4. Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΙΧΑΣΜΟΣ

α. Από την παραίτηση Βενιζέλου έως τη συνθήκη των Σεβρών

 Ο Βενιζέλος

■ από το 1912, μετά τη σαρωτική νίκη του στις εκλογές

■ ήταν κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού

■ χωρίς ουσιαστική κοινοβουλευτική αντιπολίτευση

Ο Κωνσταντίνος

■ το 1913 διαδέχτηκε στο θρόνο το βασιλιά Γεώργιο Α'

■ έλαβε το αξίωμα του αρχιστρατήγου, από το Βενιζέλο

Ως το 1915 δεν ήρθαν σε σύγκρουση Βενιζέλος — Κωνσταντίνος

Τα κόμματα της αντιπολίτευσης

■ αναγνώριζαν στο βασιλιά το δικαίωμα να επιβάλλει τη δική του άποψη για την εξωτερική πολιτική

■ παρέβλεπαν ότι κάτι τέτοιο ήταν αντισυνταγματικό

■ έτσι ενίσχυσαν εχθρούς της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας (κυρίως έναν κύκλο αντιδημοκρατικών αξιωματικών)

Με αφορμή τον Α' παγκόσμιο πόλεμο

■    εκφράστηκαν διαφορετικές απόψεις ως προς τη σκοπιμότητα ή μη της συμμετοχής της Ελλάδας

>  οι Φιλελεύθεροι: τάσσονταν υπέρ της συμμετοχής στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ έτσι προσδοκούσαν εδαφικά οφέλη για την Ελλάδα

>  ο βασιλιάς και το Γενικό Επιτελείο

θεωρούσαν ανεύθυνη τη θέση των Φιλελευθέρων

εκτιμούσαν ότι η έκβαση του πολέμου ήταν αβέβαιη και μπορούσαν να νικήσουν οι Κεντρικές δυνάμεις

ο Κωνσταντίνος έλαβε θέση υπέρ της ουδετερότητας της Ελλάδας, επειδή :

παρά τους δεσμούς του με τη Γερμανία

και δεδομένης της κυριαρχίας της Αγγλίας στην Ανατολική Μεσόγειο

δεν μπορούσε να ζητήσει συμμετοχή στον πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων

Η εμμονή του Κωνσταντίνου στη θέση αυτή τον οδήγησε να δράσει με τρόπο που υπέσκαπτε τα θεμέλια του πολιτικού συστήματος

ανέπτυξε μυστική διπλωματία εν αγνοία της κυβέρνησης (χωρίς να στερείται πατριωτικών κινήτρων)

κατέφυγε ακόμα και σε παράνομα μέσα (παράδοση απόρρητων διπλωματικών εγγράφων στους Γερμανούς)

το 1915 προκάλεσε δύο φορές παραίτηση της κυβέρνησης

Μετά τη δεύτερη παραίτηση Βενιζέλου

■ προκηρύχθηκαν εκλογές

■ οι Φιλελεύθεροι δεν συμμετείχαν, γιατί θεωρούσαν την ενέργεια του βασιλιά ως παραβίαση του συντάγματος

■ ακολούθησαν εκδηλώσεις βίας και φανατισμού => χάσμα ανάμεσα στις δύο παρατάξεις => κυριαρχία μίσους

 >  για τους βενιζελικούς, όποιος ήταν κατά του πολέμου ήταν και:

> κατά της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και κατά των εθνικών συμφερόντ

> για τους αντιβενιζελικούς, οι βενιζελικοί : ήταν βίαιοι πράκτορες της Αντάντ μάχονταν το βασιλιά κατέστρεφαν την ενότητα του έθνους έθεταν σε κίνδυνο το κράτος

■ τα δύο κόμματα διέφεραν όλο και λιγότερο στην πολιτική πρακτική και στην προπαγάνδα

■ παράλληλα ενισχυόταν ο διπολισμός

Στα μέσα του 1916 το Κοινοβούλιο χάθηκε από το προσκήνιο.

Στη διαμάχη πήραν μέρος και στρατιωτικοί

■ δημιούργησαν δύο οργανώσεις αντίθετες μεταξύ τους

■ με βάση το αν τα συμφέροντά τους εξυπηρετούνταν από τον πόλεμο ή την ουδετερότητα

 26 Σεπτεμβρίου 1916 ο Βενιζέλος συγκρότησε δική του κυβέρνηση στη Θεσσαλονίκη

Ο ι συγκρούσεις πήραν διαστάσεις εμφυλίου πολέμου

■ οι αντιβενιζελικοί άσκησαν τρομοκρατία στους αντιπάλους

■ ο Βενιζέλος κήρυξε έκπτωτο το βασιλιά

■ ο βασιλιάς υπό την πίεση της Αντάντ εγκατέλειψε τη χώρα

Οι Φιλελεύθεροι

■ ανέλαβαν τη διακυβέρνηση στην Αθήνα

■ κήρυξαν τη χώρα σε κατάσταση πολιορκίας

■ στο στράτευμα ευνοήθηκαν οι αξιωματικοί της οργάνωσης "Εθνική Άμυνα"

■ παρέτειναν τη θητεία της Βουλής, παρά την πίεση που ασκούσαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης

■ οδήγησαν τη χώρα στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ

Οι Αντιβενιζελικοί

■ διαφωνούσαν

■ παρακολουθούσαν με δυσαρέσκεια τις εξελίξεις

■ τάσσονταν

> υπέρ της διατήρησης των εκτός Ελλάδος ελληνικών πληθυσμών

>  υπέρ της ευκαιριακής προσάρτησης εδαφών, χωρίς κίνδυνο

Αποκορύφωμα του εθνικού διχασμού, στα 1920

■ η απόπειρα δολοφονίας του Βενιζέλου

■ η δολοφονία του Ίωνος Δραγούμη

β. Από τη συνθήκη των Σεβρών έως την ήττα στη Μ. Ασία

Η Συνθήκη των Σεβρών

■ αποτέλεσε τη μεγαλύτερη διπλωματική επιτυχία της Ελλάδας

■ δικαίωσε την τολμηρή πολιτική του Βενιζέλου

■ δημιούργησε την "Ελλάδα των δύο Ηπείρων και των πέντε Θαλασσών" => => το όραμα της Μεγάλης Ιδέας φάνηκε να γίνεται απτή πραγματικότητα.

Οι Φιλελεύθεροι

■ προκήρυξαν εκλογές για αναθεωρητική εθνοσυνέλευση

■ είχαν στόχο

> να νομιμοποιήσουν τις μέχρι τότε ενέργειές τους

> να περιορίσουν τις αρμοδιότητες του βασιλιά

Αποτέλεσμα των εκλογών

■ η συνασπισμένη αντιπολίτευση κέρδισε απροσδόκητα

■ ο Βενιζέλος έφυγε στο εξωτερικό

Η νέα κυβέρνηση

■ έκανε δημοψήφισμα για την επιστροφή του Κωνσταντίνου (η ετυμηγορία υπέρ του βασιλιά)

■ δίστασε να αλλάξει την εξωτερρική πολιτική και να επιδιώξει ειρηνική λύση

Ακολούθησε κατάρρευση του μετώπου => ολοκληρωτική ήττα

25 Ιανουαρίου 1921:

η Αναθεωρητική Συνέλευση που προέκυψε από τις εκλογές του Νοεμβρίου ανακηρύχθηκε Συντακτική επειδή θεωρήθηκε αναγκαίο να αλλάξει εξ ολοκλήρου το σύνταγμα.

Επιμέλεια: Γκέκα Βάγια

Φιλόλογος