ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ.
ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΕΙΜΕΝΟ 21

 Pro quo…acceperunt: δευτ. αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο Capitolium. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quo και εκφέρεται με οριστική παρακειμένου γιατί δηλώνει το πραγματικό.
 Qui diu apud Ardeam…iure divisam : δευτ. αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο Camillus. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui και εκφέρεται με οριστική υπερσυντελίκου, γιατί δηλώνει το πραγματικό.
 Quod illic aurum pensatum est: δευτ. επιρρηματική αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod και εκφέρεται με οριστική παρακειμένου, γιατί δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία.
 Unde tamen rogatus reverses est: δευτ. αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο exilium. Εισάγεται με το αναφορικό επίρρημα unde και εκφέρεται με οριστική παρακειμένου, γιατί δηλώνει το πραγματικό.


ΚΕΙΜΕΝΟ 23

 Ut ignoraretur a marito: δευτ. επιρρ. συμπερασματική πρόταση. Εκφέρεται με υποτακτική, επειδή το αποτέλεσμα στη λατινική θεωρείται πάντοτε ως μία κατάσταση υποκειμενική. Εισάγεται με τον συμπερασματικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (paravit).
 Cum illa cubiculum mariti intraverat: δευτ. Επιρρ. χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον επαναληπτικό cum και εκφέρεται με οριστική υπερσυντελίκου. Δηλώνει αόριστη επανάληψη στο παρελθόν.
 Quid ageret puer: δευτ. πλάγια ερωτηματική πρόταση. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quid( μερικής αγνοίας) και εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (respondebat). Mε υποτακτική όπως όλες οι πλάγιες ερωτήσεις, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης. Δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
 Cum lacrimae suae, diu cohibitae, vincerent…prorumperentque: δύο δευτ. χρονικές πρότασεις. Εισάγονται με τον ιστορικό-διηγηματικό cum και εκφέρονται με υποτακτική, γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση μεταξύ κύριας και δευτερεύουσας πρότασης, δημιουργώντας μια σχέση αιτίας-αιτιατού μεταξύ τους/υποτακτική παρατατικού (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο: egrediebatur)> σύγχρονο στο παρελθόν.
 Ut simul imponeretur: δευτ. ουσιαστική βουλητική πρόταση. Εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ut (καταφατική) και εκφέρεται με υποτακτική, όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, αφού το περιεχόμενό τους είναι απλά επιθυμητό/υποτακτική παρατατικού(εξάρτηση από ιστορικό χρόνο: orabat)>σύγχρονο στο παρελθόν.




ΚΕΙΜΕΝΟ 24

 Cum P. Cornelius…venisset…eique ab ostio…non esse: δευτ. χρονικές προτάσεις. Με τον ιστορικό-διηγηματικό cum, εκφέρονται με υποτακτική (γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση μεταξύ δευτερεύουσας και κύριας πρότασης, δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού μεταξύ τους) υπερσυντελίκου (εξάρτηση από αρκτικό χρόνο, sensit)= προτερόχρονο στο παρελθόν.
 Quid postea Nasica fecerit: δευτ. ουσιαστική πλάγια ερωτ. Πρόταση. Με την ερωτηματική αντων. quid, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης) παρακειμένου (εξάρτηση από αρκτικό χρόνο, accipe) = προτερόχρονο στο παρελθόν.
 Paucis post diebus…venisset: δευτ. χρονική πρόταση. Με τον ιστορικό-διηγηματικό cum, εκφέρονται με υποτακτική (γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση μεταξύ δευτερεύουσας και κύριας πρότασης, δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού μεταξύ τους) υπερσυντελίκου (εξάρτηση από αρκτικό χρόνο, exclamavit)= προτερόχρονο στο παρελθόν.
 …et eum ianua quaereret: δευτ. χρονική πρόταση (παρατακτική σύνδεση με την προηγούμενη αλλά δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν).
 Etsi domi erat: δευτ. εναντιωματική πρόταση. Με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi, εκφέρεται με οριστική (παρατατικού) γιατί εκφράζει μια πραγματική κατάσταση, παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
 Quod Nasica….mentiebatur: δευτ. ουσιαστική αιτιολογική πρόταση. Με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod και εκφέρεται με οριστική (παρατατικού), γιατί εκφράζει αντικειμενική αιτιολογία.
 Quid (est)?: κύρια πρόταση. Απλή ευθεία ερώτηση μερικής αγνοίας, με οριστική ενεστώτα.
 Ego non…tuam? : κύρια πρόταση. Απλή ευθεία ερώτηση ολικής αγνοίας, με οριστική ενεστώτα.
 Visne scire?: κύρια πρόταση. Απλή ευθεία ερώτηση ολικής αγνοίας, με ρωτηματικό εγκλιτικό μόριο –ne (δε γνωρίζουμε αν η απάντηση θα είναι θετική ή αρνητική), εκφέρεται με οριστική ενεστώτα.
 Quid Nasica responderit: δευτ. ουσιαστική πλάγια ερωτημ. Πρόταση. Με την ερωτηματική αντων. quid, με υποτακτική (γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης) παρακειμένου (εξάρτηση από αρκτικό χρόνο,visne scire) = προτερόχρονο στο παρόν.
 Cum te quaererem: δευτ. χρονική πρόταση. Με τον ιστορικό-διηγηματικό cum, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση μεταξύ δευτερεύουσας και κύριας πρότασης, δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού μεταξύ τους) παρατατικού (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο, credidi)=σύγχρονο στο παρελθόν.







ΚΕΙΜΕΝΟ 25

 quando hanc ficum…ex arbore: δευτ. πλάγια ερωτ. πρόταση. Με το ερωτημ. επιρ. quando (μερικής αγνοίας), με υποτακτική (γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης) ενεστώτα (εξάρτηση από αρκτικό χρ. interrogo) > σύγχρονο στο παρόν.
 Cum omnes…dixissent: δευτ. χρονική πρόταση. Με τον ιστορικό-διηγηματικό cum, με υποτακτική, γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση ανάμεσα στη δευτερεύουσα και κύρια πρόταση, δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους> προτερόχρονο στο παρελθόν.
 Quae nimia vobis est: δευτ. αναφορική προσδιοριστική πρόταση στο fiduciam. Mε την αναφορική αντωνυμία quae, με οριστική ενεστώτα> το πραγματικό.
 Nisi vos ipsi patriae consulueritis: δευτ. υποθετική πρόταση. (Εξαρτημένος υποθετικός λόγος από το credideritis. Ανεξάρτητος: Υ: nisi consulueritis (οριστ. Συντ. μέλλοντα) Α: consulturum esse = nemo consulet (οριστ. Μέλλ. σε ευθύ λόγο) > υποθετικός λόγος που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
 Quo Carthago deleta est: αναφ. προσδιοριστική στο bellum. Mε την αναφ. αντων. quo, με οριστική παρακειμένου> το πραγματικό.




ΚΕΙΜΕΝΟ 27

 Cum Accius…venisset: δευτ. χρονική πρόταση. Με τον ιστορικό-διηγηματικό cum, με υποτακτική, γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση ανάμεσα στη δευτερεύουσα και κύρια πρόταση, δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους, υπερσυντελίκου > προτερόχρονο στο παρελθόν.
 Ubi Pacuvius…recesserat: δευτ. αναφορική, προσδιοριστική πρόταση στο Tarentum. Με το αναφορικό επίρρημα ubi, με οριστική υπερσυντελίκου > το πραγματικό.
 Qui multo minor natu erat: δευτ. αναφορική, προσδιοριστική πρόταση στο Αccius. Με την αναφορική αντων. qui, με οριστική παρατατικού > το πραγματικό.
 Cui Atreus nomen est: δευτ. αναφορική, προσδιοριστική πρόταση στο tragoediam. Με την αναφορική αντων. cui, με οριστική ενεστώτα > το πραγματικό.
 Quae scripsisset: δευτ. αναφορική, ουσιαστική πρόταση (υποκειμ. του απαρεμφ. esse της προηγούμενης πρότασης. Με την αναφορική αντων. quae, με υποτακτική (που οφείλεται σε πλάγιο λόγο) υπερσυντελίκου (εξάρτηση από ιστορικό χρ. esse>dixit > το προτερόχρονο στο παρελθόν.
 Ut dicis: δευτ. απλή παραβολική πρόταση. Με τον παραβολικό σύνδ. ut, με οριστική ενεστώτα (γιατί η σύγκριση αφορά δυο πράξεις ή καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα). Το τροπικό επίρρημα ita στην κύρια, μας βοηθά να καταλάβουμε ότι ακολουθεί παραβολική πρόταση.
 Quae deinceps scribam: δευτ. αναφορική, ουσιαστική πρόταση (υποκειμ. του απαρεμφ. fore της προηγούμενης πρότασης. Με την αναφορική αντων. quae, με οριστική μέλλοντα > το πραγματικό.
 Quod in pomis est: δευτ. αναφορική, προσδιοριστική στο idem. Mε την αναφορική αντων. quod, με οριστική ενεστώτα > το πραγματικό.
 Quae dura et acerba nascuntur: δευτ. αναφορική, προσδιοριστική στο ea (εννοείται). Mε την αναφορική αντων. quae, με οριστική ενεστώτα > το πραγματικό.
 Quae gignuntur statim vieta et mollia: δευτ. αναφορική, προσδιοριστική στο ea της πρότασης που ακολουθεί. Mε την αναφορική αντων. quae, με οριστική ενεστώτα > το πραγματικό.






ΚΕΙΜΕΝΟ 28

 Cum eum…cognovisset: δευτ. χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ιστορικό-διηγηματικό cum με υποτακτική, γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση ανάμεσα στη δευτερεύουσα και κύρια πρόταση, δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους, υπερσυντελίκου ( εξάρτηση από ιστορικό, comprehendit, tradidit> προτερόχρονο στο παρελθόν.
 Quanti homo sit: δευτ. πλάγια ερωτ. πρόταση, μερικής αγνοίας, αντικείμενο στο spectare. Με την ερωτημ. αντων. quandi , με υποτακτική (γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης) ενεστώτα (εξάρτηση από αρκτικό χρ. spectare) > σύγχρονο στο παρόν.
 Qui tam nihili est: δευτ. αναφορική, προσδιοριστική στο is της πρότασης που προηγείται. Mε την αναφορική αντων. qui, με οριστική ενεστώτα > το πραγματικό.
 Ut nihil… fugitivi: δευτ. συμπερασματική πρόταση. Με τον συμπερασματικό σύνδεσμο ut nihil (αρνητική), με υποτακτική( γιατί το αποτέλεσμα πάντα θεωρείται μια υποκειμενική κατάσταση), ενεστώτα (εξάρτηση από αρκτικό, adfectus est > σύγχρονο στο παρόν.


ΠΡΟΣΟΧΗ
• Προσδιορισμός τόπου:
Με ονόματα πόλεων: α) αιτιατική >κίνηση σε τόπο.
β) αφαιρετική > κίνηση από τόπο.
γ) 1.γενική (για όνομα πόλης α΄ ή β΄ κλίσης ενικού αρ.)
>στάση σε τόπο.
2.αφαιρετική (για όνομα πόλης α΄ ή β΄ κλίσης πληθ. αρ. ή γ΄ κλίσης ανεξαρτήτως αριθμού) > στάση σε τόπο.

Με προθέσεις: Στάση σε τόπο >ad, apud, prope, post, inter + αιτιατική.
> in, pro + αφαιρετική.
Κίνηση από τόπο >ex, de, ab + αφαιρετική.
Κίνηση σε τόπο > in + αιτιατική (προσέγγιση).
>ad + αιτιατική (άφιξη).



ΚΕΙΜΕΝΟ 29

 Cum Octavianus…rediret: δευτ. χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ιστορικό-διηγηματικό cum με υποτακτική, γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση ανάμεσα στη δευτερεύουσα και κύρια πρόταση, δημιουργώντας μια σχέση αιτίου-αιτιατού ανάμεσά τους, παρατατικού ( εξάρτηση από ιστορικό, occurrit > σύγχρονο στο παρελθόν.
 Ut corvum doceret parem salutationem: δευτ. βουλητική πρόταση. Με το βουλητικό σύνδεσμο ut, με υποτακτική ( γιατί το περιεχόμενό τους είναι απλώς επιθυμητό) παρατατικού (εξάρτηση από ιστορικό incitavit) > σύγχρονο στο παρελθόν.
 Quotienscumque avis non respondebat: δευτ. χρονική πρόταση. Με τον επαναληπτικό cum, με οριστική παρατατικού > αόριστη επανάληψη στο παρελθόν.
 Quanti nullam adhuc emerat: δευτ. απλή παραβολική πρόταση. Με την αναφορική αντων. quanti, με οριστική υπερσυντελίκου (γιατί η σύγκριση αφορά δυο πράξεις ή καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα) > το πραγματικό.








ΚΕΙΜΕΝΟ 30

 si Asia habet…luxuriae: δευτ. υποθετική πρόταση.
Υ: si habet Α: debemus > υποθετικός λόγος που εκφράζει ανοιχτή υπόθεση στο παρόν
 quod Asiam…vixit: δευτ. δύο αιτιολογικές προτάσεις. Με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod, με οριστική παρακειμένου > αντικειμενική αιτιολογία.
 Ex qua laus familiae…constituta est: δευτ. αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο Asiae. Με την αναφορική αντων. qua, με οριστική παρακειμένου > το πραγματικό.

ΠΡΟΣΟΧΗ.

• Δοτική Κατηγορηματική του σκοπού (λατινισμός) : αφηρημένο ουσιαστικό ενικού αριθμού που δηλώνει το σκοπό ή το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα της πράξης που δηλώνει το ρήμα. Συντάσσεται κυρίως με το ρήμα sum.
Συνοδεύεται από άλλη μία δοτική (χαριστική, αντιχαριστική κ.τ.λ.).
Μεταφράζεται συνήθως με τελική πρόταση ή εμπρόθετο του σκοπού.
• Debeo + απρμφ = παθητική σύνταξη.




















ΚΕΙΜΕΝΟ 31

 cum aliquando … abiret: είναι δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο cum, που εδώ είναι ιστορικός – αφηγηματικός, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση μεταξύ δευτερεύουσας και κύριας πρότασης) παρατατικού και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
 ut omnes … abstinerent: είναι δευτερεύουσα βουλητική πρόταση ονοματική ως αντικείμενο του ρήματος edixit, εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί τι περιεχόμενο είναι απλά επιθυμητό) παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (edixit: ΠΡΚ εδώ ως ιστορικός χρόνος) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
 ut singularis … cernatur: είναι δευτερεύουσα τελική πρόταση, εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί δηλώνει σκοπό προσδοκώμενο) ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (congrediamur – ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο ή το σκοπό στο παρόν – μέλλον.
 quanto … antecellat: είναι δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση με υποκειμενική χροιά ως υποκείμενο του ρήματος cernatur (απρόσωπο), εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quanto, εκφέρεται με υποτακτική (γιατι θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης) ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (cernatur – ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο, σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων (ή σε σχέση με την κύρια πρόταση).
 cum in … revertisset: είναι δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισάγεται με τον ιστορικό – αφηγηματικό cum , εκφέρεται με υποτακτική (γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση μεταξύ δευτερεύουσας και κύριας πρότασης) υπερσυντελίκου και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
 cius … erant: είναι δευτερεύουσα αναφορική πρόταση προσδιοριστική στο adulescentem, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία cuius, εκφέρεται με οριστική υπερσυντελίκου και δηλώνει το πραγματικό.








ΚΕΙΜΕΝΟ 32


 nisi litterarum lumen accederet: δευτ. υποθετική πρόταση.

Υπόθεση: nisi litterarum lumen accederet = nisi + υποτακτική ΠΡΤ.

Απόδοση: quae iacerent in tenebris omnia = υποτακτική ΠΡΤ.

Β΄ ΕΙΔΟΣ: το μη πραγματικό στο παρόν – παρελθόν.




ΚΕΙΜΕΝΟ 34

 cum Africanus … esset: δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισάγεται με το ιστορικό – αφηγηματικό cum, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας κ δευτερεύουσας πρότασης, δημιουργώντας μια σχέση αιτίας-αιτιατού μεταξύ τους) παρατατικού (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο venerunt) = σύγχρονο στο παρελθόν.
 cum se … existimasset: δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση, εισάγεται με τον cum τον αιτιολογικό, για να δηλωθεί μία εσωτερική λογική διεργασία, εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (conlocavit: ΠΡΚ με σημασία ιστορικού χρόνου) = προτερόχρονο στο παρελθόν.
 ut quod … animadverterunt: δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με οριστική παρακειμένου και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
 postquam haec … retulerunt: δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο postquam, εκφέρεται με οριστική παρακειμένου και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
 cum ante … posuissent: δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισάγεται με τον ιστορικό – αφηγηματικό cum, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας κ δευτερεύουσας πρότασης, δημιουργώντας μια σχέση αιτίας-αιτιατού μεταξύ τους) υπερσυντελίκου (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο reverterunt) = προτερόχρονο στο παρελθόν.
 quae homines … solent: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο dona, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae, εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και δηλώνει το πραγματικό.
 tamquam (postes) sanctum templum (essent): αναφορική παραβολική πρόταση (στο κείμενο ελλειπτική) σε θέση κατηγορουμένου στο postes της κύριας πρότασης. Εισάγεται με το παραβολικό επίρρημα tamquam, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο venerati sunt) = σύγχρονο στο παρελθόν.











KEIMENO 36

 quo facilius … posset: δευτερεύουσα τελική πρόταση, εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο quo, γιατί ακολουθεί επίρρημα συγκριτικού βαθμού, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (utebatur – ΠΡΤ) και δηλώνει σκοπό – σύγχρονο στο παρελθόν.
 cum ad eum … attulissent: δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισάγεται με τον ιστορικό – αφηγηματικό cum, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας κ δευτερεύουσας πρότασης, δημιουργώντας μια σχέση αιτίας-αιτιατού μεταξύ τους) υπερσυντελίκου (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο solvit) = προτερόχρονο στο παρελθόν.
 ut eo uteretur: δευτερεύουσα τελική πρόταση, εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (attulissent – ΥΠΣ) και δηλώνει σκοπό – σύγχρονο στο παρελθόν.
 ne dicam ineptae: δευτερεύουσα τελική πρόταση, εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ne, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (narrate – ΕΝΣ) και δηλώνει σκοπό – σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.




























ΚΕΙΜΕΝΟ 37

 ut salvi esse nequeamus: δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση ως απόδοση του υποθετικού λόγου, εισάγεται με το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (deducta est – ΠΡΚ ως αρκτικός χρόνος) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον. Το αποτέλεσμα θεωρείται ως κάτι το υποκειμενικό.
 nisi qui … subvenerit: υποθετικός λόγος Α΄ είδους – ΑΝΟΙΧΤΗ ΥΠΟΘΕΣΗ. Υπόθεση: nisi qui … subvenerit  nisi + υποτακτική ΠΡΚ, απόδοση: ut salvi esse nequeamus  υποτακτική ΕΝΣ. Πρόκειται για εξαρτημένο υποθετικό λόγο από το deducta est. Στον ευθύ λόγο θα ήταν: nisi qui deus subvenerit (οριστική Σ. Μ.), salvi esse nequimus (οριστική ΕΝΣ).
 ut veni ad urbem: δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με οριστική παρακειμένου και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
 quae ad … pertinerent: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο omnia, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae, εκφέρεται με υποτακτική, γιατί δηλώνει το ενδεχόμενο ή δυνατό να συμβεί (δυνητική υποτακτική), χρόνου παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου non destiti και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
 ut pugnare cuperent: είναι δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση, εισάγεται με το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική (γιατι το αποτέλεσμα θεωρείται πάντα μια υποκειμενική κατάσταση) παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (invaserat – ΥΠΣ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
 etsi ego … miserius: δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση, εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi, εκφέρεται με οριστική παρατατικού και δηλώνει το πραγματικό. Ειδικότερα εκφράζει μια πραγματική κατάσταση, παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης.
 ut necessitate … cogantur: δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση, εισάγεται με το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική (γιατι το αποτέλεσμα θεωρείται πάντα μια υποκειμενική κατάσταση) ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (reddit – ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.
 etiamsi … non sint: δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση, εισάγεται με τον παραχωρητικό σύνδεσμο etiamsi, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί δηλώνει μια υποθετική κατάσταση, που κι αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας) ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (reddit – ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
 ut non solum ea fiant: δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση, εισάγεται με το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (sunt – ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον. Το αποτέλεσμα θεωρείται ως κάτι το υποκειμενικό.
 quae velit victor: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο ea, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, λόγω έλξης από την προηγούμενη υποτακτική (fiant). Κανονικά έπρεπε να ήταν vult (οριστική ΕΝΣ) και να δηλώνει το πραγματικό. Δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν-μέλλον.
 sed etiam … iis: δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση που συνδέεται παρατακτικά με τη (θ) με το sed, εισάγεται με το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί το αποτέλεσμα θεωρείται πάντα μια υποκειμενική κατάσταση) ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (sunt – ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.
 quorum … parta sit: είναι δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο iis, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quorum, εκφέρεται με υποτακτική μέλλοντα, λόγω έλξης από την προηγούμενη υποτακτική (obsequatur). Κανονικά έπρεπε να ήταν parta est (οριστική ΠΡΚ) και να δηλώνει το πραγματικό. Δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν-μέλλον.


ΚΕΙΜΕΝΟ 38


 dum more … sororis: δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο dum, εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (ανεξάρτητα από το ρήμα εξάρτησης >λατινισμός), δηλώνει το σύγχρονο και συγκεκριμένα συνεχιζόμενη πράξη στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη.
 dum aliqua … audiretur: δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο dum, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί η πράξη περιγράφεται ως προδοκία ή επιδίωξη) παρατατικού και δηλώνει το υστερόχρονο.
 ut sibi … cederet: δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ονοματική ως έμμεσο αντικείμενο του ρήματος rogavit, εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί το περιεχόμενο είναι απλώς επιθυμητό) παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (rogavit – ΠΡΚ με σημασία ιστορικού χρόνου) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
 dum vixit: δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο dum, εκφέρεται με οριστική παρακειμένου και δηλώνει το σύγχρονο και συγκεκριμένα παράλληλη διάρκεια.
 quam … amavit: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο Caecilia, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quam, εκφέρεται με οριστική παρακειμένου και δηλώνει το πραγματικό.


















ΚΕΙΜΕΝΟ 40

 ut C. Marius … iudicaretur: δευτερεύουσα τελική πρόταση, εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (coegerat – ΥΠΣ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν. Φυσικά η πρόταση, ως τελική που είναι, δηλώνει σκοπό.
 cum Sulla … instaret: δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισάγεται με τον ιστορικό-διηγηματικό cum, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας κ δευτερεύουσας πρότασης, δημιουργώντας μια σχέση αιτίας-αιτιατού μεταξύ τους) παρατατικού και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
 licet mihi … militum: δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση, εισάγεται με τον παραχωρητικό σύνδεσμο licet, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί εκφράζει μια υποθετική κατάσταση, που αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας) ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (iudicabo – ΜΕΛΛ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν (στην κύρια υπάρχει το tamen).
 quibus … circumsedisti: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στη λέξη agmina, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quibus, εκφέρεται με οριστική παρακειμένου και δηλώνει το πραγματικό.
 licet mortem miniteris: δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση, εισάγεται με τον παραχωρητικό σύνδεσμο licet, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί εκφράζει μια υποθετική κατάσταση, που αν δεχθούμε ότι αληθεύει, δεν αναιρεί το περιεχόμενο της κύριας) ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (iudicabo – ΜΕΛΛ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν (στην κύρια υπάρχει το tamen).
 etsi senex … sum: δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση, εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi, εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και δηλώνει το πραγματικό. Ειδικότερα, εκφράζει μια πραγματική κατάσταση, παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης (στην κύρια υπάρχει το tamen).








KEIMENO 41

 qui primi … dicuntur: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στις λέξεις Sicanorum και Pelasgorum, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui, εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και δηλώνει το πραγματικό.
 proinde quasi … loquaris: δευτερεύουσα υποθετική παραβολική πρόταση, εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο proinde quasi, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική πράξη ή κατάσταση) ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (uteris – ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
 quod neminem … vis: δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση, εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο qui, εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και δηλώνει πραγματική – αντικειμενική αιτιολογία.
 quae dicas: δευτερεύουσα ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση, μερικής άγνοιας, ονοματική ως αντικείμενο των απαρεμφάτων scire και intellegere, εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quae, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης) ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από τα απρφτ. scire – intellegere (ΕΝΣ) και αυτά με τη σειρά τους από ρήμα αρκτικού χρόνου vis – (ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
 ut consequaris: δευτερεύουσα τελική πρόταση, εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ut (καταφατική) εκφέρεται με υποτακτική (γιατί θεωρείται ο σκοπός στα λατινικά μια υποκειμενική κατάσταση) ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (taces – ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον. Φυσικά η πρόταση, ως τελική που είναι δηλώνει σκοπό.
 quod vis: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στη λέξη id που εννοείται στην προηγούμενη πρόταση (και είναι αντικείμενο του ρήματος consequaris), εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quod, εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και δηλώνει το πραγματικό.
 quod … sit: δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση, εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (dicis – ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο. Επειδή υπάρχει και υποτακτική δηλώνεται και μία υποκειμενική αιτιολογία=σύγχρονο στο παρόν.
 ut (vivebant) viri antiqui: δευτερεύουσα αναφορική παραβολική πρόταση, εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με οριστική (γιατί η σύγκριση αφορά δυο πράξεις ή καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα) παρατατικού και δηλώνει το πραγματικό.
 ut (loquuntur) … nostrae: δευτερεύουσα αναφορική παραβολική πρόταση, εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με οριστική (γιατί η σύγκριση αφορά δυο πράξεις ή καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα) ενεστώτα και δηλώνει το πραγματικό.
 quod a … scriptum est: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στη λέξη id, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quod, εκφέρεται με οριστική παρακειμένου και δηλώνει το πραγματικό.
 tamquam verbum sit scopulus: δευτερεύουσα αναφορική παραβολική πρόταση, ελλειπτική, (σε θέση κατηγορουμένου), εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο tamquam, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (fugias –ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.
ΚΕΙΜΕΝΟ 42

 qui aut ea non videant: δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική πρόταση συμπερασματική (το αποτέλεσμα θεωρείται σαν κάτι το υποκειμενικό). Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (sunt – ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.
 quae imminent: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στη λέξη ea της προηγούμενης πρότασης, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae, εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και δηλώνει το πραγματικό.
 aut ea dissimulent: δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική πρόταση συμπερασματική (το αποτέλεσμα θεωρείται σαν κάτι το υποκειμενικό). Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui, που όμως εννοείται (η πρόταση συνδέεται με την (α) παρατακτικά με το aut – aut), εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (sunt – ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.
 quae vident: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στη λέξη ea της προηγούμενης πρότασης, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae, εκφέρεται με οριστική ενστώτα και δηλώνει το πραγματικό.
 Υποθετικός λόγος: υπόθεση – si in hunc animadevertissem, απόδοση – crudeliter … dicerent. Έχουμε δηλαδή, υπόθεση: si + υποτακτική υπερσυντελίκου  απόδοση: υποτακτική παρατατικού. (Β΄ ΕΙΔΟΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ, ΤΟ ΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ).
 Υποθετικός λόγος: υπόθεση – si iste … pervenerit, απόδοση – fore. Πρόκειται για εξαρτημένο υποθετικό λόγο Ανεξάρτητος: si pervenerit (οριστική συντ. μέλλοντα)-erit (A΄ ΕΙΔΟΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ, ANOIXTH YΠΟΘΕΣΗ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ).
 quo intendit: είναι δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο castra, εισάγεται με το αναφορικό επίρρημα quo, εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και δηλώνει το πραγματικό.
 qui non … factam: δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική πρόταση συμπερασματική, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (fore  απρφτ. ΕΝΣ και αυτό από το ρήμα intellego – ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον. Το αποτέλεσμα θεωρείται σαν κάτι το υποκειμενικό.
 qui non fateatur: είναι δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική πρόταση και συγκεκριμένα συμπερασματική. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (fore  απρφτ ΕΝΣ και αυτό από το ρήμα intellego – ΕΝΣ) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον. Το αποτέλεσμα θεωρείται σαν κάτι το υποκειμενικό.


ΚΕΙΜΕΝΟ 43

 num … veni: είναι απλή κύρια ευθεία ερωτηματική πρόταση ολικής άγνοιας, εισάγεται με το num, γιατί ξερουμε ότι η απάντηση θα είναι αρνητική (ρητορική ερώτηση), εκφέρεται με οριστική παρακειμένου και δηλώνει το πραγματικό.
 et captiva … sum: είναι απλή κύρια ευθεία ερωτηματική πρόταση ολικής άγνοιας, εισάγεται με το num που εννοείται (η πρόταση συνδέεται με την προηγούμενη παρατακτικά με το et), γιατί ξέρουμε ότι η απάντηση θα είναι αρνητική (ρητορική ερώτηση), εκφέρεται με οριστική ενεστώτα και δηλώνει το πραγματικό.
 ut primum … viderem: δευτερεύουσα συμπερασματική πρόταση, εισάγεται με το συμπερασματικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί το αποτέλεσμα στα λατινικά θεωρείται κάτι υποκειμενικό) παρατατικού, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (traxit  ΠΡΚ με σημασία ιστορικού χρόνου) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
 in hoc me … traxit: ισχύει ό,τι και στις δύο πρώτες (α) και (β). (η ευθεία ερώτηση εισάγεται χωρίς να προηγείται κανένα ερωτηματικό μόριο, για να δοθεί έμφαση).
 qui potuisti … terram: ευθεία ερωτηματική πρόταση μερικής άγνοιας, εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία qui, εκφέρεται με οριστική παρακειμένου και δηλώνει το πραγματικό.
 quae te genuit: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στη λέξη terram, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae, εκφέρεται με οριστική παρακειμένου και δηλώνει το πραγματικό.
 atque aluit: ισχύει ό,τι και στην προηγούμενη (στ), παρατακτική σύνδεση με το atque.
 quamvis … perveneras: δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση, εισάγεται με τον παραχωρητικό σύνδεσμο quamvis, γιατί ακολουθεί επίθετο, εκφέρεται με οριστική (γιατί δηλώνει μιαπραγματική κατάσταση,παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης) υπερσυντελίκου = προτερόχρονο στο παρελθόν.
 cum … fuit: δευτερεύουσα χρονική πρόταση, εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο cum, εκφέρεται με οριστική παρακειμένου και δηλώνει το πραγματικό.
 cur tibi non succurrit: κύρια ευθεία ερωτηματική πρόταση, μερικής άγνοιας, εισάγεται με το ερωτηματικό επίρρημα cur, εκφέρεται με οριστική παρακειμένου και δηλώνει το πραγματικό.
 Υποθετικός λόγος: υπόθεση – ergo ego nisi peperissem, απόδοση – Roma non oppugnaretur. Έχουμε δηλαδή: υπόθεση – nisi + υποτακτική ΥΠΣ, απόδοση – υποτακτική ΠΡΚ. (Β΄ ΕΙΔΟΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ, ΤΟ ΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ – υπόθεση στο παρελθόν και απόδοση στο παρόν).
 Υποθετικός λόγος: υπόθεση – nisi filium haberem, απόδοση – essem. Έχουμε δηλαδή: υπόθεση – nisi + υποτακτική ΠΡΤ, απόδοση – υποτακτική ΠΡΤ. (Β΄ ΕΙΔΟΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ, ΤΟ ΜΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ).
 Υποθετικός λόγος: υπόθεση – si pergis, απόδοση - … manet. Έχουμε δηλαδή: υπόθεση – si + οριστική ΕΝΣ, απόδοση – οριστική ΕΝΣ. (Α΄ ΕΙΔΟΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ, ΑΝΟΙΧΤΗ ΥΠΟΘΕΣΗ – ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ).























ΚΕΙΜΕΝΟ 44

 in qua nulla … potest: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο vita. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία (in) qua με οριστική ενεστώτα, γιατί δηλώνει το πραγματικό.
 quis posit … eum: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, ως αντικείμενο στο nescio. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quis (μερικής άγνοιας), εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτήσεις, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης) ΕΝΣ, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (nescio) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.
 quem metuat: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στο eum της προηγούμενης πρότασης. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quem και εκφέρεται με υποτακτική (λόγω πλαγίου λόγου) ΕΝΣ, γιατί εξαρτάται από το diligere, που έχει θέση αρκτικού χρόνου, γιατί εξαρτάται από το posit, και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.
 aut eum: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική, ως αντικείμενο του nescio, Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quis (μερικής άγνοιας), εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτήσεις, γιατί θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης) ΕΝΣ, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (nescio) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.
 a quo … putet: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο eum της προηγούμενης πρότασης. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία (a) quo … (ισχύουν τα ίδια με την πρόταση “quem metuat”).
 ut fit plerumque: δευτερεύουσα απλή παραβολική – συγκριτική πρόταση, εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut και εκφέρεται με οριστική ΕΝΣ, γιατί η σύγκριση αφορά δύο πράξεις ή καταστάσεις που θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.
 quam fuerint … amicorum: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, ως υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα intellegitur. Εισάγεται με το ποσοτικό επίρρημα quam (άρα είναι μερικής άγνοιας), εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτήσεις, αφού θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης) ΠΡΚ, γιατί το ρήμα εξάρτησης (intellegitur) είναι αρκτικού χρόνου και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρόν – μέλλον.
 quod Tarquinium … exulantem: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο ενν. id της κύριας πρότασης που προηγείται. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quod και εκφέρεται με οριστική ΕΝΣ, γιατί δηλώνει το πραγματικό.
 quos fidos … habuisset: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, ως αντικείμενο του intellexi. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quos (άρα είναι μερικής άγνοιας) και εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτήσεις, αφού θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης) ΥΠΣ, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (intellexi) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
 quos infidos: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, αντικείμενο στο intellexi. Ισχύουν τα ίδια με την προηγούμενη.
 cum … poteram: δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον καθαρά χρονικό cum και εκφέρεται με οριστική ΠΡΤ, γιατί μας πληροφορεί απλώς για το χρόνο κατά τον οποίο έγινε κάτι (η πρόταση διατηρεί την οριστική, γιατί λειτουργεί ανεξάρτητα από τον πλάγιο λόγο).


ΚΕΙΜΕΝΟ 45

 quae apud … gerentur: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, ως αντικείμενο στο cognoscit. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quae (άρα είναι μερικής άγνοιας), εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτήσεις, αφού θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης) ΕΝΣ, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (cognoscit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.
 quanto … sit: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, ως αντικείμενο στο cognoscit, η οποία συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη με το συμπλεκτικό σύνδεσμο que. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quanto και (ισχύουν τα ίδια με την προηγούμενη πρόταση).
 ut ad Ciceronem … deferat: δευτερεύουσα βουλητική πρόταση ως άμεσο αντικείμενο στο ρήμα persuadet. Εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική, εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενό τους είναι απλώς επιθυμητό) ΕΝΣ, επειδή το ρήμα εξάρτησης (persuadet) είναι αρκτικού χρόνου και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.
 ne, intercepta … cognoscantur: δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ως αντικείμενο στο ρήμα curat και providet. Εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ne, γιατί είναι αποφατική, εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενό τους είναι απλώς επιθυμητό) ΕΝΣ, γιατί εξαρτάται από ρήματα αρκτικού χρόνου (curat, providet) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.
 ut – epistulam … adliget: δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ως έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα monet. Εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική, εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενό τους είναι απλώς επιθυμητό) ΕΝΣ, γιατί το ρήμα εξάρτησης (monet) είναι αρκτικού χρόνου και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.
 si adire non possit : δευτερεύουσα υποθετική πρόταση. [Σύνθετος εξαρτημένος υποθετικός λόγος. Υ si non possit-A adliget…abiciat ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ: Y si non poteris- A adliga…abice > ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
 et intra … abiciat: δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ως έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα monet, η οποία συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη πρόταση με το συμπλεκτικό σύνδεσμο et (ισχύουν τα ίδια με την προηγούμενη).
 ut tragulam mitteret: δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ως αντικείμενο στο constituit. Εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική, εκφέρεται με υποτακτικ (όπως όλες οι βουλητικές πρότάσεις, γιατί το περιεχόμενό τους είναι απλώς επιθυμητό) ΠΡΤ, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (constituit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
 ut salutem sperent: δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ως έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα adhortatur. Εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ut, επειδή είναι καταφατική, εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενό τους είναι απλώς επιθυμητό) ΕΝΣ, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (adhortatur) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.

ΚΕΙΜΕΝΟ 46

 ut communem utilitatem nostrae anteponamus: δευτερεύουσα επιρρ. συμπερασματική πρόταση ως επεξήγηση στο illud. Εκφέρεται με υποτακτική, επειδή το αποτέλεσμα στη λατινική θεωρείται πάντοτε ως μία κατάσταση υποκειμενική. Εισάγεται με τον συμπερασματικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (consequitur).
 ut enim leges…saluti anteponunt: δευτερεύουσα απλή πρόταση παραβολική. Εισάγεται με το παραβολικό σύνδεσμο ut εκφέρεται με οριστική γιατί η σύγκριση αφορά δυο πράξεις ή καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα.
 ut laudandus is sit: δευτερεύουσα ουσιαστική συμπερασματική πρόταση ως υποκείμενο στο απρόσωπο fit. Εκφέρεται με υποτακτική, επειδή το αποτέλεσμα στη λατινική θεωρείται πάντοτε ως μία κατάσταση υποκειμενική. Εισάγεται με τον συμπερασματικό σύνδεσμο ut, εκφέρεται με υποτακτική ενεστώτα και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (fit).
 qui pro re publica cadat: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο is.. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία qui και εκφέρεται με υποτακτική λόγω έλξης από το laudandus sit, με υποτακτική ενεστώτα και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (fit).
 quod decet…nosmet ipsos: δευτερεύουσα επιρρημ. αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα, γιατί εκφράζει αντικειμενική αιτιολογία.

























ΚΕΙΜΕΝΟ 47

 quos legere secrete solebat: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στη λέξη cacos. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quos και εκφέρεται με οριστική ΠΡΤ, γιατί δηλώνει το πραγματικό.
 quominus id faceret: δευτερεύουσα πρόταση ενδοιαστική του quominus, ως έμμεσο αντικείμενο στο απρφτ. deterrere. Εισάγεται με τον ενδοιαστικό σύνδεσμο quominus, γιατί εξαρτάται από ρήμα που σημαίνει «εμποδίζω», εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι προτάσεις του quominus, γιατί το περιεχόμενό τους εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου του ρήματος της κύριας πρότασης) ΠΡΤ, επειδή εξαρτάται από το απρφτ. deterrere, που έχει θέση ιστορικού χρόνου, αφού εξαρτάται από το voluit και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
 etsi … canos: δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση. Εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi και εκφέρεται με οριστική ΠΡΚ, γιατί εκφράζει μια πραγματική κατάσταση, παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Σημειώνουμε στην κύρια πρόταση την ύπαρξη του tamen, που μας βοηθά να καταλάβουμε το είδος της δευτερεύουσας που προηγείται.
 donec … aetatis: δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο donec και εκφέρεται με οριστική ΠΡΚ, γιατί δηλώνει το υστερόχρονο (πράξη που ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη) – χρόνος καθαρός.
 utrum post … an calva: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική, ως έμμεσο αντικείμενο του ρήματος interrogavit. Η πρόταση είναι διμελής και ολικής άγνοιας. Εισάγεται με το utrum (α΄ μέλος) … an (β΄ μέλος), εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλαγιες ερωτήσεις, αφού θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης) ΠΡΤ, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (interrogavit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
 cum illa respondisset: δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ιστορικό – διηγηματικό cum, εκφέρεται με υποτακτική (γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση μεταξύ δευτερεύουσας και κύριας πρότασης, δημιουργεί μια σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους) ΥΠΣ, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (obiecit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
 quin calva … nolis: δευτερεύουσα ενδοιαστική πρόταση του quin, ως αντικείμενο στο ρήμα non dubito. Εισάγεται με τον ενδοιαστικό σύνδεσμο quin (γιατί το ρήμα εξάρτησης συνοδεύεται από άρνηση), εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι προτάσεις του quin, γιατί το περιεχόμενό τους εκφράζει την πρόθεση του υποκειμένου του ρήματος της κύριας) ΕΝΣ, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (non dubito) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.
 ne istae … faciant: δευτερεύουσα ενδοιαστική πρόταση, ως αντικείμενο στο ρ. non times. Εισάγεται με τον ενδοιαστικό σύνδεσμο ne, επειδή δηλώνει φόβο μήπως συμβεί κάτι, εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι ενδοιαστικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενό τους αφορά κάτι το ενδεχόμενο ή πιθανό) ΕΝΣ, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (non times) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν – μέλλον.








ΚΕΙΜΕΝΟ 48

 quae utilia … essent: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, ως έμμεσο αντικείμενο στο απρμφ. docere. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quae (άρα είναι μερικής άγνοιας), εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, αφού θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης) ΠΡΤ, γιατί εξαρτάται από το απρφτ. docere, που έχει θέση ιστορικού χρόνου, επειδή εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (persuasit) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
 si quid…videbatur : δευτ. υποθετική πρόταση. Υ: si videbatur – A: praedicabat > ανοιχτή υπόθεση στο παρελθον.
 quod imperandum … esset: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο quid. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quod και εκφέρεται με υποτακτική (λόγω πλαγίου λόγου) παρατατικού παθητικής περιφραστικής συζυγίας, γιατί εξαρτάται από απρφτ. esse, που έχει θέση ιστορικού χρόνου, αφού εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (videbatur), και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
 cum aliquis … inventam esse: δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ιστορικό – διηγηματικό cum και εκφέρεται με υποτακτική (γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση μεταξύ δευτερεύουσας και κύριας πρότασης, δημιουργεί μία σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους) ΥΠΣ, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (iussit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.
 ut eam postero die … emitteret: δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ως άμεσο αντικείμενο στο ρήμα praecepit. Εισάγεται με το βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική, εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι βουλητικές προτάσεις, γιατί το περιεχόμενό τους είναι απλώς επιθυμητό) ΠΡΤ, γιατί το ρήμα εξάρτησης (praecepit) είναι ιστορικού χρόνου και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν.
 in quo…esset: δευτ. ονοματική αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο in eum locum. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quod, εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού ενεργητ. περιφρ. συζυγίας, γιατί βρίσκεται σε πλάγιο λόγο, (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο-emitteret)> υστερόχρονο στο παρελθόν.
 quae perisset: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιοριστική στο cervam. Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae και εκφέρεται με υποτακτική (λόγω πλαγίου λόγου)-υποτακτ. υπερσυντ. (εξάρτηση από ιστορ. χρόνο-reverti> προτερόχρονο στο παρελθόν.
 cum cerva…introrupisset: δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ιστορικό – διηγηματικό cum και εκφέρεται με υποτακτική (γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση μεταξύ δευτερεύουσας και κύριας πρότασης, δημιουργεί μία σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους) ΥΠΣ, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (orta est) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.









ΚΕΙΜΕΝΟ 49

 cum viri sui… cognovisset: δευτερεύουσα χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον ιστορικό – διηγηματικό cum και εκφέρεται με υποτακτική (γιατί υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση μεταξύ δευτερεύουσας και κύριας πρότασης, δημιουργεί μία σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους) ΥΠΣ, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο (poposcit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.

 quod tonsoris praeripuisset officium: δευτερ. αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod, εκφέρεται με υποτακτική, γιατί δηλώνει υποκειμενική αιτιολογία/υποτ. υπερσυντ (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο – obiurgandam> venit> προτερόχρονο στο παρελθόν.


 quam aequo…interemptura: δευτερεύουσα πλάγια ερωτηματική πρόταση, ως αντικείμενο στο experiri. Εισάγεται με την ερωτηματικό επίρρημα quam (άρα είναι μερικής άγνοιας), εκφέρεται με υποτακτική (όπως όλες οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις, αφού θεωρείται ότι η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης) ΠΡΤ ενεργητικής περιφραστικής συζυγίας, γιατί εξαρτάται από ιστορικό χρόνο experiri, > υστερόχρονο στο παρελθόν.

 si tibi… cessisset : δευτερ. υποθετική πλάγιος υποθετικός λόγος: Υ: si cessisset A: ineremptura essem.
Ανεξάρτητος: si non cesserit ( οριστική συντ. μέλλοντα ) – interimam (οριστική μέλλοντα) > ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.