καταστῆναι, ὥστε πάντα λαβεῖν ἢ πάντα ἀποβαλεῖν.

2. Δια τοῡτο ἐπιτιμῶ, ὃτι πάλαι ἄν ἄπαντα ἀπωλέσατε.

3. Καὶ στρατηγοὺς αἱροῦνται τούτου ἕνεκα, ἵνα πρὸς τοῦτο αὐτοῖς ἡγεμόνες ὦσιν.

4. Κῦρος τῷ Κλεάρχῳ ἐβόα ἄγειν τὸ στράτευμα κατὰ μέσον τὸ τῶν πολεμίων, ὅτι ἐκεῖ βασιλεὺς εἴη.

5. Μένων δῆλος ἦν ἐπιθυμῶν ἄρχειν, ὅπως πλείω λαμβάνοι, ἐπιθυμῶν δὲ τιμᾶσθαι, ἵνα πλείω κερδαίνοι.

6. Τοὺς στρατηγοὺς ἐζημίωσαν, ὡς δώροις πεισθέντες ἀποχωρήσειαν.

7. Οὐ πολλοῦ δέω χάριν ἔχειν, ὦ βουλή, τῷ κατηγόρῳ ὅτι μοι παρεσκεύασε τὸν ἀγώνα τουτονί.

8. Ἐδόκει αὐτοῖς ἀπιέναι ἐπὶ τὸ στρατόπεδον, μὴ τις ἐπίθεσις γένηται.

9. Πείσομαι οὐ τοσοῦτον οὐδέν, ὥστε μὴ οὐ καλῶς θανεῖν.

10. Οἱ ἐν Ἰθώμῃ ξυνέβησαν πρὸς Λακεαιμονίους, ἔφ΄ ᾧτε ἐξίασιν ἐκ Πελοποννήσου.

11. Τιρίβαζος λάθρα ἔδωκε χρήματα Ἀνταλκίδα ὅπως ἂν οἵ τε Ἀθηναῖοι καὶ οἱ σύμμαχοι αὐτῶν μᾶλλον τῆς εἰρήνης προσδέοιντο.

²µ¹µ²

ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ

Γ. Να αναγνωρίσετε σε ποιο είδος ανήκει ο καθένας από τους παρακάτω υποθετικούς λόγους.

1. Ἐτίμα δ’ εἴ τι καλὸν πράττοιεν, παρίστατο δ’ εἴ τις συμφορὰ συμβαίνοι.

2. Εἴ σε ὑπολάβοιεν πρὸς τοὺς γονεῖς ἀχάριστον εἶναι, οὐδεὶς ἂν νομίσειεν εὖ σὲ ποιῆσας χάριν ἀπολήψεσθαι.

3. Εἰ τοῦτο λέγουσιν, ὁμολογοίην ἂν ἔγωγε οὐ κατὰ τούτους εἶναι ῥήτωρ.

4. Ἢν πολέμιοι ἐπίωσιν, ἀρήξουσιν (= θα βοηθήσουν) τῇ χώρᾳ.

5. Εἰ οὖν περιεμείνατε ὀλίγον χρόνον, ἀπὸ τοῦ αὐτομάτου (=μόνον του) ἂν ὑμῖν τοῦτο ἐγένετο.

6. Οὕτω δ΄ ἂν μάλιστα βουλεύεσθαι παροξυνθείης, εἰ τὰς συμφορὰς τὰς ἐκ τῆς ἀβουλίας ἐπιβλέψειας.

7. Σωκράτης οὐκ ἔπινεν, εἰ μὴ διψῴη οὔδ’ ἤσθιεν, εἰ μὴ πεινῴη.

8. Εἰ μὴ εἴχομεν φῶς, ὅμοιοι τοῖς τυφλοῖς ἂν ἦμεν.

9. Εἰ ἦσαν ἄνδρες ἀγαθοί, ἐξῆν αὐτοις τὴν ἀρετὴν δεικνύναι.

10. Εἰ δὲ φοβησόμεθα τοὺς κινδύνους, εἰς πολλὰς ταραχὰς καταστήσομεν ὑμᾶς.

11. Εἰ οὖν ἦσαν οἱ κίνδυνοί τε καὶ πόνοι φέροντες εἰς ὠφελείαν, εἶχεν ἄν τινα λόγον.

12. Εἰ μὲν ἐλπὶς ἐστιν σωθῆναι, μὴ παραδίδοτε τὰ ὅπλα.

13. Εἰ γὰρ οἵόν τ’ ἦν ἀθανάτους εἶναι, ἄξιον ἦν πενθεῖν τοὺς ἐν τῷ πολέμῳ πεσόντας.

14. Ἐάν τι κακὸν ἐπιτηδεύσωσιν, οὔθ’ οἱ δυνατοὶ οὔθ’ οἱ ἀσθενεῖς, ἐν ἀγαθῇ πολιτείᾳ ἀπολυθήσονται τῆς τιμωρίας.

15. Ἐὰν τὰ ἀδύνατα θηρεύῃς, δυστυχίαν τῷ σῷ βίῳ παρέχεις.

16. Εἰ δέοι πολεμεῖν, ἄμεινον ἂν πολεμοῖμεν ἔχοντες τὰ ὅπλα ἢ παραδόντες.

17. Εἴ τις καλῶς ὑπηρετήσειε Φιλίππῳ, οὐδενὶ ἂν εἴασε τὴν προθυμίαν ἀχάριστον.

18. Οἱ Ἕλληνες τὸ πάλαι, εἰ βούλοιντο εἰς λόγους ἐλθεῖν πρὸς ἀλλήλους, κήρυκας ἔπεμπον.

19. Ἥλιος εἰ μὴ ἦν, ἐν νυκτὶ ἂν διήγομεν.

20. Εἰ δέ τις ἄλλο ὁρᾷ βέλτιον, λεξάτω.

Δ. Να αναγνωρίσετε τα μέρη των υποθετικών λόγων και σε ποιο είδος ανήκει ο καθένας τους.*

1. Εἴπερ οὕτω κακῶς βουλευόμεθα, πῶς σῳζόμεθα;

2. Εἰ γὰρ μετὰ τὴν μάχην ἐκεῖνοι ἡσυχίαν εἶχον, οὔτ’ ἄν οὗτος ἔσχε ποιήσασθαι τὴν ἐρώτησιν.

3. Ἐγὼ δ’ εἰ μὲν πρὸς ἄλλους τινάς ἐπεχείρουν οὕτω διεξιέναι περὶ τῶν πραγμάτων, εἰκότως ἄν εἶχον τὴν αἰτίαν ταύτην.

4. Δεῖ γὰρ ἡμᾶς, εἴπερ βουλόμεθα διαλύσασθαι τὰς διαβολάς, παύσασθαι τῶν πολέμων.

5. Ἐν τῇ δίκῃ ἐξῆν σοι φυγῆς τιμήσασθαι, εἰ ἐβούλου.

²µ¹µ²

Ε. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο των ρημάτων σε παρένθεση:

1. Εἰ γὰ ἡμεῖς τοιαῦτ’ ἐξημαρτάνομεν, …………………. ἄν (γιγνώσκω) ὅσῳ κρεῖττον ἐστι τὸ σωφρονεῖν τοῦ πολυπραγμονεῖν.

2. Εἴπερ οὕτω κακῶς χρώμεθα τοῖς συμμάχοις, πῶς …………………….. (τυγχάνω) κεκτημένοι δύναμιν οὐδεμιᾶς πόλεως ἐλάττω;

3. Εἰ γὰρ Ὄλυνθον Φίλιππος καταστρέψεται ………………… τις ἐμοὶ (φράζω), τι το καλῦον αὐτὸν καὶ ἐπὶ τὴν Ἀττικὴν βαδίζειν;

4. Εἴ τις νῦν τὸν Φίλιππον ὁρῶν φοβερὸν προσπολεμῆσαι …………………….. (νομίζω), σώφρονι λογισμῷ χρῆται.

5. Καὶ εἴ τις ὑμῶν ταῦτα μὲν οὕτως ἔχειν ἡγεῖται οὐκ ὀρθῶς …………………… (γιγνώσκω).

6. Εἰ ἐθελήσουσιν ἅπαντες εἰρήνην ἄγειν, οὐ ………………………. (βοηθῶ) τοῖς Μεγαλοπολίταις.

7. Εἰ τουδὶ καταψηφιεῖσθε, ………………………….. (δοκῶ) ἡμαρτηκέναι.

8. Εἰ μὲν ἐλπὶς ἐστιν ὑμῖν σωθῆναι, ………………………. (συμβουλεύω) μὴ παραδιδόναι τὰ ὅπλα.

9. Εἰ δὴ ἔγωγε τῶν νέων τοὺς μὲν διαφθείρω, τοὺς δὲ διέφθαρκα, ……………………….. (χρὴ) δήπου νυνὶ αὐτοὺς ἐμοῦ κατηγορεῖν.

10. Εἰ μὲν ἐρᾷς χρημάτων, ἑτέρους συμβούλους σοι παρακλητέον ………………………….. (εἰμί).

11. Ταῦτα οἱ Πέρσαι οὐκ ………………………. (δύναμαι), εἰ μὴ καὶ διαίτῃ μετρίᾳ ἐχρῶντο.

12. Εἰ μὴ ὑμεῖς ἤλθετε, ……………………. (πορεύομαι ἐπὶ βασιλέα).

²µ¹µ²

ΣΤ. Να συνδυάσετε τα πρώτα με τα δεύτερα μέρη, ώστε να σχηματισθούν σωστοί υποθετικοί λόγοι.

α. Εἰ προεῖτο Φίλιππος ἀμφίπολιν

β. Εἰ λέγεις ταῦτα,

γ. Εἰ μὲν ἐπίδειξιν ἐποιούμην

δ. Εἰ μὴ συνῄδειν, ὦ βουλή, τοῖς κατηγόροις βουλομένοις κακῶς ἐμὲ ποιεῖν,

ε. Εἰ νομίζετε θεοὺς ἀνθρώπων φροντίζειν,

στ. Εἰ οὗτοι μὴ δώσουσι ταὴν ἐσχάτην δίκην

α΄. ἁμαρτάνεις.

β΄. ἐπειρώμην ἄν ἅπαντα τὰ τοιαῦτα διαφεύγειν.

γ΄. οὐκ ἄν ἀμελοῖτε αὐτῶν.

δ΄. πολλὴν ἄν εἶχον χάριν αὐτοῖς.

ε΄. Οὐδ’ ἄν ἐδύνατο ἀσφαλῶς ἐν Μακεδονίᾳ μένειν.

στ΄. τίς ποτε πρὸς τὴν πόλιν θαρρῶν πορεύσεται;

²µ¹µ²

Η. Να προσδιορίσετε το είδος των παρακάτω υποθετικών λόγων.

1. Εἰ μὲν γὰρ ἄλλην τινά ἀπολογίαν ἐποιοῦντο, οὐδεὶς ἄν εἶχεν τοῖς ἀποψηφισαμένοις ἐπιτιμᾶν.

2. Ἐὰν κατὰ μέρος φυλάττωμεν, ἧττον ἄν δύναιντο ἡμᾶς θηρᾶν οἱ πολέμιοι.

3. Ἐγὼ δ’ εἰ μὲν πρὸς ἄλλους τινάς πρότερον ἐπεχείρουν διαλέγεσθαι περὶ τούτων ἢ πρὸς τὴν πατρίδα τὴν αὑτοῦ, ὡμολόγουν ἄν πλημμελεῖν.

4. Μετὰ δὲ ταῦτα Θηραμένης ἀναστὰς λέγει ὅτι, ἐὰν αὐτὸν ἕλησθε περὶ ταῆς εἰρήνης πρεσβευτὴν αὐτοκράτορα, ποιήσει ὥστε μήτε των τειχῶν διελεῖν μήτε ἄλλο τι ταὴν πόλιν ἐλαττῶσαι μηδέν.

5. Ἤν ἐθέλωμεν ἀποθνῄσκειν ὑπὲρ τῶν δικαίων , εὐδοκιμήσομεν, εἰ δὲ φοβησόμεθα τοὺς κινδύνους, εἰς ταραχὰς ἡμᾶς αὐτοὺς καταστήσομεν.

6. Ἐὰν μὴ τὸν πόνον φεύγει τις, πάντα ἐστίν ἐξευρεῖν.

²µ¹µ²

Θ. Να χαρακτηρίσετε τον παρακάτω υποθετικό λόγο και να τον τρέψετε σε όλα τα υπόλοιπα είδη.

Οὐ γὰρ ἄν ποθ’ οἱ λόγοι περὶ αυτῶν τοσοῦτον χρόνον διέμειναν, εἰ μὴ τὰ πραχθέντα πολὺ τῶν ἄλλων διήνεγκεν.

²µ¹µ²

---

* Οι ασκήσεις που ακολουθούν προέρχονται από το Εγχειρίδιο Γλωσσικής Διδασκαλίας, που διδάσκεται στην Α΄ Λυκείου.