Ν.Ε  ΓΛΩΣΣΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ

(σχεδιάγραμμα)

ΟΡΙΣΜΟΣ

Ως τρίτη ηλικία ορίζεται το χρονικό διάστημα από τα 60 έτη έως το βιολογικό θάνατο ενός ανθρώπου. Ο προσδιορισμός είναι περισσότερο μεθολογικός και συμβατικός, αφού σε παλαιότερες εποχές απαρχή της τρίτης ηλικίας ήταν τα 50 έτη. Τα άτομα της τρίτης ηλικίας αντιμετωπίζονταν από τα αρχαία χρόνια με ιδιαίτερο σεβασμό σε όλες ανεξαιρέτως τις κοινωνίες. Θεωρούνταν πρόσωπα άξια προσοχής, λόγω της αδιαμφισβήτητης πείρας τους, και η κοινωνική θέση τους ήταν ιδιαίτερα σημαντική. Συμμετείχαν στα κέντρα εξουσίας («γερουσία», «γεροντική») και η άποψή τους είχε ξεχωριστό κύρος στη λήψη αποφάσεων από την κοινότητα. Οι ηλικιωμένοι παλαιότερα έμεναν συνήθως μαζί με τα παιδιά τους και είχαν βαρύνοντα λόγο στις οικογενειακές υποθέσεις.

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ

Οι ηλικιωμένοι στη σημερινή εποχή αντιμετωπίζουν μία αντιφατική στάση από το κοινωνικό σύνολο. Από τη μία πλευρά, βιώνουν μια απαξιωτική και ενίοτε περιφρονητική συμπεριφορά από τις νεότερες γενιές, αλλά, από την άλλη, έχουν πλέον πρωτοφανείς σε σχέση με το παρελθόν δυνατότητες να απολαύσουν τη ζωή και τα αγαθά της.

Η θετική πλευρά της θέσης της τρίτης ηλικίας 

στις σύγχρονες κοινωνίες εκφαίνεται από:

• την επιμήκυνση του μέσου όρου ζωής χάρη στα επιτεύγματα των ιατρικών και βιολογικών επιστημών

• την αντιμετώπιση πολλών ασθενειών και δυσλειτουργιών που συνδέονταν με το γήρας από την επιστήμη και τη συνακόλουθη σωματική και ψυχική αναζωογόνηση των ηλικιωμένων

• την εκπόνηση ειδικών προγραμμάτων από την οργανωμένη Πολιτεία για τη συμμετοχή των ηλικιωμένων σε διάφορους τομείς της κοινωνικής ζωής (προγράμματα άθλησης, ομαδικές εκδρομές, χώροι συνάντησης και ψυχαγωγίας, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις κ.λπ.)

• τη συμμετοχή και παρουσία πολλών ατόμων της τρίτης ηλικίας σε δραστηριότητες που απαιτούν σθένος, πνευματική διαύγεια, τόλμη, αποφασιστικότητα και πάθος για τη ζωή, τη δράση και την περιπέτεια (π.χ. πτήσεις υπερηλίκων στο διάστημα, έντονη δραστηριοποίηση ηλικιωμένων στον πολιτικό στίβο, κατάρριψη παγκόσμιων ρεκόρ από άτομα τρίτης ηλικίας κ.λπ.)

• Στους αντίποδες, η αρνητική πλευρά της θέσης των ηλικιωμένων στις σύγχρονες κοινωνίες εκφαίνεται από:

• την περιθωριοποίηση των ατόμων τρίτης ηλικίας στον οικογενειακό βίο (εγκατάλειψη ηλικιωμένων γονέων σε οίκους ευγηρίας,

αποκλεισμός ηλικιωμένων από τα οικογενειακά συμβούλια κ.λπ.)

• την έλλειψη σεβασμού και τη συχνά περιφρονητική συμπεριφορά από την πλευρά των νέων προς τους πρεσβύτερους

• την απαξιωτική αντιμετώπιση των ικανοτήτων των ηλικιωμένων σε πολλούς τομείς του συλλογικού βίου

• Στα παραπάνω αρνητικά φαινόμενα συντελούν παράγοντες όπως:

• τα φυσιολογικά, λόγω ηλικίας, προβλήματα πνευματικής και σωματικής υγείας που αντιμετωπίζουν τα άτομα τρίτης ηλικίας και η συνακόλουθη ανάγκη τους για φροντίδα και επίβλεψη

• το χάσμα των γενεών, δηλαδή η διαφορά νοοτροπίας και ιδεολογίας μεταξύ νέων και μεγάλων, που φαντάζει ακόμη μεγαλύτερη, όταν οι τελευταίοι βρίσκονται στην τρίτη και όχι στη μέση ηλικία

• η διαπάλη των νέων και των μεγάλων για την κατάκτηση ή τη διατήρηση επίζηλων θέσεων στον κοινωνικό και επαγγελματικό στίβο, ιδίως στο σημερινό άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον

• ο υπερτροφικός ατομικισμός του σύγχρονου ανθρώπου, που αρνείται με στείρο, πεισματικά και αντιδραστικό τρόπο να διδαχτεί από την πείρα των ηλικιωμένων

• η αδυναμία ή κα η άρνηση των περισσότερων ατόμων τρίτης ηλικίας να προσαρμοστούν στις ραγδαίες εξελίξεις της σύγχρονης εποχής

• η έλλειψη ανοχής των περισσότερων σύγχρονων νέων στις ιδιοτροπίες και ιδιορρυθμίες πολλών ηλικιωμένων

• το γεγονός πως οι ηλικιωμένοι στην πλειονότητά τους δεν είναι επαγγελματικά παραγωγικοί και, συνήθως, επιβαρύνουν οικονομικά τα μέλη της οικογένειάς τους

 

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΠΑΞΙΩΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ

ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ

• Η εμφάνιση ψυχικών διαταραχών στα άτομα τρίτης ηλικίας (μελαγχολία, κατάθλιψη)

• Η επίταση του υπαρξιακού άγχους των ηλικιωμένων, γεγονός που σε ορισμένες περιπτώσεις έχει τραγική κατάληξη

• Η αδρανοποίηση ή και η αχρήστευση ενός αξιόλογου παραγωγικού δυναμικού για τη χώρα

• Η στέρηση της πολύτιμης πείρας των πρεσβύτερων από τις νεότερες γενιές

• Η έξαρση των κρουσμάτων κακομεταχείρισης, βίας και εγκληματικότητας εις βάρος εγκαταλελειμμένων και ανήμπορων ηλικιωμένων

• Η αποκοπή των ατόμων τρίτης ηλικίας από το κοινωνικό και το πολιτικό γίγνεσθαι

• Η όξυνση του κοινωνικού ρατσισμού με κριτήριο την ηλικία – γεγονός με ευρύτερες προεκτάσεις και στις σχέσεις νέων και ατόμων μέσης ηλικίας

ΤΡΟΠΟΙ - ΜΕΣΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ

ΑΤΟΜΩΝ ΤΡΙΤΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΒΙΟ

• Η ηθική και ψυχολογική ενθάρρυνση και στήριξη των ηλικιωμένων από τους νεότερους, ώστε να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο στα κοινωνικά δρώμενα

• Η ανεκτική, ευδιάθετη και χιουμοριστική αντιμετώπιση της ιδιότυπης συμπεριφοράς των πρεσβύτερων από τους νέους και η επίδειξη κατανόησης από την πλευρά των τελευταίων προς τις ιδιαιτερότητες των πρώτων εξαιτίας του γήρατος

• Η διεύρυνση των προγραμμάτων κοινωνικής πρόνοιας για τους ηλικιωμένους και η παροχή κινήτρων για την ενασχόλησή τους με μορφές συλλογικής δράσης (π.χ. εθελοντισμός, συμβουλευτικές επισκέψεις, συμμετοχή σε ψυχαγωγικά και επιμορφωτικά προγράμματα κ.λπ.)

• Ο διάλογος των νέων και των ατόμων μέσης και τρίτης ηλικίας για τα προβλήματά τους και η καλοπροαίρετη προσπάθεια για την άμβλυνση των διαφορών τους και για τη συνειδητοποίηση της ανάγκης για ισότιμη συμμετοχή τους στα κοινωνικά και πολιτικά τεκταινόμενα

• Η παράταση της εργασιακής ζωής για όσους ηλικιωμένους έχουν τη διάθεση και τη δύναμη να εξακολουθήσουν να εργάζονται (Εδώ βέβαια πρέπει να σημειωθεί ότι είναι αναγκαίο να δίνονται από το κράτος αξιοπρεπείς συντάξεις στους συνταξιούχους, ώστε να συνεχίζονται να εργάζονται, εάν το επιθυμούν κι όχι επειδή εξαναγκάζονται από το κόστος ζωής και τις πενιχρές απολαβές τους)

• Η προβολή των ατόμων τρίτης ηλικίας που επιδεικνύουν αξιοζήλευτο σφρίγος και ζωντάνια από τα Μαζικά Μέσα Επικοινωνίας, ώστε να αποτελέσουν παράδειγμα μίμησης και για τους υπολοίπους

• Η απόδοση τιμών και επαίνων στους ηλικιωμένους που επέδειξαν αξιοπρόσεκτο έργο στη ζωή τους, ώστε να αναγνωριστεί η αξία τους και να φανεί εμπράκτως ο σεβασμός των κατοπινών γενεών προς το πρόσωπο και τα επιτεύγματά τους.

ΓΗΡΑΤΕΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΤΗΤΑ: ΧΘΕΣ – ΣΗΜΕΡΑ - ΑΥΡΙΟ

Α) Η θέση των ηλικιωμένων στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία:

Μια μερίδα των ηλικιωμένων:

1. Βρίσκονται στο προσκήνιο της κοινωνικής δραστηριότητας.

2. Ασκούν εξουσία.

3. Δημιουργούν, παράγουν πολιτιστικό έργο.

Η πλειοψηφία όμως:

1. Είναι οικονομικά εξαθλιωμένοι.

2. Δεν απολαμβάνουν ικανοποιητικής ιατρικής περίθαλψης.

3. Είναι απομονωμένοι, αποτραβηγμένοι από την κοινωνική ζωή.

4. Γίνονται αντικείμενα κοινωνικής προκατάληψης, περιθωριοποιούνται.

5. Απογοητεύονται και παραιτούνται από τις χαρές της ζωής.

Β) Μέτρα που πρέπει να ληφθούν:

1. Ενίσχυση και υποστήριξη για την κάλυψη των υλικών και συναισθηματικών αναγκών από την πλευρά της οικογένειας.

2. Συμμετοχή σε κοινωνικά προγράμματα πολιτισμού.

3. Ιατρική και φαρμακευτική περίθαλψη, κοινωνική μέριμνα από την πλευρά του κράτους και για τις πιο απομακρυσμένες μεριές της Ελλάδας.

4. Ικανοποιητικές συντάξεις.

5. Κοινωνική μέριμνα για όσους δεν έχουν συγγενείς ή βρίσκονται σε σωματική αδυναμία.

6. Οι ίδιοι οι ηλικιωμένοι να είναι αισιόδοξοι και να διατηρούν τον αυτοσεβασμό και την αξιοπρέπειά τους.

Η ενεργή γήρανση αποτελεί πρόκληση στη σύγχρονη κοινωνία μας

Η μορφή της οικογένειας στην Ελλάδα άλλαξε δραματικά τα τελευταία χρόνια. Οι κοινωνικό-οικονομικές αλλαγές, η αστικοποίηση, η ανατροπή των δεδομένων εργασίας και η διαμόρφωση νέων προτεραιοτήτων, άλλαξαν σταδιακά την παραδοσιακή δομή της οικογένειας.

Κατά συνέπεια, η Τρίτη ηλικία μένει άνευ ρόλου και καθόλου προετοιμασμένη με τις δεξιότητες που απαιτούνται στα σύγχρονα κοινωνικά δεδομένα. Σε αυτή την εικόνα προσθέτουμε και κάποιες άλλες παραμέτρους, όπως η οικονομική δυσχέρεια, η απώλεια αγαπημένων προσώπων και η κοινωνική απόρριψη. Σε αυτήν την μοντέρνα δομή ζωής που εξελίσσεται, καλλιεργείται η απομόνωση, η θλίψη και η απογοήτευση στην Τρίτη ηλικία.

Η κοινωνία μας, είναι απαραίτητο να αξιοποίηση με τον καλύτερο τρόπο την δυναμική των ηλικιωμένων, την πολύτιμη εμπειρία τους και την ενεργό συμμετοχή τους.

Η εκκίνηση σηματοδοτείται με την κατάρρευση των μύθων γύρω από την Τρίτη ηλικία. Η Τρίτη ηλικία δεν σημαίνει ότι συνοδεύεται από προβλήματα υγείας, κατάθλιψης και άνοιας. Ούτε προϋποθέτει την έλλειψη ενδιαφερόντων. Σε πολιτικό, νομοθετικό και ουσιαστικό επίπεδο, η κοινωνία μας οφείλει να προάγει και να διατηρεί τις προϋποθέσεις που συμβάλλουν στα κατοχυρωμένα δικαιώματα τους, όπως: σύνταξη, ιατρική περίθαλψη, συμμετοχή στα κοινά ώστε να μπορούν να δώσουν βάρος στην προσωπική τους εξέλιξη, στην απόκτηση ενδιαφερόντων, στην σύναψη και διατήρηση των κοινωνικών σχέσεων.

Κάποιες από τις αναρίθμητες δυνατότητες που οφείλει η κοινωνία μας να προσφέρει στους ηλικιωμένους είναι: ταξίδια, μέσω των προγραμμάτων κοινωνικού τουρισμού, ενασχόληση με τις τέχνες και άλλα πολιτιστικά, ενασχόληση με την πολιτική, συμμετοχή σε συλλόγους, ιδρύματα, οργανώσεις, προγράμματα εκμάθησης γνώσεις, άθληση, ψυχοθεραπεία, διάβασμα και καταγραφή εμπειριών ζωής, ανάπτυξη προγραμμάτων για προσφορά και εθελοντισμό και πολλά άλλα.

Δυστυχώς όμως ζούμε σε μια κοινωνία που αφορίζει το γήρας, καθώς υπάρχει έλλειψη δομών, υποδομών και προγραμμάτων που να υποστηρίζουν την ενεργό διαβίωση σε μεγαλύτερες ηλικίες.

Ο ρόλος της Κοινωνικής Υπηρεσίας της Γραμμής Ζωής, είναι η παροχή οργανωμένης και συστηματικής πρωτοβάθμιας κοινωνικής φροντίδας σε ευπαθείς ηλικιωμένα άτομα, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η παραμονή τους στο οικείο φυσικό και κοινωνικό τους περιβάλλον, η διατήρηση της συνοχής της οικογένειας, η αποφυγή χρήσης ιδρυματικής φροντίδας ή καταστάσεων κοινωνικού αποκλεισμού και η εξασφάλιση, στο μέτρο του δυνατού , αξιοπρεπούς διαβίωσης.

Οι κοινωνικοί επιστήμονες, της γραμμής Ζωής, στηρίζουν τους ηλικιωμένους, προσφέροντας συμβουλευτική υποστήριξη σε θέματα που τους απασχολούν, όπως : πως μπορούν να αντιμετωπίσουν την νέα κατάσταση της υγείας τους? και με ποιους τρόπους να βοηθήσουν τον εαυτό τους ?. Σε περιπτώσεις διαταραχών μνήμης, προσφέρεται συμβουλευτική συγγενών φροντιστών για την σωστή συμπεριφορά και αντιμετώπιση του πάσχοντα. Επίσης προσφέρεται ενημέρωση για τις διαταραχές μνήμης, τρόποι πρόληψης και βελτίωση της, καθώς και κατά την διάγνωση της ασθένειας, τρόποι καλύτερης αντιμετώπισης. Επιπλέον όταν υπάρχει απώλεια αγαπημένου προσώπου προσφέρεται ψυχολογική υποστήριξη και δίνονται εναλλακτικοί τρόποι ενεργοποίησης, ώστε να μπορούν να ανακτήσουν τις δυνάμεις τους και να βρουν και πάλι το νόημα της ζωής. Επιπροσθέτως, ενημερώνονται για παροχές και δικαιώματα , καθώς και για προγράμματα ενδιαφερόντων, που υλοποιούνται από διάφορους κοινωνικούς φορείς , που στοχεύουν, στην ενεργοποίηση και αξιοποίηση των ηλικιωμένων, όπως: μαθήματα η/ υπολογιστών, ξένων γλωσσών, ζωγραφικής, φιλολογίας, χορού κ.λ.

Η Γραμμή Ζωής κατά την διάρκεια λειτουργίας της, δραστηριοποιείται στο να ενισχυθεί στην κοινωνία μας, ένας θεσμός, που να στηρίζει, να προστατεύει και να ενθαρρύνει τα ηλικιωμένα άτομα να συμμετέχουν και να δραστηριοποιούνται, ζώντας ως αυτόνομα και ισότιμα μέλη. Το εξειδικευμένο προσωπικό της Γραμμής Ζωής σε συνεργασία με κοινωνικές υπηρεσίες Δήμων και άλλων Κοινωνικών Φορέων , συμβάλλουν συλλογικά, στην υλοποίηση προγραμμάτων και δράσεων που αφορούν την Τρίτη ηλικία. Σημαντικές προκλήσεις είναι η πρόληψη για την επιβράδυνση των συνεπειών του γήρατος και η ενασχόληση σε παραγωγικές διαδικασίες, για μια πιο ενεργή θέση, των ηλικιωμένων στη κοινωνία.

Άξιο αναφοράς είναι, η ενεργή συμμετοχή των ανθρώπων που έχουν συνταξιοδοτηθεί και διαθέτουν το χρόνο τους προσφέροντας εθελοντικά στα προγράμματα «Εθελοντής Γείτονας» και «Εθελοντής Αναζήτησης» κ.λ. της Γραμμής Ζωής. Ο στόχος των προγραμμάτων είναι διττός , οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας επωφελούνται προσωπικά, καθώς νιώθουν χρήσιμοι στους άλλους και ότι η ζωή τους έχει μια ευρύτερη αξία και κατά δεύτερον, αποτελούν μια «πολύτιμη ασπίδα προστασίας » των ευάλωτων ηλικιωμένων, στο πλαίσιο συνεισφοράς.

Ο κεντρικός προσανατολισμός της Γραμμής Ζωής είναι η ανάπτυξη μιας κοινωνίας που θα συμβάλλει στην ενεργή γήρανση και στην εξασφάλιση των δικαιωμάτων τους. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η στήριξη και η συμμετοχή όλων των κοινωνικών φορέων ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου.

Ας δείξουμε λοιπόν όλοι μαζί, το σημαντικότερο, ίσως για τους ανθρώπους της Τρίτης Ηλικίας, ότι τους χρειαζόμαστε και τους έχουμε ανάγκη!!!

 Με εκτίμηση

Η Κοινωνική Λειτουργός

Χριστοδουλοπούλου Δήμητρα

Οι ηλικιωμένοι στην ελληνική οικογένεια

Του ΧΑΡΗ ΛΑΔΟΠΟΥΛΟΥ 13 October 2009 5

Πριν λίγες μέρες, την 1η Οκτωβρίου, γιορτάσαμε την Παγκόσμια Ημέρα για τη Τρίτη Ηλικία και την Ελλάδα την αφορά όσο λίγες χώρες στον κόσμο, γιατί έχει από τα υψηλότερα ποσοστά ηλικιωμένων σε σχέση με το συνολικό πληθυσμό της χώρας.

Ο θεσμός της οικογένειας είναι το κύτταρο της ελληνικής κοινωνίας. Βασίζεται σε αξίες που έχουν περάσει απαράλλαχτες μέσα από το χρόνο, από τις οποίες οι πιο αναμφισβήτητα σημαντικές είναι η αγάπη, η φροντίδα, η αλληλεγγύη και το πατροπαράδοτο… ελληνικό «φιλότιμο». Αυτές τις ίδιες αξίες και αρχές καλούνται οι Έλληνες της νέας γενιάς να κάνουν πράξη στο έργο φροντίδας της ολοένα και αυξανόμενης μερίδας ηλικιωμένων μέσα στην ελληνική κοινωνία.

Οι ηλικιωμένοι είναι οι ίδιοι άνθρωποι που κάποτε μόχθησαν με όλες τους τις δυνάμεις – σωματικές και ψυχικές – έχτισαν τις δικές τους οικογένειες και φρόντισαν τα άτομα που εξαρτιούνταν από αυτούς. Τώρα βρίσκονται αποδυναμωμένοι κάτω από το βάρος των χρόνων και σε αρκετές περιπτώσεις των ασθενειών και της αδιαφορίας.

Οι ηλικιωμένοι λειτούργησαν και λειτουργούν διαχρονικά ως συνεκτικός παράγοντας της ελληνικής κοινωνίας. Στηρίζουν παραδοσιακά την ελληνική οικογένεια και έχουν ενεργό συμμετοχή στη συνεχιζόμενη διαμόρφωση και διαπαιδαγώγηση της οικογένειας με τους εξής τρόπους:

* συμβάλουν οικονομικά με τη σύνταξή τους,

* βοηθούν σε δουλειές του σπιτιού,

* φροντίζουν τα πιο νεαρά μέλη της οικογένειας, τα εγγόνια.

* μεταδίδουν στις νεότερες γενιές τη γνώση και την εμπειρία χρόνων.

Για τους Έλληνες η Τρίτη Ηλικία ευτυχώς παραμένει ακόμα μια άμεση οικογενειακή υπόθεση. Με βάση πρόσφατες έρευνες και στοιχεία, είναι αποδεδειγμένο ότι η ελληνική οικογένεια πολύ δύσκολα αποχωρίζεται τα ηλικιωμένα μέλη της και προτιμά να αναλαμβάνει άμεσα τη φροντίδα των γερόντων με ποικίλους τρόπους όπως,

* προσφορά και παροχή βοήθειας σε καθημερινές πράξεις αυτοσυντήρησης

* αγορά τροφίμων, πληρωμή λογαριασμών, μετακινήσεις

* μέριμνα για ιατρικές εξετάσεις, μεταφορά στο νοσοκομείο

* χορήγηση φαρμάκων και υπενθύμιση για τη λήψη τους

* καθαριότητα και συντήρηση της κατοικίας τους

* διαχείριση των οικονομικών τους και άλλων υποθέσεων με εξουσιοδότηση κ.ά.

Παρ΄ όλα αυτά, ο μέσος Έλληνας της σύγχρονης κοινωνίας αντιμετωπίζει όλο και μεγαλύτερες δυσκολίες στην προσπάθεια που καταβάλει ως προς τη φροντίδα των ηλικιωμένων μελών της οικογένειάς του, με αποτέλεσμα, η φροντίδα αυτή να παίρνει το χαρακτήρα μιας ολοένα και βαρύτερης υποχρέωσης στην καθημερινότητα των εργαζόμενων Ελλήνων.

Επιγραμματικά μερικές από τις δυσκολίες αυτές είναι:

* έλλειψη χρόνου (απαιτητικές δουλειές, μακρά ωράρια)

* έλλειψη οικονομικής ευχέρειας (εφόσον και 2 μισθοί συνήθως είναι ανεπαρκείς για να καλύψουν τις οικονομικές υποχρεώσεις δανείων, σχολείων και εξωσχολικών δραστηριοτήτων για τα παιδιά, κτλ)

* έλλειψη εξειδικευμένων μέσων για περιπτώσεις ηλικιωμένων με αναπηρία

* έλλειψη υπομονής και ‘κουράγιου’ από τους νέους

* είναι πια δεδομένο ότι οι περισσότερες από τις γυναίκες δουλεύουν

Έτσι, από την ελληνική πραγματικότητα έχει παρατηρηθεί ότι αρκετοί ηλικιωμένοι προτιμούν απλά να μένουν μόνοι τους, συνήθως σε ξεχωριστό χώρο μέσα στην κατοικία των παιδιών τους ή σε κοντινό σπίτι, παραμένοντας όμως πάντα δίπλα στα παιδιά τους. Αυτό τους βοηθά να διατηρούν ένα βαθμό αυτονομίας και αξιοπρέπειας την οποία μόχθησαν να κερδίσουν οι ίδιοι στη ζωή τους.

Ο κ. Ευάγγελος, στα 75 του χρόνια, μένει στο δικό του σπίτι. «Δεν έχω παράπονο. Τα παιδιά μου με φροντίζουν και μου έχουν φέρει μια καλή κυρία να με κοιτάει όταν λείπουν. Τι τα θες, εμείς τα γερόντια μόνο βάρος είμαστε…»

Υπάρχουν, σαφώς, ηλικιωμένοι που βρίσκονται ήδη σε αρκετά επιβαρημένη κατάσταση υγείας και οι οποίοι χρειάζονται τη διαρκή παροχή φροντίδας και παρακολούθησης από άλλους.

Οι άνθρωποι αυτοί, δεν πρόκειται να χτυπήσουν καμία πόρτα ζητώντας βοήθεια. Είτε γιατί δεν ξέρουν ποια πόρτα να χτυπήσουν είτε γιατί δεν μπορούν. Εμείς έχουμε την υποχρέωση να χτυπήσουμε την δική τους πόρτα, να τους πιάσουμε το χέρι, να τους δώσουμε λίγη ζεστασιά. Να αντικαταστήσουμε ή να αναπληρώσουμε την απουσία της οικογένειάς τους, των δικών τους ανθρώπων, που είτε είχαν και έχασαν είτε έχουν αλλά ζουν μακριά. Και τότε, θα ξαναβρούν το χαμόγελό τους, θα μας ανταποδώσουν πολλαπλάσια από την αγάπη που εμείς θα τους δώσουμε.

Η κ. Δέσποινα λέει: «Xρειαζόμαστε την επαφή με τον κόσμο γιατί αυτή την εποχή έχει χαθεί η επικοινωνία».

Αυτό το κενό της οικογενειακής ζεστασιάς, της επαφής, για τους ανθρώπους της τρίτης ηλικίας καλείται να το καλύψει η Εκκλησία, η Κοινότητα, ο Δήμος με την δημιουργία Κέντρων Φροντίδας Ηλικιωμένων και με την προώθηση της κοινωνικής συμμετοχής των ηλικιωμένων η οποία επιτυγχάνεται:

– με τις διαπροσωπικές σχέσεις

– με τη διαρκή αναζήτηση νέων ενδιαφερόντων

– με την απασχόληση και μετά τη σύνταξη

– με την αναγνώριση των ηλικιωμένων ως ενεργών πολιτών και φορέων εμπειρίας

– και μέσω κοινωνικών προγραμμάτων δραστηριοποίησης

Οι περισσότερες έρευνες επιβεβαιώνουν ότι, αν και οι ηλικιωμένοι συνηθίζουν να παγιώνουν στάσεις και πεποιθήσεις, εντούτοις αντιδρούν κατά τον ίδιο τρόπο στην αλλαγή και στα νέα ερεθίσματα και αλλάζουν τις απόψεις τους με τον ίδιο ρυθμό, όπως και οι νεαρότεροι.

Αν και μαθαίνουν δυσκολότερα νέες τεχνικές, διαθέτουν περισσότερα κίνητρα για μάθηση, γεγονός που εξισορροπεί όποια αδυναμία. Ουσιαστικά μεταβάλλεται ο ρυθμός μάθησης και όχι η ικανότητα μάθησης. Όσο περισσότερο συμμετέχουν σε κοινωνικές δραστηριότητες και όσο περισσότερες ευθύνες αναλαμβάνουν, τόσο μειώνεται ο κίνδυνος ψυχικών διαταραχών και κατά συνέπεια τα συμπτώματα κατάθλιψης.

Ένας ακόμη μύθος που καταρρίπτεται είναι ο μύθος της απώλεια μνήμης όπου σε νεαρότερη ηλικία είναι εξίσου συχνή, αλλά αποδίδεται στο άγχος, στον φόρτο εργασίας και στις βιοτικές μέριμνες, ενώ μετά τα 65 αποδίδεται αποκλειστικά και εσφαλμένα μόνο στο γήρας.

ΤΙ ΑΛΛΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ;

Σύμφωνα με το καταστατικό των Ηνωμένων Εθνών, καθώς οι άνθρωποι σ’ όλη την υφήλιο ζουν όλο και περισσότερο, είναι προς το συμφέρον ολόκληρης της ανθρωπότητας να ενθαρρύνει και να ενισχύσει την παραγωγική, ενεργή και υγιή διαδικασία της γήρανσης. Ολόκληρος ο κόσμος αναμένει να ωφεληθεί από μια ισχυρή τρίτη ηλικία που θα έχει τη δυνατότητα να συνεισφέρει σημαντικά στην αναπτυξιακή διαδικασία και στο έργο της οικοδόμησης πιο παραγωγικών, ειρηνικών και σύγχρονων κοινωνιών.

Το θέμα αυτό αποτελεί μια πρόσκληση προς όλες τις κοινότητες να εργασθούν για πολιτικές και προγράμματα που θα επιτρέψουν στους ηλικιωμένους να ζήσουν σ’ ένα περιβάλλον που ενισχύει τις δυνατότητές τους, προάγει την ανεξαρτησία τους ενώ τους προσφέρει στήριγμα και φροντίδα καθώς γηράσκουν.

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εξασφαλίσουμε τη στέγαση, τη μετακίνηση και τους άλλους όρους ζωής που επιτρέπουν στους ανθρώπους να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους για όσο το δυνατόν περισσότερο και να παραμείνουν δραστήριοι μέσα στις κοινότητές τους. Εξίσου σημαντικό είναι να αναγνωρίζεται και να γίνεται σεβαστή η αξιοπρέπεια, το κύρος, η σοφία και η παραγωγικότητα των ηλικιωμένων σε όλες τις κοινωνίες και ιδιαίτερα ο ρόλος τους ως εθελοντών και ατόμων που προσφέρουν σε όλες τις ηλικίες.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Οι μύθοι για την τρίτη ηλικία είναι δημιούργημα της σύγχρονης βιομηχανικής κοινωνίας, που συνδέει την αξία με την παραγωγή και την ικανότητα πλουτισμού ή συγκέντρωσης πόρων. Στην αρχαία Ελλάδα, στο Βυζάντιο, στα 400 χρόνια της σκλαβιάς, στους Aboriginals της Αυστραλίας, όπως και στους ανατολικούς πολιτισμούς, οι γέροντες είναι πρόσωπα σεβαστά και φορείς των γνώσεων, της εμπειρίας, των παραδόσεων και της σοφίας.

Οι ηλικιωμένοι ξέρουν ότι ακόμα έχουν να προσφέρουν πολλά, αλλά αισθάνονται ότι η κοινωνία, τούς αρνείται αυτό το δικαίωμα.

Η αντιδήμαρχος μιας ελληνικής πόλης είπε:

«Ανάμεσα στα μαγαζιά, στις ταβέρνες και στα κέντρα διασκέδασης της πόλης, όπου μέρα και νύχτα σφύζουν από την ζωντάνια των νέων, κάποιοι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας βρίσκονται κλεισμένοι στα σπίτια τους, με κατεβασμένες τις κουρτίνες. Μπορούν μόνο να υποψιάζονται πλέον πως έξω υπάρχει ζωή, μπορούν να ακούν τις φωνές και όχι πάντα, μπορούν μόνο να φαντάζονται πως υπάρχει ήλιος. Η ανημπόρια, τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν, σωματικά ή και άλλα, τους έχουν καθηλώσει μέσα στους τέσσερις τοίχους των σπιτιών τους, και κείνο που περισσότερο απ’όλα τους πληγώνει, είναι η μοναξιά».

Οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας, δεν είναι λοιπόν κατ’ ανάγκη όλοι τους εγκαταλελειμμένοι. Κάποιοι έχουν οικογένειες που όμως κι αυτές πρέπει να βγουν έξω για εργασία και άλλες υποχρεώσεις. Ούτε όλοι είναι οικονομικά ανήμποροι. Σίγουρα όμως, όλοι τους βιώνουν την μοναξιά, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Μια μοναξιά που δεν έχουν την δυνατότητα να καταπολεμήσουν, δεν είναι εύκολο να χτυπήσουν την πόρτα κανενός λέγοντας το πρόβλημα τους. Κι όταν κάποιος χτυπήσει την δική τους, δεν είναι πολύ εύκολο να τον εμπιστευτούν… Σε αυτό ακριβώς το πρόβλημα, έχουν την υποχρέωση να σκύψουν η εκκλησία, οι φορείς, τα κέντρα, οι κοινωνικές υπηρεσίες.

«Μην περιμένουμε να έρθει κανείς άνθρωπος δυστυχισμένος να μας χτυπήσει την πόρτα. Έχουμε την υποχρέωση να πάμε εμείς σε κείνους να χτυπήσουμε την δική τους. Πρώτα πρέπει να μας εμπιστευτούν. Πρέπει να καταλάβουμε ότι δεν είναι τόσο μεγάλο το οικονομικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν κάποιοι ηλικιωμένοι όσο το πρόβλημα της μοναξιάς. Παρέα και αγάπη μπορούμε να τους προσφέρουμε».