ΕΝΟΤΗΤΑ 6

• ΜΟΥΣΕΙΑ - ΜΝΗΜΕΙΑ

Κατηγορίες: πολιτιστικά, λαογραφικά, πολεμικά, ιστορικά.

Σημασία:
• παρουσιάζουν την ιστορία και την παράδοση της χώρας μας.
• παρουσιάζουν τη νοοτροπία και τη ζωή των προγόνων μας.
• καταλαβαίνουμε καλύτερα το παρόν, καθώς διδασκόμαστε από το παρελθόν.
• προσφέρουν αφορμή για έμπνευση και καλλιτεχνική δημιουργία.
• αποτελούν ένα διαφορετικό τρόπο για να προσεγγίσουμε τη γνώση.
• προσαρμόζονται συχνά αρμονικά στο φυσικό περιβάλλον.
• αποτελούν μια αλλαγή της καθημερινής σχολικής ρουτίνας.
• μας ευαισθητοποιούν.
• μας εξάπτουν την περιέργεια.

Αιτίες καταστροφής των μνημείων:
• φυσικά αίτια (σεισμοί, ρύπανση περιβάλλοντος).
• πόλεμοι και καταστροφές.
• αδιαφορία κράτους (εγκατάλειψη και έλλειψη συντήρησης).
• αδιαφορία πολιτών και κοινωνίας.

Προτάσεις:
• ουσιαστική παιδεία του ατόμου για τη σημασία των μνημείων.
• διάλογος γονέων με τα παιδιά και επαφή με την ιστορία και τα μνημεία του τόπου μας.
• σχολείο: επαφή του μαθητή με τα μνημεία (εκπαιδευτικές εκδρομές, συζητήσεις, δραστηριότητες).
• ΜΜΕ: ενημέρωση πολιτών και προβολή της ιστορίας του τόπου μας.
• Πολιτεία: προστασία και αξιοποίηση μουσείων, ενημέρωση του πολίτη.

ΒΙΒΛΙΟ

Σημασία:
• γνώση και καλλιέργεια πνεύματος.
• καλλιέργεια φαντασίας.
• δημιουργία προβληματισμού και περιέργειας.
• βελτίωση λεξιλογίου.
• επαφή με τον κόσμο και τους γύρω μας.
• καλλιέργεια ηθικών αξιών (αγάπη, φιλία, εντιμότητα).
• ψυχαγωγία.

Γιατί σήμερα το άτομο έχει απομακρυνθεί από το βιβλίο;
• πολλές υποχρεώσεις.
• έλλειψη ελεύθερου χρόνου.
• διαδίκτυο και άλλες μορφές ψυχαγωγίας
• απουσία ενημέρωσης από την οικογένεια και το σχολείο.
• προβολή καταναλωτισμού.
• έλλειψη δανειστικών βιβλιοθηκών (κυρίως στην επαρχία).
• ΜΜΕ: δεν προβάλλουν τα βιβλία ως μέσο ψυχαγωγίας.
• σημερινός στόχος του ατόμου: η απόκτηση υλικών αγαθών.

• ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ

Εθελοντής: ο πολίτης εκείνος που προσφέρει ανιδιοτελώς τον ελεύθερο χρόνο του ή τη γνώση του για χρήσιμες δράσεις προς όφελος άλλων, χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα.

Ο εθελοντής:
• βλέπει τα άτομα ισότιμα.
• δε θεωρεί ότι ο ίδιος είναι ανώτερος, ότι ξέρει περισσότερα, ότι είναι "καλύτερος".

Τα προσόντα του εθελοντή
• Να είναι οργανωμένος και εκπαιδευμένος.
• Να έχει εξειδικευτεί στον τομέα του για να μπορεί να προσφέρει τα μέγιστα τη στιγμή που θα του ζητηθεί.
• Να μπορεί ύστερα από την κατάλληλη εκπαίδευση να αναλάβει πρωτοβουλίες όπου και όταν χρειαστεί.
• Να είναι πρόθυμος να οργανωθεί και να συντονιστεί με τις υπόλοιπες ομάδες εθελοντών ή με άλλες κρατικές υπηρεσίες ή οργανωμένες ομάδες που έχουν αναπτύξει ένα εσωτερικό δεσμό και μπορούν να λειτουργούν πιο εύκολα μεταξύ τους.

Θετικές συνέπειες του εθελοντισμού:
• Δυναμώνουν οι κοινωνικοί δεσμοί μεταξύ των πολιτών.
• Δημιουργείται ισχυρή συνείδηση με στόχο τον άνθρωπο και τα προβλήματά του.
• αυξάνεται η ευαισθησία για την αντιμετώπιση πιθανών προβλημάτων,
• αποκτώνται νέα ενδιαφέροντα κι εμπειρίες ζωής
• σε κοινό επίπεδο δημιουργούνται οι προϋποθέσεις στόχων κι ευνοείται η εθνική ενότητα
• βελτιώνεται ο διεθνής ρόλος κι η γενικότερη φυσιογνωμία ενός λαού.

ΕΝΟΤΗΤΑ 7

• ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ

Θετικά:
• Ενημερώνει.
• Ψυχαγωγεί.
• Προβάλλει προϊόντα με στόχο την πώλησή τους.
• Μας φέρνει σε επαφή με άλλα άτομα και άλλους πολιτισμούς.
• Μαθαίνουμε τα έθιμα και τη νοοτροπία των άλλων.
• Καλλιεργούμε την κριτική μας σκέψη, καθώς ακούμε πολλές και διαφορετικές απόψεις.

Αρνητικά:
• Διαφήμιση: «πλύση» εγκεφάλου δημιουργεί πλαστές ανάγκες.
• Προβάλλει σκηνές βίας και εγκληματικότητας.
• Αποκρύπτει την αλήθεια και πολλές φορές οι πολίτες παραπλανούνται.
• Προβάλλει εκπομπές «χαμηλής» ποιότητας με αποτέλεσμα:
- τα άτομα να χρησιμοποιούν φτωχό λεξιλόγιο
- να αλλοιώνεται η γλώσσα μας
• Συχνά η παραπληροφόρηση κάνει τα άτομα να ασχολούνται με ασήμαντα θέματα και να μην ενδιαφέρονται για σημαντικά προβλήματα της κοινωνίας.
• Μαθητές:
- οι πολλές ώρες μπροστά στην τηλεόραση τους απομονώνουν από τους γύρω τους
- οι επιδόσεις τους στο σχολείο ελαττώνονται
- δεν ασκούν την κριτική τους σκέψη

Προτάσεις:
• Άτομο:
- να αποκτήσει παιδεία.
- να ασκεί το διάλογο και να ενημερώνεται.
- να αναπτύσσει την κριτική του σκέψη.
Έτσι θα κρίνει σωστά και δε θα δέχεται χωρίς σκέψη όσα πληροφορείται και όσα ακούει.

• Οικογένεια και Σχολείο:
- να αναπτύσσουν την κριτική σκέψη του παιδιού μέσα από:
- το διάλογο
- τη συζήτηση
- την ενημέρωση
- να συμβουλεύουν το παιδί να ενημερώνεται και να συζητά τα προβλήματα και τις απορίες του.
- η οικογένεια και το σχολείο να αποτελούν σωστά πρότυπα για τα παιδιά.

• Πολιτεία:
- λήψη μέτρων κατά των διαφημίσεων που δε σέβονται τα δικαιώματα των παιδιών και των ενηλίκων ατόμων.
- ενημέρωση των γονέων σχετικά με το πώς θα αντιμετωπίσουν τα αρνητικά αποτελέσματα από την πολύωρη παρακολούθηση των παιδιών τους μπροστά στην τηλεόραση.
- να κινητοποιήσει τους πολίτες μέσα από τη συζήτηση και το διάλογο.

• ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Θετικά:
• απόκτηση γνώσεων (πληθώρα πηγών).
• πολλές δυνατότητες επικοινωνίας.
• δυνατότητα για επικοινωνία λαών.
• διάλογος, γνωριμίες.
• ψυχαγωγία.
• καταργεί τις αποστάσεις.
• ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (Ταχύτατη και ασφαλέστατη μετάδοση των μηνυμάτων).

Αρνητικά:
• Αδυναμία ελέγχου όσων δημοσιεύονται στο διαδίκτυο
• παραποιούνται οι πληροφορίες.
• κυριαρχεί η αγγλική γλώσσα στα δίκτυα.
• Υπερπληροφόρηση.
• παραβιάζονται προσωπικά δεδομένα

Τα άτομα:
• πολύωρη και άσκοπη περιπλάνηση στο Διαδίκτυο.
• απομακρύνονται από το βιβλίο.
• μοναξιά, εσωστρέφεια.
• παθητικότητα, αδράνεια.
• αδιαφορία για αξίες και πνευματικά αγαθά.
• σωματικές βλάβες = πόνος στον αυχένα, κόπωση στους τένοντες των χεριών από την πληκτρολόγηση και το πάτημα του «ποντικιού».

Προτάσεις:
Άτομο
• να ελέγχει και να αξιολογεί τα μηνύματα που δέχεται.
• να τηρεί το μέτρο.
• να επιδιώκει να μορφώνεται και να αναπτύσσει τα ταλέντα του.
• να επιστρέψει στην ανάγνωση βιβλίων.

Οικογένεια
• διάλογος.
• συζήτηση προβλημάτων.
• έλεγχος από τους γονείς σχετικά με το χρόνο που αφιερώνει το παιδί στο διαδίκτυο.

Εκπαίδευση
• ουσιαστική παιδεία.
• διάλογος και ανάπτυξη κριτικής σκέψης των μαθητών.
• να εισάγει τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές στην εκπαιδευτική διαδικασία.
• ενημέρωση των γονέων.

• ΡΙΑΛΙΤΥ ΣΟΟΥ

Εκπομπές με χαμηλό κόστος παραγωγής που προβάλλουν στοιχεία από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και πολλές φορές εμφανίζουν ιδιαίτερες και προσωπικές τους στιγμές.

Αρνητικά:
• στόχος τους είναι η αύξηση της τηλεθέασης.
• χρησιμοποιούν κάθε μέσο για να πετύχουν «μεγάλα νούμερα».
• δραματοποιούν τις καταστάσεις.
• παρουσιάζουν προσωπικές στιγμές των ατόμων.
• δημιουργούν εντάσεις μεταξύ των παιχτών για να αυξήσουν την τηλεθέαση.

Συνέπειες:
• παραβιάζεται το προσωπικό απόρρητο των ατόμων.
• το κοινό παραπληροφορείται.
• «χρησιμοποιείται» ο ανθρώπινος πόνος με σκοπό την τηλεθέαση.
• ο κόσμος ασχολείται με ανούσια προβλήματα και αδιαφορεί για τα ουσιαστικά.
• εξευτελίζεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

• ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ

Θετικά:
• κάνει γνωστό το καταναλωτικό προϊόν στους αγοραστές.
• βελτιώνει την ποιότητα των προϊόντων.
• ο καταναλωτής μπορεί να επιλέξει όποιο προϊόν καλύπτει τις ανάγκες του.
• δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας.
• βοηθά στην εμπορική και βιομηχανική ανάπτυξη.

Αρνητικά:
• δημιουργεί «πλαστές» ανάγκες.
• οδηγεί στον υπερκαταναλωτισμό.
• οδηγεί το άτομο σε σύγχυση και αδιέξοδο.
• προκαλεί «πλύση εγκεφάλου».
• προβάλλει ως τρόπο ζωής την αφθονία υλικών αγαθών.
• απευθύνεται κυρίως στα μικρά παιδιά, καθώς τα δελεάζει με παιχνίδια, ήχους και χρώματα.
• ασκεί έμμεση πίεση στους γονείς να αγοράσουν στα παιδιά τους ό,τι τους ζητούν.

Προτάσεις:
Άτομο
• παιδεία.
• να επιδιώκει να μορφώνεται για να μπορεί ελέγχει ό,τι προβάλλεται.

Οικογένεια
• διάλογος.
• συζήτηση προβλημάτων.
• έλεγχος στα παιδιά σχετικά με τις ώρες που αφιερώνουν μπροστά στην τηλεόραση.

Εκπαίδευση
• ουσιαστική παιδεία.
• διάλογος και ανάπτυξη κριτικής σκέψης των μαθητών.
• ενημέρωση των γονέων.

Πολιτεία:
• να λάβει αυστηρά μέτρα κατά των διαφημίσεων που παραπλανούν τα άτομα.
• να ενημερώνει το κοινό για τις βλαπτικές επιδράσεις της διαφήμισης.
• να δημιουργήσει κίνητρα στους πολίτες, έτσι ώστε να στραφούν στην πνευματική και σωματική τους καλλιέργεια.

ΕΝΟΤΗΤΑ 8

• ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ

Θετικά:
• βοηθά στην αρμονική σωματική ανάπτυξη του ατόμου.
• εξασφαλίζει την υγεία και ένα υγιές σώμα.
• βοηθά το άτομο να καλλιεργήσει την ετοιμότητα, την προσοχή και την αντοχή του.
• καλλιεργεί ισομερώς το σώμα και το πνεύμα.
• βοηθά στην ομαλή ένταξη του ατόμου στην κοινωνία.
• ενισχύει την ομαδικότητα, τη συνεργασία και την αλληλεγγύη.
• ενώνει λαούς και άτομα μεταξύ τους.

Σήμερα:

Αρνητικά:
• οικονομικές σκοπιμότητες.
• έγινε μέσο διαφήμισης και απόκτησης κέρδους.
• οι αθλητές αδιαφορούν για τα ιδανικά του αθλητισμού.
• αποσκοπούν στο χρήμα και στην εύκολη ζωή.
• χρησιμοποιούν απαγορευμένες ουσίες.
• φανατισμός στα γήπεδα.
• περισσότεροι είναι οι οπαδοί παρά οι φίλαθλοι.
• καταστροφές και εκδηλώσεις βίας στους αθλητικούς χώρους.

Προτάσεις:
• παιδεία και καλλιέργεια ευγενούς άμιλλας.
• ενημέρωση πολιτείας για τα αγαθά του αθλητισμού σε όλους τους τομείς.
- αθλητικές εγκαταστάσεις.
- κίνητρα σε παιδιά και νέους να ασχοληθούν με τον αθλητισμό.
• ορθή προβολή του αθλητισμού από τα ΜΜΕ.
• αθλητές:
- σεβασμός απέναντι στο άθλημα.
- να αγωνίζονται με βάση τις προσπάθειες και την προσωπική τους αξία.
- να μην αποσκοπούν στο χρήμα, αλλά στα ευγενή ιδανικά του αθλητισμού, που εξυψώνει τον άνθρωπο και διδάσκει τα αγαθά της ειρήνης και της ισότητας ατόμων και λαών

ΕΝΟΤΗΤΑ 9

• ΒΙΒΛΙΟ

Σημασία:
• γνώση και καλλιέργεια πνεύματος.
• καλλιέργεια φαντασίας.
• δημιουργία προβληματισμού και περιέργειας.
• βελτίωση λεξιλογίου.
• επαφή με τον κόσμο και τους γύρω μας.
• καλλιέργεια ηθικών αξιών (αγάπη, φιλία, εντιμότητα).
• ψυχαγωγία.

Γιατί σήμερα το άτομο έχει απομακρυνθεί από το βιβλίο;
• πολλές υποχρεώσεις.
• έλλειψη ελεύθερου χρόνου.
• διαδίκτυο και άλλες μορφές ψυχαγωγίας
• απουσία ενημέρωσης από την οικογένεια και το σχολείο.
• προβολή καταναλωτισμού.
• έλλειψη δανειστικών βιβλιοθηκών (κυρίως στην επαρχία).
• ΜΜΕ: δεν προβάλλουν τα βιβλία ως μέσο ψυχαγωγίας.
• σημερινός στόχος του ατόμου: η απόκτηση υλικών αγαθών.

Προτάσεις
• παιδεία ατόμου, για να αναπτύξει το λόγο και τα πνευματικά του ενδιαφέροντα.
• συμβολή οικογένειας και σχολείου, που θα εμπνεύσουν στο παιδί την αγάπη για το βιβλίο.
• κατάλληλη προβολή του βιβλίου από τα ΜΜΕ είτε και με εκθέσεις βιβλίου.
• δημιουργία δανειστικών βιβλιοθηκών (κυρίως στην επαρχία).
• να μειωθεί το κόστος του βιβλίου, έτσι ώστε να είναι προσιτό σε όλους τους αναγνώστες.

ΕΝΟΤΗΤΑ 10

• ΠΟΛΗ – ΧΩΡΙΟ

ΠΟΛΗ:

Πλεονεκτήματα:
• ευκαιρίες για εργασία.
• μεγαλύτερες ευκαιρίες για μόρφωση (εκπαιδευτικά ιδρύματα, σχολές, πνευματικά κέντρα).
• δυνατότητες ποικίλης ψυχαγωγίας (θέατρο, κινηματογράφος).
• δυνατότητα ιατρικής περίθαλψης.

Μειονεκτήματα:
• άγχος και ένταση, από το γρήγορο ρυθμό ζωής.
• βία και εγκληματικότητα.
• έλλειψη πρασίνου.
• καυσαέρια και μόλυνση περιβάλλοντος.
• μεγάλες αποστάσεις.
• ψυχική απομάκρυνση των ατόμων μεταξύ τους.
• λιγοστές κοινωνικές επαφές.

ΧΩΡΙΟ

Πλεονεκτήματα:
• υγιεινό και καθαρό περιβάλλον.
• στενές διαπροσωπικές επαφές.
• διάλογος και κοινωνικότητα των ατόμων.
• διατήρηση ηθών και των εθίμων.
• ηρεμία και ξεκούραση.
• ομαλός τρόπος διαβίωσης.

Μειονεκτήματα:
• λιγότερες ευκαιρίες για εργασία και επαγγελματική αποκατάσταση.
• συνήθως απουσιάζει η παροχή ιατρικής περίθαλψης των κατοίκων.
• λιγοστά σχολεία και βιβλιοθήκες.