Στις παραγράφους 20-23 περιγράφονται:

􀂾 Η ένσταση των Λακεδαιμονίων στην πρόταση των συμμάχων τους.

􀂾 Οι όροι της ειρήνης
􀂾 Η υποδοχή των πρεσβευτών και η αιτιολογία
Η άποψη του Θηραμένη
􀂾 Η απήχηση της πρότασης
􀂾 Οι ενέργειες μετά την ειρήνη

Η ένσταση των Λακεδαιμονίων στην πρόταση των συμμάχων τους
Ενώ όλοι σχεδόν οι σύμμαχοι των Σπαρτιατών ζητούσαν να κατασκάψουν την Αθήνα και να
πουλήσουν όλους τους Αθηναίους ως δούλους, μόνο οι Σπαρτιάτες είπαν ότι δεν είναι σωστό
να υποδουλώσουν μια ελληνική πόλη που είχε προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες όταν όλοι οι
Έλληνες διέτρεξαν τον έσχατο κίνδυνο στη διάρκεια των Μηδικών πολέμων 490-478 π.Χ.
(Λακεδαιμόνιοι δὲ οὐκ ἔφασαν πόλιν Ἑλληνίδα ἀνδραποδιεῖν μέγα ἀγαθὸν εἰργασμένην
ἐν τοῖς μεγίστοις κινδύνοις γενομένοις τῇ Ἑλλάδι ἀλλʹ ἐποιοῦντο εἰρήνην). Στη φράση
αυτή φαίνεται ότι οι Σπαρτιάτες ήταν: α) μεγαλόψυχοι προς τους ηττημένους Αθηναίους,
τους οποίους συγχωρούσαν για τις αδικίες τους, γιατί είχαν προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες
στους Περσικούς πολέμους (490-478 π.χ.), β) άριστοι διπλωμάτες με διορατικότητα και
σύνεση, αφού διέβλεπαν ότι οι Θηβαίοι θα απειλούσαν και την ίδια τη Σπάρτη αν
εξαφανιζόταν η Αθήνα από το ιστορικό προσκήνιο. Γιατί η ολοκληρωτική καταστροφή της
Αθήνας θα είχε ως αποτέλεσμα την απότομη και επικίνδυνη αύξηση της δύναμης της Θήβας.
Η ταπείνωση και η εξαφάνιση της Αθήνας θα βοηθούσε τη Θήβα σε λίγα χρόνια να γίνει
θανάσιμος κίνδυνος για την ύπαρξη της ίδιας της Σπάρτης και να πάρει από αυτή την
ηγεμονία της Ελλάδας.

Οι όροι της ειρήνης
Οι Σπαρτιάτες πρότειναν (επέβαλαν) στους πρέσβεις των Αθηναίων τους εξής όρους ειρήνης:
α) να γκρεμίσουν οι Αθηναίοι τα μακρά τείχη και τα τείχη του Πειραιά (ἐφʹ ᾧ τά τε μακρὰ
τείχη καὶ τὸν Πειραιᾶ καθελόντας) στα οποία είχαν στηρίξει την ανεξαρτησία τους.
β) να παραδώσουν στους Σπαρτιάτες τον αθηναϊκό στόλο τους εκτός από δώδεκα πλοία (καὶ
τὰς ναῦς πλὴν δώδεκα παραδόντας) ενώ μέχρι τότε στήριζαν τη δόξα και το μεγαλείο
τους στη θαλασσοκρατία τους.
γ) να επαναφέρουν στην Αθήνα τους πολιτικούς εξόριστους, δηλαδή τους ολιγαρχικούς
Αθηναίους, που ήταν φίλοι των Σπαρτιατών και θα στήριζαν το καθεστώς το τριάντα
τυράννων (καὶ τοὺς φυγάδας καθέντας)
δ) να έχουν τους ίδιους φίλους και εχθρούς με τους Σπαρτιάτες (τὸν αὐτὸν ἐχθρὸν καὶ φίλον νομίζοντας)
ε) να ακολουθούν τους Σπαρτιάτες στις εκστρατείες τους (Λακεδαιμονίοις ἕπεσθαι καὶ κατὰ
γῆν καὶ κατὰ θάλατταν ὅποι ἂν ἡγῶνται). Με λίγα λόγια να αναγνωρίσουν την ηγεμονία
της Σπάρτης στην Ελλάδα.
Ο Ξενοφώντας δίνει βαρύτερη σημασία στον όρο να ακολουθούν οι Αθηναίοι τους
Λακεδαιμονίους οπουδήποτε αυτοί τους οδηγούν. Οι άλλοι όροι αποτελούν προϋποθέσεις του
κύριου αυτού όρου.
α. Κύριος όρος: ἕπεσθαι
β. Δευτερεύοντες όροι: καθελόντας, παραδόντας, καθέντας, νομίζοντας

Ο Θηραμένης και οι άλλοι πρέσβεις επέστρεψαν στην Αθήνα μεταφέροντας σαν απλοί
ταχυδρόμοι τους σκληρούς όρους της ειρήνης που τους πρότειναν οι Σπαρτιάτες (Θηραμένης
δὲ καὶ οἱ σὺν αὐτῷ πρέσβεις ἐπανέφερον ταῦτα εἰς τὰς Ἀθήνας). Χωρίς να
προσπαθήσουν να πετύχουν ευνοϊκούς όρους ειρήνης ξαναγύρισαν στην Αθήνα. Οι Αθηναίοι
περικύκλωσαν τους πρέσβεις τους που τους περίμεναν με αγωνία να έλθουν από τη Σπάρτη
γιατί φοβόντουσαν μήπως επέστρεψαν άπρακτοι (Εἰσιόντας δʹ αὐτοὺς ὄχλος περιεχεῖτο
πολύς, φοβούμενοι μὴ ἄπρακτοι ἥκοιεν). Δεν μπορούσαν να υποφέρουν περισσότερο, διότι
πέθαιναν καθημερινά από τις στερήσεις και την πείνα (οὐ γὰρ ἔτι ἐνεχώρει μέλλειν διὰ τὸ
πλῆθος τῶν ἀπολλυμένων τῷ λιμῷ). Αγωνιούσαν, διότι είχαν περιέλθει σε κρίσιμη
οικονομική και ψυχική κατάσταση. Είχαν εξαντληθεί τελείως από τον μακροχρόνιο εμφύλιο
πόλεμο. Περίμεναν την υποδούλωσή τους χωρίς όρους. Κυριάρχησε το ένστικτο της
αυτοσυντήρησης και την ψυχρή λογική της επιβίωσης. Παραμέρισε το ηθικό και αγωνιστικό
φρόνημα των Αθηναίων, οι οποίοι τώρα αγωνίζονται να επιβιώσουν με κάθε τρόπο. Την
ανησυχία των Αθηναίων δηλώνει η συσσώρευση εφτά ρηματικών τύπων, ο κοφτός λόγος και
η μεταφορά με το ρήμα «περιεχεῖτο». Το ρήμα περιχέομαι χρησιμοποιείται κυρίως για τα
υγρά. Εδώ σημαίνει συνέρχομαι ολόγυρα κατά πυκνές μάζες (κατά μπουλούκια).


Ο Θηραμένης που έπαιζε με την αγωνία των λιμοκτονούντων συμπατριωτών του, ανέβαλε
για την επόμενη μέρα την ενημέρωσή τους για τους όρους της ειρήνης (Τῇ δὲ ὑστεραίᾳ
ἀπήγγελλον οἱ πρέσβεις ἐφʹ οἷς οἱ Λακεδαιμόνιοι ποιοῖντο τὴν εἰρήνην). Αν και οι
Αθηναίοι έδιναν τότε προτεραιότητα στην επιβίωσή τους, σέβονταν τους δημοκρατικούς θεσμούς. Δέχτηκαν να περιμένουν την επόμενη μέρα να ενημερωθούν για τους όρους της
ειρήνης. Στην εκκλησία του δήμου θα αποφάσιζαν αν δεχτούν τους όρους της ειρήνης που
τους πρότειναν οι Σπαρτιάτες. Γιατί η εκκλησία του δήμου παρέμενε ακόμη το νομοθετικό
και εκτελεστικό όργανο της αθηναϊκής δημοκρατίας το οποίο είχε αρμοδιότητα να δεχτεί ή να
απορρίψει τους όρους της ειρήνης. Ο Θηραμένης πρώτος μίλησε στην εκκλησία του δήμου
και πρότεινε να δεχτούν τους σκληρούς όρους της ειρήνης και κυρίως να ανεχτούν να
κατεδαφιστούν τα τείχη τους (προηγόρει δὲ αὐτῶν Θηραμένης, λέγων ὡς χρὴ πείθεσθαι
Λακεδαιμονίοις καὶ τὰ τείχη περιαιρεῖν). Η διάρκεια και η ένταση των συζητήσεων
δηλώνεται με παρατατικούς (ἀπήγγελλον, ποιοῖντο, προηγόρει, λέγων) ενώ η τελική
απόφαση υπογραμμίζεται με τον αόριστο «ἔδοξεν».

Η απήχηση της πρότασης
Όπως γράφει ο Λυσίας στο λόγο του «Κατά Ἀγοράτου», μερικοί στρατηγοί ταξίαρχοι και
πολίτες (ένας νεαρός δημαγωγός όπως αναφέρει ο Πλούταρχος), έφεραν αντιρρήσεις και
ισχυρίστηκαν ότι αυτοί θα πετύχαιναν καλύτερους όρους ειρήνης. Οι περισσότεροι όμως
Αθηναίοι συμφώνησαν να δεχτούν τους σκληρούς όρους ειρήνης των Σπαρτιατών.
(Ἀντειπόντων δέ τινων αὐτῷ, πολὺ δὲ πλειόνων συνεπαινεσάντων, ἔδοξε δέχεσθαι τὴν
εἰρήνην).

Οι ενέργειες μετά την ειρήνη
Αφού έγιναν αποδεκτοί οι όροι της ειρήνης η Αθήνα παραδόθηκε στον Λύσανδρο στα τέλη
Μαρτίου ή στις αρχές Απριλίου του 404 π.Χ.:
α) Ο Λύσανδρος έλυσε την πολιορκία της Σάμου (είχε μεταβεί στις πόλεις της Μ. Ασίας για
να την πολιτική κατάσταση σύμφωνα με τα συμφέροντα της Σπάρτης) και κατέπλευσε στον
Πειραιά με το στόλο του, για να επιβλέψει την εφαρμογή των όρων της ειρήνης (Μετὰ δὲ
ταῦτα Λύσανδρός τε κατέπλει εἰς τὸν Πειραιᾶ)
β) επέστρεψαν οι εξόριστοι (καὶ οἱ φυγάδες κατῇσαν)
γ) έκαιγε στον Πειραιά τα αθηναϊκά πλοία με συνοδεία αυλών, ενώ γκρεμίζονταν τα τείχη
υπό τους ήχους της μουσικής των αυλητρίδων, όπως γίνονταν στα γλέντια και στα συμπόσια.
Έτσι έδωσαν εορταστικό περιεχόμενο και χαρακτήρα στην πράξη τους αλλά και συμβολικό
(καὶ τὰ τείχη κατέσκαπτον ὑπʹ αὐλητρίδων πολλῇ προθυμίᾳ).
Όταν γκρεμίζονταν τα τείχη των Αθηναίων, όλοι οι Έλληνες νόμιζαν ότι εκείνη τη μέρα
άρχιζε η ελευθερία της Ελλάδας από την τυραννία της Αθήνας (νομίζοντες ἐκείνην τὴν ἡμέραν τῇ Ἑλλάδι ἄρχειν τῆς ἐλευθερίας). Βέβαια δεν κατάλαβαν ότι άρχιζε η
υποδούλωσή τους στους Σπαρτιάτες, οι οποίοι την ημέρα εκείνη θεωρούνταν σωτήρες και
ελευθερωτές όλων των Ελλήνων. Οι Λακεδαιμόνιοι θα αποδειχθούν βαρύτεροι δυνάστες από
τους Αθηναίους.

Ποια ένσταση πρόβαλαν οι Λακεδαιμόνιοι στο μένος των συμμάχων τους; Με ποιο
σκεπτικό τη στήριξαν;
2. Με ποιους όρους οι Λακεδαιμόνιοι δέχτηκαν τη σύναψη ειρήνης με τους Αθηναίους;
3. Πώς εξηγείτε τη στάση των Λακεδαιμονίων απέναντι στους Αθηναίους;
4. Ποια υποδοχή επιφύλαξαν οι Αθηναίοι στην πρεσβεία τους και γιατί;
5. Ποια ήταν η άποψη του Θηραμένη για το ζήτημα της ειρήνης και ποια απήχηση είχε η
πρότασή του;
6. Τι πίστευαν οι Έλληνες τη μέρα της κατεδάφισης των τειχών της Αθήνας; Δικαιώθηκαν οι
προσδοκίες τους;
7. Ποια συναισθήματα διακρίνετε στις διπλωματικές και πολιτικές ενέργειες των αντιπάλων;
β. Ερωτήσεις σύντομης απάντησης
1. Γιατί οι Αθηναίοι φοβούνταν μήπως γυρίσουν άπρακτοι οι απεσταλμένοι;
2. Σε ποιον όρο της παράδοσης της Αθήνας δίνει ο ιστορικός μεγαλύτερη σημασία;
3. Υπήρξε ομοφωνία στην επικύρωση της ειρήνης από τους Αθηναίους;
4. Ποιες ενέργειες ακολούθησαν τη σύναψη της ειρήνης;
γ. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής
1. Παρά τις πιέσεις των συμμάχων τους οι Λακεδαιμόνιοι αρνήθηκαν να υποδουλώσουν την
Αθήνα γιατί:
α. είχε υψηλό πολιτισμό και μεγάλη ιστορία
β. είχε προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στους Περσικούς πολέμους
2. Δύο από τους όρους της ειρήνης ήταν:
α. να ανακαλέσουν τους εξόριστους και να παραδώσουν δώδεκα πλοία
β. να γκρεμίσουν τα μακρά τείχη και να ακολουθούν τους Σπαρτιάτες
γ. να έχουν τους ίδιους φίλους και εχθρούς και να παραδώσουν τα πλοία τους
δ. να διατηρήσουν τα τείχη του Πειραιά και να ανακαλέσουν τους εξόριστους
3. Ο κόσμος περικύ
α. από περιέργεια
β. από αγωνία κα
γ. από συνήθεια
δ. όλως τυχαίως
4. Ποιος από τους όρους της ειρήνης στεναχώρησε περισσότερ
α. να κατεδαφίσουν τα Μακρά τείχη και τα τείχη το
β. να παραδώσουν όλα τα πλοία εκτός από δώδεκα
γ. να επαναφέρουν στην Αθήνα τους πολιτικούς εξόριστους
δ. να έχουν τους ίδιους εχθρούς και φίλους με τους Λακεδαιμό
5. Οι Αθηναίοι δέχτηκαν τελικά τους όρους της ειρήνης γιατί:
α. ήταν ευνοϊκοί όροι που τους επέτρεπαν να διατηρήσουν την ηγεμονία τους
β. ήθελαν να παραπλανήσουν τους Λακεδαιμονίους και να κερδίσουν χρόνο
γ. πιέζονταν από την πείνα και δεν υπήρχαν πλέον περιθώρια άλ
δ. είχαν κουραστεί από τις διαρκείς πολεμικές αντιπαραθέσεις

Να κλίνετε σε ενικό και πληθυντικό αριθμό τα παρακάτω ουσιαστικά: πόλιν, κινδύνοις,
Ἑλλάδι, εἰρήνην, τείχη, ναῦς, φυγάδας, γῆν, θάλατταν, πρέσβεις, ὄχλος, πλῆθος,
λιμῷ, προθυμίᾳ, ἡμέραν, αὐλητρίδων
2. Να γίνει χρονική αντικατάσταση στα ρήματα: ἐποιοῦντο, ἡγῶνται, ἐπανέφερον,
ἐνεχώρει, ἀπήγγελλον, πείθεσθαι, περιαιρεῖν, λέγων, δέχεσθαι, κατέπλει, ἄρχειν
3. Να γίνει εγκλιτική αντικατάσταση στα ρήματα: ἡγῶνται, ἥκοιεν, ποιοῖντο, ἔδοξε
4. Να γραφούν τα παραθετικά των επιθέτων: ἀγαθόν, μεγίστοις, μακρά, ἐχθρόν, φίλον,
πολλῇ
5. Να κλιθούν οι αντωνυμίες στο γένος που βρίσκονται και στους δύο αριθμούς: ταῦτα, οἷς,
τινων


Να γράψετε συνώνυμα στα αρχαία ελληνικά των λέξεων: ἔφασαν, παραδόντας,
ἐπανέφερον, μέλλειν, χρὴ, κατέπλει, κατέσκαπτον, ἄρχειν, ἕπεσθαι
3. Με ποιους τύπους του κειμένου είναι ομόρριζες οι λέξεις: καθηγητής, φήμη, κάτεργα,
νόμισμα, διαίρεση, απόδοση, αμφορέας, πλούτος, δεξαμενή, σκάμμα, αρχιφύλακας,
λιμοκτονώ, απώλεια, διάχυτος, εισιτήριο, επόμενος, άνανδρος
4. Να βρείτε την ετυμολογία των λέξεων: προθυμία, αὐλητρίς, πλῆθος, ἄπρακτος, μακρός,
πρεσβευτής, εἴσειμι
5. Να αντιστοιχίσετε τους αρχαίους τύπους στην στήλη Α με τη σημασία τους στη στήλη Β:
Α Β
καθίημι πρέπει
ἕπομαι με τον όρο
ἡγοῦμαι επιστρέφω στην πατρίδα από την εξορία
ἐφ’ ᾧ πείνα
περιχεόμαι ακολουθώ
λιμός επιδοκιμάζω
προηγορῶ οδηγώ, νομίζω
χρή περικυκλώνω
συνεπαινῶ μιλώ εξ ονόματος άλλου
κατέρχομαι φέρνω πίσω (τους εξόριστους)
6. Ποιες λέξεις είναι ομόρριζες των εἰσιόντας – περιεχεῖτο – προηγόρει – προθυμίᾳ;
α. επιθυμητός – όχημα – εισιτήριο – δικηγόρος
β. ανεξίτηλος – χοάνη – αθέμιτος – αγοράζω
γ. χύμα – προσιτός – ενθύμιο – γρήγορος
δ. ισθμός – χυδαίος – μακρηγορώ – εύθυμος
7. Με ποιους τύπους του κειμένου είναι ομόρριζες οι λέξεις εφετείο –καθηγητής – φήμη –
κάτεργα;
α. ἔφασαν – εἰργασμένην – καθέντας ‐ ἡγῶνται
β. ἥκοιεν – καθέντας ‐ ἕπεσθαι – γενομένοις
γ. καθελόντας ‐ ἐφ’ ᾧ ‐ ἐκέλευον ‐ ἡγῶνται
δ. ἔφοροι – εἰργασμένην ‐ ἔφασαν ‐ σπένδεσθαι
Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με λέξεις παράγωγες (απλές ή σύνθετες) του κρατῶ ώστε
να ολοκληρώνεται το νόημά τους.
α. Η ................................ του πληθωρισμού είναι μέλημα πολλών κυβερνήσεων σε όλο τον
κόσμο.
β. Παρά τη δυσκολία του χτεσινού αγώνα, στο τέλος ........................... η δική μας ομάδα.
γ. Το φράγμα ............................. την ορμητική ροή του ποταμού.
δ. Πριν από τη δημιουργία ιδιωτικών ραδιοφωνικών σταθμών υπήρχε μόνο .......................
ραδιόφωνο.
ε. Για τακτοποίηση κάποιων οφειλών του προς το Δημόσιο, του έγινε κάποια ..........................
μισθού.
στ. Κατά τη διάρκεια των περσικών πολέμων, οι Έλληνες ταπείνωσαν την περσική
.................
ζ. Επειδή θεωρήθηκε ύποπτος διατάχτηκε η προσωρινή του ............................
η. Ήταν ................................. επειδή ουσιαστικά κυβερνούσε μόνος.
θ. Η ιδιωτικοποίηση κάποιων κρατικών επιχειρήσεων ονομάζεται ...................................

πηγη: Εκπαιδευτήρια Καίσαρη