8.7.09

Πείνα - Μόλυνση περιβάλλοντος

O κόσμος που κληροδότησαν οι μεγάλοι στους νέους είναι ένας κόσμος αποκρουστικός και απόκοσμος, ένας κόσμος υποκρισίας και συμβατικότητας, ψευτιάς και υστεροβουλίας, όπου το αυθόρμητο χαμόγελο υποκαταστάθηκε από την ιδιοτελή πρόθεση και η γνήσια φιλία εκτοπίσθηκε από τη χρήσιμη γνωριμία. Eίναι ένας κόσμος που μέσα στην εξωτερική του φαντασμαγορία κρύβει επιμελώς τα ράκη της εσωτερικής του πενίας, ένας κόσμος χρησιμοθηρικών συχνοτήτων και ταπεινών σκοπιμοτήτων, όπου το πολυδιαφημιζόμενο και με κάθε τρόπο επιδιωκόμενο υψηλό κατά κεφαλήν εισόδημα μείωσε το εισόδημα της κεφαλής και εξανέμισε το ήδη λιγοστό απόθεμα της ψυχής.
'Eνας κόσμος χωρίς εσωτερικές αντιστάσεις, χωρίς ξεκαθαρισμένες και υπεύθυνες ηθικές στάσεις, χωρίς κάθετες ενστάσεις και αποφασιστικές αντιδράσεις για την αναβίωση και έξαρση του ρατσισμού, του εθνικισμού, της γενοκτονίας και της ξενοφοβίας, της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, του μη σεβασμού και αυτής ακόμη της παιδικής αθωότητας και αυτής ακόμη της τρυφερής παιδικής ηλικίας.
'Eνας κόσμος με καταργημένα τα εσωτερικά του σκιρτήματα, με απαμβλυμένα ή ανύπαρκτα τα υγιή θρησκευτικά του συναισθήματα, εφεύρε το "θάνατο τού Θεού" για να απελευθερώσει τους ασκούς του ποικιλώνυμου σατανισμού και να θάψει μέσα στον όγκο των υλικών αποκτημάτων και περιπτωμάτων και τα τελευταία υπολείμματα των ενοχών του και των ηθικών αναστολών του.
H επίπεδη και απαστράπτουσα γήινη χλιδή σαν την Oμηρική Kίρκη θάμπωσε και μέθυσε τους ανθρώπους και τους έκανε όχι μόνο να χάσουν την οδό του ιθακικού επαναπατρισμού, αλλά και εγκλωβισμένοι μέσα στα γρανάζια του γήινου ευδαιμονισμού να απομακρυνθούν ακόμη πιο πολύ από τη θέα και τη ζήτηση της Iθάκης, από τη νοσταλγία του ουρανού.
'Eνας κόσμος ποσότητας αλλά όχι και ανάλογης ποιότητας, ένας κόσμος παράξενος και αντιφατικός, τραγικά παράλογος και παράλογα τραγικός. 'Eνας κόσμος που οι μισοί συνάνθρωποί μας πεθαίνουν από υποσιτισμό και πενία και οι άλλοι μισοί από υπερσιτισμό και ανία, που πετά στο φεγγάρι μεταφορικά και κυριολεκτικά, αφού πάμπολλα γήινα προβλήματα δεν αντιμετωπίζονται με την δέουσα συμπάθεια και ευαισθησία, αλλά με εξωγήινη απάθεια και αναισθησία. 'Eνας κόσμος που τελειοποιεί τα όπλα του ολέθρου για να αποφύγει την πανωλεθρία, όπου το ουρανόσταλτο αγαθό της ειρήνης δεν είναι αποτέλεσμα αγάπης, συνειδητής επιλογής, σύνεσης και ευθυκρισίας, αλλά προϊόν ανάγκης εξωτερικής επιβολής, τέκνο της αρχής του αντίπαλου δέους, μιας εύθραστης καί ανισόρροπης του τρόμου ισορροπίας.
'Eνας κόσμος όπου η "επόμενη ημέρα" ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος δεν βιώνεται και δεν επικρέμεται μόνο ως μελλοντική εφιαλτική απειλή, αλλά και ως σύγχρονη ανοικτή πληγή, αφού η οικολογική καταστροφή που έχει ήδη συντελεσθεί από την άφρονα χρήση ή την εγκληματική κατάχρηση της ατομικής ενέργειας έχει ήδη χαράξει βαθιές και δυσεπούλωτες ουλές (πληγές) στις ταλαιπωρημένες και καθημαγμένες (αιμάσσουσες) του πλανήτη μας παρειές.
(ΓEΩPΓIOΣ POZOKOΣ, Φιλόλογος Kαθηγητής στό Aρσάκειο Ψυχικού. Πρόσβαση)

Α) Να γραφεί η περίληψη του ανωτέρω κειμένου (90 λέξεις)
Β) ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε λέξη: αποκρουστικός, αθωότητα
2) Να γράψετε 3 ομόρριζα για κάθε λέξη: πληγή, έξαρση
3) Να σχολιάσετε τη φράση: το ουρανόσταλτο αγαθό της ειρήνης δεν είναι αποτέλεσμα αγάπης, συνειδητής επιλογής, σύνεσης και ευθυκρισίας, αλλά προϊόν ανάγκης εξωτερικής επιβολής, τέκνο της αρχής του αντίπαλου δέους, μιας εύθραστης καί ανισόρροπης του τρόμου ισορροπίας.
Γ) Γράψτε ένα άρθρο στην εφημερίδα, για να προτείνετε τρόπους που, κατά την άποψή σας, θα συμβάλουν στην μείωση ή εξάλειψη του προβλήματος της οικολογικής καταστροφής.

Η πρόοδος της Γενετικής

Ο κόσμος μας έχει χωριστεί σ' αυτούς που παρακολουθούν την πρόοδο της επιστήμης και υποστηρίζουν κάθε νέο επιστημονικό επίτευγμα είτε γιατί ευκολύνει τη ζωή μας είτε γιατί μας βοηθά να πετύχουμε σε τομείς που στο παρελθόν μας προκαλούσαν αφορμές λύπης, αλλά και σ' αυτούς που φοβούνται την χωρίς μέτρο πρόοδο και επιμένουν στην ύπαρξη κάποιων κριτηρίων για τη χρήση των επιστημονικών επιτευγμάτων. Συχνά οι τελευταίοι κατηγορούνται ως οπισθοδρομικοί, συντηρητικοί, ξεπερασμένοι από τους πρώτους, οι οποίοι έχουν υπό τον έλεγχό τους τα ΜΜΕ και τους μηχανισμούς που διαμορφώνουν την άποψη της κοινής γνώμης.
Η επιστήμη έχει προχωρήσει στο θέμα της Ανθρώπινης Γενετικής πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια. Είμαστε έτοιμοι να κλωνοποιήσουμε άνθρωπο, έχουμε τη δυνατότητα να βοηθούμε τα ζευγάρια που δεν μπορούν να κάνουν παιδιά να αποκτούν με μηχανικούς - εργαστηριακούς τρόπους, θα έχουμε τη δυνατότητα να διαλέγουμε το φύλο του παιδιού μας, θα μπορούν άνθρωποι που δεν ακολουθούν τον φυσικό τρόπο ζωής αλλά είναι ομοφυλόφιλοι και έχουν ήδη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες το δικαίωμα να "παντρεύονται", να αποκτούν με επιστημονική βοήθεια παιδιά ή να υιοθετούν, και γενικά θα μπορούμε να καυχηθούμε ότι τρόποι που ήταν στα χέρια της φύσης ή του Θεού, θα κατακτηθούν από μας.
Οποιοσδήποτε προβληματισμός πάνω στα θέματα αυτά βιοηθικής θεωρείται απόδειξη οπισθοδρομικής σκέψης. Μεθυσμένοι από τη δύναμη της τεχνολογίας και από την ασυδοσία της α-ηθικότητας που επικρατεί στην πολιτική, τα ΜΜΕ, την καθημερινότητά μας, θεωρούμε ότι μπορούμε να αξιοποιήσουμε χωρίς προβληματισμό τις δυνατότητες που η επιστήμη μας δίνει. Αγνοούμε ότι για να γίνει ένα παιδί μέσα από τις εργαστηριακές τεχνικές, μένουν καταψυγμένα άλλα, που δεν παύουν να είναι υπάρξεις και που αν περάσουν κάποια χρόνια, θα καταστραφούν. Αγνοούμε συνειδητά ότι παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα στα οποία οι δύο γονείς δεν λειτουργούν όπως η φύση κι ο Θεός ορίζουν, δεν είναι δυνατόν να αποκτήσουν ταυτότητα και χαρακτήρα ζωής, αλλά θα έχουν μια μόνιμη ψυχολογική αναπηρία.
Στο όνομα του προοδευτισμού μας θεωρούμε κατόρθωμα να διαλέγουμε αν το παιδί μας θα είναι αγόρι ή κορίτσι, περνώντας από το παράθυρο έναν καινούριο ρατσισμό, χειρότερο του παρελθόντος, που ήθελε παιδιά να είναι μόνο τα αγόρια. Θέλουμε να κλωνοποιήσουμε άνθρωπο για να μπορούμε στο μέλλον όχι να λύνουμε τα προβλήματα υγείας, αλλά να ετοιμάζουμε ρομποτάκια, μη συζητώντας για το τι είναι ψυχή του ανθρώπου και παραθεωρώντας τα δικαιώματα ανυπεράσπιστων υπάρξεων. Με τον ίδιο τρόπο πετύχαμε η έκτρωση να είναι δικαίωμά μας και να πετάμε στα σκουπίδια αθώα βρέφη, φωνάζοντας για την τρομοκρατία, αλλά όντας φονιάδες μυριάδων ψυχών και σωμάτων.

(Απόσπασμα από κείμενο του π. Θεμιστοκλή. Περιοδικό Ψηφίδες)

Α) Να γραφεί η περίληψη του ανωτέρω κειμένου (90 λέξεις)
Β) ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε λέξη: επιστήμη, συντηρητικός
2) Να γράψετε 3 ομόρριζα για κάθε λέξη: δύναμη, χαρακτήρας
3) Να σχολιάσετε τη φράση: Στο όνομα του προοδευτισμού μας θεωρούμε κατόρθωμα να διαλέγουμε αν το παιδί μας θα είναι αγόρι ή κορίτσι, περνώντας από το παράθυρο έναν καινούριο ρατσισμό, χειρότερο του παρελθόντος.
Γ Η αλματώδης εξέλιξη και τα πρωτόγνωρα επιτεύγματα της Βιολογίας και της Γενετικής, χωρίς αμφιβολία, δημιουργούν απρόβλεπτα ηθικά και κοινωνικά προβλήματα. Γράψτε ένα άρθρο στην εφημερίδα, για να επισημάνετε τα σπουδαιότερα από αυτά τα προβλήματα.
Θανατική ποινή - Δικαιώματα

Η θανατική ποινή είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, ιδίως στις ΗΠΑ, όπου έχει θεσπιστεί η εκτέλεση με βάρβαρους, περισσότερο ή λιγότερο δεν έχει σημασία, τρόπους, όπως η ηλεκτρική καρέκλα, η κρεμάλα, η θανατηφόρος ένεση, αλλά και σε μια σειρά κρατών, όπως στη γειτονική μας Τουρκία (όπου ο θάνατος επέρχεται δια των βασανιστηρίων, της αγχόνης, της εγκατάλειψης στις φυλακές και της σάρωσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κι αυτό εξακολουθεί δυστυχώς να είναι πραγματικότητα), στην Ινδονησία και σε άλλα μέρη του κόσμου, χωρίς οι δήθεν ενδιαφερόμενοι για τα ανθρώπινα δικαιώματα ισχυροί να πολυνοιάζονται!
Η θανατική ποινή, ως πράξη εκδίκησης της κοινωνίας απέναντι σ' όσους εγκληματούν, έχει το πλεονέκτημα, όπως υποστηρίζουν οι φίλοι της, να αποδίδει το αίσθημα του δικαίου στην κοινωνία, για απεχθή εγκλήματα, έτσι ώστε να παραδειγματίζονται επίδοξοι μιμητές. Εξάλλου, οι συγγενείς των θυμάτων, νιώθουν την ικανοποίηση ότι η κοινωνία δικαιώνει τη μνήμη των δικών τους ανθρώπων, εκτελώντας τους δολοφόνους. Ένας τρίτος λόγος είναι ότι έτσι επιβάλλεται η πειθαρχία στην κοινωνία και, κυρίως, εξασφαλίζουμε το ότι οι εγκληματίες δεν θα ξαναδράσουν δολοφονικά!
Επί της ουσίας, βέβαια, ούτε τα εγκλήματα, ούτε η βία μειώθηκαν, ενώ η θανατική ποινή εξομοιώνει κράτος, κοινωνία και εγκληματία, κατά την αρχή "οφθαλμόν αντί οφθαλμού". Από κει και πέρα, ο εγκληματίας δεν έχει το δικαίωμα της μετάνοιας, ούτε την ευκαιρία να συναισθανθεί την αδικία που έκανε, ακριβώς γιατί υφίσταται μια ακόμη μεγαλύτερη αδικία! Τελικά, όσο απάνθρωπος είναι ένας εγκληματίας, τόσο και περισσότερο απάνθρωπο γίνεται το κράτος που σκέφτεται και δρα με τον ίδιο τρόπο! Δεν συζητάμε για τις περιπτώσεις πολιτικών κρατουμένων, οι οποίοι καταδικάζονται σε γρήγορο ή αργό θάνατο, για τις ιδέες τους. Εδώ ισχύει ότι ο πολιτισμός και η δημοκρατία μας φαίνονται από το πόσο μπορούμε να δεχτούμε τη διαφωνία, όσο ισχυρή κι αν είναι!
Το πρόβλημα είναι ότι το βασικό ανθρώπινο δικαίωμα της ελευθερίας σκέψης και έκφρασης θεωρείται προνόμιο όσων συμφωνούν με την εκάστοτε εξουσία ή την κυριαρχούσα κουλτούρα της κοινωνίας, με αποτέλεσμα, να καταδικάζονται στο θάνατο της απομόνωσης ακόμη και οι διανοούμενοι που έχουν διαφορετική γνώμη από τους "φωτισμένους", οι νέοι που προσπαθούν να ζήσουν αλλιώτικα από τους πολλούς, αυτοί που δεν τους αρέσουν τα τραγούδια των πολλών, αυτοί που προτιμούν ένα διαφορετικό ήθος και ύφος.


(Απόσπασμα από κείμενο που δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό Ψηφίδες
Α) Να γραφεί η περίληψη του ανωτέρω κειμένου (90 λέξεις)
Β) ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε λέξη: εκδίκηση, πειθαρχία
2) Να γράψετε 3 ομόρριζα για κάθε λέξη: κοινωνία, ήθος
3) Να σχολιάσετε τη φράση: όσο απάνθρωπος είναι ένας εγκληματίας, τόσο και περισσότερο απάνθρωπο γίνεται το κράτος που σκέφτεται και δρα με τον ίδιο τρόπο!

Γ)Όσοι υποστηρίζουν την καθιέρωση της θανατικής ποινής, εκφράζουν την άποψη ότι ο φόβος της θανατικής ποινής αποτρέπει τα άτομα από εγκληματικές ενέργειες. Γράψτε ένα άρθρο στην εφημερίδα, για να εκθέσετε με επιχειρήματα τη δική σας γνώμη.
Νόμοι - ανομία

Ο άνομος θελει να γινουν όλοι πόρνοι, μοιχοί, ομοφυλόφιλοι, αμφοτεροφιλόφιλοι, βλάσφημοι, με μία λέξη, άνομοι, όπως ο ίδιος. Πρόκειται για φρενίτιδα, για δαιμονισμό, για πονηρία, που καλύπτονται πίσω από αγαθές προθέσεις και από στυγνό, ξηρό, φλεγματικό, ορθολογισμό.
Η ανομία δεν ανέχεται νόμο, δεν θέλει πολιτισμό, διαστρέφει φύσεις, καταστρέφει κάθε τι το καλό, επιβραβεύει κάθε τι το άνομο, το ανοίκειο, το επιβλαβές, ευνοεί πάσης φύσεως αναμίξεις και προσμίξεις, ιδεών και ανθρώπων και ζώων, θέλγεται από επιμιξίες διαφορετικών φυλών, από σεξισμό και σαδισμό, καταδικάζει το όντως ωραίο και ποθεί το έκφυλο, το διεστραμμένο.
Όλα αυτά τα ανάποδα πράγματα, η ανομία τα αντιλαμβάνεται ως ελευθερία. Την υποχώρηση του νόμου την ονομάζει ιδιωτική πρωτοβουλία και την εκθειάζει. Την εύλογη αντίδραση της κοινωνίας εις όλα αυτά, την ονομαζει πολιτικό κόστος. Η ανομία ζητεί λιγότερο ή περισσότερο κράτος και εννοεί λιγότερο άνθρωπο και περισσότερο τέρας (Λεβιάθαν - βλ. το ομώνυμο σχετικό βιβλίο του Θ. Χομπς), ανακαλύπτει συνωμοσίες εκεί όπου έντιμοι άνθρωποι ανθίστανται εις την ανομία, και αποκαλύπτει μόνη της, ως κάτι το φυσικό και νόμιμο, ώστε να ολοκληρώσει την σύγχυση που προξενεί στις συνειδήσεις. Ετσι, φαίνεται ότι η ανομία ανέχεται την αλήθεια, όταν οι ίδιοι οι άνθρωποι που κινούνται στον πυρήνα της Νέας Εποχής (Φέργκιουσον), επισημαίνουν ότι εξυφαινεται συνωμοσία της Νεας Εποχής, όταν οι ίδιες οι εφημερίδες των φορέων της ανομίας αποκαλύπτουν ως κάτι γενικευμένο και μη αντιμετωπίσιμο την επικειμένη βορά των ωφελημάτων εκ της εξουσίας, όπως την απορρόφηση από οικείους της ανομίας των πακέτων και των φιλέτων της χονδρής οικονομίας. . .- παραλείποντας τις περισσότερες φορές να αναφερθούν εις ήδη γενομένη βορά τέτοιων πακέτων κατά παρανόμους τρόπους.
Ελεύθερος λοιπόν είναι όχι ο κάθε άνθρωπος, κατά την εποχή μας, εποχή της ανομίας, αλλά ο ισχυρός για να γίνει ισχυρότερος, για να οργανώσει την ανομία, για να καταστρέψει τον νόμο, για να αντιστρέψει τον πολιτισμό και να τον κάνει βαρβαρότητα, για να θέσει εις την θέση του νόμου την ανομία του, για να ονομάσει το πικρό γλυκύ και το γλυκύ πικρό, για να αδικήσει ορφανόν και πένητα, για να ποιήσει την δικαιοσύνην του έμπροσθεν των ανθρώπων, προκειμένου να επαινεθεί και να (συγ)καλύψει έτσι την πνευμετική πενία του και τα εγκλήματά του.
(Απόσπασμα από κείμενο του ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΣΤΑΥΡΙΑΝΙΔΗ, Πρωτοδίκου Διοικητικών Δικαστηρίων, κατόχου μεταπτυχιακών διπλωμάτων στο Δημόσιο Δίκαιο και στήν Φιλοσοφια του Δικαίου, το οποίο δημοσιεύτηκε στον "ΟΡΘΡΟ" )

Α) Να γραφεί η περίληψη του ανωτέρω κειμένου (80 λέξεις)
Β) ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε λέξη: επιβλαβές, θέλγομαι
2) πυρήνας, πικρό. Να γράψετε προτάσεις, μία για κάθε λέξη, με τη μεταφορική τους σημασία
3) Να σχολιάσετε τη φράση: Η ανομία ζητεί λιγότερο ή περισσότερο κράτος και εννοεί λιγότερο άνθρωπο και περισσότερο τέρας.
Γ) Γράψτε ένα άρθρο στην εφημερίδα, για να επισημάνετε τους λόγους για τους οποίους πρέπει, κατά τη γνώμη σας, οι πολίτες να πειθαρχούν στους νόμους της πολιτείας.
Η βία

Βλέπουμε τη βία ν’ αποθεώνεται στα γήπεδα, στους δρόμους, στους εργασιακούς χώρους, στα σχολεία, ν’ αναπαριστάνεται με αναίδεια στη μικρή και μεγάλη οθόνη, και την αποδεχόμαστε, νέοι και ώριμοι στην ηλικία, μοιρολατρικά σαν μια μη αναστρέψιμη κοινωνική διαδικασία. Η βία έγινε ένας δρόμος διοχέτευσης του νεανικού δυναμισμού. Ένας τυφλός, προκλητικός οδηγός, που ξέρει μονάχα να γκρεμίζει, να ξεθεμελιώνει, ν’ αφανίζει. Χωρίς λόγο και λόγους, γιατί της λείπει η ιδέα. Μονάχα με συνθήματα που σαν καρφιά πληγώνουν τα μάτια και την καρδιά μας.
Στο βάθος κάθε μορφής βίας κρύβεται μια τάση εκδίκησης για ό,τι μας έχει σκληρά απογοητεύσει. Κρύβεται το ψυχικό μαρτύριο που λέγεται ανασφάλεια. Η περιφρόνηση στον άνθρωπο. Η αποστροφή για τα γεγονότα του γύρω κόσμου. Κρύβεται μια αντίδραση χωρίς όρια για την ήττα, που έχουμε υποστεί από τα πάθη μας, για την ενοχή, που έχει τσακίσει το νεύρο της ψυχής μας. Η ανικανότητα για μια βαθύτερη και ωριμότερη πνευματική ζωή. Η έλλειψη αγάπης, που μεταλλάσσεται σε μίσος, αφού οι πατέρες της βίας κήρυξαν την αγάπη σαν αδυναμία κι οπισθοδρόμηση για τον εωσφορικά επηρμένο υπεράνθρωπό τους.
Κι έτσι η «Βία» της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, που έγινε συνεργός στην καταδίκη του Προμηθέα ανθρώπου και τον έδεσε στον Καύκασο, συνεχίζει να τον κρατάει ανελεύθερο, δεμένο, αλλά τώρα και επικίνδυνα απονευρωμένο. Ανέκφραστο, τον σπρώχνει στο χαλασμό του κόσμου που με μόχθο οικοδόμησε. Τον σπρώχνει άστοχα κι άστοργα στην αυτοκαταστροφή. Τον οδηγεί σ’ ένα σκοτάδι φοβερό, με τα μάτια θολά και το βλέμμα απλανές, με τη γροθιά υψωμένη, ωστόσο αδύναμη μπροστά σ’ έναν ασύλληπτο εχθρό και τον πείθει για το ψέμα της παντοδυναμίας της.
Ε. Β. Απόσπασμα από κείμενο δημοσιευθέν στήν ιστοσελίδα της Χριστιανικής Φοιτητικής Δράσης.

Α) Να γραφεί η περίληψη του ανωτέρω κειμένου (70 λέξεις)
Β) ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε λέξη: ώριμος, εκδίκηση
2) Να γράψετε 3 ομόρριζα για κάθε λέξη: μορφή, αποστροφή
3) Να σχολιάσετε τη φράση: Στο βάθος κάθε μορφής βίας κρύβεται μια τάση εκδίκησης για ό,τι μας έχει σκληρά απογοητεύσει
Γ) Γράψτε ένα άρθρο στην εφημερίδα, για να προτείνετε τρόπους που, κατά την άποψή σας, θα συμβάλουν στην μείωση ή εξάλειψη του προβλήματος της βίας.
Οι σχέσεις δασκάλου - μαθητή

Είναι αλήθεια ότι παλαιότερα οι σχέσεις δασκάλου - μαθητή δεν ήταν τόσο αρμονικές όσο είναι σήμερα. Υπήρχε μια απόσταση, είτε από σεβασμό είτε από φόβο. Oρισμένοι δάσκαλοι, με τη συγκατάθεση των γονέων, χτυπούσαν αδικαιολόγητα μερικές φορές τους μαθητές με συνέπεια να δημιουργούνται σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα σε κάποιους απ' αυτούς.
Σήμερα, ο δάσκαλος καλλιεργεί στους μαθητές καλές σχέσεις στις διάφορες εκδηλώσεις της ζωής, στο σχολείο, στις συναναστροφές, στην οικογένεια, στην ψυχαγωγία. Οι διαπροσωπικές σχέσεις των μαθητών πρέπει να στηρίζονται στη λογική, στις γνώσεις, τη δικαιοσύνη, την αμοιβαία κατανόηση, τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα, το σεβασμό, την εκτίμηση, την ωριμότητα, την ελευθερία έκφρασης, την εμπιστοσύνη και την ευθύνη. Βέβαια, αρκετές φορές βλέπουμε και άσχημες συμπεριφορές κάποιων μαθητών απέναντι στους δασκάλους, τόσο στη δημοτική όσο και στη μέση εκπαίδευση, με αποτέλεσμα να επικρατεί άσχημο παιδαγωγικό κλίμα στις τάξεις.
Πρέπει να το καταλάβουμε όλοι, μικροί και μεγάλοι. Ελευθερία σημαίνει δουλειά, έκφραση δημιουργίας, υπευθυνότητα, σεβασμός και όχι αυταρχικότητα, φοβία και αναρχία. Ο μαθητής οφείλει να κάνει αυτό που πρέπει, αυτό που λέει ο κανονισμός του σχολείου, της οικογένειας, ο νόμος της πολιτείας και όχι ό,τι θέλει ο ίδιος. Ανήκει στο κοινωνικό σύνολο και οφείλει την πρόοδο και την ευημερία του. Η σημασία των καλών διαπροσωπικών σχέσεων είναι σημαντική γιατί προσφέρουν οικογενειακή ευτυχία, συνθήκες αρμονικής συνεργασίας, καλύτερη σχολική επίδοση, απελευθέρωση από τον φόβο.
Επειδή η μάθηση εξαρτάται όχι μόνο από τη νοημοσύνη του μαθητή, αλλά και από τις σχέσεις του με το δάσκαλο, ο δάσκαλος οφείλει με την αγάπη του να φροντίζει να κατακτήσει την ψυχή και να καλλιεργήσει την αγαθή διάθεση του μαθητή απέναντι στο σχολείο και τα μαθήματά του. Η θετική στάση και διάθεση του μαθητή απέναντι στη σχολική εργασία είναι αποφασιστικός παράγοντας για την καρποφόρα μάθηση. Και αν ένας μαθητής με υψηλή νοημοσύνη αναπτύξει για οποιονδήποτε λόγο εχθρική ή αρνητική στάση απέναντι στο σχολείο, στο δάσκαλο ή σε ορισμένα μαθήματα, τότε καμία αξιόλογη μάθηση και συμπεριφορά δεν είναι δυνατή.
Γι' αυτό ο δάσκαλος οφείλει να σέβεται την προσωπικότητα του μαθητή και να αποφεύγει ενέργειες και συμπεριφορές που θίγουν την προσωπικότητα του μαθητή.

(Απόσπασμα από κείμενο του Πρεσβυτέρου Iωάννου Γρατσούνα, εκπαιδευτικού, στο περιοδικό Τάλαντο )
Α) Να γραφεί η περίληψη του ανωτέρω κειμένου (80 λέξεις)

Β) ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε λέξη: εργασία, αυταρχικότητα
2) Να γράψετε 3 ομόρριζα για κάθε λέξη: αρμονικός, απόσταση
3) Να σχολιάσετε τη φράση: Ελευθερία σημαίνει δουλειά, έκφραση δημιουργίας, υπευθυνότητα, σεβασμός και όχι αυταρχικότητα, φοβία και αναρχία.

Γ )Γράψτε ένα άρθρο στην εφημερίδα, για να εκθέσετε τους λόγους που, κατά τη γνώμη σας, διαταράσσουν τις σχέσεις δασκάλου και μαθητή .
Τηλεόραση

Με την αστραπιαία μεταφορά της εικόνας, όπου γης, και τη μετάδοση της πληροφορίας που η τηλεόραση περικλείει, αυτοστιγμεί την εκμεταλλευόμαστε, επωφελούμαστε και ενημερωνόμαστε. Διαφορετικά θα χρειαζόμασταν μήνες - και ίσως δεν το καταφέρναμε και ποτέ - για να μάθουμε τι έχει συμβεί μερικές εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από εμάς. Με τη δυνατότητα αυτή μπορούμε να ενδιαφερθούμε και να δραστηριοποιηθούμε, να βοηθήσουμε αλλά και να διδαχθούμε.
‘Ετσι, λοιπόν, η τηλεόραση που έχουμε όλοι στο σπίτι μας δεν είναι απλώς ένας δέκτης. Θα πρέπει να μας θυμίζει αυτή την τόσο σημαντική εφεύρεση που διαδραματίζει ένα καθοριστικό ρόλο στη ζωή μας. Αλλά και ακόμη αυτή τη συσκευή που θα έχουμε, θα πρέπει να την αντιμετωπίζουμε ως κάτι το οποίο θα προάγει την καθημερινότητά μας. Οι εκπομπές και τα σίριαλς που επιλέγουμε να παρακολουθούμε, οι συζητήσεις που μας κάνουν να καθόμαστε μέχρι αργά, τα έργα που προβάλλονται, είναι στο χέρι μας να έχουν ποιότητα και επίπεδο. Ποιότητα και επίπεδο που θα μάς προάγει ως προσωπικότητες και θα μας ωφελεί. Μόνο εάν δείξουμε έμπρακτα ότι μπορούμε να απορρίπτουμε κάθε τι που όχι μόνο είναι βλαβερό αλλά και ανούσιο, θα μπορέσουμε να καλυτερεύσουμε την ποιότητά της. Εάν σιβυλλικά μοιρολατρούμε για την κατάντια των τηλεοπτικών καναλιών, να γνωρίζουμε ότι εκείνα διαμορφώνουν το πρόγραμμά τους σύμφωνα με αυτό που εμείς τα τροφοδοτούμε ως προτίμησή μας. Με μιά κουβέντα, αυτό που «πουλάει», εκείνο μας δίνεται όσο χαμηλής ποιότητας κι αν είναι.
Η τηλεόραση είναι -ως εφεύρεση- μιά κατάκτηση για τον άνθρωπο με άπειρες εφαρμογές. Συνολικά η ανθρωπότητα ανέβηκε ένα σκαλί στην κλίμακα της ποιότητας ζωής και διάνοιξε τον ορίζοντα των δυνατοτήτων της με την εφαρμογή αυτής της εφεύρεσης. Κατάκτηση για τον καθένα από εμάς είναι να διατηρήσουμε την ποιότητα με την εφαρμογή και τη χρήση του κουμπιού λειτουργίας. Και όπως της δίνουμε τη δυνατότητα να εισβάλλει στη ζωή, στην κρίση μας και στις συνήθειές μας, έτσι να είμαστε ικανοί να την κάνουμε να σιωπά.

Απόσπασμα κειμένου του π. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΩΣΤΟΥΛΑ δημοσιευθέν στην ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ

Α) Να γραφεί η περίληψη του ανωτέρω κειμένου (70 λέξεις)


Β) ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε λέξη: προάγω, βλαβερό
2) εικόνα, σκαλί: Να γράψετε προτάσεις, μία για κάθε λέξη, με τη μεταφορική τους σημασία
3) Να σχολιάσετε τη φράση: Με μιά κουβέντα, αυτό που «πουλάει», εκείνο μας δίνεται όσο χαμηλής ποιότητας κι αν είναι.
Γ )Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με τις εκπομπές της Ελληνικής τηλεόρασης; Γράψτε σχετική επιστολή στους αρμόδιους για τα προγράμματα της Ελληνικής τηλεόρασης δικαιολογώντας την οποιαδήποτε άποψή σας.
Έφηβοι - εφηβεία

Η εφηβεία είναι η περίοδος στην οποία το άτομο καλείται να δώσει απάντηση στο πιεστικό ερώτημα «Ποιός είμαι». Ψάχνοντας την ταυτότητά του ο έφηβος πειραματίζεται με διαφορετικούς ρόλους και συμπεριφορές.
- Η άποψή του για τον εαυτό του ακολουθεί τη νοητική του ανάπτυξη και είναι αφηρημένη και πολύπλοκη.
- Όπως αμφισβητεί το περιβάλλον του, έτσι μπορεί να αμφισβητεί και τον εαυτό του θεωρώντας τον ανεπαρκή σε πολλά επίπεδα. Η εφηβεία είναι εγωκεντρική περίοδος και ο έφηβος παίρνει τον εαυτό του πολύ στα σοβαρά απαιτώντας από τους άλλους να κάνουν το ίδιο.
Τα προβλήματά του του φαίνονται «βουνά» και οι αλλαγές της διάθεσής του είναι φυσικό επακόλουθο της αναταραχής αυτής και των συγκρούσεων που συμβαίνουν μέσα του. Η συναισθηματική του κατάσταση εμπεριέχει όλη τη γκάμα των συναισθημάτων σε «υψηλούς τόνους», από υπέρμετρη αισιοδοξία σε απελπισία (μηδενισμό), από ηρεμία, τεμπελιά και χαρά σε εκρήξεις θυμού και εγρήγορσης. Η διαδικασία της ωρίμανσης και της ανακάλυψης του εαυτού του είναι μια συγκρουσιακή διαδικασία. Πρέπει ο έφηβος να ανοιχτεί, να δοκιμάσει, να αμφισβητήσει, να απορρίψει για να μπορέσει να χτίσει.
Πολλοί γονείς, όταν το παιδί τους μπαίνει στην εφηβεία, πανικοβάλλονται με την αμφισβήτηση και τα ερωτήματά του.
- Στην αδυναμία τους να αποχωριστούν το παιδί που μεγαλώνει, αντιμετωπίζουν τη διαδικασία αυτονόμησής του και τις διεκδικήσεις του ως αμφισβήτηση του γονεϊκού τους ρόλου και της εξουσίας τους.
- Βιώνοντας άγχος αποχωρισμού και ματαίωση του ρόλου τους, προσπαθούν να περιορίσουν τον έφηβο και να τον ελέγξουν στοχεύοντας στην επιστροφή του σε συμπεριφορές παιδικής ηλικίας, δηλαδή άκριτης καθυποταγής στο θέλημα του γονιού. Σε πολλές περιπτώσεις λοιπόν, αυτό που αποκαλούμε εφηβική κρίση, προέρχεται από τη γονεϊκή κρίση
Ο έφηβος δεν έχει ανάγκη από άκριτο έλεγχο και περιορισμό αλλά από γονεϊκή στήριξη, κατανόηση και επικοινωνία που να στηρίζεται στο σεβασμό της προσωπικότητάς του και στην αναγνώριση της αυθεντικότητάς του.


(Απόσπασμα κειμένου της ψυχολόγου Βασιλικής Σφυρή δημοσιευθέν στο περιοδικό Αγία Ζώνη)

Α) Να γραφεί η περίληψη του ανωτέρω κειμένου (70 λέξεις)
Β) ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε λέξη: αναταραχή, αμφισβήτηση
2) επίπεδο, ωρίμανση: Να γράψετε προτάσεις, μία για κάθε λέξη, με τη μεταφορική τους σημασία
3) Να σχολιάσετε τη φράση: "Ο έφηβος δεν έχει ανάγκη από άκριτο έλεγχο και περιορισμό αλλά από γονεϊκή στήριξη"
Γ) Γράψτε ένα άρθρο στην εφημερίδα, για να προτείνετε τρόπους που, κατά την άποψή σας, θα αμβλύνουν την ένταση και τις συγκρούσεις στις σχέσεις γονέων και εφήβων.
Ευθανασία
Ο θάνατος είναι ένα γεγονός που συνδέεται όχι μόνο με το τέλος της βιολογικής ζωής αλλά με ολόκληρη την ύπαρξη του ανθρώπου. Επειδή δε η ζωή επεκτείνεται και μετά το βιολογικό θάνατο, ο τρόπος με τον οποίο κανείς ζει και πεθαίνει έχει συνέπεια στην αιώνια ύπαρξή του.
Ο βαθύτερος λόγος που στις μέρες μας η ευθανασία απασχολεί τόσο την επικαιρότητα και προκαλεί πρωτοφανή κινητικότητα είναι το γεγονός ότι έχει επικρατήσει μια καθαρά υλιστική, εφήμερη και ευδαιμονιστική αντίληψη και πρακτική, η υγεία έχει αποκτήσει έντονα οικονομικό χαρακτήρα και ο άνθρωπος νοείται καθαρώς μηχανιστικά και εφήμερα.
Η σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία βλέπει τα άτομα που βρίσκονται σε νόσο τελικού σταδίου ως άσχετα με την παραγωγή και την κατανάλωση, ασύμφορα στην πρόοδο και εξέλιξη του συστήματος και εμπόδιο στην άνεση και ευδαιμονία των υπολοίπων.
Ψυχολογικά αίτια που οδηγούν κάποιον στο να ζητήσει ευθανασία συνήθως είναι: η απόγνωση λόγω της φυσικής δυσφορίας, η δειλία μπροστά στο φυσικό πόνο, η απογοήτευση από την εξασθένηση των φυσικών δυνάμεων και ο φόβος ότι αποτελεί βάρος για τους οικείους του.
Αν ο ασθενής διαπίστωνε ότι ένα από αυτά ή και όλα απαλύνονται με την αγάπη και το ενδιαφέρον του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού και των συγγενών και φίλων του δεν θα οδηγείτο στο να ζητήσει την ευθανασία. Το γεγονός αυτό αποτελεί έμμεσο έλεγχο της σύγχρονης κοινωνίας.
Το αίτημα της ευθανασίας προέρχεται συνήθως από άτομα που βρίσκονται σε κατάσταση καταθλίψεως. Αυτό σημαίνει πρώτον μεν ότι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες εκφράζεται η επιθυμία για ευθανασία είναι τέτοιες που δεν εγγυώνται την νηφαλιότητα του αιτούντος, κατά δεύτερο δε λόγο ότι με την κατάλληλη ψυχοθεραπευτική συμπαράσταση και αγωγή τα ίδια άτομα θα ήταν δυνατόν να εκφράσουν διαφορετικές επιλογές για το μέλλον τους.
Η ανίατη και επώδυνη ασθένεια επιδρά επί της ψυχικής ισορροπίας του ασθενούς σε τέτοιο βαθμό, ώστε θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι είναι σχεδόν αδύνατο ο ασθενής να εκφράσει τη βούλησή του με διαύγεια σκέψεως ή ευθυκρισία.
Δεκάδες γιατροί απ' όλο τον κόσμο θέτουν πολλά διλήμματα και ερωτήματα σχετικά με την ευθανασία, όπως τι είναι ή τι δεν είναι εγκεφαλικός θάνατος ή πώς ορίζεται η λεπτή εκείνη γραμμή της ενεργούς από την παθητική ευθανασία ή ποια θα μπορούσαν να είναι τα κριτήρια του θανάτου ως εγγύηση αποφυγής υπερβολών και καταχρήσεων.
Είναι σαφές σε όλους μας πως κανένας νόμος δεν εξασφαλίζει την νόμιμη διαδικασία της ευθανασίας και κανένα νομοσχέδιο δεν μπορεί να περιορίσει εγκληματικές αυθαιρεσίες ασυνείδητων ιατρών, οι οποίοι παραβαίνοντας τον όρκο του Ιπποκράτη γίνονται δολοφόνοι και εκτελούν ασθενείς προκειμένου να παράσχουν εξυπηρετήσεις σε εταιρείες, νοσοκομεία, συγγενείς, κ.ά. πάντοτε βεβαίως με το αζημίωτο. Η πρακτική της ευθανασίας είναι ακόμα δυνατό να οδηγήσει τον ιατρό από εγγυητή και θεματοφύλακα της ανθρώπινης ζωής, σε κριτή της ζωής των ανθρώπων και σε δήμιο
Απόσπασμα από κείμενο δημοσιευθέν στην ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων
Α) Να γραφεί η περίληψη του ανωτέρω κειμένου (90 λέξεις)
Β) ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1) Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε λέξη: εφήμερη, σύγχρονη
2) Να γράψετε 3 ομόρριζα για κάθε λέξη: ύπαρξη, αντίληψη
3) Να σχολιάσετε τη φράση: "Η πρακτική της ευθανασίας είναι ακόμα δυνατό να οδηγήσει τον ιατρό από εγγυητή και θεματοφύλακα της ανθρώπινης ζωής, σε κριτή της ζωής των ανθρώπων και σε δήμιο"
Γ) Γράψτε ένα άρθρο στην εφημερίδα, στο οποίο θα παίρνετε θέση υπέρ ή κατά της ευθανασίας, αλλά θα δικαιολογείτε την οποιαδήποτε άποψή σας.
Υδάτινος Κόσμος στο μέλλον η Γη
Σε έναν «Υδάτινο Κόσμο» αντίστοιχο αυτού που εμφανιζόταν στην ομώνυμη κινηματογραφική ταινία του 1995 θα μετατραπεί στο μέλλον ο πλανήτης μας σύμφωνα με δύο έρευνες οι οποίες δημοσιεύτηκαν στο έγκυρο επιστημονικό περιοδικό «Nature».
Οι εν λόγω μελέτες, στις οποίες συμμετείχαν επιστήμονες από όλο τον κόσμο, είχαν να κάνουν με το ιστορικό τήξης των πάγων της Ανταρκτικής: όπως έδειξαν σχετικές μετρήσεις, 3 με 5 εκατομμύρια χρόνια στο παρελθόν, η αποκόλληση και σταδιακή τήξη μεγάλου τμήματος του δυτικού παγετώνα της Ανταρκτικής οδήγησε σε άνοδο της στάθμης της θάλασσας κατά 16 πόδια (περίπου 4 μέτρα), προκαλώντας καταλυτικές αλλαγές στον πλανήτη. Η αποκόλληση αυτή προκλήθηκε από εμφάνιση θερμών ρευμάτων στο Νότιο Παγωμένο Ωκεανό, τα οποία αργά αλλά σταθερά κέρδισαν τη μάχη με τους παγετώνες.
Όπως δήλωσε ο Tιμ Νέις, διευθυντής του Κέντρου Ερευνών Ανταρκτικής του Πανεπιστημίου Βικτώρια της Ν. Ζηλανδίας: «Αυτά που βλέπουμε στο παρελθόν μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι θα υπάρξει ξανά απώλεια τμημάτων του δυτικού παγετώνα».
Η αποκόλληση παγόβουνων από τη δυτική πλευρά της Ανταρκτικής δεν είναι κάτι καινούριο, καθώς είναι κάτι που συμβαίνει εδώ και χρόνια - ωστόσο, σύμφωνα με τις έρευνες που εμφανίστηκαν στο «Nature», αυτό δεν είναι τίποτα σε σχέση με το μαζικό λιώσιμο πάγων που αναμένεται στο μέλλον. Εξάλλου, κάποιες από τις ενδείξεις που χρησιμοποιήθηκαν για την εξαγωγή των συμπερασμάτων των ερευνών έδειξαν έναν «κύκλο», όπου μεγάλα τμήματα του ανταρκτικού πάγου αποκολλώνται και λιώνουν ανά 40.000 χρόνια.
Παρόλα αυτά, υπάρχει μια νότα αισιοδοξίας, καθώς αφ' ενός οι συνθήκες ήταν διαφορετικές πριν από 40.000 χρόνια (έχουν μεσολαβήσει αλλαγές όσον αφορά τις κινήσεις του πλανήτη από τότε) και αφ' ετέρου το φαινόμενο αυτό δεν θα λάβει χώρα στο προσεχές μέλλον: όπως δείχνουν οι έρευνες, θα χρειαστούν αιώνες, ίσως και χιλιετία για να ολοκληρωθεί. Χονδρικές εκτιμήσεις κάνουν λόγο για μια άνοδο της θερμοκρασίας της τάξεως των 9 βαθμών Φαρενάιτ η οποία πρέπει να σημειωθεί πριν αρχίσουμε να μιλάμε για ευρείας κλίμακας τήξη των πάγων, και όπως έχουν δείξει άλλες μελέτες, κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να συμβεί σε καμία περίπτωση πριν το 2100 (οπότε και θεωρείται πως υπάρχει ακόμα περιθώριο λήψης μέτρων).
Ωστόσο, αυτό δε σημαίνει πως το πρόβλημα μπορεί να αγνοηθεί, καθώς το συγκεκριμένο είδος τήξης των πάγων, το οποίο οφείλεται στην εμφάνιση θερμών ρευμάτων, είναι εξαιρετικά δύσκολο να αντιμετωπιστεί αν ξεκινήσει. Και κατά τον Άντριου Γουϊβερ, κορυφαίο επιστήμονα στο χώρο της κλιματολογικής αλλαγής του Πανεπιστημίου της Βικτώρια, έχει ξεκινήσει, καθώς οι ρυθμοί αύξησης της θερμοκρασίας στην περιοχή της δυτικής Ανταρκτικής είναι οι μεγαλύτεροι στον πλανήτη.
«Πρέπει να περαστεί επιτέλους το μήνυμα ότι αν δεν γίνει σύντομα κάτι για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, μια άνοδος της στάθμης της θάλασσας κατά τουλάχιστον πέντε μέτρα μέσα στους προσεχείς αιώνες θα είναι αναπόφευκτη» δήλωσε ο κ. Γουϊβερ, ο οποίος αν και δεν συμμετείχε άμεσα στις έρευνες, εκθείασε το έργο τους ως εξαιρετικά εποικοδομητικό για το χώρο των κλιματολογικών μελετών γενικότερα.
Οι δύο αυτές έρευνες ήταν οι πρώτοι καρποί ενός πολυεθνικού προγράμματος ανταρκτικών ερευνών, τα 2/3 της χρηματοδότησης του οποίου προέρχονται από το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ.
www.kathimerini.gr
Τι θέλει να πει ο ποιητής;

Στις 21 Μαρτίου η διεθνής κοινότητα αποτίει φόρο τιμής στους ποιητές. Εκείνους τους καλλιτέχνες που υφαίνουν τις λέξεις σε ποιήματα και μας θυμίζουν τι σημαίνει να είσαι ελεύθερος άνθρωπος. Στα σχολεία, ωστόσο, η ερμηνεία των ποιητικών κειμένων ακολουθεί μια λογική που περιορίζει το πνεύμα.
Την εαρινή ισημερία, την ημέρα που και επίσημα ο χειμώνας παραδίδει τα σκήπτρα του στην Άνοιξη, τιμάται η Ποίηση. Μόλις το 1999 καθιερώθηκε από την ΟΥΝΕΣΚΟ ο διεθνής εορτασμός της ποιητικής δημιουργίας.
Από τα χρόνια του Ομήρου μέχρι τις μέρες μας, όπου στην «ευαίσθητη» αυτή τέχνη αντανακλάται η κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, ένα ερώτημα παραμένει ακόμα αναπάντητο. Αλήθεια, μπορεί κανείς και μέσα σε ποιες λέξεις να οριοθετήσει την ακριβή σημασία της ποίησης;
Η ποίηση σαν ένα αίνιγμα, μοιάζει με ένα στιγμιότυπο της ελεύθερης κίνησης των νερών του κόσμου. Ασταμάτητη, μαρτυρά μια σκηνή οικεία, επαναλαμβανόμενη αλλά και τόσο μοναδική που άθελά της περνά στην αθανασία. Το μεγάλο της επίτευγμα είναι ότι καταφέρνει να «αγγίζει» ανθρώπους που έζησαν σε διαφορετικούς αιώνες και σε διαφορετικά γεωγραφικά πλάτη.
Η φετινή γιορτή είναι αφιερωμένη στον εμπνευστή της «Σονάτας του Σεληνόφωτος». Στον μεγάλο μας ποιητή Γιάννη Ρίτσο, που γεννήθηκε πριν από ακριβώς 100 χρόνια. Τις προηγούμενες χρονιές, τα βιαστικά μάτια των περαστικών διάβαζαν πολύτιμους στίχους στις στάσεις των λεωφορείων και στο Μετρό. Φέτος, μεταξύ άλλων εκδηλώσεων, θα κυκλοφορήσει το πρώτο τεύχος του ποιητικού περιοδικού Poetix.
Ακόμα, blogger μαθητές από το 6ο Λύκειο Καλλιθέας και το 10ο Λύκειο Πειραιά θα παρουσιάσουν το Σάββατο 21 Μαρτίου στο Μουσείο Μπενάκη την παράσταση «Να είσαι ήλιος, να χαρίζεις φως». Ο άξονας της παράστασης θα είναι η ποίηση του Ρίτσου και οι «ανταύγειες» που αφήνει στο έργο του ο χαρακτήρας και τα βιώματά του. Πινελιές ανθρωπιάς, αγωνιστικότητας, εξορίας μέσα από ένα οπτικοακουστικό υλικό με ποιήματα, φωτογραφίες, βίντεο, τραγούδια, συνεντεύξεις.
Ο 17χρονος μαθητής Βασίλης Μυλωνάς, που συμμετέχει στο μουσικό κομμάτι της παράστασης «Να είσαι ήλιος, να χαρίζεις φως», μας εξήγησε γιατί επέλεξε να συμμετάσχει στο αφιέρωμα για τον Ρίτσο: «Αφενός μας παρότρυναν και μας βοήθησαν οι καθηγητές μας, αφετέρου με συγκίνησε η αισιόδοξη στάση του ποιητή απέναντι στη ζωή παρά τα δύσκολα χρόνια που πέρασε». Σαν ένας τραγικός ήρωας βιώνει τον πρόωρο θάνατο του αδερφού του και της αγαπημένης του μητέρας, τη φυματίωση, την ψυχική ασθένεια της αδερφής του, την εξορία. Αγαπημένος στίχος των παιδιών του 6ου Λυκείου Καλλιθέας: «Εμείς δεν τραγουδάμε για να ξεχωρίσουμε αδελφέ μου από τον κόσμο, εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο»...
«Μας αρέσει περισσότερο η ποίηση παρά τα πεζά κείμενα. Τα ποιήματα έχουν συναίσθημα. Απεικονίζουν τις καταστάσεις που ζούμε εμείς σε αυτήν την ηλικία», μας εξηγεί ο 17χρονος Βασίλης. «Ελευθερία», είναι η απάντηση που δίνει φιλόλογος του 6ου Λυκείου Καλλιθέας στην ερώτηση του kathimerini.gr «Τι συνεπαίρνει τον έφηβο αναγνώστη στον κόσμο της ποίησης;».
Η ελευθερία της έκφρασης αλλά και της ερμηνείας είναι χαρακτηριστικό που ταιριάζει στο προφίλ των νέων ανθρώπων. «Δυστυχώς, στο σχολείο το μάθημα των Νεοελληνικών κειμένων γίνεται με την τήρηση ενός αυστηρού πλαισίου, η ερμηνεία των ποιημάτων - αν και μιλάμε για Τέχνη - δίνεται με συγκεκριμένες σημειώσεις, ακόμα κι αν οι καθηγητές δεν θέλουν να περιορίζουν τη σκέψη μας», περιγράφει ο μαθητής.
Η ερμηνεία των ποιητικών έργων εγείρει έναν ακόμα προβληματισμό. Υπάρχει μία μόνο ερμηνεία ή πολλές, ακόμα και αντιφατικές μεταξύ τους; Η αστερόσκονη των στίχων ενδέχεται να σε ξυπνήσει σε διαφορετικό όνειρο από αυτό που αρχικά εμπνεύστηκε ο δημιουργός. Κι όπως αναφέρει ο Αργεντινός συγγραφέας Χόρχε Λουίς Μπόρχες: «Όταν διαβάζουμε ένα ποίημα φανταζόμαστε πως κι εμείς θα μπορούσαμε να το έχουμε γράψει, πως το ποίημα προϋπήρχε μέσα μας».
Από τα ομηρικά έπη, τις Μούσες και τους αρχαίους τραγωδούς, στην εκκλησιαστική ποίηση με την Κασσιανή και τον Ρωμανό τον Μελωδό, μέχρι τους ρομαντικούς ποιητές, τους συμβολιστές και υπερρεαλιστές, η ποίηση μεταμορφώνεται πλάι στον άνθρωπο.
Άραγε πώς θα ήταν ο κόσμος μας αν δεν υπήρχε η ποίηση; Χωρίς την ποίηση, ποτέ δεν θα καταλαβαίναμε «οι Ιθάκες τι σημαίνουν», οι σκέψεις θα έμεναν «ανάπηρες» και τα ρόδα θα τα αποκαλούσαμε απλά τριαντάφυλλα.
www.kathimerini.gr
Προέχει ο καλός δάσκαλος
«Εκείνο που είναι αναντικατάστατο σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα είναι ο καλός δάσκαλος.Χωρίς αυτόν όσα χρήματα και αν διαθέτουμε ποτέ δεν θα μπορέσουμε να δώσουμε στους νέους μας μια σωστή παιδεία,δεν θα μπορέσουμε να μεταδώσουμε την αγάπη για τη μόρφωση» (καθηγητής Γ. Βέης).
«Μέσα στον χρονικά αναξιοπαθούντα πανεπιστημιακό μας χώρο εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμη,ευτυχώς για όλους μας, κάποιοι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι,οι οποίοι κατορθώνουν να επιτελούν μικρά καθημερινά θαύματα,αντιπαλεύοντας τον τυρβώδη χείμαρρο της μετριότητας,της αδιαφορίας και της παραιτήσεως» (καθηγητής Α. Παγιατάκης, πρόεδρος του ΙΤΕ). Με αυτά τα κριτήρια οι προαναφερθέντες αποφάσισαν και εφέτος την απονομή βραβείου εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας εις μνήμην των δολοφονηθέντων από φοιτητή τους καθηγητών Β. Ξανθόπουλου και Στ. Πνευματικού στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Τιμηθείς, ο καθηγητής Παθολογίας-Εντατικής Θεραπείας στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Χαράλαμπος Ρούσσος. Του το απένειμε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας, σε αναγνώριση όχι μόνο της ύψιστης σημασίας των άριστων δασκάλων, στη χρονίως χειμαζόμενη δημόσια παιδεία μας, αλλά και σε εκείνον που, έχοντας αναβαθμίσει εντυπωσιακά το υποτυπώδες τμήμα εντατικής θεραπείας του Ευαγγελισμού, σώζει καθημερινά ζωές που κρέμονται από μια κλωστή, όπως ο ευγνώμων για αυτό ποιητής μας Οδυσσέας Ελύτης, αλλά και ο τρομοκράτης-δολοφόνος Σάββας Ξηρός.
Ακούγοντας τον διεθνούς αναγνώρισης καθηγητή της Παθολογίας Χαράλαμπο Μουτσόπουλο να απαριθμεί τους διεθνείς ακαδημαϊκούς τίτλους του τιμώμενου, την ιλιγγιωδών ρυθμών επιστημονική του ανέλιξη, τις 450 δημοσιεύσεις του που μνημονεύονται από περισσότερους των 12.000 ερευνητών διεθνώς, τον δημιουργό του μοναδικού για τις έρευνες του Ιδρύματος Θώραξ, τον επίμονο σταυροφόρο κατά του καπνίσματος που έτσι σώζει ζωές από τον επάρατο καρκίνο, αισθάνθηκα αμήχανος. Αιφνιδίως δημιουργήθηκε η αίσθηση απόστασης απέναντι στον φίλο συμπατριώτη (φανατικό λάτρη και ευεργέτη της Σαντορίνης). Εναν απλό άνθρωπο, όπως τον αισθανόμουν τις πολλές δεκαετίες γνωριμίας και ατέρμονων συζητήσεων, ακόμη και εποικοδομητικών αντιδικιών. Εκεί, στο θερινό εξοχικό του με τα θρυλικά γλέντια ή τις συναρπαστικές βεγγέρες που διοργανώνει η πολύτιμη σύζυγός του Αλεξάνδρα, εμένα άλλα χαρίσματά του με γοήτευαν περισσότερο. Του λαμπρού ψάλτη, αντάξιου διαδόχου του κορυφαίου ψάλτη πατέρα του, του συλλέκτη αρχαιοτήτων, του συνεχώς δραστηριοποιούμενου για τα τοπικά προβλήματα του νησιού μας. Περιέργως όχι ως γιατρού, καθώς δεν έτυχε ποτέ να μου μετρήσει ούτε την πίεση. Ισως γιατί ο καθένας αισθάνεται ότι μπορεί να κάνει παρέα μαζί του καθώς δεν του επιτρέπεται, όπως είπε στην ομιλία του, οίηση και έπαρση. Και ξαφνικά, εξίσου άνετα, εντυπωσίασε στο Μέγαρο Μουσικής με το φιλοσοφικό βάθος της ομιλίας του και την ανθρωπιστική ευαισθησία του, ιδιαίτερα όταν υπογράμμισε τη σημασία της αέναης μαθητείας του δασκάλου και της ανάγκης της αριστείας. « Στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας,όπως τόνισε,ο Δάσκαλος και ο μαθητής στροβιλίζονται στο καμίνι της συνείδησης και πλάθονται με σκέψεις μεταφυσικές,μα και βαθιά ανθρωπιστικές.Επιτακτικά ηθικά προβλήματα ανακύπτουν διαρκώς.Ο αγώνας που δίνεται για να μην κοπεί η κλωστή της ζωής είναι μια ατέρμονη μάχη».

Και μερικές σημαντικές υποδείξεις του: « Πιστεύω πως είναι ανάγκη ο φοιτητής από το πρώτο κιόλας έτος των σπουδών του να μπει στον Ναό της επιστήμης του, το Νοσοκομείο.Να βρεθεί μέσα στους θαλάμους των αρρώστων κοντά στον πάσχοντα συνάνθρωπό του.Οχι απλώς να αποστηθίζει βιβλία.Και τότε μόνο ο ασθενής θα αισθανθεί τον φοιτητή σαν τον δικό του θεράποντα και θα αρχίσει να αναπτύσσεται η μοναδική σχέση ιατρού- ασθενούς». Και πρότεινε τη συμμετοχή όλων των νοσοκομείων της χώρας στην εκπαίδευση των φοιτητών. Μία ακόμη αξιοπρόσεκτη πρόταση για τον υπουργό Παιδείας.
Φόβος και πολιτική διαχείρισή του
Ανησυχητικές είναι επίσης η ένταση και η διάρκεια των φαινομένων βίας, που δεν φαίνεται να περιορίζονται. Ο «χρόνος» παίζει καθοριστικό ρόλο.
Ετσι αρχίζει να δημιουργείται ένα πολιτιστικό περιβάλλον (με την ευρύτερη έννοια) φόβου, πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα, που όσο συναρθρώνεται με την οικονομική κρίση καθιστά την κοινωνία μας ευάλωτη πολιτικά και κοινωνικά χειραγωγήσιμη περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Τα ανακλαστικά της συντηρητικοποιούνται.
Από τις έρευνες της κοινής γνώμης προκύπτει ότι οι Ελληνες θέλουν «περισσότερη Αστυνομία», συμφωνούν με την αυστηροποίησης των ποινών, την ποινικοποίηση της κουκούλας, την αστυνομική επέμβαση στο άσυλο, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό καλοβλέπει την εγκατάσταση... καμερών παντού! Κι όλα αυτά, παρότι ένα 60% δεν εμπιστεύεται την ΕΛ.ΑΣ. Ή ίσως ακριβώς γι αυτό...
Απέναντι στο ισοζύγιο μεταξύ «νόμου και τάξης» και «ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών», η ελληνική κοινωνία διχάζεται.
Ολα αυτά συνιστούν ένα «εύφλεκτο» πολιτικό τοπίο. Η κυβέρνηση, δυστυχώς, επιχειρεί την αποτυχία της στον τομέα της δημόσιας τάξης και ασφάλειας να τη μετατρέψει σε «πλεονέκτημα» μέσω ατελέσφορων και επικίνδυνων αυστηροποιήσεων, παίζοντας με τη «φοβισμένη κοινωνία»! Ποντάρει στον συντηρητισμό της. Πρώτα τον «καλλιεργεί» και μετά επιχειρεί να τον «εκμεταλλευθεί» πολιτικά. Μέχρι στιγμής, δεν το επιτυγχάνει, γιατί η διαλυμένη ΕΛ.ΑΣ. λειτουργεί σαν «δίκοπο μαχαίρι». Η ανικανότητά της από τη μια εντείνει την ανασφάλεια, αλλά από την άλλη μεριά αποτελεί και λόγο αποδοκιμασίας της κυβέρνησης.
Πάντως, το «πεδίο του φόβου» δεν πρέπει η αντιπολίτευση γενικά και ειδικά οι προοδευτικότερες δυνάμεις της να το αφήσουν στη... διακριτική ευχέρεια της κυβέρνησης. Απαιτούνται πολιτικές παρεμβάσεις ουσίας, πέραν της τοποθέτησης, «περί διάλυσης» των αστυνομικών μηχανισμών και ανάγκης ανασυγκρότησής τους. Καθαρές παρεμβάσεις στα «θέματα αιχμής» είτε είναι πραγματικά είτε «φουσκωμένα». Από το άσυλο και τους εμπρησμούς, μέχρι τους κουκουλοφόρους και την τρομοκρατία, το κοινό έγκλημα και την αστυνόμευση.
Δεν πρέπει η «διαχείριση του φόβου» να υποτιμηθεί και να αφεθεί αποκλειστικά στα χέρια της κυβέρνησης. Κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε με επικίνδυνη πολιτικά χειραγώγηση της κοινωνίας προς συντηρητικότερες κατευθύνσεις...
Παναγιώτης Δ. Παναγιώτου

Σε αναζήτηση του νέου και των νέων . Μία επισκόπηση ζωτικών θεμάτων της εποχής μας
Περίληψη του κειμένου που ακολουθεί παρουσίασε ο κ. Βασίλειος Μαρκεζίνης με την ομιλία του στο Μegaron Ρlus την Πέμπτη 19 Μαρτίου 2009 Εισαγωγικές παρατηρήσεις
Στο ανά χείρας δοκίμιο θα πω αυτά που πιστεύω. Βεβαίως, ίσως κάπου να κάνω λάθος_ ίσως τα όσα πω να είναι ατελή, ίσως να μη μού χαρίσουν νέους φίλους_ αλλά πάνω απ΄ όλα θα είμαι ειλικρινής και ευθύς, πιστεύοντας ακράδαντα ότι οι ιδιότητες αυτές δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητες στις ημέρες μας.
Επιθυμία μου είναι να μη πληγώσω τα συναισθήματα των άλλων_ ασφαλώς δεν αμφισβητώ την καλή πίστη κανενός_ την ίδια όμως στάση αναμένω και από τους άλλους απέναντί μου.
Σε κάθε περίπτωση, είμαι αποφασισμένος να μιλήσω ελεύθερα. Όπως και ο Σοφοκλής βάζει στην «Αντιγόνη» τον Κρέοντα να πει: «όστις [...] εκ φόβου του γλώσσαν εγκλήσας έχει κάκιστος είναι νυν τε και πάλαι δοκεί».
Δεν θα μιλήσω λοιπόν σαν ένας διπλωμάτης που έχει μάθει να ελίσσεται, ούτε σαν εκείνους τους πολιτικούς που κρύβονται πίσω από τους υπολογισμούς τους, ούτε επίσης σαν ένας από αυτούς τους δικηγόρους που είναι εθισμένοι στην ανειλικρίνεια, αλλά προεχόντως σαν ένας σκεπτόμενος άνθρωπος. Εν ολίγοις, δεν θα επιχειρήσω να πείσω ή να παραπλανήσω κάποιους ή να αλλάξω τα πιστεύω τους_ απλώς σκοπεύω να κατανοήσω τα διλήμματα και τις ανησυχίες των νέων ανθρώπων - αλλά και των όχι τόσο νέων, εξίσου όμως ανήσυχων- σε σχέση με το θέμα της ομιλίας που μού ανέθεσε ο Χρήστος Λαμπράκης. Διότι και εγώ, όπως και εκείνος και άλλοι συμπολίτες μας, θεωρώ την συνεχώς διογκούμενη έλλειψη ενδιαφέροντος των νέων ανθρώπων για τα κοινά όχι μόνον ανησυχητική, αλλά και επικίνδυνη. Ωστόσο, παράλληλα αντιλαμβάνομαι τους λόγους της στάσης αυτής, ενώ κάποιες αντιδράσεις των νέων με βρίσκουν σύμφωνο.
Τα παραπάνω μπορεί να υποδηλώνουν ότι το μήνυμά μου θα είναι απαισιόδοξο. Σε κάποιον βαθμό αυτό είναι αναπόφευκτο, δεδομένου ότι η ύπαρξη ενός κλίματος ευρείας απογοήτευσης ή, το λιγότερο, αγωνίας, είναι πλέον γεγονός αναμφισβήτητο. Αυτό ισχύει στη χώρα μου, αλλά και σε άλλες, γι΄αυτό και ό,τι γράφω στο δοκίμιο αυτό δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ότι αναφέρεται μόνον στην Ελλάδα.
Η διάγνωση της απογοήτευσης αυτής και πολύ περισσότερο η αποδοχή των γενεσιουργών αιτίων της δεν θα είναι εύκολη υπόθεση_ αλλά και η σύσταση ενός φαρμάκου θα είναι και αυτή αμφιλεγόμενη. Μάλιστα, δεν νομίζω ότι μία θεραπεία μπορεί να επιτευχθεί εύκολα ή γρήγορα. Πάντως, το βέβαιον είναι ότι όλοι θα υποφέρουμε όλο και περισσότερο μέχρις ότου συνειδητοποιήσουμε ότι απαιτείται πλέον μία πραγματική, ουσιαστική και όχι απλώς επιφανειακή αλλαγή. Εάν το ανά χείρας δοκίμιο μάς βοηθήσει να αντικρίσουμε αυτή την αλήθεια, θα έχουμε κάνει οπωσδήποτε μία καλή αρχή στην προσπάθεια να ξεπεράσουμε τα προβλήματά μας.
Η «νομιμοποίησή» μου να μιλήσω γι΄ αυτό το ζήτημα απορρέει εν μέρει από την ιδιότητά μου ως πολίτη που ενδιαφέρεται για τα της «πόλεώς» του. Πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι ότι η επιθυμία μου να μιλήσω εκπηγάζει από τη στοργή και την πίστη που οφείλει να τρέφει ένας δάσκαλος απέναντι στους νέους ανθρώπους. Αυτοί είναι που επί σαράντα συναπτά έτη κράτησαν το μυαλό και το πνεύμα του δασκάλου τους νέο και ευσταλές_ ως αντίδωρο, το ελάχιστο που τους οφείλει εκείνος πλέον είναι να προσπαθήσει να καταλάβει τις ανησυχίες και τον τρόπο σκέψης τους.
Ι. Η συμπτωματολογία των καιρών μας

Έχω την πρόθεση να εξετάσω την προαναφερθείσα αδιαφορία των νέων, που αποτελεί και τον πυρήνα του παρόντος δοκιμίου, σε τρία επιμέρους επίπεδα, καταδεικνύοντας πώς εμφανίζονται τα συμπτώματά της και πώς τελικώς αυτά μετεξελίσσονται σε μία κανονική ασθένεια.

Η φρασεολογία μου σκοπίμως χρησιμοποιεί ιατρικούς όρους, μια και κατά τη γνώμη μου η αποψινή μου ομιλία έχει ως θέμα μία σοβαρή κοινωνική νόσο. Και όπως όλες οι ασθένειες, και αυτή αρχίζει με τη μόλυνση, προχωρεί στην επώαση και καταλήγει στην πλήρη ασθένεια.

Η μόλυνση συχνά αρχίζει με τη συνειδητοποίηση των αντιφάσεων της σημερινής ζωής. Οι νέοι, όντες περισσότερο ιδεαλιστές απ΄ ό,τι οι πρεσβύτεροι, γρήγορα αντιλαμβάνονται αυτές τις αντιφάσεις. Αυτή είναι η φάση κατά την οποία πρώτα προσβάλλονται από τον ιό της ασθένειας. Το αγνό μυαλό τους, ασυνήθιστο στους συμβιβασμούς που μας επιβάλλει η ζωή με το πέρασμα του χρόνου, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει εύκολα αυτές τις καταστάσεις.

Αυτή η μειωμένη άμυνα οδηγεί στη δεύτερη φάση της ασθένειας, στις επιμέρους απογοητεύσεις. Ιατρικά, βρισκόμαστε τώρα στο στάδιο της επώασης της νόσου όπου εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα.
Με τη σειρά τους οι απογοητεύσεις κορυφώνονται στην αδιαφορία, η οποία μπορεί να είναι παθητική ή να μετατραπεί σε καταστροφική διάθεση, σε κάθε περίπτωση όμως είναι επικίνδυνη. Η νόσος τώρα είναι στη χειρότερή της φάση.
Σε καθένα από αυτά τα επίπεδα θα βασισθώ σε διαφορετικούς παράγοντες, στους οποίους οφείλεται η δημιουργία ενός κλίματος ευρείας απογοήτευσης. Εντούτοις, για λόγους δομής, το δοκί μιο χωρίζεται σε κεφάλαια και υποκεφάλαια, ενώ μια σειρά κοινών ιδεών τα διήκει όλα. Μεθιστάμενος κανείς από τον χώρο της ιατρικής σε εκείνον της μουσικής, θα μπορούσε να πει ότι οι αιτίες μοιάζουν με βαγκνερικά «leitmotiv», τα οποία αναφαίνονται ξανά και ξανά όσο πλησιάζουμε την κλιμάκωση. Έτσι, τα διάφορα σημεία τα οποία θα θίξω δεν θα πρέπει να θεωρηθούν ότι σχετίζονται μόνον με το υποκεφάλαιο όπου εμφανίζονται.


α. Ανθρώπινα δικαιώματα στην Ανατολή και τη Δύση: οντότητες διαφορετικές, που όμως κινούνται και οι δύο προς το ίδιο ανησυχητικό τέλος;
Ο κυνισμός γεννάται μέσα από τα ψέμματα, τις αντιφάσεις, τους ψευδείς ισχυρισμούς, όπως επίσης και από τη διαφορετική μεταχείριση όμοιων πραγμάτων. Η γενιά μου μεγάλωσε- μάλλον θα έλεγα ότι μας έγινε σχετική πλύση εγκεφάλου- με την αντίληψη του πόσο κακά ήταν τα κομμουνιστικά κράτη. Αυτό ήταν αληθές. Το ίδιο ίσχυε και για τον ναζισμό, όπως και για την ιαπωνική αυτοκρατορία στην Άπω Ανατολή. Ηθικώς και φιλοσοφικώς όλα αυτά τα καθεστώτα ήταν όντως βαθύτατα απεχθή, ιδίως λόγω της συμπεριφοράς τους απέναντι στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Οποιαδήποτε μεταξύ τους διάκριση δύσκολα πείθει.
Ωστόσο, συχνά κάνουμε τέτοιους είδους διακρίσεις_ και τις κάνουμε με έναν τρόπο μάλλον ιδιοτελή παρά ορθολογικό ή ακριβοδίκαιο. Αυτή είναι η πρώτη αντίφαση που προκαλούν οι πολιτικοί και η οποία γεννά ανησυχία σε σκεπτόμενους ανθρώπους, νέους ή μη. Έτσι, το δικαίωμα να διακρίνουμε μεταξύ καθεστώτων που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά είναι «με τη δική μας πλευρά»- λ.χ. Ισραήλ, Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία - και εξυπηρετούν τα οικονομικά μας συμφέροντα, και εκείνων που βρίσκονται στην αντίπερα όχθη, έχει τουλάχιστον υποκριτικό χαρακτήρα και ως εκ τούτου μόνον αποδεκτό δεν μπορεί να γίνει. Η Αμερική, η Αγγλία και η Γαλλία έχουν διαπρέψει κατά καιρούς στην αντιφατική αυτή πρακτική.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που γεννούν αυτές τις αντιφάσεις. Μερικοί συνέχονται με τον ίδιο τον ορισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, άλλοι με κρατικά συμφέροντα, ενώ άλλοι με την προσωπικότητα των εκάστοτε πρωταγωνιστών της διεθνούς σκηνής. Ωστόσο, οποιαδήποτε και εάν είναι η πηγή των αντιφάσεων, αυτές παραμένουν αντιφάσεις και η δικαιολόγησή τους ποτέ δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Σημείο αφετηρίας των σκέψεών μας πρέπει να αποτελέσει το γεγονός ότι ζούμε σε έναν κόσμο που σιγά-σιγά πλέον συνειδητοποιεί ότι τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα σε ολόκληρη την υφήλιο «φτιάχνονται από το ίδιο ύφασμα». Η συνειδητοποίηση αυτή είναι μεν κρίσιμη, αλλά θα πρέπει να αφομοιωθεί με προσοχή, διότι οι γενικεύσεις είναι εκ φύσεως επικίνδυνες και μπορεί να εκφύγουν οποιουδήποτε ελέγχου.
Κατά δεύτερο λόγο, θα πρέπει επίσης να συνειδητοποιήσουμε ότι η έλλειψη σεβασμού προς την ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν εξαρτάται από το πόσο συχνά ή πόσο σπάνια αυτή παραβιάζεται. Το Γκουαντάναμο είναι το Γκούλαγκ της Αμερικής_ μπορεί να είναι μικρότερο σε έκταση από το σοβιετικό αντίστοιχό του, αλλά, κατ΄ εμέ, είναι εξίσου αποκρουστικό. Η διαφοροποίηση είναι ποσοτική, όχι ποιοτική.
Ένας Αμερικανός ακαδημαϊκός διετύπωσε την ίδια σκέψη με ακόμη πιο σκληρό τρόπο, γράφοντας στο περιοδικό «Νewsweek» ότι «στα μάτια πολλών μη Αμερικανών το Γκουαντάναμο και ο στοιχειωμένος κρατούμενος του Αμπού Γκράιμπ έχουν αντικαταστήσει το Άγαλμα της Ελευθερίας σαν σύμβολα της Αμερικής».
Συνεπώς, οι διακρίσεις μεταξύ του αμερικανικού και του ρωσικού Γκούλαγκ επί τη βάσει της έκτασης της παραβίασης με αφήνουν αδιάφορο. Η προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας δεν αναιρείται λέγοντας ότι το κράτος Α βασανίζει σπάνια και «υπό εγγυήσεις», οπότε αυτό το κάνει καλύτερο από το κράτος Β, το οποίο προβαίνει σε εκτεταμένα βασανιστήρια και χωρίς καμία «εγγύηση».
Ούτε στο δίκαιο ούτε στον χώρο της ηθικής μπορεί ο βαθμός επανάληψης μιας παρανομίας να επηρεάσει την παράνομη φύση της (μολονότι βεβαίως μπορεί να επιδράσει στη βαρύτητα της ποινής). Παρομοίως, δεν γνωρίζω κάποιο θρησκευτικό κείμενο που να λέγει ότι θα πας στην κόλαση μόνον εάν διαπράξεις επανειλημμένως ένα συγκεκριμένο βαρύ αμάρτημα, αλλά όχι εάν το διαπράξεις μόνον περιστασιακώς. Δεν παραβιάζονται οι Δέκα Εντολές εάν κάποια απο αυτές δεν τηρηθεί έστω και μία φορά; Είναι, ηθικώς ή νομικώς, μία δολοφονία ανεκτή, ενώ όχι δύο ή περισσότερες;
Εντούτοις, οι αμερικανικές πρακτικές των τελευταίων ετών μάς αναγκάζουν να ασχοληθούμε με μία νέα και περίπλοκη οπτική του τιθέμενου εδώ προβλήματος, η οποία δεν υπήρχε στο παρελθόν. Πρέπει να καταδικάζουμε τις πρακτικές, αλλά συγχρόνως και να αναγνωρίζουμε το δίλημμα. Διότι μετά τους βομβαρδισμούς των Δίδυμων Πύργων στη Νέα Υόρκη πρέπει να σταθμίσουμε τις παραβιάσεις αυτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έναντι απρόκλητων, μη αναμενόμενων και δίχως προηγούμενο απειλών παγκόσμιας τρομοκρατίας.

Πώς, λοιπόν, μπορούμε να «κρατήσουμε υπό έλεγχο» μία περιορισμένη, προληπτική επέμβαση στην ελευθερία των άλλων χάριν της προστασίας της ολότητας από μεγαλύτερα δεινά; Εξακολουθώ να πιστεύω ότι το όποιο τεκμήριο θα πρέπει να λειτουργεί προς όφελος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων_ αλλ΄ ωστόσο δεν παύω να αγωνιώ για το υποφώσκον δίλημμα.

Στάθμιση τέτοιων ανταγωνιζομένων συμφερόντων in abstracto μπορεί να είναι άνευ νοήματος. Κι αυτό, γιατί μπορεί να απαιτούνται λεπτομερέστερες συγκρίσεις. Έτσι, πιο δόκιμο είναι να συγκρίνει κανείς πώς τα αγγλικά και τα αμερικανικά δικαστήρια ανταποκρίθηκαν σε αυτή την πρόκληση. Από τη μία πλευρά, η Βουλή των Λόρδων έχει επανειλημμένως υπογραμμίσει, τα τελευταία χρόνια, τη σημασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έναντι κυβερνητικών αιτημάτων περιορισμού τους στο πλαίσιο του περίφημου πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Από την άλλη, η αμερικανική νομολογία δεν έχει να επιδείξει εν προκειμένω κάτι εντυπωσιακό_ μάλιστα δε, οι αποφάσεις της επανειλημμένως παραμερίσθηκαν από μία κυβέρνηση που θεωρούσε εαυτήν υπεράνω του νόμου.

Δεν μπορεί κανείς να κλείσει τη συζήτηση για τα ανθρώπινα δικαιώματα χωρίς να αναφερθεί και σε μία τρίτη αντίφαση, που λίγοι έχουν επισημάνει. Αυτή την εντοπίζουμε όταν, στην Αμερική ή και αλλού, οι πολιτικοί διακηρύσσουν (ή απλώς προσποιούνται) ότι επιδιώκουν μια εξωτερική πολιτική που βασίζεται στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό το έκανε στην Αγγλία ο Ρόμπιν Κουκ_ επίσης, ο Κουσνέρ έχτισε ολόκληρη τη δημόσια εικόνα του επί της ρητορικής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ οι Αμερικανοί, όπως πάντοτε, τελειοποίησαν πρόσφατα το εν λόγω τέχνασμα στο Ιράκ.

Η ιδέα είναι απλή και ελκυστική. Η εξωτερική μας πολιτική έχει σκοπό να εγκαθιδρύσει τη δημοκρατία στο εξωτερικό_ και πράγματι, εγκαθιδρύει τη δημοκρατία στο εξωτερικό, ενώ συγχρόνως τιμωρεί την απουσία της. Η αμερικανική ανάμειξη στο Ιράκ και πιο πρόσφατα στο Πακιστάν στηρίχθηκε σε αυτό ακριβώς το πρόσχημα, έγινε δε με τον λιγότερο πειστικό τρόπο. Παλαιότερα, ένα τμήμα της κυβέρνησης Κάρτερ είχε χρησιμοποιήσει αυτή τη δικαιολογία για να υπονομεύσει το διεφθαρμένο καθεστώς του Σάχη, επιτυγχάνοντας όμως τελικώς να το αντικαταστήσει με μία περίοδο τρόμου και απερίγραπτης αγριότητας.

Η από μέρους μου καταδίκη αυτής της πρακτικής βασίζεται σε τρεις λόγους:

Πρώτον, την θεωρώ πρόσχημα για την ικανοποίηση άλλων, λιγότερο ευγενών στόχων. Διότι ποιός πιστεύει πραγματικά ότι η Αμερική των Τσένι και Μπους «ενδιαφερόταν» για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο Πακιστάν και όχι στη Σαουδική Αραβία (όπου επιτρέπονται κρυφές δίκες, ενώ φρικτοί λιθοβολισμοί εκτελούνται επισήμως και δημοσίως); Ή μπορούμε να μιλήσουμε για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μόνον στο Αφγανιστάν, και όχι στη Γάζα όπου η καταπίεση- και μη γελιόμαστε, με αμερικανική ανοχή- έχει λάβει πλέον απάνθρωπες διαστάσεις; Η διαφορά εδώ βεβαίως είναι ότι τους Αφγανούς μπορούμε να τους επιπλήττουμε, ενώ τους Ισραηλινούς δεν επιτρέπεται καν να τους αναφέρουμε... Μοναδική εξαίρεση, ίσως υποκριτική, αλλά ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτη, είναι η πρόσφατη έκρηξη΄ του Ερντογάν στο Νταβός.
Δεύτερον, τέτοιες πρωτοβουλίες, ακόμη και εάν θεωρηθούν πηγαίες, συνιστούν παραβίαση εθνικής κυριαρχίας και οδηγούν στη διάπραξη ακόμη μεγαλυτέρων σφαλμάτων, όπως είναι το προσφάτως επινοηθέν δόγμα του προληπτικού΄ πολέμου. Το παράδειγμα του Ιράκ μας έδειξε πώς μπορεί αυτό το δόγμα να αποτελέσει αντικείμενο κατάχρησης_ οι βομβιστικές επιθέσεις του Ισραήλ εις βάρος γειτονικών χωρών- είτε πρόκειται για το Ιράκ είτε για τη Συρία ή τον Λίβανο- συνιστούν ένα ακόμη ατυχές προηγούμενο. Θα ανεχόμασταν αυτές τις πρακτικές εάν προέρχονταν από τη Ρωσία; Προσπάθησαν οι περισσότεροι από τους Δυτικοευρωπαίους να κατανοήσουν την επιθυμία της Ρωσίας να προστατεύσει τους Νότιους Οσσέτιους;
Τρίτον, η ανησυχία για την προστασία κάποιων βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε άλλες χώρες κατ΄ αρχήν δικαιολογείται, μόνον που θα πρέπει και πάλι να μετριασθεί. Διότι μολονότι κάποια δικαιώματα, όπως λ.χ. το δικαίωμα στη ζωή, έχουν πραγματικά παγκόσμιο χαρακτήρα, κάποια άλλα έχουν τύχει μιας πιο εκλεπτυσμένης νομικής μεταχείρισης από τις διάφορες έννομες τάξεις ανά τον κόσμο.
Η ελευθερία λόγου, επί παραδείγματι, είναι ένα από αυτά_ και έχει σταθμισθεί πολλάκις με άλλες ανταγωνιζόμενες αξίες, όπως η προστασία έναντι της πρόκλησης δημόσιας ταραχής ή της πορνογραφίας, καθώς επίσης η προστασία της ιδιωτικότητας. Θα έπρεπε να έχουμε τη δυνατότητα να υποδεικνύουμε στους άλλους λαούς πώς να διαμορφώνουν τους πολιτισμούς τους, επικαλούμενοι τα ανθρώπινα δικαιώματα όπως εμείς τα αντιλαμβανόμαστε; Τα δικαιώματα που αναγνωρίζονται στις γυναίκες προσφέρουν ένα απτό παράδειγμα, όπου οι πολιτισμοί μπορεί να συγκρούονται. Θα πρέπει να υπαγορεύσουμε στον μουσουλμανικό κόσμο ό,τι αρμόζει στον χριστιανικό;

Η απάντηση θα πρέπει να είναι, για μία ακόμη φορά, πολύ προσεκτική. Είναι ένα πράγμα να επιβάλλεις τις αξίες σου σε μία άλλη χώρα σε γενικευμένη κλίμακα- όπως έκανε η Αμερική εις βάρος της ηττηθείσας Ιαπωνίας- και άλλο να ζητείς από μία χώρα, που αιτείται την ένταξή της σε μία «ομάδα κρατών»- όπως είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση- να εναρμονίσει την έννομη τάξη της με τις βασικές αρχές που γίνονται αποδεκτές στην «ομάδα».

Αυτές είναι σημαντικές αποχρώσεις, που έχουν αγνοηθεί από τη σύγχρονη Αμερική. Και όσο περισσότερο τις αγνοεί κανείς, τόσο περισσότερο έρχεται αντιμέτωπος με τις ανησυχητικές αντιφάσεις, που εξετάζουμε στο παρόν κεφάλαιο.

β. Υποκρισία, δυσπιστία και υποταγή στην εξωτερική πολιτική

Όσα έχω αναφέρει μέχρι στιγμής εστιάζονται σε μεγάλο βαθμό στην υποκρισία που επιδεικνύει η σύγχρονη Αμερική. Βλέποντας τις συνέπειες αυτής της συμπεριφοράς, παρατηρούμε ότι ομολογουμένως η Αμερική είναι πλέον η χώρα που έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη ηθική, νομική και πολιτική αστάθεια από οποιαδήποτε άλλη κατά τη διάρκεια των τελευταίων δέκα περίπου ετών. Το Ιράκ, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, η Γάζα αποτελούν παραδείγματα που δικαιολογούν αυτή τη διαπίστωση και πολλοί από εμάς πιστεύουμε ότι, εάν της δοθεί έστω και μισή ευκαιρία, η Αμερική μπορεί να μπει στον πειρασμό να προσθέσει και το Ιράν στον κατάλογο των χωρών που έχουν υποστεί τις συνέπειες του υπερπόντιου τυχοδιωκτισμού της. Ο κατάλογος αυτός είναι μακρύς_ το δε Πακιστάν εμφανίζεται πλέον να κατέχει εξέχουσα θέση σε αυτόν τον κατάλογο των «αποτυχόντων κρατών» (failed states)- η έκφραση χρησιμοποιήθηκε από τους «Τimes» σε ένα κύριο άρθρο τους την 23.09.08. Την εξέλιξη αυτή την είχα ήδη προβλέψει μέσα από τις σελίδες του «Βήματος» ενάμιση περίπου χρόνο μετά από τότε που ο γνωστός πρέσβης των ΗΠΑ, Τζον Νεγκροπόντε, άρχισε να «αναμειγνύεται» στις εσωτερικές υποθέσεις της χώρας.......

Εάν ο Μίδας, όπως μας παραδίδεται, συνήθιζε να μετατρέπει οτιδήποτε άγγιζε σε χρυσό, η αμερικανική εξωτερική πολιτική, κατά τη δική μου αντίληψη, μετατρέπει οτιδήποτε αγγίζει σε θρύψαλα! Εάν επιθυμείτε μία διαφορετική μεταφορά, δεν έχετε παρά να σκεφτείτε τους σεισμούς. Η Αμερική του Τζωρτζ Μπους έχει αποτελέσει το επίκεντρο της πιο σεισμικής παγκόσμιας αστάθειας στην εποχή του_ και υποψιάζομαι ότι οι μετενέργειες της αστάθειας αυτής θα επηρεάσουν δυστυχώς και την εποχή Ομπάμα.
Αυτή η πολιτική κόστισε στην Αμερική την απώλεια πάρα πολλών φίλων, που τους είχε δικαίως κερδίσει την εποχή που θεωρείτο η χώρα των ευκαιριών και των εκδιωγμένων, ένας λαός με ανοιχτούς ορίζοντες, αίσθημα συμπόνοιας και υψηλή δικαιοκρατική αντίληψη.

Η αμερικανική στροφή προς τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι πανταχού παρούσα στη μεταβολή της εξωτερικής πολιτικής της χώρας. Συνιστά μία μεταβολή με επιθετικά βέλη στρεφόμενα ακόμη και απέναντι σε συμμάχους, όπως η Γαλλία επί προεδρίας Σιράκ (τον οποίον, σημειωτέον, ο χρόνος δικαίωσε σε πολλά ζητήματα) ή η Αγγλία, η οποία υπηρέτησε δουλικά το καθεστώς των Τσένι-Μπους, χωρίς όμως να αντλήσει κανένα όφελος από την πολιτική της αυτή.
Ας δούμε όμως το σημείο αυτό εγγύτερα εξετάζοντας την ελληνική περίπτωση, δεδομένου ότι επ΄ αυτού του ζητήματος εμείς οι Έλληνες κάτι ξέρουμε περισσότερο.

Ξεχάστε για μια στιγμή το Σχέδιο Μάρσαλ και πόσο αυτό πριν από εξήντα χρόνια βοήθησε τη χώρα μας (μολονότι δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης ότι οι Αμερικανοί χρειάζονταν και αυτοί μία αναγεννημένη Ευρώπη για την ενίσχυση των δικών τους εμπορικών συναλλαγών). Ύστερα, διερωτηθείτε πόσο συχνά η αμερικανική κυβέρνηση στάθηκε στο πλευρό μας από τη δεκαετία του ΄60 και μετά (και δεν θα δεχθώ εδώ το επιχείρημα ότι μας προστάτευσαν από τη ρωσική σφαίρα επιρροής κατά τη δεκαετία του ΄60, διότι δεν προστάτευαν εμάς, αλλά τα δικά τους συμφέροντα, τα οποία σε κάποιον βαθμό έτυχε να συμπίπτουν με τα δικά μας). Ας πάρουμε, λοιπόν, τα πράγματα με τη σειρά, όπως έκανε ο Λεπορέλλο στον Ντον Τζιοβάννι, για να δούμε πού πραγματικά βρισκόμαστε.

Υποστήριξαν οι Αμερικανοί τις αξιώσεις της Ελλάδας (και της Κύπρου), όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου πήγε στην Ουάσιγκτον στις αρχές της δεκαετίας του ΄60; Ήταν οι Αμερικανοί άμοιροι ευθυνών στην ανατροπή του Γεωργίου Παπανδρέου τον Ιούλιο του 1965; (Πολλά έχουν ειπωθεί προσφάτως σχετικά, αλλά η πίεση που ασκήθηκε στον πατέρα μου τόσο από το Παλάτι όσο και από τους Αμερικανούς δεν έχει ακόμη εκτεθεί αναλυτικώς). «Αγνοούσαν» απλώς ή, πολύ περισσότερο, στήριζαν οι Αμερικανοί το πραξικόπημα του 1967; Υπάρχει κανείς που να πιστεύει ότι δεν έβαλαν και αυτοί το χεράκι τους στη διατήρηση της χούντας στην εξουσία επί επτά έτη; (Αργότερα, η απόφαση του προέδρου Κλίντον να ζητήσει δημόσια συγγνώμη από τον ελληνικό λαό για τη συμπεριφορά των αμερικανικών κυβερνήσεων αποτελεί, για μένα, όχι μόνον φραστική χειρονομία αλλά και αναγνώριση ενοχής και, σε καμιά περίπτωση, δεν δίδει συγχωροχάρτι). Αλλά, ας προχωρήσουμε στο 1974. Δεν γνώριζαν- αν δεν την σχεδίασαν οι ίδιοι- την περιπέτεια της Κύπρου, από την οποία όλοι μας υποφέρουμε ακόμα; Παρά τα λεγόμενα του Δρ. Κίσσινγερ, γνωρίζουμε πλέον από επίσημα έγγραφα ότι ήταν, το λιγότερο, ενήμερος του σχεδίου. Βοήθησαν στην αποφυγή του Αττίλα ΙΙ, ή στην εξεύρεση, όλα αυτά τα χρόνια, μιας εύλογης και δίκαιης λύσης για τη διχοτομημένη Κύπρο; Μας υποστήριξαν στις εύλογες αξιώσεις μας να μην επιτραπεί στο Κόσοβο να θέσει σε κίνηση μία διαδικασία της οποίας η κατάληξη δεν έχει ακόμη καταστεί ξεκάθαρη στα μάτια του περισσότερου κόσμου; Στάθηκαν ποτέ αλληλέγγυοι στο ζήτημα της ΠΓΔΜ; Δεν κυκλοφορεί η φήμη ότι υποστήριξαν, αν δεν συνέταξαν οι ίδιοι, μερικές από τις σκληρότερες επιστολές που εγράφησαν από τον Πρωθυπουργό του κράτους αυτού εναντίον μας; Δεν επιχείρησαν επανειλημμένως να σταματήσουν τις προσπάθειες του Πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή να καταστήσει τη χώρα μας έναν σημαντικό «παίχτη» στο διεθνές ενεργειακό παιχνίδι;

Εξετάζοντας τα ανωτέρω περιστατικά, ομολογώ με λύπη μου ότι δεν μπορώ να βρω κανένα ανιδιοτελές σημάδι αμερικανικής φιλίας απέναντι στη χώρα μου επί εξήντα τουλάχιστον συναπτά έτη, εκτός αν τούς αναγνωρίσετε αποφασιστικό ρόλο στην αποτροπή ενός ελληνοτουρκικού πολέμου κατά τη διάρκεια της κρίσης των Ιμίων. Αν όμως έχετε την προδιάθεση να τους δώσετε αυτό το «σύν», δεν πρέπει να ξεχάσετε ότι και από την πλευρά τους, οι τότε κυβερνήσεις Σημίτη/ Παπανδρέου διευκόλυναν τις αμερικανικές επεμβάσεις στη Βοσνία (1995-6) και αργότερα στη Σερβία (1999), παρά το γεγονός ότι η ελληνική κοινή γνώμη τις καταδίκαζε συντριπτικά.
Νομίζω ότι οι περισσότεροι από τους συμπατριώτες μου πιθανώς θα συμφωνήσουν με αυτή την εκτίμηση που έχει ως κύριο συμπέρασμα ότι οι Αμερικανοί είναι οφειλέται μας και όχι εμείς εκείνων! Παρ΄ όλα αυτά, διερωτώμαι γιατί το πολιτικό κατεστημένο της χώρας επιμένει να αποδέχεται αυτήν την κατάσταση; Το να συμπαθούμε τις ΗΠΑ είναι η φυσική μας κλίση, αλλά και πάλι το γεγονός αυτό δεν απαντά στο ερώτημά μου. Θα επιχειρήσω να δώσω μία απάντηση με το θάρρος που απαιτείται όταν προσπίπτουμε σε μία δυσάρεστη αλήθεια.

Ένας λόγος που οι ανωτέρω πικρές αλήθειες δεν συζητούνται επισήμως είναι ότι οι αξιωματούχοι μας γνωρίζουν ότι η σύγχρονη Αμερική μπορεί μεν να μην έχει πλέον τη δυνατότητα να μας κάνει καλό, αλλ΄ ωστόσο διατηρεί την ικανότητα να κάνει κακό. Έτσι, σαν μικρή χώρα που είμαστε, πρέπει να επιδεικνύουμε μεγάλη προσοχή σε αυτά που λέμε και κάνουμε. Οι πολιτικοί και των δύο μεγάλων κομμάτων έχουν μάθει καλά αυτό το μάθημα και, προς τιμήν τους, το έχουν εφαρμόσει καλά στην πράξη. Οι χειρισμοί Σημίτη/ Παπανδρέου κατά την διάρκεια του πολέμου κατά της Σερβίας ήταν εξαιρετικά λεπτοί όπως είναι αξιοθαύμαστη η υπομονή που έχουν δείξει ο Πρωθυπουργός και η Υπουργός των Εξωτερικών προς την σύγχρονη Τουρκία που δεν ανταποδίδει πάντα τις δικές μας προς αυτήν καλές προθέσεις.
Εντούτοις, υπάρχει και ένας δεύτερος λόγος που η Αμερική μάς εκμεταλλεύεται τόσο εύκολα_ και πρόκειται για έναν λόγο ενδογενή για τον οποίον ευθυνόμαστε εμείς οι ίδιοι και για τον οποίο μάλλον θα πρέπει να ντρεπόμαστε.
Ας είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας. Στη χώρα μας ένα τμήμα της κυβερνητικής ελίτ και των δύο μεγάλων κομμάτων δεν μιλάει ανοιχτά για την αμερικανική συμπεριφορά απέναντι στη χώρα μας, όχι μόνον λόγω σύνεσης, την οποία ήδη επήνεσα, αλλά και επειδή υπάρχουν ακόμη πολλοί πολιτικοί που πιστεύουν ότι ο δρόμος προς την εξουσία διέρχεται μέσα από το... Πραιτώριο της διπλανής πόρτας! Τόλμησε να ενοχλήσεις τον τοπικό αμερικανό Πραίτορα και οι όποιες πιθανότητές σου για ανάρρηση στην εξουσία εξανεμίζονται μια και καλή!
Εάν δεν πιστεύεις σ΄ αυτή την τακτική ή είσαι ένας «παλαιάς κοπής» πατριώτης, όπως αισθάνομαι εγώ, τότε εξανίστασαι με μια τέτοια υποτακτική συμπεριφορά.

Όμως, το μεγάλο τμήμα των συμπολιτών μαςόχι μόνον των πολιτικών δυνάμεων του τόπου- δεν μπορεί να υιοθετήσει τη στάση που υποστηρίζω, διότι έχει μπροστά του να αντιμετωπίσει τον καθημερινό αγώνα επιβίωσης, γι΄αυτό και καταλαμβάνεται από αδιαφορία- αυτή την κατάρα στην οποία θα επιστρέψουμε αργότερα- παρά με όρεξη για μάχη.

Αμφότερες οι ως άνω αντιδράσεις ενέχουν κινδύνους διαφορετικού κάθε φορά είδους_ ωστόσο εκπηγάζουν από το ίδιο συναίσθημα: η Αμερική αντιμετωπίζεται ως ένα κράτος που αντιλαμβάνεται τη φιλία μόνον υπό την έννοια της υποτακτικότητας. Δεν ενδιαφέρονται για συμβουλές ή συζητήσεις ή για να δώσουν και να πάρουν_ ενδιαφέρονται μόνον για μία δουλική υποταγή. Εντούτοις, η Αμερική όλο και περισσότερο εξασθενεί και δεν έχει πλέον την πολυτέλεια να προσβάλλει ή να αγνοεί τους φίλους της.

Επομένως, το συμπέρασμά μου είναι μάλλον απλό (ή, σε κάθε περίπτωση, μπορεί να διατυπωθεί με απλό τρόπο): η αμερικανική προσπάθεια για πολιτική και οικονομική ηγεμονία τα τελευταία δεκαπέντε περίπου χρόνια έχει αποδειχθεί τόσο ταραχώδης, ακραία και ανεξέλεγκτη- συνεπεία της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης και της απουσίας μιας αντίρροπης δύναμης- που τουλάχιστον γι΄ αυτόν τον λόγο εγώ χαίρομαι που μία νέα Ρω σία αναδύεται σιγά-σιγά σαν ένα αντίπαλο δέος. Μία Ρωσία με την οποία ελπίζω να ενισχύσουμε στο μέλλον τους δεσμούς μας, διατηρώντας όμως παράλληλα και εκείνους που μας συνδέουν με τους παλαιότερους συμμάχους μας.
Δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό και να μην προσθέσω μία ακόμη γραμμή, προκειμένου να στηρίξω την εδώ και χρόνια ακλόνητη πεποίθησή μου για την ανάγκη να φέρουμε τη Ρωσία πιο κοντά στην Ευρώπη. Διακηρύττω την ανάγκη αυτή εδώ και πολύ καιρό, και γι΄αυτό έπρεπε να πληρώσω το τίμημα που επιφυλάσσεται σε οποιονδήποτε τολμά να υψώσει τη φωνή του απέναντι στην επικρατούσα αντίληψη. Παρ΄ όλα αυτά, σκεφτείτε ότι τον Σεπτέμβριο του 2008 ο Πρόεδρος Σαρκοζί μίλησε υπέρ της δημιουργίας εγγύτερων οικονομικών δεσμών μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ρωσίας_ τον Οκτώβριο του ιδίου έτους το ίδιο ζήτησε και ο Πρωθυπουργός Μπερλουσκόνι, ενώ τον ίδιο μήνα ο λόρδος Μάντελσον, ευρισκόμενος στη Μόσχα, μίλησε για μία «νέα εποχή συνεργασίας» μεταξύ Βρετανίας και Ρωσίας, τέσσερις περίπου εβδομάδες αφότου ο Πρωθυπουργός του Γκόρντον Μπράουν είχε κατηγορηματικά αποκλείσει το ενδεχόμενο να έχει η Βρετανία «επιχειρηματικές παρτίδες με το Κρεμλίνο».
Είμαι δυσαρεστημένος που, ενώ αρχικώς έμοιαζα με μία vox clamantis in deserto (φωνή βοώντος εν τη ερήμω), τώρα όλοι κινούμαστε προς μία νέα κατεύθυνση ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής; Νιώθω δυστυχής που η δική μου φωνή είχε περάσει απαρατήρητη, ενώ οι υπουργικές ή πρωθυπουργικές δηλώσεις μπήκαν στα πρωτοσέλιδα των βρετανικών εφημερίδων; Ασφαλώς και όχι. Αντιθέτως χαίρομαι, επειδή η εξέλιξη αυτή δείχνει τη δύναμη της «ανεξάρτητης σκέψης»_ δείχνει πως η καινοτομία και η ανταμοιβή έρχονται συχνά μαζί, εάν είναι κανείς διατεθειμένος να βαδίσει ενάντια στο ρεύμα, και όχι να το ακολουθήσει τυφλά. Είναι ακριβώς αυτά τα συμπεράσματα που θα πρέπει να καταδεικνύουν σε μικρές χώρες, όπως η δική μας, ότι το μέλλον μπορεί να διαμορφωθεί με θάρρος και φαντασία και δεν καθορίζεται πάντοτε από το μέγεθος της χώρας.

γ. Ο πολιτικός λόγος και ο κίνδυνος της διάστασης μεταξύ λόγων και έργων
Οι πολιτικοί, όπως και οι δικηγόροι, βγάζουν τα προς το ζην χρησιμοποιώντας λέξεις_ αλλά η φήμη που τους συνοδεύει διαμορφώνεται από τις πράξεις τους. Ο Γκαίτε αιχμαλώτισε την ιδέα αυτή κατά τρόπο ιδεώδη, όταν έβαλε τον Φάουστ να αλλάξει τα λόγια του Ευαγγελίου και να διακηρύξει πανηγυρικά «am Αnfang war die Τat», δηλαδή «εν αρχή ήν η Πράξη», και όχι ο Λόγος. Είναι κρίμα που οι περισσότεροι από τους Ευρωπαίους πολιτικούς που μίλησαν μετά την κρίση στη Γεωργία το καλοκαίρι του 2008 δεν συνειδητοποίησαν ότι συχνά στη διεθνή πολιτική τα λόγια όχι μόνον έχουν μικρή σημασία, αλλά μπορεί και να αποβούν επικίνδυνα, εάν αποκρύπτουν με φθηνό τρόπο μία πλήρη ανικανότητα για δράση ή αντίδραση.
Κατά συνέπεια, ο Βρετανός Πρωθυπουργός βιάστηκε να διακηρύξει ότι η στάση μας απέναντι στη Ρωσία θα έπρεπε να αλλάξει εκ βάθρων. Επίσης, το ομαλό πολιτικό κλίμα με τον Πούτιν δεν μπορούσε να επιστρέψει μέχρις ότου να επανακάμψει η Νότια Οσσετία στη γεωργιανή επιρροή. Ο Κουσνέρ είπε παρόμοια πράγματα, υπενθυμίζοντάς μας ότι υπήρξε κάποτε ένας απλός ιδεολόγος πράγμα που μπορούσε να κάνει όταν δεν είχε πολιτική δύναμη και ευθύνη. Τέλος, ο Πρόεδρος Μπους, ενεργώντας σαν πνευματικός ταγός του δυτικού κόσμου, μας πληροφόρησε ότι «οι σφαίρες επιρροής» δεν είναι πλέον στη μόδα.

Ότι αυτή η θεωρία δεν στηρίχθηκε ποτέ σε κάποια ιστορικά τεκμήρια, είναι κάτι που σαφώς και δεν περιμέναμε να γνωρίζει ο συνταξιοδοτηθείς πλέον αμερικανός Πρόεδρος. Εκείνο όμως που πραγματικά δεν περιμέναμε είναι να αγνοεί το γεγονός ότι η ως άνω «άποψή» του έρχεται σε σύγκρουση με αυτό που έκανε ο ίδιος επί οκτώ συναπτά έτη στην Ανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, επιχειρώντας να επεκτείνει την πολιτική και οικονομική ισχύ της χώρας του. Φυσικά κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει για την προσπάθειά του αυτή_ αλλ΄ ωστόσο μπορούμε να υπογραμμίσουμε την υποκρισία που κρύβεται πίσω από το δριμύ κατηγορώ κατά της Μόσχας και συγχρόνως να τον επικρίνουμε εντονώτατα για τον τρόπο με τον οποίο προσπάθησε να πραγματοποιήσει το όραμα του αμερικανικού επεκτατισμού.

Στο παρόν δοκίμιο δεν έχω σκοπό να αναμοχλεύσω τα ήδη γνωστά αυτά ζητήματα. Επιθυμώ μόνον να τονίσω πόσο εντυπωσιακά έχει πλέον αλλάξει η ρητορική των «ιεράκων» της πολιτικής και του τύπου, όπως είναι λ.χ. οι «Τimes» του Λονδίνου, που πάντοτε υιοθετούσαν μία σκληροπυρηνική, μιλιταριστική γραμμή για τη Μέση Ανατολή και μία ακόμη πιο σκληρή στάση απέναντι στη Ρωσία, ιδίως μετά τη στρατιωτική σύγκρουση που προκάλεσε η Γεωργία. Αρκεί να δει κανείς την πρόσφατη μεταστροφή στη ρητορική του Βρετανού Υπουργού Εξωτερικών, ο οποίος έχει πλέον ανακρούσει πρύμναν σε σχέση με τις προηγούμενες «θερμόαιμες» δηλώσεις του, όπως επίσης και άρθρα των «Τimes» με τίτλο «Ρεαλιστική στάση απέναντι στη Ρωσία», όπου μεταξύ άλλων υποστηρίζεται ότι «όσο ενοχλητική και αν είναι η πολιτική της Μόσχας, η διπλωματία μπορεί να επιτύχει τους στόχους της Δύσης». Μπροστά στην πυγμή του Πούτιν και την προφανή ευρωπαϊκή αδυναμία και οι «Τimes» «ανάγκα πείθονται»...(Βλέπε κύριον άρθρον της 4 Φεβρουαρίου 2009 και θαύμασε το μέγεθος της υποκρισίας της κάποτε έγκυρης εφημερίδας).

Πάντως, οι ανωτέρω, ενδεικτικώς αναφερόμενες, δηλώσεις ή τοποθετήσεις δεν αποκαθιστούν τη δικαιοσύνη στην κρίση της Νότιας Οσσετίας και φυσικά δεν φέρνουν στην επιφάνεια τα πραγματικά μαθήματα που πρέπει να εξαχθούν από την κρίση. Ωστόσο, δείχνουν τρεις κατευθύνσεις προς τις οποίες θα πρέπει να κινηθεί ο προβληματισμός μας. Πρώτον, οι πολιτικοί πρέπει να μάθουν να μιλούν λιγότερο και να δρουν περισσότερο_ και εάν δεν μπορούν να δράσουν, τότε πρέπει να μάθουν να μην ανοίγουν το στόμα τους! Καλύτερα να δεχθούν ότι έχασαν την τρέχουσα παρτίδα και να περιμένουν υπομονετικά για την επόμενη, παρά να μιλούν μόνον και μόνον επειδή τους αρέσει ο ήχος της φωνής τους...

Δεύτερον, εάν δεν τηρήσουν μία τέτοια προσεκτική στάση, τότε θα γελοιοποιηθούν. Γελοιοποιούμενοι όμως, θα ενισχύσουν ακόμη περισσότερο τον κυνισμό του κοινού απέναντι στον πολιτικό κόσμο.
Τρίτον, εάν διαπιστώνουμε τώρα μία μεταστροφή στην αντιμετώπιση της Ρωσίας, ας μη ξεχνάμε ότι τούτο οφείλεται σε δύο ισχυρές προσωπικότητες: στον Βλάντιμιρ Πούτιν και τον Μπαράκ Ομπάμα. Για όσους έχουν κάποια κλίση προς τη φιλοσοφία και την ιστορία, το παλαιό ερώτημα αναφορικά με το πώς γράφεται η ιστορία- από τα πρόσωπα ή τα γεγονότα- επανέρχεται πλέον δυναμικά στο προσκήνιο προς περαιτέρω αναθεώρηση. Για μένα, ωστόσο, τα μέχρι στιγμής στοιχεία δείχνουν ότι η ιστορία γράφεται κυρίως από τα πρόσωπα. Οι κακοί ηγέτες, όπως ο Μπους, μπορούν να προκαλέσουν παγκόσμια αστάθεια, οδηγώντας τον κόσμο σε επικίνδυνες ατραπούς_ αντιθέτως, εμπνευσμένοι ηγέτες, όπως ο Ομπάμα, μπορούν να μας προσφέρουν μία αχτίδα ελπίδας_ και τέλος, σκληροί ηγέτες, όπως ο Πούτιν, αναδεικνύουν τον μαγνητισμό και την αποφασιστικότητα που χαρακτηρίζουν άτομα με υψηλή αυτοπεποίθηση.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου