Ν.Ε. ΓΛΩΣΣΑ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΕΝΟΤΗΤΑ 2

Γλώσσα-Γλώσσες και πολιτισμοί του κόσμου

Οι Δευτερεύουσες προτάσεις χωρίζονται σε δύο ομάδες :

1. τις ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ : Παίζουν ρόλο ονόματος (υποκείμενο, αντικείμενο, κατηγορούμενο ή επεξήγηση) σε κάποιον όρο μιας διπλανής πρότασης. Ονοματικές προτάσεις είναι : 

α) οι ειδικές

β) οι βουλητικές

γ) οι ενδοιαστικές

δ) οι πλάγιες ερωτηματικές

ε) κάποιες αναφορικές

2. τις ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ : Παίζουν ρόλο επιρρηματικού προσδιορισμού. Χωρίζονται με κόμμα από την πρόταση από την οποία εξαρτώνται. Επιρρηματικές προτάσεις είναι : 

α) οι τελικές

β) οι αιτιολογικές

γ) οι χρονικές

δ) οι συμπερασματικές (αποτελεσματικές)

ε) οι υποθετικές

στ) οι εναντιωματικές - παραχωρητικές

ζ) κάποιες αναφορικές

Δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις: Ειδικές

❏ Ειδικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις που εισάγονται με τους ειδικούς συνδέσμους ότι, πως, που και συμπληρώνουν το περιεχόμενο μονολεκτικών ή περιφραστικών ρημάτων ή άλλων όρων της πρότασης,

π.χ. Πιστεύω ότι λέει την αλήθεια.

❏ Βουλητικές ονομάζονται οι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις που εισάγονται με το μόριο να και συμπληρώνουν την έννοια ενός ρήματος ή ενός άλλου όρου (μονολεκτικού ή περιφραστικού) μιας πρότασης,

π.χ. Θέλω να πάω στην εκδρομή του σχολείου.

❏ Ενδοιαστικές (ή διστακτικές) ονομάζονται οι δευτερεύουσες ονοματικές προ- τάσεις που εκφράζουν κάποιον ενδοιασμό (= δισταγμό), ανησυχία ή φόβο για κάποιο δυσάρεστο ενδεχόμενο ή ανεπιθύμητο ή φόβο μήπως δε γίνει το επιθυμητό,

π.χ. Φοβάμαι μήπως αργήσουμε.

ειδικές προτάσεις εισάγονται με: τους συνδέσμους ότι, πως, που το μόριο να όταν εκφράζουν αμφιβολία
εξαρτώνται από ρήματα όπως:	συντακτικός ρόλος
λέ(γ)ω, δείχνω, αντιλαμβάνομαι, διαπιστώνω, γνωρίζω, αγνοώ, νομίζω, υποθέτω, θεωρώ κ.λπ.	αντικείμενο σε προσωπικά ρήματα και περιφράσεις
περιφράσεις όπως: έχω την άποψη, έχω τη γνώμη, είμαι σίγουρος, είμαι βέβαιος
απρόσωπα ρήματα με παρόμοια σημασία: πιστεύεται, φαίνεται, λέγεται, φέρεται, νομίζεται	υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις
απρόσωπες εκφράσεις με συγγενική σημασία: είναι γνωστό, είναι βέβαιο, είναι αποδεκτό, είναι κρίμα
ουσιαστικά όπως: γνώση, φήμη, βεβαιότητα πληροφορία, διάδοση	επεξήγηση σε ουσιαστικά και αντωνυμίες
αντωνυμίες δεικτικές ή αόριστες ουδετέρου γένους, όπως: αυτό, εκείνο, κάτι, ένα
έχουν άρνηση δε(ν) εκτός αν εισάγονται με το να, οπότε η άρνηση είναι μη(ν)

βουλητικές προτάσεις εισάγονται με: το μόριο να (είτε μόνο του είτε μαζί με άλλες λέξεις, όπως: χωρίς να, από το να, αντί να)
εξαρτώνται από ρήματα που σημαίνουν:	συντακτικός ρόλος
θέλω, μπορώ, αναγκάζομαι, ζητώ, οφείλω, εμποδίζω,   απαγορεύω, επιτρέπω	αντικείμενο σε προσωπικά ρήματα και περιφράσεις
περιφράσεις όπως: έχω ανάγκη, έχω διάθεση, είμαι έτοιμος, έχω καιρό, έχω σκοπό
απρόσωπα ρήματα με παρόμοια σημασία: πρέπει, μπορεί, χρειάζεται,  απαγορεύεται, επιτρέπεται	υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα και απρόσωπες εκφράσεις
απρόσωπες εκφράσεις με συγγενική σημασία: είναι δυνατό, είναι ανάγκη,
είναι ντροπή, είναι καλύτερα, είναι ώρα, είναι καιρός ουσιαστικά όπως: ανάγκη, σκοπός, θέληση, διάθεση	επεξήγηση σε ουσιαστικά και αντωνυμίες
αντωνυμίες δεικτικές ή αόριστες ουδετέρου γένους, όπως: αυτό, εκείνο, κάτι, ένα έχουν άρνηση μη(ν)

✔ Οι βουλητικές προτάσεις εισάγονται κάποιες φορές με το σύνδεσμο και,

π.χ. Αν τύχει και φύγω... (= αν τύχει να φύγω)

ενδοιαστικές προτάσεις εισάγονται με: τους διστακτικούς συνδέσμους μήπως και μη(ν), μόνους τους ή μαζί με κάποιο μόριο: να μη(ν), μη δε(ν), μήπως δε(ν)
εξαρτώνται από ρήματα που σημαίνουν:	συντακτικός ρόλος
φοβάμαι, ανησυχώ, φυλάγομαι, υποπτεύομαι, προσέχω, τρέμω, τρομάζω	αντικείμενο σε προσωπικά ρήματα και περιφράσεις
περιφράσεις όπως: έχω ανησυχία, έχω (το) φόβο, έχω (την) υποψία, παίρνω τα μέτρα μου
απρόσωπα ρήματα ή εκφράσεις με συγγενική σημασία: (με) ανησυχεί, με τρομάζει με φοβίζει απρόσωπες	υποκείμενο σε απρόσωπα ρήματα και εκφράσεις
ουσιαστικά όπως: φόβος, ανησυχία, αγωνία, υποψία, τρόμος,
αντωνυμίες δεικτικές ή αόριστες ουδετέρου γένους, όπως: αυτό, εκείνο, κάτι, ένα	επεξήγηση σε ουσιαστικά και αντωνυμίες
έχουν άρνηση δε(ν)

✔ Κάποιες φορές οι ενδοιαστικές προτάσεις εισάγονται με το σύνδεσμο και,

π.χ. Μη βγεις έξω με τέτοιο καιρό και κρυώσεις. (= μήπως κρυώσεις)

✔ Οι ενδοιαστικές προτάσεις υπάρχουν στο λόγο (κυρίως τον προφορικό) και ως ανεξάρτητες, π.χ. Ας φύγουμε. Μήπως ανησυχήσουν.

Λεξιλόγιο

Πολυσημία της λέξης

❏ Πολυσημία ονομάζεται το φαινόμενο κατά το οποίο η ίδια λέξη έχει δύο ή περισσότερες σημασίες, που όμως έχουν εμφανή σημασιολογική σχέση μεταξύ τους, έτσι ώστε το ένα νόημα να μπορεί να θεωρηθεί επέκταση του άλλου,

π.χ. η λέξη φύλλο έχει τις εξής σημασίες: – φύλλο δέντρου

– φύλλο χαρτιού

– φύλλο τράπουλας

– φύλλο πίτας

– φύλλο ντουλάπας κ.λπ.


Ασκήσεις

1. Να βρεθούν οι σύνδεσμοι ή τα μόρια που εισάγουν δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις.

Μου ανακοίνωσε ότι πρέπει να φύγει.
Δεν παίζουμε μπάλα στο διάλειμμα μήπως κτυπήσουμε κάποιο συμμαθητή μας.
Δε σε πιστεύω πως δεν τάχα άκουσες πού έβαλα τα κλειδιά.
Έκανε μια βλακεία και τώρα τρέμει μην το μάθει η μάνα του.

2. Να βρείτε τις ειδικές, βουλητικές και ενδοιαστικές προτάσεις και να προσδιορίσετε το συντακτικό τους ρόλο

1.     Υποθέτω ότι θα έρθει σε μια ώρα.

2.    Ήθελε να του πάω το φαγητό στο κρεβάτι.

3.    Φοβάμαι μήπως δεν έρθει το βράδυ στην παράσταση.

4.    Διαδίδεται ότι η διευθύντρια του σχολείου παραιτήθηκε.

5.    Είναι φανερό ότι δε σε συμπαθεί.

6.    Αυτό ακριβώς σκέφτεται συνέχεια, μήπως δεν τον συμπαθούν οι φίλοι του.

7.    Δυστυχώς πρέπει να φύγεις.

8.    Του ανακοίνωσαν ότι από αύριο θα λειτουργεί κανονικά το τηλέφωνο.

9.    Ζούσε πάντα με τον ίδιο φόβο, μήπως καταλάβουν την πραγματική ταυτότητά του.

10. Είναι απαραίτητο να καθαρίζεις τακτικά το δωμάτιό σου.

3. Στο παρακάτω κείμενο να βρείτε τις ειδικές προτάσεις και το συντακτικό τους ρόλο:

Οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως ο άνθρωπος μαθαίνει τη γλώσσα κατά τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής του, δηλαδή πολύ πριν έρθει σε επαφή με την οργανωμένη διδασκαλία του Συντακτικού και της Γραμματικής. Έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η πρωτογενής αυτή εκμάθηση της γλώσσας στηρίζεται στο γεγονός ότι οι γλωσσικοί μηχανισμοί του αντιδρούν σε κάθε είδους γλωσσικό ερέθισμα, ακόμη και σ’ εκείνο που δέχεται πρώτη φορά.

4. Να βρείτε τις βουλητικές προτάσεις και να προσδιορίσετε το συντακτικό τους ρόλο:

• Προσπαθεί να μάθει πολλές ξένες γλώσσες, γιατί θέλει να γίνει μεταφραστής.

• Πολλές φορές επιχείρησα να έρθω σε επαφή μαζί του, αλλά δεν κατάφερα να τον βρω.

• Έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον να μάθει τη γλώσσα μας.

• Είναι ικανός να κάνει τα πάντα.

• Η βασική του επιδίωξη ήταν να δημιουργήσει μια ισχυρή επιχείρηση, όμως ήταν ανίκανος να αναλάβει τόσες ευθύνες.

• Ενώ έχει τη θέληση να προχωρήσει.

ΘΕΩΡΙΑ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΓΛΩΣΣΑ

Σημασία της γλώσσας:

• βοηθά στην ανθρώπινη επικοινωνία.
• φορέας ιδεών, απόψεων, τρόπων και στάσεων συμπεριφοράς.
• βοηθά στην κοινωνικοποίηση του ατόμου.
• προβληματίζει τα άτομα και καλλιεργεί την κριτική τους σκέψη.
• το άτομο αισθάνεται μέλος μιας ευρύτερης οικογένειας, υιοθετεί εθνική συνείδηση.
• το άτομο γνωρίζει την ιστορία και το παρελθόν του.
• βοηθά στην κατανόηση ηθικών αξιών και συντελεί στη διάδοσή τους.
• καλλιεργεί το διάλογο και τη συζήτηση.
• βοηθά στην ανάπτυξη των επιστημών.
• μεταβιβάζει την πολιτιστική κληρονομιά.

Σήμερα: αίτια συρρίκνωσης της ελληνικής γλώσσας.

• έλλειψη ουσιαστικής παιδείας.
• αποξένωση του ατόμου από ηθικές αξίες.
• μιμητισμός και ξενομανία.
• απουσία διαλόγου σε όλα τα επίπεδα.
• κυριαρχία βίας και εγωισμού.
• υπολογιστικό πνεύμα και συμφέρον στις ανθρώπινες σχέσεις.
• απουσία αγάπης και ενδιαφέροντος για το βιβλίο.
• «πλύση εγκεφάλου» από τη διαφήμιση και τα ΜΜΕ.
• κακή χρήση γλώσσας από πολιτικούς και δημοσιογράφους.
• πολύωρη χρήση του διαδικτύου και του κινητού τηλεφώνου.
• απομάκρυνση νέων από τη γλωσσική παράδοση.

Προτάσεις αντιμετώπισης:

• άτομο: ουσιαστική παιδεία

 φροντίδα για τη συνέχεια της ελληνικής γλώσσας.

 αγάπη για το βιβλίο

 στροφή στο διάλογο και την κατανόηση των άλλων.

• οικογένεια: μετάδοση ηθικών αξιών και αρχών στα μέλη της.

συζήτηση και διάλογος.

παραδείγματα προς μίμηση και στάσεις συμπεριφοράς.

·        σχολείο: ουσιαστική παιδεία και καλλιέργεια κριτικής σκέψης του  μαθητή.

     φροντίδα για τη σωστή εκμάθηση της γλώσσας.

     διάλογος και ομαλή επίλυση των διαφορών μεταξύ των ατόμων.

     να αποφύγει τις «στείρες» γνώσεις

     τη «στείρα» απομνημόνευση.

Η ΓΛΩΣΣΟΜΑΘΕΙΑ

 Κίνδυνοι  από  τη  γλωσσομάθεια (ξενομανία)

•    Η  αλλοτρίωση  και  η  υποδούλωση  ενός  λαού (αποξένωση  από  την  ίδια  του  τη  γλώσσα).
•    Η  εισβολή  ξένων  λέξεων  στη  γλώσσα.

•     Επικρατεί  μια  τάση  μιμητισμού.
•    Απομακρύνεται  ο  λαός  από  την  παράδοση.
•    Όλα  αυτά  όμως  δεν  ισχύουν  όταν  κινούνται  σε  λογικά  επίπεδα  κι  όταν  η  επαφή  με  άλλους  πολιτισμούς  δεν  αλλοτριώνει  πρώτα  τους  ίδιους  τους  μελετητές. Από  κάθε  λαό  κάτι  μπορούμε  να  πάρουμε. Αρκεί  τα  στοιχεία  αυτά  να  τα  αφομοιώσουμε  δημιουργικά, έτσι  ώστε  να  συνυπάρξουν  με  τα  δικά  μας  κι  όχι  να  τα  αντικαταστήσουν.

Θετικά  γλωσσομάθειας
•    Η  ανάπτυξη  του  τουρισμού 

η  καθιέρωση  των  ταξιδιών  ως  μέσου  ψυχαγωγίας  επιβάλλουν  τη  γνώση  των  ξένων  γλωσσών, για  να  είναι  δυνατή  η  επικοινωνία  με  άλλους  λαούς.
•    Η  μελέτη  της  γλώσσας  ενός  λαού  αποκαλύπτει  και  τον  τρόπο  της  σκέψης  του.
•    Συμβάλλει  στην  ανάπτυξη  της  οικονομίας (άνοιγμα  των  αγορών, τη  μεγιστοποίηση  της  παραγωγής, τη  βελτίωση  της  ποιότητας  των  προϊόντων). Δημιουργείται  μια  παγκόσμια  αγορά.
•    Προσφέρει  νέες  θέσεις  εργασίας. Δημιουργεί  μια  σειρά  επαγγελμάτων, όπως  δάσκαλοι  ξένων  γλωσσών, μεταφραστές  κ.α.
•    Επιλύει  καθημερινά  προβλήματα. Η  παγκοσμιοποίηση  της  ζωής, απαιτεί  επιστημονική, επαγγελματική  και  οικονομική  διεθνή  ενημέρωση.
•    Γλωσσομάθεια  σημαίνει  πνευματική  τελείωση. Το  πνεύμα  μαθαίνει  τον  τρόπο  σκέψης  και  διατύπωσης  του  άλλου  λαού. Αυτό  μόνο  του  αποτελεί  ένα  είδος  πνευματικής  ωφέλειας.
•    Στα  πλαίσια  του  επαγγέλματος : η  γλψσσομάθεια  επιτρέπει  την  προσέγγιση  της  ξένης  βιβλιογραφίας  και  την  επαφή  με  αλλόγλωσσους  συναδέλφους.
•    Απότοκο  του  προηγούμενου  είναι  η  ηθική  πρόοδος  του  ατόμου. Το  άτομο  εμπλουτίζει  τις  αξίες  του, προωθεί  την  ειρήνη  και  τη  δημοκρατία.

ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ

Συνέπειες  για  το  άτομο
•    Η  έλλειψη  παιδείας  και  πνευματικής  καλλιέργειας 

•    Το  άτομο  αδυνατεί  να  αναπτύξει  πνευματική, κοινωνική  δραστηριότητα

•    διαμόρφωση  ανεύθυνης  προσωπικότητας, την  κυριαρχία  των  ταπεινών  παθών, την  επικράτηση  συμφεροντολογικών  υπολογισμών, εγωισμών, μικροψυχίας, με  συνέπεια  την  έλλειψη  αγάπης  και  αλτρουισμού  προς  το  συνάνθρωπο  και  τελικά  το  σταμάτημα  κάθε  μορφής  ζωής.
•    Η  έλλειψη  προσόντων  και  εφοδίων  κάνει  το  άτομο  αντιπαραγωγικό.
•    Δεν  καλλιεργούνται  οι  αρετές  του, όπως  κριτική  ικανότητα, αντίληψη, μνήμη  και  το  άτομο  δεν  είναι  πάντα  αντικειμενικό.
•    Γίνεται  αντικείμενο  εκμετάλλευσης  και  έρμαιο  των  περιστάσεων.
•    Είναι  δέσμιος  των  προλήψεων  και  των δεισιδαιμονιών.
•    Ο  αναλφάβητος  έχει  περιορισμένη  αντίληψη  για  τον  κόσμο  που  τον  περιτριγυρίζει. Μπορεί  να  ξέρει  μόνο  όσα  ξέρει  κι  ακούει  και  στερείται  τη  δυνατότητα  να  αποκομίσει  πλήθος  γνώσεων.
•    Δεν  μπορεί  να  αξιοποιήσει  το  πνεύμα  του, γιατί  είναι  ακαλλιέργητο. Έτσι  είναι  αναγκασμένος  να  λύνει  τα  προβλήματά  του  μόνο  με  τη  βοήθεια  της  εμπειρίας  του, χωρίς  να  μπορεί  να  συμβουλευτεί  ένα  βιβλίο.
•    Αισθάνεται  μειονεκτικά  απέναντι  στους  άλλους  ανθρώπους, ειδικά  απέναντι  σ’ όσους  είναι  καλλιεργημένοι, και  δεν  έχει  το  θάρρος  να  δημιουργήσει  σχέσεις  μαζί  τους.
•    Ο  αναλφαβητισμός  τον  εμποδίζει  να  συμμετέχει  ενεργητικά  στην  πολιτική  ζωή  και  ακρωτηριάζει  τη  δυνατότητα για  άσκηση  κριτικής.

Συνέπειες  για  την  κοινωνία
•    Ο  αναλφαβητισμός  επιδρά  αρνητικά  στην  οικονομική  ζωή  του  τόπου. Είναι  αδύνατο  να  προωθηθεί  η  οικονομία  ενός  τόπου (να  σημειωθεί  π.χ.  τεχνολογική  ανάπτυξη), όταν  υπάρχουν  αναλφάβητοι.
•    Η  πνευματική  καθυστέρηση  είναι  συνέπεια  του  αναλφαβητισμού. Η  αποτελμάτωση  και  η  στασιμότητα  της πνευματικής  ζωής  είναι  δεδομένες  όταν  οι  άνθρωποι  δεν  μπορούν  να  γράψουν  και  να  διαβάσουν.
•    Όταν  οι  άνθρωποι  είναι  αναλφάβητοι, παρατηρείται  πολιτιστική  καθίζηση, οι  αναλφάβητοι  δεν  είναι  σε  θέση  να  εκτιμήσουν  τον  πολιτισμό  και  δεν  ενδιαφέρονται  για  τη  διατήρησή  του.
•    Και  από  πολιτική  άποψη  ο  αναλφαβητισμός  είναι  επικίνδυνος  για  την κοινωνία. Οι  αναλφάβητοι  μπορούν  εύκολα  να  γίνουν  θύματα  ολοκληρωτικών  καθεστώτων, γιατί  δεν  έχουν  τη  δυνατότητα  ν’ασκήσουν  κριτική.

Αίτια  οργανικού  αναλφαβητισμού
•    Η  γενιά  που  έζησε  και  μεγάλωσε  μέσα  στο  Δεύτερο  Παγκόσμιο  Πόλεμο  και  στη  συνέχεια  στην  εμφυλοπολεμική  περίοδο  δε  φοίτησε  στο  σχολείο.
•    Η  έλλειψη  και  στη  συνέχεια  οποιασδήποτε  μέριμνας  από  την  πολιτεία  για  τη  γενιά  αυτή  στο  θέμα  της  καταπολέμησης  του  αναλφαβητισμού.
•    Η  ανεπάρκεια  ευκαιριών  για  μόρφωση  που  χαρακτηρίζει  την  επαρχία.
•    Το  γενικότερο  αντιπνευματικό  κλίμα  των  προγενέστερων  χρόνων.
•    Και  στις  περιόδους  ειρήνης, ο  κοινωνικός, πολιτικός  και  οικονομικός  μαρασμός, ο  ανύπαρκτος  προγραμματισμός  ήταν  τροχοπέδη  στην  ανάπτυξη  της  παιδείας.
•    Το  διαιρετικό  «γλωσσικό  ζήτημα», η  διαμάχη  δηλαδή  των  δημοτικιστών  και  των  καθαρευουσιάνων  κράτησε  για  πολλά  χρόνια  μεγάλες  μάζες  του  λαού  μακριά  από  την  εκπαίδευση.
•    Το  κακό  εκπαιδευτικό  σύστημα  και  η  έλλειψη  οργανωμένης  κρατικής  φροντίδας  ήταν  σημαντικός  παράγοντας  για  το  πνευματικό  τεμπέλιασμα  του  λαού.
•    Η  αύξηση  του  πληθυσμού  από  το  προσφυγικό  στοιχείο  και  την  απελευθέρωση  ελληνικών  εδαφών  περιόρισαν  τη  μόρφωση.
•    Κάποια  κατεστημένα  ή  και  ξένα  συμφέροντα  που  θέλουν  το  λαό  μας  αναλφάβητο.
•    Το  πνευματικό  τεμπέλιασμα  του  λαού  μας.
•    Η  ανισότητα  των  δύο  φύλων  κρατούσε  τη  γυναίκα  κλεισμένη  στο  σπίτι  και  αγράμματη. Θεωρούνταν  μάλιστα  ορισμένες  φορές  και  προτέρημα.
•    Η  ύπαρξη  ενός  μεγάλου  αριθμού  κοινωνικών  ομάδων  που  κινούνται  στο  περιθώριο  π.χ. τσιγγάνοι.

Αίτια  λειτουργικού  αναλφαβητισμού
•    Το  σημερινό  εκπαιδευτικό  σύστημα  με  τη  μηχανιστική  και  εξειδικευμένη  γνώση.
•    Η  αγωνία  του  δασκάλου  να  τελειώσει  την  υποχρεωτική  για  τις  εξετάσεις  ύλη.
•    Η  μάθηση  δεν  είναι  διαλογική  και  βασίζεται  κυρίως  στην  αποστήθιση.
•    Είναι  δύσκολο  να  παρακολουθήσει  και  να  ερμηνεύσει  κανείς  τη  σημερινή  πολυπλοκότητα  της  ζωής, με  τις  συχνές  αλλαγές, τόσο  στον  κοινωνικό  όσο  και  στον  τεχνολογικό  και  επιστημονικό  τομέα.
•    Η  εξειδίκευση  περιορίζει  το  ενδιαφέρον  και  την  ενασχόληση  των  ανθρώπων  με  γενικότερα  θέματα.
•    Η  οικονομική  και  γενικότερα  κοινωνική  ανισότητα  δεν  επιτρέπει  σε  όλα  τα   παιδιά  να  ολοκληρώσουν  ή  να  συμπληρώσουν  τις  σπουδές  τους.

Μέτρα  αντιμετώπισης

•    Οργάνωση  προγραμμάτων  για  αναλφάβητους  με  τη  συμβολή  της  Πολιτείας  και  της  Τοπικής  Αυτοδιοίκησης.
•    Προγράμματα  για  αναλφάβητους  από  το  ραδιόφωνο  και  την  τηλεόραση.
•    Ατομική  προσπάθεια  κάθε  αναλφάβητου, ώστε  να  ξεπεράσει  το  πρόβλημα.
•   Παροχή  ουσιαστικής  παιδείας.

•   Κατοχύρωση του δικαιώματος στη μόρφωση για όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από φυλή, φύλο, θρήσκευμα, κοινωνική ή οικονομική κατάσταση (να παρέχεται υποχρεωτικά η στοιχειώδης τουλάχιστον μόρφωση)

• απαγόρευση της παιδικής εργασίας.

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ:

Σε κρίση η ελληνική γλώσσα;

Βρίσκεται η ελληνική γλώσσα σήμερα πράγματι σε κρίση; Έχει γίνει κοινός τόπος να λέγεται και να γράφεται ότι η ελληνική γλώσσα κινδυνεύει α. από την αδυναμία της να ανταγωνιστεί την αγγλική, β. από την εισβολή αναφομοίωτων ξένων λέξεων που σφηνώθηκαν στο σώμα της χωρίς να προσαρμοστούν φωνολογικά και μορφολογικά στους κανόνες της ( ασανσέρ, νάιλον, πάρκινγκ, κομπιούτερ κ.τλ. ) και γ. από τους ίδιους τους χρήστες της, ιδίως τους νέους.

Είναι φανερό ότι στο μέλλον, εφόσον η αγγλική συνεχίσει να είναι παγκοσμίως η κυρίαρχη γλώσσα, όλο και περισσότεροι Έλληνες ( και όχι μόνο ) θα υποχρεώνονται να γίνουν δίγλωσσοι, χρησιμοποιώντας την αγγλική για την επικοινωνία με τον ξένο κόσμο ( είτε διαπροσωπικά είτε διαμέσου του Διαδικτύου και των ηλεκτρονικών υπολογιστών ) και τη μητρική τους γλώσσα για την επικοινωνία με τους ομογλώσσους τους. Είναι εξίσου αναπόφευκτο η ελληνική γλώσσα να δεχτεί στους κόλπους της πλήθος ξένες λέξεις, όπως έχει ήδη συμβεί από την απώτερη αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Όσο για τη χρήση της από τη νέα γενιά, έχω την εντύπωση ότι οι περισσότεροι νέοι είναι δίγλωσσοι, με την έννοια ότι χειρίζονται δύο διαλέκτους της ελληνικής. Τη μια τη χρησιμοποιούν στις παρέες τους με άλλα παιδιά της ηλικίας τους, ενώ την άλλη την φυλάσσουν για τις κατάλληλες περιστάσεις ( όταν συνομιλούν με μεγάλους και ιδίως όταν γράφουν ).

Είναι, ωστόσο, αλήθεια ότι ιδίως οι βομβαρδίζονται από διάφορα μηνύματα προερχόμενα από τηλεοπτικά κανάλια ( ελληνικά και ξένα ), το βίντεο, τη ροκ μουσική και γενικά την πολυεθνική βιομηχανία μαζικής κουλτούρας, η οποία παράγει ένα διεθνές πλέγμα από πολιτιστικά προϊόντα προορισμένα για τους νέους, στην προσπάθειά της να τους καταστήσει αιχμαλώτους διαφόρων εμπορικών και ιδεολογικών συμφερόντων. Οι εκτυφλωτικές και εναλλασσόμενες με αστραπιαία ταχύτητα εικόνες που προβάλλονται στη μικρή οθόνη ( Τ/V και Η/Υ ) και οι αμείλικτα επαναλαμβανόμενοι εκκωφαντικοί ήχοι της σύγχρονης μουσικής όχι μόνο απειλούν την ελληνική γλώσσα, αλλά και όλες τις γλώσσες – ίσως και την ελευθερία της ανθρώπινης σκέψης.

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. α. Από τι συνήθως λέγεται ότι κινδυνεύει η ελληνική γλώσσα;

( 2,5 μονάδες)

β. Ποιες απόψεις / κρίσεις του διατυπώνει ο συγγραφέας στη δεύτερη και τρίτη παράγραφο του κειμένου;

( 2,5μονάδες )

2. α. Να αναγνωρίσετε το είδος των δευτερευουσών προτάσεων .

i. Το αστείο ήταν τόσο άνοστο, ώστε δε γέλασε κανένας.

ii. Όταν βρισκόταν σε νεαρή ηλικία, ξενιτεύτηκε χωρίς να αφήσει ίχνη πίσω του.

iii. Θύμωσε, επειδή του μίλησαν άσχημα.

iv. Οι πόλεμοι γίνονται, για να αποκτήσουν κάποιοι μεγάλη δύναμη και πλούτο.

( 1,25 μονάδες)

β. Να αντικαταστήσετε με δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις τα αντικείμενα των ρημάτων στα παρακάτω παραδείγματα, κάνοντας και οποιαδήποτε άλλη μεταβολή :

i. Αναγνωρίζω το σφάλμα μου

ii. Εύχομαι τη γρήγορη ανάρρωσή σου

iii. Κανένας δεν ήξερε το όνομα του χωριού

iv. Ο επιτηρητής ανακοίνωσε τη λήξη του χρόνου

( 1,25 μονάδες)

3. α. Με καθεμία από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε δύο προτάσεις, όπου σε κάθε πρόταση να φαίνεται μια διαφορετική σημασία κάθε λέξης: γλώσσα, μήνυμα, κρίση

( 1,25 μονάδες)

β. Γράψτε τα αντίθετα των παρακάτω λέξεων και σημειώστε σε κάθε περίπτωση αν πρόκειται για κλιμακωτά, δυαδικά ή αντίστροφα αντίθετα :άπειρες , πλεονέκτημα, ευθέως, πουλώ, ζεστός, παιδιά

( 1,25 μονάδες)

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Τι ρόλο παίζει ή μπορεί να παίξει η εκμάθηση ξένων γλωσσών στην εκπαίδευση της χώρας μας;

( 10 μονάδες)