ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

Ø  Υπάρχει υποτακτική ή απαρέμφατο.

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ                              ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ

o    Κύριες προτάσεις                            ειδικό απαρέμφατο.

κρίσεως

o    Κύριες προτάσεις                            βουλητική πρόταση ή ειδικό απαρέμφατο.

επιθυμίας

o    Ευθεία ερώτηση                              πλάγια ερώτηση

o    Δευτερεύουσες προτάσεις               δευτερεύουσες, άλλα μεταβάλλουν

την οριστική σε υποτακτική.

Α. ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΡΙΣΕΩΣ

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ	ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
οριστική ενεστώτα/παρατατικού	απαρέμφατο ενεστώτα
οριστική παρακειμένου/υπερσυντελίκου	απαρέμφατο παρακειμένου
οριστική μέλλοντα/συντελ.μέλλοντα	απαρέμφατο μέλλοντα
δυνητική υποτακτική	απαρέμφατο μέλλοντα
υποτακτική του απραγματοποίητου	απαρέμφατο παρακειμένου ενεργ. περιφραστικής συζυγίας

ΠΡΟΣΟΧΗ!

o    δε μας ενδιαφέρει το ρήμα εξάρτησης (αρκτικός-ιστορικός χρόνος).

o    το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου τίθεται πάντα σε αιτιατική, ακόμα και σε περίπτωση ταυτοπροσωπίας (me/te/se/nos/vos/se).

o    το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου, αν εξαρτάται από παθητικό/λεκτικό ή δοξαστικό ρήμα, δε δηλώνεται.

Β. ΚΥΡΙΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ	ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
προστακτική/βουλητική υποτακτική	α) βουλητική πρόταση [ut (καταφατική)/ne (αρνητική), υποτακτ. ενεστώτα/παρατατικού ανάλογα με το χρόνο εξάρτησης].
	β) τελικό απαρέμφατο [πάντα σε ενεστώτα, με υποκείμενο σε αιτιατική (ετεροπροσ.) ή ονομαστική (ταυτοπροσ.)]
	γ) σπάνια υποτακτική
noli/nolite + απαρέμφατο	αρνητική βουλητική πρόταση.

Γ. ΕΥΘΕΙΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ	ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
οριστική	υποτακτική
δυνητική υποτακτική
απορηματική υποτακτική
ενεστώτας	ενεστώτας (από αρκτικό χρόνο) παρατατικός (από ιστορικό χρόνο)
παρακείμενος	παρακείμενος (από αρκτικό χρόνο) υπερσυντέλικος (από ιστορικό χρόνο)
μέλλοντας	ενεστώτας ενεργητ. περιφρ. συζυγία (από αρκτικό χρόνο) παρατατικός ενεργητ. περιφρ. συζυγία (από ιστορικό χρόνο)

ΠΡΟΣΟΧΗ!

o    το «ή όχι» δηλώνεται με το necne (διμελείς πλάγιες ερωτήσεις).

o    οι ευθείες ερωτήσεις που δεν εισάγονται με κάποιο εισαγωγικό μόριο στον πλάγιο λόγο εισάγονται με το num, ne, none (εξάρτηση από ρήμα quaero).

o    οι πλάγιες ερωτήσεις εισάγονται: an non μετά από nescio (αγνοώ), dubito (αμφιβάλλω), incertum est (είναι αβέβαιο).

si μετά από ρήματα που σημαίνουν απόπειρα ή αναμονή,  conor, ex(s)pecto

Δ. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ	ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
οριστική/υποτακτική	υποτακτική

ΠΡΟΣΟΧΗ!

o    τηρείται ο κανόνας ακολουθίας των χρόνων.

o    η υποτακτική μιας δευτερεύουσας πρότασης πλαγίου λόγου στον ευθύ λόγο αντιστοιχεί με οριστική του ίδιου χρόνου ή μέλλοντα.

o    τα απαρέμφατα του ευθύ λόγου διατηρούνται στον πλάγιο λόγο.

ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ	ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
ego	se/ipse/ille/is-ea-id
tu	ille/is-ea-id
meus-a-um	suus-a-um/ipsorum-arum-orum
noster-a-um	suus-a-um/ipsorum-arum-orum
tuus-a-um	illius/eius
vester-ra-rum	illorum-arum-orum
hic-haec-hoc iste-a-ud	ille-a-ud/is-ea-id

ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ	ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ
nunc (τώρα	tunc,tum (τότε)
hodie (σήμερα)	eo/illo die (εκείνη την ημέρα)
cras (αύριο)	postero die/postridie (την άλλη ημέρα)
heri (χτες)	pridie (την προηγούμενη ημέρα)
adhuc (μέχρι τότε)	ad id/ad hoc tempus (μέχρι εκείνη τη στιγμή)
hic (εδώ)	ibi/illic (εκεί)
hoc loco (σε αυτόν τον τόπο)	illo loco (σε εκείνον τον τόπο)

ΠΛΑΓΙΟΣ ΛΟΓΟΣ	ΕΥΘΥΣ ΛΟΓΟΣ
ειδικό απαρέμφατο ·         ενεστώτα ·         παρακειμένου ·         μέλλοντα	κύρια πρόταση κρίσεως με οριστική ·         οριστική ενεστώτα ·         οριστική παρακειμένου ·         οριστική μέλλοντα
τελικό απαρέμφατο βουλητική πρόταση	κύρια πρόταση επιθυμίας (με προστακτική ή βουλητική/προτρεπτική υποτακτική)
πλάγια ερώτηση (με υποτακτική)	ευθεία ερώτηση
ενεστώτας/παρατατικός	ενεστώτας
παρακείμενος/υπερσυντέλικος	παρακείμενος
ενεργ. περιφραστ. συζυγία ενεστώτα/παρατατικού	μέλλοντας
δευτερεύουσα πρόταση (με υποτακτική)	δευτερεύουσα πρόταση (με οριστική ή υποτακτική)

ΠΡΟΣΟΧΗ!

o    μεταβάλλεται ΜΟΝΟ ο χρόνος, ανάλογα με το χρόνο του ρήματος εξάρτησης.

Επιμέλεια: Γκέκα Βάγια

Φιλόλογος