ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ

ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

[Κείμενα 31-38]

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ

Α1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα παρακάτω αποσπάσματα:

ΧΧΧΙ. Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Romanorum praefuit. Is cum aliquando castris abiret, edixit ut omnes pugna abstinerent. Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est [...] ^2017,2014

XXXIV. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit. Quod ut praedones animadverterunt, abiectis armis ianuae appropinquaverunt et clara voce Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu!) virtutem eius admiratum se venisse. Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is fores reserari eosque intromitti iussit. ^{ΟΜΟ 2015}

XXXVI. «Supervacaneae, ne dicam ineptae, legationis ministri, narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem; et mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse».^{2014 ΕΠΑΝ}

(μονάδες 40)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Β1. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις και φράσεις: 15Μ

      i.        nobili genere : την ονομαστική πληθυντικού αριθμού

    ii.        exercitui : την αφαιρετική πληθυντικού αριθμού

   iii.        omnes : την αφαιρετική ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος

   iv.        ipsum: τη γενική του πληθυντικού αριθμού στο θηλυκό γένος

     v.        eos: τη γενική του ενικού αριθμού στο ίδιο γένος

   vi.        praesidium: την αιτιατική του πληθυντικού αριθμού

  vii.        praedones: την κλητική του ενικού αριθμού

 viii.        clara: τον αντίστοιχο τύπο στον συγκριτικό βαθμό

   ix.        Scipioni: την αφαιρετική του ενικού αριθμού

    x.        incredibile: την ονομαστική του πληθυντικού αριθμού στο ίδιο γένος

   xi.        fores: τη δοτική του ενικού αριθμού

 xii.        ministri : την αιτιατική ενικού

xiii.        ipsum : τη δοτική ενικού στο θηλυκό γένος

xiv.        locupletem : την ονομαστική ενικού

  xv.        acie : την κλητική πληθυντικού

Β2. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

      i.        natus : το απαρέμφατο του ενεστώτα

    ii.        abiret : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα

   iii.        edixit : το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή

   iv.        abstinerent : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή.

     v.        captum: το α΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του παρατατικού στην ίδια φωνή

   vi.        existimasset: το α΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του μέλλοντα στην ίδια φωνή

  vii.        conlocavit: το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού στην παθητική φωνή

 viii.        animadverterunt: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή

   ix.        abiectis: το α΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του μέλλοντα στην ίδια φωνή

    x.        nuntiaverunt: τη δοτική του γερουνδίου

   xi.        auditu: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του υπερσυντελίκου στην ίδια φωνή

 xii.        rettulerunt: το β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή

xiii.        iussit: τη μετοχή του ενεστώτα στην ονομαστική του ενικού αριθμού στο αρσενικό γένος

xiv.        dicam : το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή

  xv.        narrate : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής μέλλοντα στην ίδια φωνή

xvi.        malle : το β΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής ενεστώτα

xvii.        fieri : τον αντίστοιχο τύπο στην άλλη φωνή

xviii.        mementote : το α΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής παρακειμένου

xix.        vinci : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής συντελεσμένου μέλλοντα στην άλλη φωνή

 xx.        corrumpi : το β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής παρακειμένου στην άλλη φωνή

20Μ

Γ1α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων:                                10Μ

bello, genere, venisse (το πρώτο του κειμένου), praedones, ianuae, voce, auditu, fores, legationis, malle

Γ2β. Αφού καταγράψετε τις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις που υπάρχουν στα δύο πρώτα κείμενα να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς τους.

 2Μ

Γ1β. abiectis armis: να αναγνωρίσετε συντακτικά τη μετοχή (μονάδες 3) και να τη μετατρέψετε στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση, με έναν από τους δύο δυνατούς τρόπους (μονάδες 3).

6Μ

Γ2α. cum se ipsum captum venisse eos existimasset να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης (μονάδες 1), να δηλώσετε τη συντακτική της λειτουργία (μονάδες 1) και να δικαιολογήσετε την έγκλιση (μονάδες 1) και τον χρόνο εκφοράς της (μονάδες 1).                                          3Μ

Γ2β. Tum Scipio praesidium domesticorum in tecto conlocavit: να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική                                                                                                   2Μ.

Γ2γ. Scipioni nuntiaverunt [...] virtutem eius admiratum se venisse: να μετατρέψετε το σουπίνο σε δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση, δηλώνοντας και το υποκείμενο του ρήματος                                                                                                                2Μ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Β1.

      i.        nobilia genera

     ii.        exercitibus

   iii.        omni

    iv.        ipsarum

     v.        eius

    vi.        praesidia

   vii.        praedo

 viii.        clariore

   ix.        Scipione

     x.        incredibilia

   xi.        fori

  xii.        ministrum

 xiii.        ipsi

 xiv.        locuples

   xv.        acies

Β2

nasci

      i.        abibunt

     ii.        edic

   iii.        abstineant

    iv.        caperem

     v.        existimabimus

    vi.        conlocabantur

   vii.        animadvertatis

 viii.        abiciar

   ix.        nuntiando

     x.        audivissetis

   xi.        refers

  xii.        iubens

 xiii.        dic

 xiv.        narranto

   xv.        malis

 xvi.        facere

xvii.        meminerim

xviii.        vicerint

 xix.        corrupisti

Γ1.α.

bello: αφαιρ χρόνου στο praefuit

genere: αφαιρ. καταγωγης στο natus

venisse : αντικείμενο του ρήματος existimasset και ειδικό απαρέμφατο.

praedones: υποκείμενο του ρήματος animadverterunt.

ianuae: αντικείμενο του ρήματος appropinquaverunt.

voce: αφαιρετική οργανική του τρόπου στο ρήμα nuntiaverunt.

auditu: αφαιρετική σουπίνου που δηλώνει την αναφορά στο incredibile.

fores: υποκείμενο του απαρεμφάτου reserari και ετεροπροσωπία.

legationis : γενική αντικειμενική στο ministri

malle : ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο στο narrate

Γ2.β.

ut omnes pugna abstinerent: Δευτερεύουσα βουλητική πρόταση, ονοματική ως αντικείμενο στο ρήμα edixit˙ εισάγεται με τον βουλητικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική εκφέρεται με υποτακτική, γιατί το περιεχόμενό της είναι κάτι το επιθυμητό και συγκεκριμένα με υποτακτική παρατατικού (abstinerent), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (edixit) και αναφέρεται στο παρελθόν (ιδιόμορφη ακολουθία χρόνων: η βούληση είναι δηλ. ιδωμένη τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή, συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση, και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της).

cum aliquando castris abiret: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα της κύριας πρότασης˙ εισάγεται με τον ιστορικό/διηγηματικό σύνδεσμο cum (υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση κύριας και δευτερεύουσας˙ δημιουργεί μια σχέση αιτίου και αιτιατού ανάμεσά τους˙ είναι φανερός εδώ ο ρόλος του υποκειμενικού στοιχείου της υποτακτικής˙ εκφέρεται με υποτακτική παρατατικού (abiret), γιατί εξαρτάται από το ρήμα ιστορικού χρόνου (edixit), και εκφράζει το σύγχρονο στο παρελθόν. 

Γ1.β. abiectis armis: ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτη χρονική μετοχή (abiectis). Το armis είναι υποκείμενο της μετοχής abiectis, η οποία ισοδυναμεί και αναλύεται σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση:

cum praedones arma abiecissent .

Γ2.α.

cum se ipsum captum venisse eos existimasset :

δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση, η οποία εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο cum και εκφέρεται με υποτακτική, επειδή η αιτιολογία είναι το αποτέλεσμα εσωτερικής, λογικής διεργασίας. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με υποτακτική χρόνου υπερσυντελίκου (existimasset) και εφόσον το ρήμα της κύριας πρότασης είναι ιστορικού χρόνου (conlocavit), η δευτερεύουσα πρόταση εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο περιεχόμενο της κύριας πρότασης.

Γ2β.Tum a Scipione praesidium domesticorum in tecto conlocatum est.

Γ2.γ. ut praedones virtutem eius admirarentur.