ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2015-2016

[Κείμενα 20-29]

Α1. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα παρακάτω αποσπάσματα:

XXIV. Αccipe nunc quid postea Nasica fecerit. Paucis post diebus cum Ennius ad Nasicam venisset et eum a ianua quaereret, exclamavit Nasica se domi non esse, etsi domi erat. Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur: «Quid?» inquit «Εgo non cognosco vocem tuam?» Visne scire quid Nasica responderit? «Homo es impudens. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; tu mihi ipsi non credis?» ^{ΟΜΟ 2013}

XXV. Tam prope a muris habemus hostem! Itaque cavete periculum, tutamini patriam. Opibus urbis nolite confidere. Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis. Mementote rem publicam in extremο discrimine quondam fuisse! ²⁰¹⁴

XXIX. Id exemplum sutōrem quendam incitavit, ut corvum docēret parem salutatiōnem. Diu operam frustra impendēbat; quotiescumque avis non respondēbat, sutor dicere solēbat «Oleum et operam perdidi».²⁰¹⁵

(μονάδες 40)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Β1. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις και συνεκφορές:

      i.        quid: την ονομαστική ενικού του αρσενικού γένους

    ii.        paucis diebus: την αφαιρετική ενικού

   iii.        ianua: τη γενική πληθυντικού

   iv.        se: τη δοτική ενικού στο β΄ πρόσωπο

     v.        vocem: την ονομαστική ενικού

   vi.        homo: την αφαιρετική πληθυντικού

  vii.        impudens: τον ίδιο τύπο στον συγκριτικό βαθμό

 viii.        ipsi: τη γενική ενικού στο ίδιο γένος

   ix.        prope : τον υπερθετικό βαθμό

    x.        opibus : την ονομαστική πληθυντικού αριθμού

   xi.        nimia : τον αντίστοιχο τύπο στο συγκριτικό βαθμό

 xii.        neminem : τη γενική ενικού αριθμού

xiii.        ipsi : τη δοτική ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος

xiv.        extremo : τον αντίστοιχο τύπο στο θετικό βαθμό

  xv.        discrimine : την αιτιατική πληθυντικού αριθμού

xvi.        parem : την αφαιρετική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος                  

xvii.        diu : τον συγκριτικό βαθμό

Μονάδες 10

Β2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

      i.        accipe: το γ΄ ενικό πρόσωπο του παρατατικού στην υποτακτική στην ίδια φωνή

    ii.        fecerit: το β΄ ενικό πρόσωπο του ενεστώτα στην οριστική

   iii.        venisset: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο του παρακειμένου στην οριστική

   iv.        quaereret: το α΄ πληθυντικό πρόσωπο του υπερσυντελίκου στην υποτακτική στην ίδια φωνή

     v.        exclamavit: το απαρέμφατο του ενεστώτα στην ίδια φωνή

   vi.        mentiebatur: τον ίδιο τύπο στην υποτακτική

  vii.        cognosco: το σουπίνο στην αιτιατική

 viii.        scire: το β΄ πληθυντικό πρόσωπο του παρακειμένου στην υποτακτική

   ix.        responderit: το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο του μέλλοντα στην οριστική στην ίδια φωνή

    x.        es: το β΄ ενικό πρόσωπο του μέλλοντα στην προστατική

   xi.        credidi: το γ΄ ενικό πρόσωπο του παρατατικού στην οριστική στην ίδια φωνή

 xii.        iudicaretur: τον ίδιο τύπο στον ενεστώτα

Μονάδες 6

Β3. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

      i.        habemus : το γ΄ πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής μέλλοντα στην ίδια φωνή

    ii.        cavete : το σουπίνο και στους δύο τύπους

   iii.        tutamini : τις μετοχές όλων των χρόνων στην αιτιατική ενικού του αρσενικού γένους

   iv.        nolite : το β΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής παρατατικού

     v.        deponite : το γ΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής παρακειμένου στην ίδια φωνή

   vi.        docēret      : το σουπίνο στην αφαιρετική             

  vii.        respondēbat : τη δοτική του γερουνδίου

 viii.        solēbat      : τη γενική πληθυντικού αριθμού της μετοχής ενεστώτα στο θηλυκό γένος

   ix.        perdidi           : το α΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή         

 Μονάδες 9

Β4. «Id exemplum sutōrem quendam incitavit» : να    μεταφέρετε τις λέξεις της παραπάνω πρότασης στον άλλον αριθμό.                          

                                              Μονάδες 5

Γ1. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων:

diebus, eum, impudens, opibus, vobis, neminem, patriae (το 1ο του κειμένου), fuisse,

Μονάδες 8

Γ2.«quod Nasica tam aperte mentiebatur»: να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης (μονάδα 2), να δηλώσετε τη συντακτική της λειτουργία (μονάδες 4) και να δικαιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς της (μονάδες 2).

Μονάδες 8

Γ3. «Ego non cognosco vocem tuam?»: να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική

Μονάδες 4

Γ4. «Itaque cavete periculum»: να επαναδιατυπώσετε την πρόταση, ώστε να εκφράζεται απαγόρευση και με τους δύο τρόπους.

Μονάδες 5



Γ5. «Id exemplum sutōrem quendam incitavit, ut corvum docēret parem salutatiōnem»: να αναδιατυπώσετε την περίοδο αντικαθιστώντας το ρήμα της κύριας πρότασης incitavit με το ρήμα

incitat. Να προβείτε στην απαραίτητη αλλαγή (μονάδα 2) και να την αιτιολογήσετε (μονάδες 3).         

                                         Μονάδες 5 

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Β1.

      i.        quis

     ii.        pauco die

   iii.        ianuarum

    iv.        tibi

     v.        vox

    vi.        hominibus

   vii.        impudentior

 viii.        ipsius

   ix.        proxime

     x.        opes

   xi.        magis nimia

  xii.        nullius

 xiii.        ipsi

 xiv.        extero

   xv.        discrimina

 xvi.        pari

xvii.        diutius

Β2.

      i.        acciperet

     ii.        facis

   iii.        venistis

    iv.        quaesivissemus

     v.        exclamare

    vi.        mentiretur

   vii.        cognitum

 viii.        sciveritis

   ix.        respondebunt

     x.        esto

   xi.        credebat

  xii.        iudicetur

Β3.

      i.        doctu

     ii.        respondendo

   iii.        solentium

    iv.        perdam

Β4. Ea exempla sutores quosdam incitaverunt (ή incitavere)

Γ1. diebus: αφαιρετική του ( ποσού ) / μέτρου / διαφοράς στο post

eum: αντικείμενο στο ρήμα quaereret

impudens: επιθετικός προσδιορισμός στο homo

opibus : αφαιρετική του μέσου στο confidere

vobis : δοτική προσωπική κτητική από το est

neminem : υποκείμενο στο απαρέμφατο consulturum esse

patriae : δοτική προσωπική χαριστική από το consulturum esse

fuisse : ειδικό απαρέμφατο , αντικείμενο στο mementote

Γ2. quod Nasica tam aperte mentiebatur: Δευτερεύουσα ουσιαστική αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod. Εκφέρεται με οριστική γιατί δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία. Συγκεκριμένα, η οριστική είναι χρόνου παρατατικού ( mentiebatur ). Συντακτικά, λειτουργεί ως αντικείμενο στη μετοχή indignatus ( η μετοχή προέρχεται από ρήμα ψυχικού πάθους).

Γ3. Ego non cognosco vocem tuam? Μετατροπή: Vox tua a me non cognoscitur?

Γ4. Nolite cavere periculum!

Ne caveritis periculum !

Γ5. Id exemplum sutorem quendam incitat, ut corvum doceat parem salutationem. H αλλαγή του ρήματος εξάρτησης από ιστορικό χρόνο (incitavit, παρακείμενος) σε αρκτικό (incitat, ενεστώτας), αυτομάτως,με βάση τους κανόνες της ακολουθίας των χρόνων, οδηγεί στην αλλαγή του χρόνου εκφοράς της βουλητικής πρότασης από υποτακτική παρατατικού (doceret υποτακτική ενεστώτα (doceat), ώστε η πράξη να αναφέρεται στο παρόν. Επισημαίνεται ότι στις βουλητικές προτάσεις παρουσιάζεται ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων, γιατί η βούληση είναι ιδωμένη τη στιγμή της εμφάνισής της στο μυαλό του ομιλητή και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής της (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα πρόταση). Επίσης, οι συγκεκριμένες προτάσεις εκφέρονται μόνο με υποτακτική, γιατί το περιεχόμενό τους είναι απλώς επιθυμητό.