Δ. ΑΝΑΝΕΩΣΗ – ΔΙΧΑΣΜΟΣ

1. ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΤΩΝ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΩΝ

Πριν από τις εκλογές της 8^ης Αυγούστου 1910

■ δεν είχε συγκροτηθεί κανένα νέο μεγάλο κόμμα που να υποστηρίζει τις μεταρρυθμίσεις που προτάθηκαν το 1909-1910

■ φορείς των νέων ιδεών υπήρξαν ανεξάρτητοι υποψήφιοι, οι οποίοι :

> έβαλαν υποψηφιότητα είτε κατά μόνας, είτε μαζί με άλλους

> διεκδικούσαν τις ψήφους των δυσαρεστημένων εκλογέων από τα άλλα κόμματα χρησιμοποίησαν το γενικό σύνθημα της "ανόρθωσης

> εννοούσαν, ανάλογα με την περιοχή στην οποία ήταν υποψήφιοι και τον πληθυσμό όπου απευθύνονταν :

^·          είτε την υλοποίηση των αιτημάτων των συντεχνιών (όπως εκφράστηκαν στα συλλαλητήρια του 1909)

^·          είτε την επίλυση του αγροτικού ζητήματος (με παροχή γης στους ακτήμονες)

■ υποψηφιότητα έθεσαν σοσιαλιστές, σε ορισμένες εκλογικές περιφέρειες

■ και για πρώτη φορά εμφανίστηκε η σοσιαλδημοκρατική "Κοινωνιολογική Εταιρεία"

■ τα παλαιά κόμματα συμμετείχαν στις εκλογές ως συνασπισμός

Στις εκλογές της 8^ης Αυγούστου 1910, από τις 362 έδρες της Βουλής

■ τα παλαιά κόμματα κέρδισαν τις περισσότερες έδρες (211) [205]

■ Ανεξάρτητοι που ανήκαν στον πολιτικό χώρο των παλαιών κομμάτων κέρδισαν 29 έδρες

■ Ανεξάρτητοι εκσυγχρονιστές κέρδισαν 112 έδρες [160]

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος

■ εξελέγη χωρίς να συμμετέχει στην εκλογική αναμέτρηση  [1^ος στην Αττικοβοιωτία με 32.765 ψ. / 38.000]

■ συσπείρωσε τους εκσυγχρονιστές γύρω από το πρόσωπό του

■ στις 5 Σεπτεμβρίου του 1910

> έκανε την πρώτη δημόσια εμφάνισή του, ως ελλαδίτης πολιτικός, με ομιλία στην πλατεία Συντάγματος

> διατύπωσε προγραμματικές δηλώσεις με τις οποίες υποστήριξε μετριοπαθείς μεταρρυθμίσεις

> στόχευε σε εκσυγχρονισμό του πολιτικού συστήματος, με εξισορρόπηση των συμφερόντων όλων των κοινωνικών στρωμάτων

βασικές θέσεις του προγράμματός του ήταν :

η κοινωνική γαλήνη

 η ελάφρυνση των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων

 ο εκσυγχρονισμός του κρατικού μηχανισμού με σκοπό την αποτελεσματικότερη λειτουργία του

οι στρατιωτικοί εξοπλισμοί για την πραγματοποίηση των εθνικών διεκδικήσεων

υποστήριξε την αναθεώρηση του υπάρχοντος συντάγματος και όχι την ψήφιση νέου, παρά την πίεση των οπαδών του

δεν έθεσε πολιτειακό ζήτημα

προανήγγειλε την ίδρυση ενός κόμματος αρχών 22 Αυγούστου 1910 ιδρύθηκε τυπικά το κόμμα από μέλη της Εθνοσυνέλευσης (κόμμα Φιλελευθέρων)

Σεπτέμβριο του 1910 : παραιτήθηκε η κυβέρνηση Δραγούμη

Ο Βενιζέλος

■ πήρε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στις 6 Οκτωβρίου 1910

■ αντιμετώπιζε προβλήματα σχετικά με την εξασφάλιση ψήφου εμπιστοσύνης

■ προχώρησε σε συννενόηση με το βασιλιά Γεώργιο Α'

σε διάλυση της Βουλής

προκήρυξη νέων εκλογών.

Στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1910

■ τα παλαιά κόμματα αποφάσισαν να μη συμμετέχουν, επειδή :

αναστατώθηκαν από το διάβημα του Βενιζέλου

θεώρησαν αντισυνταγματική την κίνηση του βασιλιά

■ οι Φιλελεύθεροι κέρδισαν τη συντριπτική πλειοψηφία των εδρών (307 σε σύνολο 362) =>  ο Βενιζέλος ήταν πλέον ελεύθερος να προχωρήσει στο μεταρρυθμιστικό του έργο

Το πρώτο εξάμηνο του 1911

■ η Βουλή ψήφισε 53 τροποποιήσεις μη θεμελιωδών διατάξεων του συντάγματος

■ δεν έγιναν ριζικές αλλαγές, αντίθετα,

■ ενισχύθηκε η θέση της μοναρχίας

§  επετράπη στο βασιλιά να συμμετάσχει στη διαδικασία της αναθεώρησης, παρά τη συνταγματική απαγόρευση

■ οι σπουδαιότερες τροποποιήσεις αφορούσαν :

> τη διασφάλιση της διάκρισης των εξουσιών

> το ασυμβίβαστο μεταξύ στρατιωτικής & δημοσιοϋπαλληλικής ιδιότητας και βουλευτικού αξιώματος

> τη μονιμότητα δικαστικών και δημοσίων υπαλλήλων

Η κυβέρνηση Βενιζέλου

■ ψήφισε 337 νέους νόμους

■ με αυτούς εισήγαγε μεταρρυθμίσεις που αφορούσαν όλο το φάσμα του δημοσίου και ιδιωτικού βίου

§  διορισμός δημοσίων υπαλλήλων με δημόσιους διαγωνισμούς

§  καθιέρωση κανονισμών εργασίας σε βιοτεχνίες και βιομηχανίες  

§  διανομή γης στη Θεσσαλία

§  αναδιοργάνωση τοπικής αυτοδιοίκησης

§  βελτίωση διαδικασίας απονομής της δικαιοσύνης

§  αναθεώρηση του κανονισμού της Βουλής

(για να διαθέτουν οι υπουργοί περισσότερο χρόνο για κοινοβουλευτικές συζητήσεις) κ.λπ.

Το Μάρτιο του 1912 διενεργήθηκαν νέες εκλογές

■ πήραν μέρος όλες οι πολιτικές παρατάξεις

■ το κόμμα των Φιλελευθέρων ανέδειξε 145 βουλευτές

■ τα άλλα κόμματα μόνο 36

> το κόμμα του Βενιζέλου είχε "ρεύμα"

> η πλειοψηφία των ψηφοφόρων τάχθηκε υπέρ του, επειδή εισηγήθηκε καινοτομίες που γέννησαν την ελπίδα για επίλυση σημαντικών κοινωνικών προβλημάτων

Δομή βενιζελικού κόμματος

■ το κόμμα ήταν προσωποπαγές : ο Βενιζέλος είχε τα πάντα υπό τον έλεγχό του (όπως κι ο Τρικούπης)

> με ισχυρή θέση στο Κοινοβούλιο

> με μεγάλο κύρος

■ οι σύνδεσμοι Φιλελευθέρων που είχαν ιδρυθεί

> δεν έπαιζαν ιδιαίτερο ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής του κόμματος

> δεν διέφεραν από τις τοπικές ομάδες φίλων που σχημάτιζαν τα παραδοσιακά κόμματα

■ 1912 : αναδιοργάνωση κόμματος με ίδρυση Λέσχης Φιλελευθέρων στην Αθήνα και σ' άλλες εκλογικές περιφέρειες

■ οι βενιζελικοί είχαν πλάσει στο νου τους ένα ιδεατό κόμμα κάτι που δεν είχε σχέση με την πραγματικότητα, επειδή η ηγεσία του κόμματος έπρεπε να λαμβάνει υπ' όψιν :

τα κοινωνικά και τοπικά συμφέροντα

τις αντιπαλότητες ανάμεσα στα στελέχη

Επιμέλεια: Γκέκα Βάγια

Φιλόλογος