Ν.Ε. ΓΛΩΣΣΑ Β' ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΝΕΡΓΙΑ

ΓΕΝΕΣΙΟΥΡΓΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

• H εισαγωγή της μηχανής στην τεχνολογία και η εξάπλωση του τεχνικού πολιτισμού οδήγησαν στην αντικατάσταση των εργατικών χεριών, στη μεγι­στοποίηση του κέρδους για τις επιχειρήσεις (λιγότερα έξοδα).
• Η αυτοματοποίηση επέβαλε την εξειδίκευση εργασία, οπότε παραγκωνίζονται άτομα ανειδίκευτα, χωρίς κατάλληλη κατάρτιση.
• Η οικονομική κρίση, ο πληθωρισμός και η απουσία βιομηχανικών κλάδων, ο περιορισμός των επενδύσεων και των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, η έλλειψη ανταγωνιστικότητας έχουν ως απόρροια τη χαμηλή αποδοτικότητα και παραγωγικότητα αλλά και την υπερπροσφορά εργασίας χωρίς αντίστοιχη ζήτηση.
• Ο αυξανόμενος ανταγωνισμός και η ελεύθερη αγορά δυσχεραίνουν τη λειτουργία των μικρών επιχειρήσεων με αποτέλεσμα να κλείνουν και να προβαίνουν σε μαζικές απολύσεις προσωπικού. Παράλληλα, σε απολύσεις εργαζομένων προβαίνουν και οι μεγάλες επιχειρήσεις στην προσπάθειά τους να μειώσουν τα έξοδά τους. Στον ίδιο σκοπό, βέβαια, περιστολής των εξόδων αποβλέπει και η τακτική μεταφοράς της έδρας βιομηχανιών! Επιχειρήσεων κυρίως στα Βαλκάνια ή σε κράτη της Ανατολής, που παρατηρείται ιδιαίτερα έντονη τα τελευταία χρόνια.
• Η επικρατούσα κοινωνική αντίληψη για την υπεροχή των πνευματικών επαγγελμάτων.
• Η αδυναμία της πολιτείας να ενισχύσει την τεχνική εκπαίδευση και η έλλειψη ορθού επαγγελματικού προσανατολισμού των μαθητών, που οδηγούν πολλούς νέους σε επαγγέλματα υψηλής μεν μόρφωσης αλλά κορεσμένα, αποτελούν ευθύνες του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας μας.
• Τόσο η πολυθεσία όσο και η γεροντοκρατία δεν απελευθερώνουν θέσεις εργασίας για τους νέους. Η έλλειψη ενδιαφέροντος από ξένους επενδυτές.
• Στην αύξηση της ανεργίας συνετέλεσε και η συσσώρευση του πληθυσμού στα μεγάλα αστικά κέντρα αλλά και η αθρόα έλευση των μεταναστών - κυρίως από υπανάπτυκτες χώρες- που επέτεινε την κατάσταση.
• Η ισότητα των δύο φύλων και η συνακόλουθη είσοδος της γυναίκας στην παραγωγική διαδικασία αύξησε τα ποσοστά ανεργίας.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΕΡΓΙΑΣ

ΑΤΟΜΙΚΟ - ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Οικονομικός – Επαγγελματικός

• Η οικονομική εξαθλίωση, η αδυναμία να καλυφθούν ακόμα και στοιχειώδεις, ανάγκες, η μείωση της αγοραστικής ικανότητας του ατόμου, η στέρηση της ποιοτικής διαβίωσης.
• Το άτομο αναγκάζεται να καταφύγει σε ευκαιριακή απασχόληση (λανθάνουσα­ ανεργία). Ωθεί σε οικονομικές εξαρτήσεις.
• Ο εργαζόμενος κάνει υποχωρήσεις και συμβιβασμούς, δέχεται ακόμη και ακατάλληλες συνθήκες εργασίας ή χαμηλές αμοιβές.
• Οικονομικό κόστος στο κρότος (επιδόματα ανεργίας).

Πνευματικός - Πολιτιστικός

• Μαραίνει τη σκέψη του ατόμου, παραλύει την ενεργητικότητα του.
• Δεν καλύπτονται τα πνευματικό του ενδιαφέροντα ούτε οι ανάγκες του, με συνέπεια να αγωνίζεται για την επιβίωση.
• Ο άνθρωπος γίνεται ανελεύθερος, δέσμιος των προκαταλήψεων, των δογματισμών, του φανατισμού, επειδή βιώνει αυτήν τη δυσάρεστη οικονομική κατάσταση.
• Συρρικνώνονται οι γνώσεις, με αποτέλεσμα την αδυναμία παραγωγής πνευματικών προϊόντων και έργων επιστήμης, τεχνολογίας, πολιτισμού. Συχνά η ανεργία αποτελεί προθάλαμο της αεργίας. Αναστέλλεται η ακμή, η ανέλιξη του πολιτισμού.

Ψυχικός - Ηθικός

• Οι άνεργοι βιώνουν έντονα την αποτυχία, την ηττοπάθεια, το άγχος, την αβεβαιότητα, την εσωστρέφεια που επιβαρύνουν τη σωματική και Ψυχική υγεία. Αισθάνονται μειονεκτικό, ανασφαλείς και έτσι απογοητεύονται, αφού τα όνειρα και οι προσδοκίες τους διαψεύδονται.
• Χάνουν την αξιοπρέπεια τους και την αισιοδοξία τους, τις ελπίδες τους, τη διάθεση για ζωή, αν και βρίσκονται μόλις στο ξεκίνημα της ζωής τους (ειδικό για τους νέους).
• Η έμφυτη τόση για δημιουργία και προσφορά μπορεί να μετατραπεί σε άρνηση και παραίτηση. Οι άνεργοι προκειμένου να ικανοποιήσουν τις βιοτικές ανάγκες τους, είτε παραβαίνουν τις ηθικές αρχές τους (πχ. χρήση αθέμιτων μέσων) είτε ταπεινώνονται εκλιπαρώντας για μια θέση εργασίας, και γι’ αυτόκαταρρακώνεται η προσωπικότητα τους.

Κοινωνικός

• Η κοινωνική συνοχή και η γαλήνη διασαλεύεται και οι διανθρώπινες σχέσεις διαταράσσονται. Παρατηρούνται κοινωνικές ανισότητες και αδικίες, μίση, κοινωνικός ρατσισμός, εθνικισμός, φανατισμός.
• Αύξηση φαινομένων κοινωνικής παθογένειας: επιθετικότητα, βία, περιθωριοποίηση, καταφυγή στα ναρκωτικό ή το αλκοόλ, εγκληματική δράση.

Πολιτικός

• Κλονίζεται η εμπιστοσύνη του ατόμου στην πολιτεία και στους θεσμούς της με συνέπεια την αποπολιτικοποίηση, κατά την οποία ο άνθρωπος δε βιώνει ούτε λειτουργικό ούτε συνειδητό την έννοια του πολίτη αλλά αποστασιοποιείται και εγκλωβίζεται στα ατομικό του προβλήματα (ιδιώτευση).
• Έντονα φαινόμενα ευνοιοκρατίας, αναξιοκρατίας, νεποτισμού.
• Το άτομο γίνεται ευεπίφορο σε λαϊκισμούς, δημαγωγίες, μεσσιανιστικού τύ­που ηγεσίες.
• Η πολιτεία αδυνατεί να αξιοποιήσει το εργατικό δυναμικό.
• Διαφαίνεται ότι η δημοκρατία βρίσκεται σε κρίση.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ

Πολιτεία

• Απαιτείται κρατική μέριμνα, πολιτική πρόνοια, διορατικότητα και μακροπρόθεσμα μέτρα για θεραπεία κι όχι απλώς για καταστολή του προβλήματος. . Οικονομικός σχεδιασμός και προγραμματισμός για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας μέσω επενδύσεων και επιχειρηματικών δραστηριοτήτων. . Οικονομική ενίσχυση και προγράμματα επιδοτήσεων στις επιχειρήσεις.
• Ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων και πρωτοβουλιών.
• Περιφερειακή ανάπτυξη’ στόχος η σταδιακή αποκέντρωση. Γι’ αυτό απαιτείται παροχή κινήτρων για εργασία στην επαρχία (απασχόληση των κατοίκων σε «επικερδείς» κλάδους, όπως κτηνοτροφία, γεωργία).
• Καταπολέμηση της πολυθεσίας και της γεροντοκρατίας με μείωση του χρόνου συνταξιοδότησης και εθελούσια έξοδο από υπηρεσίες.
• Συνεχής μετεκπαίδευση και εξειδίκευση των εργαζομένων βάσει της εξέλιξης της τεχνολογίας καθώς και των επενδύσεων ανά περιφέρεια. Αξιοκρατικοί όροι για την ανάληψη εργασίας. . Καθοριστικό μπορεί να συνδράμει ο Ο.Α.Ε.Δ.

Σχολείο

• Σωστός επαγγελματικός προσανατολισμός και υπεύθυνη ενημέρωση για τις συνθήκες στην αγορά εργασίας (επαγγέλματα υψηλής ζήτησης, επαγγέλματα κορεσμένα).
• Ενίσχυση της τεχνικής εκπαίδευσης, επανεξέταση/αναδιάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος, προκειμένου να ακολουθεί τις εξελίξεις, να συμβαδίζει με τις κατακτήσεις της εποχής, να αναπροσαρμόζεται στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας.
• Μετάγγιση ανθρωπιστικής παιδείας, για να επιτευχθεί κατάργηση των προκαταλήψεων αναφορικά με τα επαγγέλματα. Κατά συνέπεια όλα τα επαγγέλματα θα κρίνονται εξίσου απαραίτητα για την εξέλιξη της κοινωνίας κα θα αποκατασταθεί ο σεβασμός στην ανθρώπινη ύπαρξη, η αξιοπρέπεια.

A Ν Ε Ρ Γ Ι Α

«Τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας παρουσιάστηκε το πρόβλημα της πληθώρας πτυχιούχων με αποτέλεσμα να μην μπορεί ν' απορροφηθεί εργασιακά ένα μεγάλο ποσοστό νέων αποφοίτων ανωτέρων και ανωτάτων σχολών». Πού αποδίδετε, κατά την προσωπική σας άποψη, το φαινόμενο και πώς θα μπορούσε ν' αντιμετωπιστεί;». Η αυτογνωσία είναι προϋπόθεση για πετυχημένο επαγγελματικό προσανατολισμό και γενικότερα βοηθά στις σχέσεις του νέου με τον εαυτό του και τους συνανθρώπους του;

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η εποχή μας "μεταβιομηχανική ή εποχή ώριμου καπιταλισμού" κατά το χαρακτηρισμό των κοινωνιολόγων, διακρίνεται για τη συνθετότητα της ζωής, την πολυπλοκότητα των δομών και θεσμών και τον επιταχυνόμενο ρυθμό της εξέλιξης. Αυτή η εξέλιξη όμως, ιδιαίτερα στην τεχνολογία, δημιούργησε παγκόσμια προβλήματα, όπως η ανεργία. Στον τόπο μας το φαινόμενο αυτό έχει την ιδιομορφία να πλήττει κυρίως τους πτυχιούχους ανωτέρων κι ανωτάτων σχολών.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ Ανεργία:

• η αδυναμία απορρόφησης εργατικού δυναμικού,
•  σε μερικές χώρες ως ανεργία θεωρείται και η υποαπασχόληση των ατόμων που δε μπορούν να βρουν εργασία ανάλογη του τίτλου σπουδών τους και των προσόντων τους.

Πληθώρα πτυχιούχων: κυρίως πτυχιούχων πολυτεχνείου, νομικής, εκπαιδευτικών σχολών κτλ.

Πού αποδίδετε το φαινόμενο; 

• ελλιπής και άκαιρος επαγγελματικός προσανατολισμός, θεωρητικός περισσότερο παρά πρακτική ενημέρωση,
• στην Ελλάδα το πτυχίο θεωρείται μέσον απόκτησης κύρους και γοήτρου και δεν λαμβάνεται υπόψη η χρησιμότητα και λειτουργικότητά του. 
• υδροκεφαλισμός της πρωτεύουσας (συσσώρευση πτυχιούχων, προσφορά αλλά όχι ανάλογη ζήτηση),
• αντιπαραγωγική δομή ελληνικής κοινωνίας,
•  πολλοί είναι οι διπλοθεσίτες στην Ελλάδα,
• οι θέσεις δεν καταλαμβάνονται αξιοκρατικά, αλλά βάσει κοινωνικών σχέσεων και γνωριμιών (στρουθοκαμηλιστικά αποφεύγουμε τη λέξη - κοινό μυστικό το ρουσφέτι).

Τρόποι αντιμετώπισης

• υπολογισμός των δυνατοτήτων και των επιθυμιών των νέων, ώστε η επιλογή να είναι προϊόν δικής τους θέλησης κι όχι αυτό που ο Φίλιας ονομάζει «παγιδευμένη θέληση», δηλ. κατασκευή γιατρών, δικηγόρων επειδή τα θέλησαν οι γονείς,
• βελτίωση παιδείας - επαγγελματικός προσανατολισμός,
• αξιοκρατική ανάληψη θέσεως,
• νέες θέσεις εργασίας - κίνητρα στους νέους επιστήμονες για να εργαστούν στην επαρχία => αποκέντρωση.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Το πρόβλημα είναι ιδιαίτερα σοβαρό, γιατί η ανεργία για ένα νέο άνθρωπο θεωρείται ολέθρια. Έχει περίσσιο φορτίο ενέργειας, λόγω της ηλικίας του, κι αν δεν το διοχετεύσει δημιουργικά θα εκφορτισθεί σε λάθος διεξόδους (χουλιγκανισμός, ναρκωτικά, αλκοολισμός κ.ά.) Η ανεργία βέβαια, υπάρχουν φορές, που οδηγεί σε αεργία.

ΘΕΜΑ: "Η ανεργία είναι αναμφισβήτητα, αν όχι το μεγαλύτερο, ένα απ' τα σημαντικότερα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας". Ποια είναι τα αίτια, που την προκαλούν; Ποιες οι επιπτώσεις της στους ανέργους και στην κοινωνικοπολιτική ζωή; Πώς μπορεί να καταπολεμηθεί;

Πρόλογος

Η σημερινή εποχή, που χαρακτηρίζεται απ' τους κοινωνιολόγους ως μεταβιομηχανική ή εποχή του ώριμου καπιταλισμού, διακρίνεται για τη συνθετότητα της ζωής, την πολυπλοκότητα των δομών και των θεσμών, τον επιταχυνόμενο ρυθμό της εξέλιξης. Αυτή η εξέλιξη όμως, ιδιαίτερα στην τεχνολογία, δημιούργησε παγκόσμια προβλήματα, όπως την ανεργία.

Κυρίως θέμα

Δεδομένο: "Η ανεργία.. .ελληνικής κοινωνίας":

η ανεργία αποτελεί ένα απ' τα σημαντικότερα προβλήματα, που αντιμετωπίζει σήμερα η ελληνική κοινωνία. Πολύ περισσότερο όταν οι προοπτικές για την παραπέρα αύξησή της είναι ανησυχητικές κι όλες οι προβλέψεις δείχνουν ότι η μαζική ανεργία θα διατηρηθεί σ' υψηλά επίπεδα, αν δε ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα απ' την πολιτεία. Η Ελλάδα κατά τη διάρκεια της αναδημιουργίας της μετά τον πόλεμο δε γνώρισε το πρόβλημα της ανεργίας, αλλά σήμερα αποτελεί οξύ ζήτημα.

Ζητούμενο Α': "Ποια είναι τα αίτια;":

• η υπανάπτυξη κι η έλλειψη ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας, μ' αποτέλεσμα οι εισαγωγές των καταναλωτικών προϊόντων σε σχέση με τις εξαγωγές να είναι μεγαλύτερες,
• σπουδαίοι βιομηχανικοί κλάδοι, όπως αυτοκινητοβιομηχανίες, πολεμικό υλικό, βαριά μηχανήματα, που έπρεπε ν' αποτελούν τον κορμό της ελληνικής οικονομίας, είναι σχεδόν ανύπαρκτοι,
• η εξέλιξη της τεχνολογίας, η αυτοματοποίηση κι η μηχανοποίηση αυξάνουν την παραγωγή, μειώνουν τον απαιτούμενο χρόνο εργασίας και την ανάγκη για επιπλέον εργαζομένους,
• η τάση των εργοδοτών να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους συχνά αποτελεί αιτία ελάττωσης του δυναμικού των εργατών,
• η μετάβαση τεράστιων πληθυσμιακών μαζών απ' την επαρχία στ' αστικά κέντρα (αστικοποίηση), με συνέπεια την συμφόρηση των μεγαλουπόλεων και την αδυναμία απορρόφησης του εργατικού δυναμικού,
• η πολυθεσία, η υπερωριακή απασχόληση, 
• τα ξένα φτηνά εργατικά χέρια, 
• η έλλειψη αξιοκρατίας,
• η υπερβολική εξειδίκευση,
• η περιορισμένη ανάπτυξη της τεχνικής εκπαίδευσης,
• ο ελλιπής κι ανύπαρκτος επαγγελματικός προσανατολισμός,
• ο πληθωρισμός μειώνει την αγοραστική δύναμη του νομίσματος, μ' αποτέλεσμα το αγοραστικό κοινό να μη μπορεί ν' αγοράσει στο
• βαθμό που αγόραζε πρώτα τα προϊόντα, 
• η έλλειψη οικονομικών κινήτρων από μέρους της πολιτείας, γεγονός
• που έχει σαν συνέπεια να μη γίνονται νέες επενδύσεις
• (αντιπαραγωγική εκμετάλλευση του χρήματος), 
• η διεθνής ενεργειακή κρίση κι η ύφεση της οικονομίας με την ταυτόχρονη επίθεση των πολυεθνικών, 
• η απουσία προγραμμάτων για δημιουργία καινούριων θέσεων εργασίας, η έλλειψη συνεργασίας των λαών κι η ανυπαρξία κοινών στρατηγικών.

Ζητούμενο Β': "Ποιες οι επιπτώσεις της στους ανέργους;":

• μη ανεκτικό επίπεδο διαβίωσης κι έλλειψη ποιότητας ζωής,
• πηγή ανασφάλειας, απαισιοδοξίας, άγχους κι άλλων ψυχολογικών προβλημάτων, που οδηγούν το άτομο σ' αδιέξοδο, αντικοινωνικές
• εκδηλώσεις και χάσμα στις διαπροσωπικές σχέσεις, 
• περιθωριοποίηση ομάδων της νεολαίας και δημιουργία αισθημάτων
• αποκλεισμού, 
• υποτίμηση των πτυχίων των ανώτατων σχολών, 
• υποαπασχόληση των νέων: μειώνει το ύψος της προσφερόμενης αμοιβής κι εξαναγκάζει τον άνεργο να δεχτεί μερική απασχόληση,
• απασχόληση χωρίς ασφάλιση ή θέση εργασίας τελείως ακατάλληλη για τις γνώσεις και τις ικανότητές του.

Ζητούμενο Β': "Ποιες οι επιπτώσεις της στην κοινωνική ζωή;":

•  η ανεργία αποτελεί κοινωνική αδικία, δημιουργώντας αντιθέσεις και κοινωνικές αναστατώσεις, που φτάνουν έως τη σύγκρουση ανάμεσα στα διάφορα στρώματα, μ' αποτέλεσμα να δυναμιτίζεται η ισορροπία του συνόλου (φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας-> βία, εγκληματικότητα, κλοπές, ληστείες, βανδαλισμοί κ.α),
•  αδυναμία σωστής εκμετάλλευσης του ανθρώπινου δυναμικού,
•  η οικονομική στενότητα έχει αντίκτυπο σ' όλες τις μορφές των
• κοινωνικών εκδηλώσεων (π.χ τέχνες, γράμματα, επιστήμες), 
• σοβαρότατη οικονομική επιβάρυνση της πολιτείας, που καλείται να βοηθήσει τους ανέργους (επιδόματα), ενώ θα 'πρεπε τα χρήματα να
• χρησιμοποιηθούν για νέες παραγωγικές επενδύσεις, 
• περιορισμένη ανάπτυξη του συνδικαλιστικού κινήματος.

Ζητούμενο Γ': "Πώς μπορεί να καταπολεμηθεί;":
μέτρα, που μπορούν να ληφθούν βραχυπρόθεσμα:
 ί. αξιοκρατία,

ιι  μείωση των ετών συνταξιοδότησης,
ίίί. κατάργηση των υπερωριών,

ίν. απαγόρευση της πολυθεσίας, της εργασίας ή της άσκησης ελεύθερου επαγγέλματος σε συνταξιούχους του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα,

ν. γενίκευση της πενθήμερης εργασίας σ' ολόκληρο το δημόσιο κι ιδιωτικό τομέα,

νί. απαγόρευση της παράνομης «εισαγωγής» κι απασχόλησης ξένων εργατών,

νίί. αποκέντρωση, περιφερειακή ανάπτυξη,

νίίί. αποδέσμευση των επαγγελμάτων απ' το κοινωνικό φωτοστέφανο,
ίχ. επίδειξη υπευθυνότητας απέναντι σε κάθε μορφή εργασίας,
χ. ταχύτατα προγράμματα προσανατολισμού του εργατικού δυναμικού σε νέες ειδικές απασχολήσεις, που θα διευκολύνουν σύγχρονες επενδύσεις σύμφωνα με τις απαιτήσεις της αγοράς,
χί. ορθός επαγγελματικός προσανατολισμός

μέτρα, που μπορούν να ληφθούν μακροπρόθεσμα: 
ί. αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας και του συγκεντρωτισμού της δημόσιας διοίκησης, 

ίί. εξασφάλιση της λειτουργίας των προβληματικών κι όλων των βιώσιμων, σημαντικών επιχειρήσεων, 

ίίί. κίνητρα για πραγματικές επενδύσεις σε νέα τεχνολογία με

αναβάθμιση των προϊόντων των παραδοσιακών κλάδων, στους οποίους στηρίχτηκε μέχρι τώρα η βιομηχανία, 

ίν. αναδιάρθρωση της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής, όπου η απασχόληση φθίνει εξ αιτίας της αστυφιλίας, ν. κοινά διακρατικά προγράμματα κι ενιαία οικονομική πολιτική των χωρών της Ε.Ο.Κ.

Επίλογος