ΙΣΤΟΡΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΚΡΗΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ

ΠΗΓΕΣ

1. Η οργάνωση της Κρητικής Πολιτείας

1. Η άφιξη του πρίγκιπα Γεώργιου στην Σούδα.

Στηριζόμενοι στις ιστορικές σας γνώσεις και στα στοιχεία του παραθέματος να απαριθμίσετε:
Α) Τα στοιχεία που προοιωνίζονταν θετικές εξελίξεις στο στόχο των Κρητικών για ένωση με την Ελλάδα Β) Τα στοιχεία που έδειχναν τη δυσκολία για την επίτευξη του παραπάνω στόχου

 Ο πρίγκιπας ορίστηκε Ύπατος Αρμοστής Κρήτης με τριετή θητεία. Στις 9 Δεκεμβρίου 1898 έφθασε στη Σούδα με τη ρωσική ναυαρχίδα «Νικόλαος Α΄», συνοδευόμενη και από πλοία των άλλων Δυνάμεων, όπου του επιφυλάχθηκε αποθεωτική υποδοχή. Τον υποδέχονταν στη Σούδα οι ναύαρχοι Ποττιέ, Νόελ, Σκρύδλωφ και Μπέτολλο κι ο ενθουσιώδης Κρητικός λαός. Ο πρόεδρος του συμβουλίου των ναυάρχων Γάλλος Ποττιέ του παρέδωσε επίσημα στο Διοικητήριο Χανίων τη διοίκηση της Κρήτης, ενώ τα ευρωπαϊκά πολεμικά, έξω από το λιμάνι, χαιρέτιζαν με κανονιοβολισμούς την ύψωση της κρητικής σημαίας.

Σε σύντομο διάστημα ο Γεώργιος ανέθεσε σε επιτροπή από 16 μέλη (12 χριστιανούς και 4 μουσουλμάνους), με πρόεδρο τον Ιωάννη Σφακιανάκη, τη σύνταξη σχεδίου Συντάγματος που θα ενέκρινε η Κρητική Συνέλευση, η οποία συγκροτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 1899, ενώ ταυτόχρονα προκηρύχτηκαν για τις 24 του ίδιου μήνα εκλογές των πληρεξουσίων. Στις 8 Φεβρουαρίου έγινε η πρώτη συνεδρίαση της Κρητικής Συνελεύσεως που αποτελέστηκε από 138 χριστιανούς και 50 μουσουλμάνους. Η Συνέλευση, με πρόεδρο τον Σφακιανάκη, ψήφισε το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας. Μετά την επικύρωσή του από τον Ύπατο Αρμοστή και την έγκρισή του, με ελάχιστες μεταβολές, από τις Μεγάλες Δυνάμεις, το Σύνταγμα δημοσιεύτηκε στις 16 Απριλίου 1899 στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

 Στις 27 Απριλίου 1899, ο Ύπατος Αρμοστής όρισε Συμβούλιο του Ηγεμόνα (δηλαδή κυβέρνηση) από τους Κρητικούς αρχηγούς συνιστώμενη από πέντε Ανώτερες Διευθύνσεις, αντίστοιχες με τα σημερινά Υπουργεία. Οι σύμβουλοι με τις διευθύνσεις τους ήταν: Ελευθέριος Βενιζέλος της Δικαιοσύνης, Μανούσος Κούνδουρος των Εσωτερικών, Νικόλαος Γιαμαλάκης της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως και των Θρησκευμάτων, Κωνσταντίνος Φούμης των Οικονομικών και Χασάν Σκυλιανάκης της Δημοσίας Ασφαλείας. Από τους αρχηγούς δεν συμμετείχε στο συμβούλιο μόνο ο Ιωάννης Σφακιανάκης, επειδή υπέβαλε στον Αρμοστή ένα σχέδιο για το οριστικό πολίτευμα του νησιού, αλλά ο Γεώργιος δεν το ενέκρινε.

2. Περίοδος δημιουργίας

1.Συνθέτοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τα στοιχεία που θα αντλήσετε από τα ιστορικά παραθέματα να στηρίξετε τη φράση: « τα δύο πρώτα χρόνια της λειτουργίας της Κρητικής πολιτείας μπορούμε να τα ονομάσουμε περίοδο δημιουργίας »

Νόμισμα

Αξιοσημείωτη ήταν και η έκδοση σειράς νομισμάτων από την Κρητική πολιτεία, αμέσως μετά την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους το 1898 σε μια προσπάθεια οικονομικής απεξάρτησης από τις εκδόσεις των τυπικών επικυρίαρχων της (Γάλλοι – Βρετανοί – Ρώσοι – Ιταλοί).

Με ένα διάταγμα του ύπατου αρμοστή Κρήτης της 17/4/1900 που καταχωρήθηκε στην εφημερίδα της κυβέρνησης της Κρητικής πολιτείας σαν νόμος υπ΄αριθμ. 157β ορίζεται αποκλειστικό προνόμιο της πολιτείας το δικαίωμα κοπής νομισμάτων. Το διάταγμα ορίζει σαν νομισματική μονάδα την δραχμή που την υποδιαιρεί σε 100 λεπτά. Είχε προβλεφθεί να κοπούν και χρυσά δεκάδραχμα και εικοσάδραχμα τα οποία τελικά δεν κόπηκαν.

Τα κρητικά νομίσματα ήταν ιδίου βάρους και ποιότητας με τα αντίστοιχα ελληνικά και παρέμειναν με ισχύ μέχρι και μετά την ένωση του νησιού με την Ελλάδα το 1913. Έτσι τα χάλκινα και χαλκονικέλινα νομίσματα έμειναν σε κυκλοφορία μέχρι την 30η Ιουνίου του 1923, οπότε και αποσύρθηκαν από την κυκλοφορία, βάση του διατάγματος της 6ης Μαρτίου του 1923. Τα αργυρά νομίσματα έμειναν σε κυκλοφορία μέχρι την 23η Ιουλίου του 1929, οπότε και αποσύρθηκαν από την κυκλοφορία, βάση του νόμου 4234 του 1929.

( Πανελλήνια νομισματική ένωση)

Ταχυδρομείο

Μέχρι την δημιουργία της Κρητικής Πολιτείας, στην Κρήτη λειτουργούσαν τα εξής ταχυδρομεία: Αυστριακό, Τουρκικό, Ελληνικό, και κατά την μεταβατική περίοδο και το Γαλλικό, το Ιταλικό, το Αγγλικό και το Ρώσικο ταχυδρομείο, που εξυπηρετούσαν κυρίως τις ανάγκες των περιοχών που διοικούσαν οι δυνάμεις τους
Μετά την δημιουργία του νέου κράτους, ιδρύθηκε στις 1 Μαρτίου 1900 η «Κρητική Ταχυδρομική Υπηρεσία», που λειτούργησε σ’ ολόκληρο το νησί. Εξέδωσε κρητικά γραμματόσημα και ίδρυσε συνολικά 35 μόνιμα ταχυδρομικά γραφεία και 79 κινητά (αγροτικά). Τα γραμματόσημα αυτά κυκλοφόρησαν στην Κρήτη μέχρι την ένωση.
Παράλληλα με την λειτουργία των Ταχυδρομικών γραφείων της Κρητικής Πολιτείας, στις 3 μεγάλες πόλεις της Κρήτης συνέχισαν να λειτουργούν μέχρι το 1914 περίπου, τα ξένα ταχυδρομικά γραφεία (Γαλλικό, Αυστριακό, Ιταλικό), που εκδίδαν και ειδικές σειρές γραμματοσήμων για την Κρήτη.

Τράπεζα Κρήτης

Στη νέα Κρητική Πολιτεία η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος μαζί με όμιλο Άγγλων τραπεζιτών ίδρυσαν το 1899 την Τράπεζα Κρήτης. Αργότερα, με την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, η Τράπεζα Κρήτης απόκτησε το δικαίωμα κυκλοφορίας χαρτονομίσματος για τη δική της περιοχή, όπως η Ιονική στα Ιόνια Νησιά το 1864 και η Ηπειροθεσσαλίας το 1882. Συγχωνεύθηκε με την Εθνική το 1919.

Εκπαίδευση

Η εκπαίδευση ήταν ήδη ανεπτυγμένη στην Κρήτη, αλλά με την σύσταση της Κρητικής Πολιτείας εμφάνισε νέα άνθηση. Η πρώτη νομολογία για την εκπαίδευση εισήχθει με διατάξεις του Συντάγματος του 1899, με τις οποίες καθιερώθηκε η υποχρεωτική παιδεία και για τα δύο φύλα.

Κατά την περίοδο αυτή λειτούργησαν δύο τύποι δημοτικών σχολείων, τα κατώτερα (τετρατάξια) και τα ανώτερα ή πλήρη (εξατάξια). Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση υπήρχαν τα ημιγυμνάσια με τρεις τάξεις στα μικρά επαρχιακά κέντρα, τα πλήρη εξατάξια γυμνάσια στα αστικά κέντρα του νησιού, και τα τριτάξια ανώτερα παρθεναγωγεία των Χανίων και Νεάπολης και το πεντατάξιο Παρθεναγωγείο του Ηρακλείου. Με νόμο του 1903 ιδρύθηκε στο Ηράκλειο παιδαγωγική σχολή, το τριτάξιο διδασκαλείο και ιεροδιδασκαλείο στη Μονή Αγ. Τριάδας των Χανίων. Δάσκαλοι διορίστηκαν εκτός από απόφοιτοι Γυμνασιακών τάξεων, απόφοιτοι σχολαρχείων και ορισμένοι απόφοιτοι τετρατάξιων δημοτικών.

Ο αριθμός σχολείων και μαθητών συνεχώς μεγάλωνε μέχρι την Ένωση και τα ποσοστά αναλφαβητισμού μειώθηκαν. Η νομοθεσία της Κρητικής πολιτείας σε εκπαιδευτικά θέματα ίσχυσε ως το 1914 οπότε και εφαρμόστηκε η κοινή γενική εκπαιδευτική πολιτική και νομοθεσία του Ελληνικού Κράτους.

Πηγή: xania.gr, πηγή: Βικιπαίδεια

ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΩΝ ΛΕΠΡΩΝ ΤΟ 1904

Με απόφασή της η Κρητική Πολιτεία μάζεψε όλους τους λεπρούς που ζητιάνευαν εξαθλιωμένοι ζώντας σε οικισμούς έξω από τις μεγάλες πόλεις της Κρήτης, τα Μεσκίνια, και τους συγκέντρωσε στη Σπιναλόγκα. Αρχικά η ζωή τους ήταν άθλια. Η Σπιναλόγκα είναι μια απέραντη τρώγλη, ένα νεκροταφείο υπό προθεσμία, χωρίς την παραμικρή οργάνωση, χωρίς φαρμακευτική αγωγή για τους νοσούντες, χωρίς ελπίδα.

Η Σπιναλόγκα, που «άνοιξε τις πόρτες» της για τους λεπρούς το 1904 και έκλεισε το 1957, φιλοξένησε εκατοντάδες πάσχοντες συνανθρώπους μας, που «ανέπτυξαν» με τα βάσανα και τις στερήσεις τη δική τους ζωντανή κοινωνία. Οσοι μπορούσαν δούλευαν σε διάφορες εργασίες, υπήρχε καφενείο, γίνονταν εκκλησιασμοί στο εκκλησάκι της στον Αγ. Παντελεήμονα, μάθαιναν τα νέα από ψαράδες στο λιμανάκι του νησιού, ερωτεύονταν, παντρεύονταν, έκαναν υγιή παιδιά τα οποία μεταφέρονταν και μεγάλωναν σε καλύτερες συνθήκες στο βρεφονηπιακό τμήμα του Λεπροκομείου της Αγίας Βαρβάρας στην Αθήνα

Του Μανόλη Κοκολάκη (απόσπασμα)

2. Eκκλησιαστικά θέματα στην Κρητική Πολιτεία

 Στηριζόμενοι στις ιστορικές σας γνώσεις και στα στοιχεία του παραθέματος να δείξετε πώς ρυθμίστηκαν τα εκκλησιαστικά θέματα στην Κρητική Πολιτεία. Ποια είναι η σημασία των ρυθμίσεων αυτών στις μέρες μας;

Kρητική Πολιτεία (1898-1913)

Mετά την κατάλυση της Oθωμανικής κυριαρχίας και την ανακήρυξη της Kρητικής Aυτονομίας (1898-1913), τα ζητήματα της Eκκλησίας Kρήτης αντιμετώπισε η Kρητική Πολιτεία. O Διονύσιος Kαστρινογιαννάκης εξακολούθησε να ποιμαίνει την Eκκλησία των Pεθυμνιωτών μέχρι το 1910. Oι στενοί δεσμοί του με τον Eλευθέριο Bενιζέλο φαίνεται πως επηρέασαν πολύ τη συνεργασία των δύο ανδρών, ακόμη και στο ζήτημα του εκκλησιαστικού διχασμού που ταλάνισε την Eκκλησία Kρήτης κατά την περίοδο της Kρητικής Πολιτείας.

Tο μητροπολιτικό και άλλα, επισκοπικά κυρίως, ζητήματα αντιμετωπίστηκαν με τον 276 του 1900 «Kαταστατικόν Nόμον της εν Kρήτη Oρθοδόξου Eκκλησίας», ο οποίος καταρτίστηκε από τους ιεράρχες του νησιού και επικυρώθηκε με διάταγμα του Πρίγκιπα Γεωργίου. Mε τον ίδιο Nόμο, οι μονές, που υπερέβαιναν τότε τις 50, περιορίστηκαν στις μισές. Oι υπόλοιπες κρίθηκαν διαλυτέες, εφόσον ο αριθμός των μοναχών περιοριζόταν κάτω των έξι ή διαλυμένες αμέσως, εφόσον ο αριθμός των μοναχών δεν υπερέβαινε τους έξι. Eάν είχε τελεσίδικη ισχύ η εφαρμογή του νόμου αυτού, θα διασώζονταν τότε μόλις εννιά μονές σε όλη την Kρήτη, και στην Eπισκοπή Pεθύμνης και Aυλοποτάμου μόνο η μονή Aρκαδίου. Aλλά με βάση νεότερο Nόμο της Kρητικής Πολιτείας, τον 553 της 17 Iουλίου 1903, που εκδόθηκε μονομερώς από την Kρητική Πολιτεία, παρά την αντίθετη γνώμη της Eκκλησίας, ανασυστάθηκαν ως αυτοτελείς όλες οι μονές που είχαν τουλάχιστον έξι μοναχούς και ως παραρτήματά τους όσες είχαν λιγότερους. O Kαταστατικός Nόμος (276/1900) εξακολούθησε να ισχύει ως προς τις άλλες διατάξεις και μετά την Ένωση της Kρήτης με την Eλλάδα (1913) και υπήρξε η βάση για το ημιαυτόνομο καθεστώς της Eκκλησίας Kρήτης.

Πηγή : Ιερά Μητρόπολις Ρεθύμνης & Αυλοποτάμου (Ι.Μ.Ρ.)

3. Τα πρώτα νέφη.

Στηριζόμενοι στις ιστορικές σας γνώσεις και στα στοιχεία του παραθέματος Α) να δείξετε τους λόγους για τους οποίους ο Ελ. Βενιζέλος διαφωνούσε με τον πρίγκιπα Γεώργιο Β) να κρίνετε τις ενέργειες τόσο του Ύπατου Αρμοστή της Κρητικής Πολιτείας όσο και του Βενιζέλου

Η αλήθεια είναι ότι η πρώτη διαφωνία μεταξύ του πρίγκιπα και του Βενιζέλου εκδηλώθηκε πριν ακόμη σχηματισθεί η πρώτη κυβέρνηση της Κρητικής Πολιτείας. Η αφορμή ασήμαντη, μα χαρακτηριστική. Ο πρίγκιπας καλεί τον Σφακιανάκη και τον Βενιζέλο να τους ανακοινώσει την απόφασή του να προμηθευθεί η Κρήτη ξυλεία από την Τεργέστη. Δεν ζήτησε τη γνώμη τους, απλώς τους έδωσε εντολή να προχωρήσουν στην εκτέλεση της απόφασής του. Οι δύο Κρήτες διαφωνούν, υποδεικνύουν ότι πρέπει ο πρίγκιπας να περιμένει τον σχηματισμό της κυβέρνησης κι εκείνη να αναλάβει την ευθύνη. Η διαφωνία τους εξοργίζει τον πρίγκιπα που χωρίς δισταγμό, με προκλητική ωμότητα, αποκαλύπτει τις διαθέσεις του

- «Κύριοι – απαντά περιφρονητικά – πρέπει να γνωρίζετε πως ήλθα εδώ δια να διοικήσω ως ο Μέγας Πέτρος. Δεν θα δεχθώ του λοιπού αντιρρήσεις εις τας αποφάσεις μου».

Ο Βενιζέλος θέλει να παραιτηθεί αμέσως. Τον εμποδίζει όμως ο Σφακιανάκης. Υποχωρεί, αλλά τώρα δεν έχει την παραμικρή αμφιβολία για τις προθέσεις του αρμοστή.

Ο Βενιζέλος είχε αντιληφθεί τα σχέδια των μεγάλων, γνώριζε τις εντολές που είχε ο πρίγκιπας – εντολές που εξυπηρετούσαν και το προσωπικό του συμφέρον: βασίλευε στην Κρήτη, έστω και χωρίς το στέμμα του βασιλιά. Και πριν ξαποστάσει αρχίζει καινούργιο αγώνα ο Βενιζέλος. Αγωνίζεται να ενισχύσει την αυτονομία της Κρήτης, ζητά να διευρυνθεί η Κρητική χωροφυλακή και να αντικαταστήσει τα στρατεύματα των μεγάλων δυνάμεων που παρέμεναν στο νησί. Όσο θα υπήρχε ξένος στρατός δεν θα ήταν πραγματικά ελεύθερη η πατρίδα του. Αξιώνει να τροποποιηθεί το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας, να γίνει φιλελεύθερο – γνωρίζει πως μόνο όταν ο Κρητικός λαός θα μπορεί να εκφράζει ελεύθερα τη θέλησή του και τους πόθους του, τότε μόνο θα μείνει άσβηστη η φλόγα του ενωτικού αγώνα. Απαιτεί, μετά τον τερματισμό της τριετούς θητείας του πρίγκηπα, ο νέος αρμοστής να εκλεγεί από την Κρητική εθνοσυνέλευση και να διορισθεί εν ονόματι του βασιλιά των Ελλήνων – τότε ο Έλληνας βασιλιάς θα είχε το δικαίωμα να ανακαλέσει τον αρμοστή του και να κηρύξει την ένωση του νησιού με την Ελλάδα, χωρίς να περιμένει την έγκριση των μεγάλων.

Αλλά ο Βενιζέλος ήταν ένας – οι μεγάλες δυνάμεις είχαν φίλους πολλούς και ισχυρούς. Κι αν δεν τους έφθαναν, μπορούσαν να αγοράσουν κι άλλους – δεν δίσταζαν. Τα τοπικά προβλήματα λησμονήθηκαν, ολόκληρος ο κρατικός μηχανισμός με επικεφαλής τον Γεώργιο στρέφεται κατά του Βενιζέλου. Μοναδική προσπάθεια να συκοφαντηθεί ο αγώνας του. Κι ένα πρόσχημα δίνει η επιμονή του να οργανωθεί η Κρητική χωροφυλακή. Τον κατηγορούν ότι θέλει ισχυρή χωροφυλακή γιατί… έχει εγκαταλείψει το όνειρο της ένωσης, θέλει να κρατήσει την Κρήτη ανεξάρτητη Πολιτεία. Στη συκοφαντική εκστρατεία κατά τον Βενιζέλου δεν απουσιάζει και η Αθήνα. Από την πρωτεύουσα της ελεύθερης Ελλάδας φθάνουν κραυγές συμπαθείας για το «καημένο το πριγκιπόπουλο», κεραυνοί κατά του Βενιζέλου. «Η Κρήτη είναι ελληνική. Ας στρέψωμε τα βλέμματά μας προς την Μακεδονία» συνιστούν οι αρθογράφοι των Αθηνών. «Η Κρήτη δεν είναι ακόμη ελληνική» απαντά ο Βενιζέλος «και πρέπει να γίνη πριν να τεθή μακεδονικόν ζήτημα, γιατί τότε η Ελλάς θα υποχρεωθή να συμβιβασθή – και θα κερδίση την Κρήτη, αλλά θα χάση την Μακεδονία». Ήταν άνισος ο αγώνας.

Πηγή : Ιωάννης Χατζηδάκης

4. Η επανάσταση του Θερίσου

α.Τα αίτια…

1. Στηριζόμενοι στις ιστορικές σας γνώσεις και στα στοιχεία του παραθέματος να δείξετε με ποιον κυρίως τρόπο ο Ελευθέριος Βενιζέλος δήλωσε την αντίθεσή του προς τον πρίγκιπα Γεώργιο το Μάρτιο του 1901 και πώς αντέδρασε αυτός.

 Η εφημερίδα »Κήρυξ»

Η πολιτική εφημερίδα »Κήρυξ» εκδόθηκε αρχικά  από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, προκειμένου να υποστηρίξει τις θέσεις του και να αντιμετωπίσει τις κατηγορίες τις οποίες έχει εξαπολύσει εναντίον του,  ο Πρίγκιπας Γεώργιος Ύπατος Αρμοστής της Κρήτης, αφού τον ίδιο χρόνο τον είχε απολύσει από Σύμβουλο επί της Δικαιοσύνης της Κρητικής Πολιτείας.

 Στο κύριο άρθρο του πρώτου φύλλου με τίτλο «Αντί Προγράμματος» αναπτύσσει τις θέσεις του και δηλώνει ότι είναι: «[...] Απαρασαλεύτως αφωσιωμένος εις την εθνικήν ιδέαν και βαθύτατα πεπεισμένος, ότι μόνην ριζικήν λύσιν του κρητικού ζητήματος θ’ αποτελέση  η προς την Ελλάδα ένωσις [...]», με την πεποίθηση ότι «[...] παραδίδοντας Κρήτην ευημερούσα και ακμάζουσα και όχι χρεωκοπημένη και παράλυτο [...]». (αρ. φ. 21).  

 Στα πρώτα πέντε βαρυσήμαντα άρθρα του με τίτλο »Γεννηθήτω Φως» (Fiat Lux) εκθέτει την κατάσταση και απαντά στις κατηγορίες, ενώ δηλώνει ότι: «ο «Κήρυξ» διερμηνεύει τας πολιτικάς μου ιδέας». (Αρ. φ. 21)  

 Χειρόγραφα των άρθρων αυτών γραμμένα στα γαλλικά, αλλά και άλλα δημοσιευμένα κείμενα με τίτλους όπως: «Οι αυλοκόλακες», «Μολών λαβέ, «Λάκκον ώρηξε», «Τα σύνταγμα», «Η Ελευθεροτυπία», κ.ά. έχουν ταυτιστεί με τα δημοσιευμένα αποδεικνύοντας τον πραγματικό  συντάκτη τους.

 Αντίπαλη της εφημερίδα  είναι η »Πατρίς» στην οποία αρθρογραφεί ο ιδιαίτερος γραμματέας του πρίγκιπα Ανδρέας Παπαδιαμαντόπουλος. Ο δημοσιογραφικός αγώνας είναι σκληρός, εξοντωτικός. Δικαστικές διώξεις, ποινές και παύσεις σηματοδοτούν την εμφάνιση του Ελευθερίου Βενιζέλου στο δημοσιογραφικό ορίζοντα.

 Η εφημερίδα του διακόπτει την κυκλοφορίας της, από 4 Απριλίου 1902 έως 31 Μαΐου 1902 (ποινή δίμηνης παύσης)  και από 31 Ιανουαρίου 1903 ως τις αρχές Μαρτίου του ίδιου έτους (παύση ενός μηνός). Οριστική δε παύση, στις 14 Μαρτίου 1903 μαζί με την καταδίκη του Ελευθερίου Βενιζέλου «επί δημοσιογραφική εξυβρίσει» σε φυλάκιση 15 ημερών, την οποία και εξέτισε στις φυλακές του Ιτζεδίν.

Β. Η αντίδραση του πρίγκηπα.

2. Συνθέτοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις πληροφορίες που θα αντλήσετε από το ιστορικό παράθεμα να στηρίξετε τη φράση του σχολικού βιβλίου : « Ο Πρίγκιπας προχώρησε στη λήψη σπασμωδικών μέτρων»

Στις 10 Μαρτίου 1905 συνήλθε συνέλευση στον Θέρισο υπό του Ελευθερίου Βενιζέλου, Κωνσταντίνου Φούμη και Κωνσταντίνου Μάνου, που κήρυξε «την πολιτικήν ένωσιν της Κρήτης μετά της Ελλάδος εις εν μόνον ελεύθερον συνταγματικόν κράτος», έδωσε δε και σχετικό ψήφισμα στις Μεγάλες Δυνάμεις, όπου υποστήριζε ότι το νόθο μεταβατικό καθεστώς εμπόδιζε την οικονομική ανάπτυξη του νησιού και η μόνη φυσική λύση του κρητικού ζητήματος ήταν η ένωση.
Στις 7 Απριλίου συνήλθε τακτική συνέλευση στα Χανιά, η οποία ομοίως κήρυξε την ένωση ενώ ένας από τους συμβούλους του Ύπατου Αρμοστή παραιτήθηκε και πήγε στον Θέρισο να ενωθεί με τους επαναστάτες.

Ο Ύπατος Αρμοστής απαίτησε από τους επαναστάτες να παραδώσουν τα όπλα μέσα σε 36 ώρες, εκήρυξε το στρατιωτικό νόμο με την έγκριση των Δυνάμεων, διέταξε συλλήψεις και φυλακίσεις αντικαθεστωτικών κι επέβαλε λογοκρισία στον τύπο. Έπειτα κάλεσε σε σύσκεψη τους προξένους και ζήτησε να λάβουν επείγοντα μέτρα για την «καταστολήν του κινήματος». Για να αυξήσει τις ένοπλες δυνάμεις του συγκρότησε το σώμα των «Δημοφρουρών». Οι Μεγάλες Δυνάμεις έστειλαν μήνυμα στους επαναστάτες ότι θα χρησιμοποιούσαν στρατεύματα προκειμένου να επιβάλλουν τις αποφάσεις τους. Σε απάντηση οι περισσότεροι βουλευτές της τακτικής συνέλευσης πήγαν στον Θέρισο να ενωθούν κι αυτοί με τον Βενιζέλο.

Ο πρίγκηπας δεν διέθετε άλλες δυνάμεις εκτός της Κρητικής Χωροφυλακής (που έμεινε πιστή σ’αυτόν) και η οποία δεν αυξήθηκε από τους Δημοφρουρούς και οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν μπορούσαν να συνεννοηθούν για κοινή δράση.

 ↜↝↜↝↜↝↜↝↜↝

Α. ΠΗΓΗ 1

Ο Βενιζέλος και το Κρητικό Σύνταγµα του 1899

Απόσπασµα από επιστολή του Ελ. Βενιζέλου της 12ης Φεβρουαρίου του 1906 στον Α. Βορεάδη

«Όλοι είχοµεν πλανηθή επιζητήσαντες … την υπέρµετρον ενίσχυσιν του ανεύθυνου παράγοντος προς περιορισµόν του κοινοβουλευτισµού, εις ον αποδίδοµεν … την εθνικήν γυµνότητα, ην απεκάλυψεν ο πόλεµος του 1897. Η ευθύνη δε εµού είναι µεγαλυτέρα ως επιδράσαντος πλειότερον εις την σύνταξιν του συντηρητικού πολιτεύµατος το 1889».

ΙΑΧ, Αρχείο Θερίσου, 18/4

ΠΗΓΗ 2

Ο συντηρητικός χαρακτήρας του Κρητικού Συντάγµατος του 1899

Σύµφωνα µε µια θεωρία, το σύνταγµα (σηµ.: του 1899) είχε συντηρητικό χαρακτήρα επειδή ο λαός της Κρήτης - και τα δεκαέξι µέλη της συντακτικής επιτροπής - πίστευε ότι µια εκτελεστική εξουσία µε ενισχυµένες αρµοδιότητες και απαλλαγµένη από κοινοβουλευτικούς περιορισµούς και επεµβάσεις βραχυπρόθεσµα θα συνέβαλε πιο αποτελεσµατικά στην επίλυση των πολιτικών προβληµάτων του νησιού … Οι συντάκτες της τελικής µορφής του σχεδίου του συντάγµατος δεν θεωρούσαν οριστικό το καθεστώς της αυτονοµίας, αφού δεν ικανοποιούσε τις εθνικές προσδοκίες των Κρητών. Η αρµοστεία αντιπροσώπευε γι’ αυτούς ένα σύντοµο µεταβατικό στάδιο, το προοίµιο της ένωσης της Κρήτης µε την Ελλάδα. Με την αντίληψη αυτή ως προϋπόθεση των συνταγµατικών τους επιλογών, τα µέλη της επιτροπής ενίσχυσαν τις σχεδόν µοναρχικές εξουσίες του προσωρινού ηγέτη της Κρήτης, για να διευκολύνουν τη γρήγορη επίλυση των εσωτερικών προβληµάτων του τόπου τους και να αποκλείσουν τις πιθανές τραγικές συνέπειες (όπως η ήττα της Ελλάδας στον πόλεµο του 1897) που µπορούσαν να έχουν οι τυχόν εκτροπές των εκλεγµένων εθνικών αντιπροσώπων από τα πλαίσια της κοινοβουλευτικής δεοντολογίας.

Λ. Μακράκη, Ελευθέριος Βενιζέλος, ό.π., σσ. 382-383

Λαµβάνοντας υπόψη τα παραθέµατα και τις πληροφορίες του βιβλίου σας:

α) Να επισηµάνετε τα στοιχεία εκείνα που υποδηλώνουν το συντηρητικό χαρακτήρα του Κρητικού Συντάγµατος του 1899.

β) Να προσδιορίσετε τα κριτήρια βάσει των οποίων η συντακτική επιτροπή προχώρησε στη διαµόρφωση του συγκεκριµένου Συντάγµατος.

↜↝↜↝↜↝↜↝↜↝

Β. ΠΗΓΗ

Το Κρητικό Σύνταγµα του 1899

Τα σοβαρά προβλήµατα που γεννήθηκαν στην εφαρµογή του ήταν συνέπεια των ατελειών του. Για παράδειγµα, ο ύπατος αρµοστής οριζόταν ως αντιπρόσωπος των Μεγάλων Δυνάµεων στην Κρήτη, αλλά συνδεόταν και µε το λαό της µε µια «σύµβαση». Ήταν ο κεντρικός παράγοντας του κράτους και ο κύριος εκτελεστικός λειτουργός και σηµαντικό στέλεχος της νοµοθετικής εξουσίας. Όπως παρατηρούσε ο πρόεδρος της συντακτικής επιτροπής Ι. Σφακιανάκης, «το πρόσωπον του Ηγεµόνος είναι το κέντρον όλων των εξουσιών». Από την άλλη µεριά, τα µέλη της αρµοστειακής κυβέρνησης, σύµφωνα πάντοτε µε το σύνταγµα, ήταν σύµβουλοι του πρίγκιπα, ελεγχόµενοι και άµεσα υπόλογοι σ’ αυτόν µάλλον παρά στη Συνέλευση από την οποία προέρχονταν … Η Κρητική Συνέλευση, η οποία εκλεγόταν µε γενική ψηφοφορία κάθε δύο χρόνια, δεν είχε σαφείς εξουσίες ούτε αρκετές αρµοδιότητες. Πραγµατοποίησε µόνο µια συνεδρίαση στη διάρκεια της θητείας της και, καθώς φαίνεται, είχε περιορισµένη δικαιοδοσία, αφού η τελική επικύρωση των νόµων ενέπιπτε στην αρµοδιότητα του ύπατου αρµοστή.

Λ. Μακράκη, Ελευθέριος Βενιζέλος, ό.π., σ. 382

Λαµβάνοντας υπόψη το περιεχόµενο της πηγής και τις πληροφορίες του βιβλίου σας:

α) Να επισηµάνετε τις αδυναµίες στην οργάνωση της Κρητικής Πολιτείας που προκάλεσαν εσωτερική κρίση µετά τα δύο πρώτα έτη της λειτουργίας της.

β) Να εξηγήσετε πώς εκδηλώθηκε αυτή η κρίση σε πολιτικό επίπεδο και πώς, στη συνέχεια, η διάσταση των απόψεων πήρε τη µορφή προσωπικής αντιπαράθεσης.

↜↝↜↝↜↝↜↝↜↝

Γ. ΠΗΓΗ

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος αναλύει τη σηµασία των πολιτικών εξελίξεων ενώπιον των Κρητών πληρεξουσίων στη συνεδρίαση της 7^ης Οκτωβρίου 1906 της Β΄ Συντακτικής Συνέλευσης των Κρητών.

«Αντιλαµβάνοµαι εγώ και είµαι βέβαιος, Κύριοι πληρεξούσιοι, ότι πολύ ταχέως θα συµφωνήσωµεν όλοι ότι το Κρητικόν Ζήτηµα έκαµεν εν βήµα γενναιότατον προς τα εµπρός δια της επιτευχθείσης λύσεως, όχι µόνον από απόψεως εσωτερικής διοίκησεως, αλλά και από καθαρώς εθνικής απόψεως…

Του λοιπού, το Πολίτευµα, τον οποίον θα µας διέπη θα είναι οι ελεύθεροι θεσµοί του Ελληνικού Βασιλείου. Νοµίζω, ότι αυτό δεν είναι κάτι τι, το οποίον θα µας ανησυχή διότι εις αυτό όλοι εσπεύδοµεν ηµείς µεν από του φανερού, άλλοι δε λεληθότως, µη θέλοντες να αντιµετωπίσουν τους κινδύνους, τους οποίους είχεν η διεξαγωγή του αγώνος αυτού … Του λοιπού, κύριοι, η διοίκησις ηµών θα είναι διοίκησις καθαρώς ελληνική, όχι µόνον διότι ο κεκληµένος να εφαρµόση το νέον Πολίτευµα διορίζεται παρά του Βασιλέως των Ελλήνων, αλλ’ ελληνική και κατά τούτο, διότι το πνεύµα ακόµη της διοικήσεως θα είναι Ελληνικόν, αφ’ ου θα γίνηται επί τη βάσει των αρχών του Ελληνικού Συντάγµατος, το οποίον διέπει το Ελληνικόν Κράτος επί του παρόντος και τον οποίον είµαι βέβαιος, ότι θα είναι και το µέλλον Σύνταγµα του Έθνους ακόµη.

Αλλά η Κρήτη, δεν πρέπει να παραγνωρίζωµεν ότι, αν απετέλει προ µικρού ηθικόν απλώς εξάρτηµα του Ελληνικού Βασιλείου, ήδη από των τελευταίων παραχωρήσεων των Δυνάµεων, η Κρήτη αποτελεί πολιτικόν πλέον εξάρτηµα του Ελληνικού Βασιλείου. Αν οι Δυνάµεις δια των ανακοινώσεών των οφείλουν να περιορίζωνται εις την διπλωµατικήν γλώσσαν, η οποία δύναται τέλος πάντων να µη εγείρη τας αντιρρήσεις, είτε του έχοντος το δικαίωµα της επικυριαρχίας εν Κρήτη, είτε άλλων αντιζήλων κρατών εν τη Ανατολή, ηµείς

όµως έχοµεν καθήκον, λαµβάνοντες τα πράγµατα υπ’ όψιν όπως έχουσι να διακηρύξωµεν, ότι κατ’ ουσίαν αι .υνάµεις ενούσι την Κρήτην προς την Ελλάδα … Λείπουσι, κύριοι συνάδελφοι, οι τύποι και δεν εξεύροµεν πόσον χρόνον ακόµη θα λείπωσι, αλλ’ η αλήθεια είνε, ότι ουσιαστικώς δια της αναγνωρίσεως εις τον Βασιλέα των Ελλήνων του δικαιώµατος να διορίζη τον Ύπατον Αρµοστήν η Κρήτη ηνώθη µετά της Ελλάδος…»

Εστενογραφηµένα Πρακτικά της Β΄ Συντακτικής Συνελεύσεως των Κρητών,

Χανιά 1907, σσ. 38-39

[Πηγή: Κ. Σβολόπουλος, Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η πολιτική κρίσις

εις την Αυτόνοµον Κρήτην, εκδ. Ίκαρος, Αθήναι 1974, σσ. 273-274]

Λαµβάνοντας υπόψη το περιεχόµενο του παραθέµατος και τις γνώσεις σας από το σχολικό βιβλίο να σχολιάσετε τη φράση του βιβλίου σας (σ. 217):  «το κίνηµα του Θερίσου δεν πέτυχε πλήρως τους στόχους του, αλλά έδωσε νέα ισχυρή ώθηση στο Κρητικό Ζήτηµα και προκάλεσε θετικές εξελίξεις

↜↝↜↝↜↝↜↝↜↝

ΠΗΓΗ 1

Η αντίδραση των µεγάλων Δυνάµεων απέναντι στην επαναστατική πρωτοβουλία του κρητικού λαού

Η αντίδραση των µεγάλων Δυνάµεων απέναντι στην επαναστατική πρωτοβουλία του κρητικού λαού δεν ήταν απόλυτα αρνητική. Οι τέσσερις κυβερνήσεις, µετά από ολιγοήµερες διαβουλεύσεις, έσπευδαν να τονίσουν ότι «δεν θα απείχον του να αποβλέψουν µετ’ ευµενείας προς την συζήτησιν του ζητήµατος τούτου µετά της Τουρκίας, εάν η τάξις διατηρηθή εν τη νήσω και εξασφαλισθή η προστασία του µουσουλµανικού πληθυσµού». Ήδη η έκρηξη του εθνικού ενθουσιασµού που είχε και πάλι καταλάβει τους Κρήτες συµβάδιζε µε την αυστηρή τήρηση της τάξεως, ενώ η κυβέρνηση των Αθηνών ήλπιζε να εντάξει την επίλυση του θέµατος στο πλαίσιο µιας γενικότερης ελληνοτουρκικής προσεγγίσεως. Τόσο όµως οι τολµηρές ελληνικές προσδοκίες όσο και οι καλές ευρωπαϊκές προθέσεις, δεν ήταν δυνατό να οδηγήσουν σε άµεσα θετικά αποτελέσµατα, εξαιτίας της βίαιης εκδηλώσεως της τουρκικής αντιδράσεως.

Οι Νεότουρκοι εθνικιστές, µετά την αναγκαστική υποχώρηση απέναντι στη Βουλγαρία (: ανακήρυξή της σε ανεξάρτητο βασίλειο) και στην Αυστροουγγαρία (: προσάρτηση της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης), αναζητούσαν στη µαταίωση της ενωτικής λύσεως το έρεισµα µιας πρώτης διπλωµατικής επιτυχίας. Οι ζωηρές λαϊκές αντιδράσεις των δρόµων, στην πρωτεύουσα και στις επαρχίες, συνδυάζονταν µε τη σταθερή επίσηµη επίκληση της ανάγκης για τη διατήρηση της υφιστάµενης ισορροπίας στο χώρο του Αιγαίου και της ανατολικής Μεσογείου. Πίσω από την παράταση των διαπραγµατεύσεων δεν ήταν πλέον δύσκολο να διαφανεί η επιφυλακτικότητα αρχικά και η υπαναχώρηση στη συνέχεια των προστάτιδων Δυνάµεων.   

Σ’ αυτό ακριβώς το σηµείο, η Τουρκία έκρινε σκόπιµο να ζητήσει και την πλήρη διευκρίνιση των ευρωπαϊκών προθέσεων. Η απαντητική διακοίνωση της 4ης Ιανουαρίου ανταποκρινόταν στις τουρκικές αξιώσεις, υπογραµµίζοντας ότι δεν είχε ακόµη φθάσει η στιγµή για τον επιβαλλόµενο διακανονισµό του Κρητικού ζητήµατος, µε προϋπόθεση τη σύµφωνη πάντοτε γνώµη της Πύλης. Η ουσιαστική εντούτοις απεµπόληση της διαπραγµατευτικής διαδικασίας µε άµεσο στόχο την ένωση δεν ανέστειλε την εφαρµογή της αποφάσεως των Δυνάµεων να αποσύρουν από τη Μεγαλόνησο τα υπόλοιπα στρατεύµατά τους.

Ι.Ε.Ε., τόµος Ι.΄, σ. 214

Λαµβάνοντας υπόψη το περιεχόµενο των πηγών και την αφήγηση του βιβλίου σας: α) να προσδιορίσετε τις συνθήκες κάτω από τις οποίες η Κρητική Κυβέρνηση εξέδωσε το ενωτικό ψήφισµα της 24ης Σεπτεµβρίου 1908

β) να παρουσιάσετε και να αιτιολογήσετε την αντίδραση της Ελλάδας και των µεγάλων Δυνάµεων στην έκδοση του ψηφίσµατος.

↜↝↜↝↜↝↜↝↜↝

ΠΗΓΗ 2

Ο Βενιζέλος χαιρέτισε το γεγονός της εκκένωσης (1909) της Μεγαλονήσου από τα τελευταία ευρωπαϊκά στρατεύµατα από τις στήλες του «Κήρυκα»:

«Από επτά όλων αιώνων, αφ’ ης η Κρήτη κατελήφθη υπό των Ενετών, πρώτην φοράν από της χθες (15 Ιουλίου) το κρητικόν έδαφος δεν πατείται υπό ξένου στρατιώτου. Βεβαίως τα ευρωπαϊκά στρατεύµατα δεν κατείχον την νήσον ως Κατακτηταί, αλλ’ ως Ελευθερωταί και Προστάται. Παρά την ιδιότητά των όµως ταύτην τα ευρωπαϊκά στρατεύµατα είχον και την ιδιότητα των Κηδεµόνων, υπό την κηδεµονίαν δε ταύτην η ελευθερία ηµών και η αυτοτέλεια είχον τόσην πραγµατικήν αξίαν, όσην εκάστοτε προηρείτο να αποδίδη αυτή η ευµένεια των προστατών. Υπάρχουν οι κηρύττοντες, ότι ουδέν ουσιαστικώς εκερδίσαµεν διότι την στρατιωτικήν κατοχήν αντικατέστησεν η παρουσία των φυλακίδων. Αλλά µόνον οικτρά παρερµηνεία των πραγµάτων δύναται να οδηγή εις τοιαύτας κρίσεις. Η στρατιωτική κατοχή ήρθη εξ ολοκλήρου και συν αυτή, εκλειπούσης της συγκυριαρχίας των Δυνάµεων, ανέκυψεν αδέσµευτα η κυριαρχία του κρητικού λαού».

[Πηγή: Κ. Σβολόπουλος, Ι.Ε.Ε., τόµος Ι.΄, σ. 215]

Να αναλύσετε τη σηµασία του γεγονότος της εκκένωσης της Μεγαλονήσου από τα τελευταία ευρωπαϊκά στρατεύµατα στην εξέλιξη του Κρητικού Ζητήµατος. (Στην ανάλυσή σας να λάβετε υπόψη όσα αναφέρει ο Ελ. Βενιζέλος - σταθερά προσηλωµένος στην επιδίωξη της βαθµιαίας αποδεσµεύσεως από τον ευρωπαϊκό έλεγχο - χαιρετίζοντας το γεγονός από τις στήλες του «Κήρυκα»).

↜↝↜↝↜↝↜↝↜↝

ΠΗΓΗ 3

Ι. Αντίδραση του Βενιζέλου στην απόφαση των Κρητών βουλευτών να µετάσχουν στις εργασίες του ελληνικού κοινοβουλίου. Μήνυµά του προς τον Ραγκαβή, κυβερνητικό αντιπρόσωπο στα Χανιά:

«Δεν επιτρέπεται να θυσιασθούν τα κεκτηµένα δια της σπουδής. .εν είναι εντροπή δια την µικράν Κρήτην να µιµηθή µέγιστα έθνη και να υποµείνη. Ουδείς γνωρίζει τι εκπλήξεις θα προκύψουν εκ του ιταλοτουρκικού πολέµου. Οι Κρήτες λησµονούν ότι τίθενται αντιµέτωποι όχι µόνον της Τουρκίας και των Μεγάλων Δυνάµεων, αλλά και αυτού τούτου του ελευθέρου βασιλείου, του οποίου η κυβέρνησις δεν ευνοεί να αποδεχθή το κρητικόν πραξικόπηµα και να έλθη εις άκαιρον ρήξιν µε την Τουρκίαν. Συντόνως και άνευ απωλείας µιας ηµέρας ασχολουµένη µε την στρατιωτικήν συγκρότησιν της χώρας, η κυβέρνησις αξιοί όπως εις την γνώµην της προσαρµοσθή η γνώµη των πολιτικών αρχηγών της Κρήτης».

ΙΙ. Σταθερή άρνηση του Βενιζέλου να επιτρέψει την είσοδο Κρητών βουλευτών στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Σχετικό έγγραφο προς το Προεδρείο της Βουλής:

«Της Ελλάδος µη αποδεχθείσης εισέτι το Κρητικόν κήρυγµα της ενώσεως η Κρήτη ούτε από απόψεως εσωτερικού δηµοσίου δικαίου πολύ δε ολιγώτερον από απόψεως διεθνούς δικαίου, δύναται να θεωρηθή αποτελούσα µέρος της Ελληνικής Επικρατείας, ώστε να δικαιούται ν’ αντιπροσωπεύηται κατά το Σύνταγµα εν τω εν Αθήναις Βουλευτηρίω … Η Κυβέρνησις είναι αδύνατον να δεχθή όπως παρεδρεύσουν οι αναφέροµενοι µετά των νοµίµων αντιπροσώπων του Ελληνικού λαού, υποµιµνήσκει δ’ ότι απόπειρα τυχόν αυτών, όπως βιαίως πραγµατοποιήσωσι τους σκοπούς των, θ’ απετέλει έγκληµα κατά της εν Ελλάδι καθεστηκυίας τάξεως, την οποία έχει η κυβέρνησις καθήκον να προασπίση και αν ακόµη ευρεθή εις την λυπηροτάτην ανάγκην να χρησιµοποιήση προς τούτο την ένοπλον δύναµιν. Η κυβέρνησις άλλως τε ελπίζει ότι οι Κρήτες αντιπρόσωποι δεν θα φθάσουν να ωθήσουν τα πράγµατα µέχρι τοιαύτης ακρότητος και ότι ο εγνωσµένος αυτών πατριωτισµός θα τους αγάγη εις την αναγνώρισιν ότι ο επιδιωκόµενος υπ’ αυτών Εθνικός σκοπός ήκιστα δύναται να υπηρετηθή δια προκλήσεως εσωτερικών αταξιών και ανωµαλιών».

[Πηγή: Κ. Σβολόπουλος, Ι.Ε.Ε., τόµος Ι.΄, σ. 284]

ΠΗΓΗ 2

Η συνείδηση της ανεπάρκειας των προϋποθέσεων, οι οποίες θα ήταν δυνατόν να επιτρέψουν την αποτελεσµατική διεκδίκηση των εθνικών δικαίων στο στρατιωτικό ή το διπλωµατικό πεδίο, ενίσχυσε τον Ελευθέριο Βενιζέλο στην απόφαση να καλλιεργήσει κλίµα υφέσεως στις σχέσεις µε τους βαλκανικούς γείτονες και, ιδίως, την Τουρκία. Ο νέος Έλληνας πρωθυπουργός επιδίωκε, πράγµατι, από το ένα µέρος να αποφύγει µια άκαιρη και ίσως µοιραία περιπέτεια, και από το άλλο να κερδίσει πολύτιµο χρόνο στην προσπάθεια για την ενίσχυση του ένοπλου δυναµικού της χώρας. Η άµεση συνειδητοποίηση της γενικότερης αυτής αναγκαιότητας εξηγεί τη συγκρατηµένη και µετριοπαθή στάση του απέναντι στην επικυρίαρχη Τουρκία, στα τελευταία ιδίως χρόνια της

πολιτείας του στην Κρήτη. Θα ήταν ακόµη δυνατόν να υποστηριχθεί ότι, ευθύς µετά τον Ιούλιο του 1908, είχε προσωρινά τουλάχιστον συµµεριστεί τις τολµηρές ελπίδες ευρύτερων κύκλων του πανελληνίου για µια εποικοδοµητική συνεργασία των δυο λαών στα πλαίσια του φιλελεύθερου συντάγµατος που επαγγελόταν η νεοτουρκική επανάσταση και, κατ’ επέκταση, στο επίπεδο των διακρατικών ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Άµεσα συναρτηµένη µε τη γενικότερη αυτή φροντίδα είναι δυνατό να θεωρηθεί και η τακτική του Βενιζέλου στην αντιµετώπιση των ειδικότερων προβληµάτων της κρητικής πολιτείας.

Κ. Σβολόπουλος, Ι.Ε.Ε., τ. Ι.΄, σ. 280

Λαµβάνοντας υπόψη το περιεχόµενο των παραθεµάτων και τις γνώσεις σας από το σχολικό βιβλίο, να παρουσιάσετε και να αιτιολογήσετε την αντίδραση του Ε. Βενιζέλου απέναντι στην απόφαση των Κρητών βουλευτών να µετάσχουν στις εργασίες του ελληνικού κοινοβουλίου.