1. Να αντικαταστήσετε τους μονολεκτικούς επιρρηματικούς προσδιορισμούς που υπογραμμίζονται με περιφραστικούς:
α. Μεθαύριο φεύγουμε για διακοπές.
Β. Έστριψα αριστερά και διέσχισα βιαστικά το δρόμο.
γ. Ύστερα ρώτησα για τους φίλους μου.
δ. Διάβαζα αδιάκοπα ως το βράδυ.
ε. Πέρσι κάναμε Χριστούγεννα στο Πήλιο.
στ. Περισσότερο τον ενδιέφεραν τα χρήματα και λιγότερο η φιλία.
ζ. Οδηγούσε απρόσεχτα και ξέφυγε απ' την πορεία του.
η. Βλέποντας συνεχώς τηλεόραση αμελείς το διάβασμα σου.
θ. Εργάζεται ελάχιστα και όμως κουράζεται υπερβολικά.
ι. Θα φύγουμε πρωί, για να φτάσουμε έγκαιρα.

2. Να μετατρέψετε τις παρακάτω επιρρηματικές προτάσεις σε επιρρηματικούς προσδιορισμούς του χρόνου, της αιτίας ή τον σκοπού:
α. Όταν επιστρέψω, θα περάσω να σας δω.
β. Ενώ απουσίαζα, δημιουργήθηκαν πολλά προβλήματα.
γ. Επειδή είχε καύσωνα, το Υπουργείο Υγείας πήρε δραστικά μέτρα.
δ. Όταν έρχεται η άνοιξη, μου ανοίγει η διάθεση.
ε. Πήγε στην Αγγλία, για να μετεκπαιδευτεί.
στ. Μόλις εμφανίστηκε ο καθηγητής, όλοι βουβάθηκαν.
ζ. Ήταν περήφανος, γιατί είχε νικήσει.

3. Στα παρακάτω αποσπάσματα να επισημάνετε τους επιρρηματικούς προσδιο-ρισμούς και να βρείτε τη σημασία τους:
α. Έξαφνα ακούστηκε ένα μεγάλο πρόσταγμα κοντύτερα, ένα τρίτο πρόσταγμα μες στο δρόμο. Τα ντουφέκια τινάχτηκαν καταγής όλα μαζί, οι ξιφολόγχες άστραψαν απάνω από τα κεφάλια του πλήθους....
β. Τώρα με τον πόλεμο, ο παππούς συνήθιζε να λέει: «Εγώ είμαι νεόφτωχος». Το έλεγε δυνατά, προκλητικά, για να δείξει πόσο λίγο εκτιμούσε τους νεόπλουτους...
γ. Η πόλη τρανταζότανε όλη μέρα από το βαρύ βάδισμα των μεραρχιών...
δ. Οι ξιφολόγχες περνούσαν ακατάπαυστα σειρές σειρές και χανότανε...
ε. Ύστερα άρχισε και περνούσε στους δρόμους στρατός...
στ. Από τα παράθυρα του παππού, σαν πήγαινε εκεί ο Λεωνής να περάσει τη μέ¬ρα του, έβλεπε την αυλή του Ζωγραφείου, όπου άλλοτε έπαιζαν οι μαθητές.

4. Να συμπληρώσετε τις παρακάτω φράσεις με τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς που υπάρχουν μέσα στο πλαίσιο, ανάλογα με τις ερωτήσεις που βρίσκονται στη δεξιά στήλη.
αν προσπαθήσεις κι εσύ στο δρόμο βιαστικά
πίσω για να μορφωθούν γελώντας και τραγουδώντας
κάπου κάπου καλύτερα από δω και πέρα τόσο

1. Συνήθιζε να κάθεται................................................................ πού;
2. Τα παιδιά μαθαίνουν γράμματα............................................. με ποιο σκοπό;
3. Όλα ήταν.....................................................................ωραία! πόσο;
4. Βλεπόμαστε............................................................................. πότε;
5. Θα σε βοηθήσω,...................................................................... με ποια προϋπόθεση;
6. Περπατούσανε......................................................................... πού, πώς;
7. Περάσαμε μια ευχάριστη βραδιά............................................ πώς;
8. Όλα θα πάνε............................................................................. πώς, πότε;

5. Να βρείτε σε ποιο ερώτημα απαντούν και τι δηλώνουν οι επιρρηματικοί
προσδιορισμοί στις φράσεις που ακολουθούν:

1. Τριγυρνούσε άσκοπα στην πόλη όλη μέρα.
2. Ο Πέτρος είναι φοβερός στα μαθηματικά.
3. Ταξιδεύει χειμώνα καλοκαίρι.
4. Ήρθε αμέσως, για να μας βοηθήσει.
5. Περπατούσε καμαρωτός.
6. Θα γράψεις καλά, αν διαβάζεις μεθοδικά.
7. Τις προάλλες συνάντησα έναν παλιό μου φίλο.
8. Του εξέθεσα με λεπτομέρειες τις απόψεις μου.
9. Πηγαίνοντας σπίτι μου συνάντησα τον πατέρα μου.
10. Φάε και πιες όσο θες, αλλά μη φωνάζεις.

6. Στις παρακάτω φράσεις να υπογραμμίσεις τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς και να τους αντικαταστήσεις με άλλους που να δηλώνουν την ίδια επιρρηματική σχέση.

1. Τα μαρτύρησε όλα από το φόβο του.
2. Όλα τα κάνει με βιασύνη.
3. Μας υποδέχτηκε με χαρά.
4. Θυσιάστηκε για τη σωτηρία του παιδιού του.
5. Τους κοίταζε όλους χωρίς να μιλάει.
6. Αυτά τα λέει από φθόνο.
7. Ξεγελώντας και κοροϊδεύοντας τον κόσμο, δεν μπορείς να πετύχεις στη ζωή σου.
8. Ο καθηγητής μας αντιμετώπιζε τις αταξίες μας ήρεμα.
9. Πήγε στο εξωτερικό για σπουδές.

7. Να μετασχηματίσετε τις παρακάτω φράσεις αντικαθιστώντας τα επιρρήματα με ένα προθετικό σύνολο.

1. Πολύ δύσκολα κατάφερε να συρθεί μέχρι την εξώπορτα.
2. Δούλευε αδιάκοπα και έτσι μπόρεσε και αντιμετώπισε τις οικονομικές δυσκολίες.
3. Είχαν απεργία οι εργαζόμενοι στα αστικά λεωφορεία και αναγκαστικά επέστρεψα στο σπίτι με τα πόδια.
4. Εκεί τον είδα να κουβεντιάζει με μια γυναίκα.
5. Κάπου κάπου μας επισκεπτόταν.
6. Σιγά σιγά προσαρμοζόταν στις απαιτήσεις της νέας του θέσης.

8. Να μετασχηματίσετε τις παρακάτω φράσεις, έτσι ώστε στη θέση των υπογραμμισμένων επιρρηματικών προσδιορισμών να βάλετε άλλους με ίδια σημασία, που να εκφέρονται με όποιο τρόπο ή με όποιους τρόπους αναφέρονται μέσα στην παρένθεση.

1. Μας υποδέχτηκε χαμογελαστός, (μετοχή — προθετικό σύνολο)
2. Παντρεύτηκε σε νεαρή ηλικία, (επιρρηματικό κατηγορούμενο — πρόταση)
3. Έφυγε βιαστικά όταν ξημέρωσε, (πτωτικός προσδιορισμός — μετοχή)
4. Να μου επιστρέψεις τα χρήματα- σε διαφορετική περίπτωση θα τα διεκδικήσω δικαστικώς, (επίρρημα)
5. Όπου και να πάει τον αναγνωρίζουν, γεγονός που τον ενοχλεί, (επίρρημα— προθετικό σύνολο)
6. Επαναλαμβάνοντας συνεχώς τα ίδια και τα ίδια, γίνεσαι κουραστικός, (προθετικό σύνολο —πρόταση)

9. Να αντικαταστήσετε τα προθετικά σύνολα με επιρρηματικούς προσδιορισμούς που να εκφέρονται με διαφορετικό τρόπο, χωρίς να αλλάξει η σημασία κάθε φράσης.
π.χ. Η μητέρα δέχτηκε τη δυσάρεστη είδηση με ηρεμία.
Η μητέρα δέχτηκε τη δυσάρεστη είδηση ήρεμη (ή ήρεμα).

1. Με την ανατολή του ήλιου άρχισαν την ανοδική πορεία τους.
2. Πριν από το τέλος της εκπομπής σηκώθηκε και έφυγε εκνευρισμένος.
3. Με καμάρι τούς ανακοίνωσε ότι θα γίνει μητέρα.
4. Στα νιάτα της ήταν πολύ όμορφη.
5. Θυσιάστηκαν για την πατρίδα τους.
6. Συμφώνησα παρά τη θέληση μου.
7. Είναι περήφανος για το κατόρθωμα του.
8. Πάω στο σπίτι, για να τους περιμένω.
9. Κατά το βράδυ γύρισε σκεφτικός και αμίλητος.
10. Επιστρέψαμε με τα πόδια, για να έχουμε το χρόνο να συζητήσουμε.

10. Να διακρίνετε σε ποιες περιπτώσεις ο εμπρόθετος προσδιορισμός είναι αντικείμενο και σε ποιες επιρρηματικός προσδιορισμός.

1. Χάρισα στον Πέτρο ένα ωραίο βιβλίο.
2. Το πρωί υποδέχτηκα τον αδελφό μου στο αεροδρόμιο.
3. Παρουσίασα στην καθηγήτρια μου όλα τα έργα μου.
4. Τον είδα στη γιορτή του Κώστα.
5. Έφυγε από το σπίτι χωρίς να μιλήσει καθόλου.
6. Ζήτησε από το Γιάννη χίλιες δραχμές.
7. Συμφώνησα με το διευθυντή μου σε όλα.
8. Μου μίλησε με πολλή δυσκολία.
9. Σε λίγες μέρες όλα θα διορθωθούν.
10. Σε ποιον έδωσες τα χρήματα;
11. Από ποιον πήρες αυτή την πληροφορία;
12. Από φθόνο σού τα είπε αυτά.









Έκθεση 1η

«Ένα από τα αρνητικά φαινόμενα που χαρακτηρίζουν την εποχή μας είναι το άγχος. Έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις και έχει καταστροφικές συνέπειες για τον άνθρωπο. Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι αιτίες που προκαλούν στο σύγχρονο άνθρωπο το άγχος;»

Πρόλογος Κύριο γνώρισμα της σύγχρονης εποχής αποτελεί το άγχος, το οποίο είναι και η μεγαλύτερη ασθένεια του αιώνα. Οι διαστάσεις του είναι τεράστιες και έχει πάρει τη μορφή πλημμυρίδας. Θεωρείται ως το τίμημα της ανθρωπότητας για την αλματώδη ανάπτυξη της τα τελευταία χρόνια.

Κύριο Θέμα Βασική αιτία που προκαλεί το άγχος στη σύγχρονη εποχή είναι ο γρήγορος ρυθμός ζωής. Ο θυελλώδης ρυθμός εξέλιξης προκαλεί αναστατώσεις και επιβάλλει καινούριες μορφές συμπεριφοράς. Μ' αυτόν τον τρόπο όμως δημιουργεί στον άνθρωπο άγχος στην προσπάθεια του να επιλύσει τα καινούργια προβλήματα.

Μία άλλη αιτία που δημιουργεί το άγχος είναι τα σύγχρονα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα. Η σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται από ανασφάλεια και ανησυχία που προκαλούνται από τις καταστάσεις πολιτικής αβεβαιότητας και τον κλονισμό των θεσμών. Μοιραία λοιπόν οι άνθρωποι των σύγχρονων κοινωνιών βιώνουν την πραγματικότητα μέσα από καταστάσεις άγχους.

Επίσης αίτιο του άγχους είναι και ο καταναλωτισμός. Έχει δημιουργηθεί στον άνθρωπο μια συνεχής ανάγκη κάλυψης πλαστών αναγκών. Πρόκειται για ανάγκες που δημιουργεί ο καταναλωτισμός, δηλαδή να υπάρχει μια διαρκής τάση για αγορά προϊόντων. Αυτός όμως ο συνεχής ανταγωνισμός για την κατάκτηση υλικής ευδαιμονίας οδηγεί σε μόνιμη υπερένταση και φυσικά στο άγχος.

Τέλος, μια άλλη αιτία είναι η αστικοποίηση. Ο άξενος χαρακτήρας των μεγαλουπόλεων και η έλλειψη επικοινωνίας μέσα σε αυτές πιέζουν συναισθηματικά και ψυχικά τους ανθρώπους, μετατρέποντάς τους σε αγχωτικούς. Οι σύγχρονες πόλεις με τη δομή που έχουν προκαλούν άγχος στους πολίτες τους. Επίλογος Σήμερα ο άνθρωπος βαδίζει σ' ένα αβέβαιο κόσμο, όπου κυριαρχεί η ανασφάλεια και η αβεβαιότητα για το αύριο. Για να μπορέσει ο άνθρωπος να γλιτώσει από μια τέτοια κατάσταση, χρειάζεται να αλλάξουν οι στόχοι του και να επαναπροσδιοριστεί η αξία I «άνθρωπος».









Έκθεση 2η
«Δε χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να συνειδητοποιήσει τις μεγάλες αλλαγές που συντελούνται τα τελευταία χρόνια σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος. Οι επιστήμονες μάλιστα κάνουν λόγο για ανεπανόρθωτη καταστροφή. Ποιοι λόγοι νομίζετε πως οδήγησαν στο σοβαρό οικολογικό πρόβλημα που μαστίζει την ανθρωπότητα;»

Πρόλογος Η φύση είναι ένα σύστημα πολλαπλών ισορροπιών. Η διατάραξη αυτών των ισορροπιών μπορεί να προκαλέσει τρομακτικές αλλαγές. Ο άνθρωπος από ς τη στιγμή που κατόρθωσε να κυριαρχήσει στη φύση άρχισε να τη λεηλατεί πιστεύοντας πως είναι ανεξάντλητη. Το αποτέλεσμα είναι να υπάρξει η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Κύριο Θέμα Η καταστροφή του περιβάλλοντος δεν άρχισε τώρα, αλλά αντίθετα έχει ξεκινήσει εδώ και πολλές δεκαετίες. Απλά, τα τελευταία χρόνια αντιλαμβανόμαστε τις συνέπειες όλων αυτών των πράξεών μας.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οδήγησαν στη δημιουργία αυτού του φαινομένου. Γενεσιουργός αιτία του προβλήματος της οικολογικής καταστροφής είναι ο υπερπληθυσμός. Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου και η πρόοδος της ιατρικής επέφεραν τη μείωση της θνησιμότητας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί το φαινόμενο του υπερπληθυσμού. Οι δυνατότητες της γης όμως παραμένουν οι ίδιες με αποτέλεσμα να μην επαρκούν για την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών και να έχουμε εξάντληση των φυσικών πόρων.

Επίσης, σημαντικό αίτιο είναι και η τεχνολογική ανάπτυξη. Η πρόοδος της τεχνολογίας και η αλόγιστη χρήση της δημιούργησαν μεγάλα προβλήματα στο φυσικό περιβάλλον. Η εξάντληση των φυσικών πόρων και των πρώτων υλών, η κατασκευή ορισμένων προϊόντων (κουτιά με προωθητικά αέρια), η δημιουργία προϊόντων που δεν αφομοιώνονται από το περιβάλλον (πλαστικό) είναι ορισμένες από τις δυσμενείς επιπτώσεις της τεχνολογίας.

Ένα άλλο αίτιο είναι ο καταναλωτισμός. Η δομή της σύγχρονης κοινωνίας, που δίκαια επονομάσθηκε «κοινωνία της αφθονίας», είναι άλλη μια αιτία που οδηγεί στο αδιέξοδο. Η ποιότητα ζωής μετριέται με τη συνεχή και παράλογη ανανέωση των αγαθών. Προκειμένου, λοιπόν, ο σύγχρονος άνθρωπος να καλύψει τις υλικές ανάγκες του δε δίστασε να συμπεριφερθεί στη φύση σαν να ήταν ανεξάντλητη.

Οικονομικές και κοινωνικές αντιλήψεις που κυριαρχούν στο σύγχρονο κόσμο. Σήμερα κυριαρχεί σε παγκόσμιο επίπεδο ο ελεύθερος οικονομικός ανταγωνισμός και η επιδίωξη του ατομικού συμφέροντος. Έτσι, ορισμένοι δε δίστασαν να κάψουν δάση, για να τα εκμεταλλευτούν αργότερα ή πολλές βιομηχανίες να πετάξουν τα λύματά τους σε ποτάμια ή λίμνες, για να αποκομίσουν μεγαλύτερο κέρδος.

Τέλος, ένας άλλος λόγος είναι και η αστυφιλία. Η μεγάλη συγκέντρωση πληθυσμών σε μικρούς γεωγραφικά χώρους κατέστησε τους χώρους αυτούς σε ρυπογόνους. Οι κάτοικοι των αστικών κέντρων μολύνουν το περιβάλλον μέσω των αποβλήτων τους, του νέφους που δημιουργούν και των συσσωρευμένων σκουπιδιών τους.

Επίλογος Η σύγχρονη κοινωνία οφείλει να επαναπροσδιορίσει τα κριτήριά της. Πρέπει να πάψει να αποτελεί κριτήριο δυναμισμού η βιομηχανική πρόοδος και το οικονομικό κέρδος. Η επιμονή σ' αυτόν τον τρόπο ζωής οδηγεί σίγουρα στο τέλος. Άνθρωπος και φύση είναι στενά συνδεδεμένα. Η καταστροφή του ενός θα οδηγήσει και στο τέλος του άλλου. Αυτό πρέπει να γίνει συνείδηση όλων.


Έκθεση 3η
«Στην πρόσφατη εκδρομή του σχολείου σας επισκεφτήκατε μια από τις ομορφότερες παραλίες του νομού ή της περιοχής σας και μείνατε έκπληκτοι από τον τεράστιο όγκο σκουπιδιών που «εγκατέλειψαν» εκεί οι διάφοροι επισκέπτες. Επιστρέφοντας στο σχολείο αποφασίσατε να στείλετε μια επιστολή στο Δήμαρχο της περιοχής διαμαρτυρόμενοι για την κατάσταση που είδατε και απαιτώντας ταυτόχρονα να λάβει άμεσα μέτρα για την απομάκρυνση των σκουπιδιών.
Στο τέλος της επιστολής να εκφράσετε την επιθυμία να βοηθήσετε εθελοντικά στο έργο αυτό.»

Πρόλογος Αξιότιμε κύριε Δήμαρχε,

Οι μαθητές της δεύτερης τάξης του Γυμνασίου αποφασίσαμε να σας αποστείλουμε αυτήν την επιστολή, για να διαμαρτυρηθούμε για την άσχημη κατάσταση που επικρατεί στην ομορφότερη παραλία της Κ περιοχής μας. Θα θέλαμε μέσα από αυτήν την επιστολή να σας εκθέσουμε και τις προτάσεις μας για την επίλυση του προβλήματος. & Κύριο Θέμα Η εικόνα που παρουσιάζει η πιο ωραία παραλία του νομού μας είναι τραγική. Κατά μήκος της ακτής ήταν διασκορπισμένοι τόνοι σκουπίδια. Πολλά από αυτά επέπλεαν και στην επιφάνεια της θάλασσας. Θεωρούμε σίγουρο πως έχει γίνει μεγάλη καταστροφή και στο θαλάσσιο πλούτο της περιοχής.

Οι ρυπογόνες αυτές ουσίες είναι πιθανό να καταστρέψουν τους θαλάσσιους οργανισμούς. Κάνουμε λοιπόν έκκληση να ληφθούν άμεσα μέτρα για την αποκατάσταση της καθαριότητας. Μάλιστα, μπορούμε να προτείνουμε κάποιες λύσεις. Αρχικά, θα πρέπει να καθαριστεί η ακτή από τα συνεργεία του Δήμου, όσο γίνεται πιο γρήγορα.

Θα ήταν επίσης σωστό να τοποθετηθούν πινακίδες σε διάφορα εμφανή σημεία της παραλίας, όπου θα αναγράφεται πως απαγορεύεται στους επισκέπτες να ρυπαίνουν την παραλία. Στα πλαίσια αυτών των προσπαθειών θα μπορούσε ο Δήμος να τοποθετήσει φύλακες που θα επιτηρούν την παραλία.

Επίλογος Η διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος είναι υπόθεση όλων μας. Γι' αυτό είμαστε πρόθυμοι να συμβάλλουμε σ' αυτήν την προσπάθεια για τον καθαρισμό της ακτής. Όλοι οι μαθητές του σχολείου είμα¬στε στη διάθεση των αρχών του Δήμου, για να προ¬σφέρουμε εθελοντική εργασία.

Με σεβασμό,
Οι μαθητές της β' τάξης του γυμνασίου