Ν.Ε. ΓΛΩΣΣΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ

(κριτήρια αξιολόγησης)

α. Κείμενο

Γιατί ο άνθρωπος δεν πρέπει να είναι αναλφάβητος;

Ο αναλφάβητος διαθέτει λιγότερες δυνατότητες συνεχούς αναπτύξεως του και αποκτήσεως προσόντων για την επαγγελματική του εξέλιξη. Τούτο χωρίς να αποτελεί και τον κανόνα, έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην ατομική, οικογενειακή, επαγγελματική και κοινωνική του κατάσταση. Δεδομένου ότι η σημερινή ζωή είναι πολύμορφο πλέγμα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων του ατόμου και προβάλλει συνεχώς περισσότερες απαιτήσεις, ο αναλφάβητος αντιμετωπίζει δυσχέρειες στην αξιοποίηση, κατά τον καλύτερο τρόπο, των δικαιωμάτων καθώς και στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων του.

Οι απαιτήσεις του σύγχρονου ανθρώπου από τη ζωή καθώς και οι απαιτήσεις της σημερινής ζωής από τον άνθρωπο είναι πολύ διαφορετικές από εκείνες του παρελθόντος. Παλαιότερα η εξαετής υποχρεωτική εκπαίδευση κρινόταν ως ικανοποιητική υποδομή του ατόμου για την αντιμετώπιση της ζωής. Σήμερα η αντίληψη αυτή θεωρείται αναχρονιστική και η υποχρεωτική εκπαίδευση έχει αυξηθεί αλματωδώς, σε σημείο που ξεπερνά σε μερικές χώρες τα δέκα χρόνια. Αν παλαιότερα οι απαιτήσεις για να καταστεί ο αναλφάβητος μη αναλφάβητος ή αλφαβητισμένος είχαν ένα ορισμένο περιεχόμενο, αυτό σήμερα έχει πάρει πολλαπλάσια έκταση. Και μεταφράζεται στο ερώτημα «πού και πότε πρέπει να σταματήσει η εκπαίδευση του αναλφάβητου». Η απάντηση στο ερώτημα είναι ότι η διαδικασία της εκπαιδεύσεως καθώς και η ανάγκη για εκπαίδευση δεν παύει ποτέ αλλά συνεχίζεται σε όλη τη ζωή του ατόμου. Γι΄ αυτό η σημερινή κοινωνία πρέπει να εξασφαλίζει τις δυνατότητες και ευκαιρίες για συνεχή και δια βίου μάθηση σε όλους τους πολίτες, μέσα σ΄ ένα ενιαίο εκπαιδευτικό σύστημα που θα καλύπτει τις προσπάθειες και αναζητήσεις κάθε ατόμου, από τη γέννηση μέχρι το θάνατο του.

β. Ερωτήσεις
1. Να ενημερώσετε την τάξη σας για το περιεχόμενο του κειμένου με γραπτή περίληψη του σε 100 λέξεις περίπου.

(βαθμοί: 5)

2. Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α με τις συνώνυμες τους της στήλης Β.
- διαβουκόληση             εγωκεντρισμός
- ατομικισμός                 αναλυτής
- συμβολή                      ανηθικότητα
- ανατόμος                     χειραγώγηση
- αμοραλισμός               πλεονεξία
- κερδομανία                 συνεισφορά
- επινόηση                     εξακρίβωση
- διάγνωση                    εφεύρεση

(βαθμοί: 2,5)

3. Ο άνθρωπος που στη συμπεριφορά του παρουσιάζει τάσεις / στοιχεία:
ατομικισμού        λέγεται ατομικιστής
εθνικισμού           λέγεται ……………
μονομέρειας        λέγεται ……………
αμοραλισμού       λέγεται ……………
κερδομανίας        λέγεται ……………

ο άνθρωπος που έχει υποστεί:

αλλοτρίωση         λέγεται ……………
χειραγώγηση       λέγεται ……………
διαβουκόληση      λέγεται ……………

(βαθμοί: 2,5)

4. «Ο αναλφαβητισμός πλήττει τα μειονεκτικά κοινωνικά στρώματα. Ποιοι λόγοι καθηλώνουν αυτά τα κοινωνικά στρώματα στον αναλφαβητισμό; Με ποιους τρόπους νομίζετε ότι θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, ώστε τα επόμενα χρόνια να ελαχιστοποιηθεί ο αριθμός των ατόμων που δεν ξέρουν ανάγνωση και γραφή;»

Να αναπτύξετε τα παραπάνω ερωτήματα σε μια έκθεση 400 – 450 λέξεων.

(βαθμοί: 10)

Απαντήσεις:

2. Αντιστοίχηση
1. δ, 2. α, 3. στ, 4. β, 5. γ, 6. ε, 7.η, 8. ζ

2. ατομικιστής, εθνικιστής, μονομερής, αμοραλιστής, κερδομανής, αλλοτριωμένος, χειραγωγημένος, διαβουκολημένος.

3. Έκθεση – Σχεδιάγραμμα.

Α. Πρόλογος: Ανάλυση της έννοιας αναλφάβητος και ορισμός της. Διαίρεση σε οργανικά και λειτουργικά αναλφάβητους.

Β. Κυρίως θέμα:

1. Λόγοι
- Φτώχεια και κακές συνθήκες διαβίωσης της οικογένειας
- Αναχρονιστικές αντιλήψεις απαίδευτων γονιών και προκαταλήψεις.
- Έλλειψη φροντίδας ορισμένων γονιών για τα παιδιά, έλλειψη επικοινωνίας, βάναυση συμπεριφορά και κακοποίηση τους.
- Κακές σχέσεις μεταξύ γονέων.
- Μαθητές που ανήκουν σε κοινωνικές ομάδες με ιδιαίτερα προβλήματα (πρόσφυγες, τσιγγάνοι) δεν έχουν τις προϋποθέσεις για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σχολείου και μερικές φορές γίνονται θύματα διακρίσεων.

2. Λύσεις
- Παροχές σε άπορες οικογένειες.
- Παρέμβαση του κράτους και των λειτουργών του σε οικογένειες που διαπιστώνεται πρόβλημα.
- Ειδική εκπαίδευση δασκάλων που αναλαμβάνουν το δύσκολο έργο να μορφώσουν παιδιά που ανήκουν σε ειδικές κατηγορίες του πληθυσμού της χώρας.
- Επιμορφωτικά προγράμματα για ενήλικους αναλφάβητους και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης.

Γ. Επίλογος.

Κείμενο 1.

Αναλφαβητισμός

                                            (Φροντιστήρια Πουκαμισας)

Φαίνεται παράδοξο, κι όμως στην εποχή μας υπάρχει αναλφαβητισμός. Ίσως η διαπίστωση αυτή να μη μας ξένιζε, αν αφορούσε ανθρώπους περασμένων εποχών, τότε που τα σχολεία και οι δάσκαλοι ήταν ελάχιστοι, που η έκδοση βιβλίων ήταν δύσκολη και πολυδάπανη, που υπήρχε φτώχεια και αντίξοες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Αλλά στην εποχή μας, που υπάρχουν όλα τα μέσα και πολλές ευκολίες για να γίνει η γνώση κτήμα όλων των ανθρώπων, που έχει καθιερωθεί ως θεσμός η δημόσια δωρεάν παιδεία, είναι αταίριαστο να υπάρχουν αναλφάβητοι άνθρωποι.

Αναλφάβητος ή αγράμματος γενικά είναι όποιος δεν μπορεί να διαβάσει και να γράψει. Στους αναλφάβητους κατατάσσουμε όσους δεν γνωρίζουν ανάγνωση και γραφή και αγνοούν τις βασικές πράξεις της αριθμητικής (οργανικά αναλφάβητοι) και όσους δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, έχουν δηλαδή φοιτήσει το πολύ μέχρι την Δ΄ τάξη του δημοτικού σχολείου (λειτουργικά αναλφάβητοι ή ημιαναλφάβητοι).

Ωστόσο, σύμφωνα με την UNESCO (γενική Συνδιάσκεψη το 1958), «αναλφάβητο είναι ένα άτομο ανίκανο να διαβάσει, να γράψει και να κατανοήσει ένα απλό και σύντομο κείμενο για γεγονότα που αφορούν την καθημερινή του ζωή». Το 1978, η γενική συνδιάσκεψη της UNESCO συμπλήρωσε τον ορισμό αυτό υιοθετώντας μια αναθεωρημένη οδηγία, σύμφωνα με την οποία «λειτουργικά αναλφάβητο είναι κάθε άτομο ανίκανο να ασκήσει τις δραστηριότητες για τις οποίες ο αλφαβητισμός(γνώση γραφής και ανάγνωσης) είναι απαραίτητος προς το συμφέρον της καλής λειτουργίας της ομάδας και της κοινότητάς του, και το οποίο δεν μπορεί να γράψει, να διαβάσει και να μετρήσει με στόχο την προσωπική του ανάπτυξη και την ανάπτυξη της κοινότητάς του».

Απόσπασμα Σπ. Κούτρας, Πειστικός Λόγος

Κείμενο 2.

Αναλφαβητισμός: Ένα κληρονομικό πρόβλημα

[…]Πρώτες το νήμα του αναλφαβητισμού κόβουν οι γυναίκες, καθώς αποτελούν το 73, 5% των απόλυτα αναλφάβητων, ενώ στους άντρες το ποσοστό φτάνει το 26,5%. Αυτό ενισχύεται από την παρουσία κοινωνικών ανισοτήτων, ακόμα και στον 21ο αιώνα. Οι ρίζες του αναλφαβητισμού, επίσης, επεκτείνονται στη φτώχεια και τις βιοποριστικές ανάγκες, στο χάσμα μεταξύ των επαρχιών και των αστικών κέντρων, στην παθολογία του σχολείου και της παροχής παιδείας και σε κάποιες περιπτώσεις σε πολεμικές εχθροπραξίες. Οι πιο ευάλωτες ομάδες ανθρώπων απέναντι στο πρόβλημα του αναλφαβητισμού είναι οι μειονότητες, όπως οι αθίγγανοι, και οι μετανάστες. Καθοριστικό ρόλο για την αναπαραγωγή του φαινομένου διαδραματίζει και το οικογενειακό περιβάλλον.

Οι συνέπειες του αναλφαβητισμού (οργανικού και λειτουργικού) δεν πρέπει να υποτιμώνται. Η υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου, που προάγει το φαινόμενο του αναλφαβητισμού, δε συνάδει με την πρόοδο και την εξέλιξη του ανθρώπου. Ο αναλφάβητος συχνά απομονώνεται ή νιώθει εσωστρεφής και αποκλεισμένος από κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα και πλημμυρίζεται από συναισθήματα «κατωτερότητας». Ο αναλφαβητισμός δεν είναι παρά τροχοπέδη στην ανάπτυξη κάθε τομέα.

Από την έρευνα πολύ σημαντική είναι η διαπίστωση πως το 70% σχεδόν των υποεκπαιδευμένων αντιμετωπίζει δυσκολίες στην αυτοεξυπηρέτησή του σε μία τουλάχιστον από ορισμένες απλές καθημερινές δραστηριότητες, όπως κατανόηση οδηγιών χρήσης φαρμάκων, σύνταξη επιστολής και χρήση τηλεφωνικού καταλόγου.

Για την καταπολέμηση του προβλήματος, χρειάζεται η ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση τόσο των κρατικών φορέων όσο και η εξατομικευμένη συνεισφορά. Η απαγόρευση της παιδικής εργασίας θα είναι σωτήρια όπως και η οικονομική ενίσχυση των ασθενέστερων τάξεων και λαών αλλά και η ενίσχυση ακριτικών και αγροτικών περιοχών.[…]

(κείμενο από τον ημερήσιο Tύπο-διασκευή)

Ερωτήσεις

Α1. Με βάση τα παραπάνω αποσπάσματα, να συγκεντρώσετε τα αίτια του αναλφαβητισμού σε μία παράγραφο (100-120 λέξεις).

(μονάδες 10)

Α2. Με βάση τα δύο αποσπάσματα, τι είναι ο λειτουργικός αναλφαβητισμός (συνοπτικά) και ποια προβλήματα αντιμετωπίζουν οι λειτουργικά αναλφάβητοι άνθρωποι; Να αναπτύξετε την απάντηση σε μία παράγραφο (100-120 λέξεις).

(μονάδες 10)

Β1. Να δηλώσετε σε ποιες από τις παρακάτω φράσεις των κειμένων διακρίνετε αναφορική λειτουργία της γλώσσας , και σε ποιες διακρίνετε ποιητική λειτουργία της γλώσσας:

α)Αναλφάβητος είναι όποιος δεν μπορεί να διαβάσει και να γράψει.

β) Πρώτες το νήμα του αναλφαβητισμού κόβουν οι γυναίκες.

γ) Οι ρίζες του αναλφαβητισμού, επίσης, επεκτείνονται στη φτώχεια .

δ) Η υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου, που προάγει το φαινόμενο του αναλφαβητισμού, δε συνάδει με την πρόοδο και την εξέλιξη του ανθρώπου.

ε) Ο αναλφάβητος, συχνά, πλημμυρίζεται από συναισθήματα «κατωτερότητας».

(μονάδες 5)

Β2. Ποια είναι τα δομικά στοιχεία της δεύτερης παραγράφου του πρώτου κειμένου «Αναλφάβητος ή αγράμματος… ή ημιαναλφάβητοι).», και ποιοι οι τρόποι ανάπτυξης της; Να αιτιολογήσετε την απάντηση σας.

(μονάδες 8)

Β3. απαραίτητος, ενισχύεται, συνέπειες, καταπολέμηση:

α)Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις

(μονάδες 4)

β) Να σχηματίσετε προτάσεις με τρεις από τις παραπάνω λέξεις, οι οποίες να συνδέονται νοηματικά με την έννοια του αναλφαβητισμού.

(μονάδες 3)

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

Να συντάξεις ως εκπρόσωπος της ερευνητικής σου ομάδας (ομάδας συμμαθητών), μία επιστολή προς την Υπουργό Παιδείας, στην οποία θα παρουσιάσεις συνοπτικά κάποια από τα στοιχεία που συγκεντρώσατε κατά τη διάρκεια μιας ερευνητικής εργασίας (Project) με θέμα τον Αναλφαβητισμό.

Συγκεκριμένα να καταγράψεις τις σοβαρότερες αρνητικές επιδράσεις του αναλφαβητισμού στην καθημερινότητα του ίδιου του αναλφάβητου. Έπειτα, να προτείνεις τρόπους με τους οποίους το συγκεκριμένο πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί από την ελληνική πολιτεία (περίπου 400 λέξεις).

(μονάδες 60)

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α1.

Στα συγκεκριμένα αποσπάσματα, γίνεται λόγος για τον αναλφαβητισμό. Κοινό σημείο και των δύο, αποτελεί η αναφορά στα σημαντικότερα αίτια του φαινομένου. Το πρώτο κείμενο, αναφέρεται στο παρελθόν, κατά το οποίο οι δυνατότητες εκπαίδευσης και μόρφωσης ήταν δύσκολες, λόγω αντίξοων οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών, ενώ όσον αφορά το παρόν, εξαιτίας της βελτίωσης των συνθηκών ζωής, επισημαίνεται ότι είναι «αταίριαστο», να υπάρχουν αναλφάβητοι. Το δεύτερο κείμενο, επικεντρώνεται στη σύγχρονη εποχή . Κοινωνικές ανισότητες, η οικονομική ανέχεια, το χάσμα ανάμεσα σε δυσπρόσιτες περιοχές και αστικά κέντρα, η εκπαιδευτική πολιτική, οι πόλεμοι, η νοοτροπία της οικογένειας, το μεταναστευτικό ρεύμα και η ύπαρξη μειονοτήτων, αποτελούν 

παράγοντες που ενισχύουν και δεν επιτρέπουν την εξάλειψη του φαινομένου.

Α2. 

Στα αποσπάσματα σκιαγραφούνται τα χαρακτηριστικά του λειτουργικά αναλφάβητου ανθρώπου. Στο πρώτο κείμενο ορίζεται ως ημιαναλφάβητο, το άτομο, που δεν έχει ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση. Στη γενική συνδιάσκεψη της Unesco το 1958, αναλφάβητο θεωρήθηκε το άτομο που διακρίνεται από ανικανότητα ανάγνωσης, γραφής και κατανόησης ενός απλού κειμένου για γεγονότα που αφορούν την καθημερινότητα του. Στη συνέχεια, το 1978 ο ορισμός εμπλουτίστηκε. Λειτουργικά αναλφάβητο πλέον είναι κάθε άτομο, ανίκανο να ασκήσει δραστηριότητες που θα του επιτρέψουν να διαβάζει, να γράφει και να κάνει αριθμητικές πράξεις, τόσο για τη δική του ανάπτυξη, όσο και γι’ αυτήν της κοινότητας του. Σύμφωνα μάλιστα με το δεύτερο απόσπασμα, οι ημιαναφλάβητοι αντιμετωπίζουν προβλήματα αυτοεξυπηρέτησης στην καθημερινότητα τους. Υποβαθμίζεται το βιοτικό τους επίπεδο, αισθάνονται απομονωμένοι και αδυνατούν λειτουργικά να ενταχθούν στην κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου τους.

Β1. 

α) Αναλφάβητος είναι όποιος δεν μπορεί να διαβάσει και να γράψει: αναφορική λειτουργία

β) Πρώτες το νήμα του αναλφαβητισμού κόβουν οι γυναίκες: ποιητική λειτουργία

γ) Οι ρίζες του αναλφαβητισμού, επίσης, επεκτείνονται στη φτώχεια: ποιητική λειτουργία

δ) Η υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου, που προάγει το φαινόμενο του αναλφαβητισμού, δε συνάδει

με την πρόοδο και την εξέλιξη του ανθρώπου: αναφορική λειτουργία

ε)Ο αναλφάβητος, συχνά, πλημμυρίζεται από συναισθήματα «κατωτερότητας»ποιητική λειτουργία

Β2.

Δομικά στοιχεία:

Θεματική περίοδος: «Αναλφάβητος ή αγράμματος ...να γράψει»

Σχόλια/ λεπτομέρειες: «Στους αναλφάβητους κατατάσσουμε… ή ημιαναλφάβητοι)».

Κατακλείδα: Δεν υπάρχει

Η συγκεκριμένη παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων. Συγκεκριμένα υπάρχει ορισμός και διαίρεση.

Ορισμός «Αναλφάβητος ή αγράμματος γενικά είναι όποιος δεν μπορεί να διαβάσει και να γράψει».

Ορίζεται αρχικά ποιος είναι ο αναλφάβητος, και στη συνέχεια υπάρχει διαίρεση καθώς διακρίνονται τα είδη των αναλφάβητων: οργανικά και λειτουργικά αναλφάβητοι.

Β3.

α ) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις

απαραίτητος: χρήσιμος, αναγκαίος

ενισχύεται: εντείνεται, ισχυροποιείται

συνέπειες: επιπτώσεις, αποτελέσματα

καταπολέμηση: αντιμετώπιση, εξάλειψη

β) 

Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του αναλφαβητισμού είναι απαραίτητη η αρωγή της εκάστοτε πολιτείας και η αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος.

Ο αναλφαβητισμός ενισχύει και αυξάνει τα φαινόμενα κοινωνικής παθογένεια π.χ. βία, εγκληματικότητα.

Οι συνέπειες του αναλφαβητισμού είναι φανερές τόσο στο ίδιο το άτομο όσο και στην κοινωνία.

Η καταπολέμηση του αναλφαβητισμού είναι αναγκαία για την ομαλή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ

(Τόπος και ) ημερομηνία

Προσφώνηση: Αξιότιμη κ. Υπουργέ,

Πρόλογος: σύντομη αναφορά στην αφορμή, το θέμα και το σκοπό για τον οποίο γράφεται η συγκεκριμένη επιστολή:

Συνέταξα αυτή την επιστολή, με αφορμή την ολοκλήρωση της ερευνητικής εργασίας (project) σχετικά με το θέμα του αναλφαβητισμού. Όπως γνωρίζετε η αδυναμία γραφής ή ανάγνωσης παρατηρείται κυρίως στις υπανάπτυκτες χώρες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν εμφανίζεται στις αναπτυσσόμενες και τις αναπτυγμένες, οι οποίες μαστίζονται κυρίως από το λειτουργικό αναλφαβητισμό ή ημιαναλφαβητισμό. Στη χώρα μας το πρόβλημα εμφανίζεται κυρίως στις αγροτικές και υποβαθμισμένες περιοχές, και είναι εντονότερο στα φτωχότερα στρώματα, τους ηλικιωμένους, τις γυναίκες, τους μετανάστες και σε μειονοτικούς πληθυσμούς. Οι αρνητικές συνέπειες του φαινομένου που αναδείχτηκαν από την έρευνα μας, προβλημάτισαν το σύνολο των μαθητών και γι’ αυτό ως εκπρόσωπος της τάξης, θα ήθελα να σας ενημερώσω για το θέμα, καθώς πιστεύω ότι είστε το πιο αρμόδιο άτομο για τη λήψη μέτρων για την καταπολέμηση του.

Κυρίως Μέρος

Α΄ Ζητούμενο : Οι Αρνητικές επιδράσεις του αναλφαβητισμού στην καθημερινότητα του ατόμου.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: Το άτομο αντιμετωπίζει οξυμμένα οικονομικά προβλήματα:

-Δυσκολία –αδυναμία εύρεσης εργασίας –υποβάθμιση βιοτικού επιπέδου

-Οδηγείται στην υποαπασχόληση και στις εποχικές εργασίες

-Εισπράττει χαμηλές αμοιβές

Ειδικά στη σημερινή εποχή, λόγω τεχνολογικής εξέλιξης, ανταγωνιστικού κλίματος, εξειδίκευσης, οικονομικής κρίσης οι αναλφάβητοι οδηγούνται στην περιθωριοποίηση και την ανεργία.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ -ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: Ο αναλφαβητισμός επιδρά αρνητικά στην κοινωνική και πολιτική ζωή του ατόμου:

-εξαιτίας της άγνοιας και της ανεπαρκούς γνώσης του γλωσσικού κώδικα δυσχεραίνεται και εμποδίζεται η επικοινωνία με τους άλλους και η ανάπτυξη ευρύτερων διαπροσωπικών σχέσεων

– απομάκρυνση από το κοινωνικό-πολιτικό γίγνεσθαι, καθώς το άτομο αδυνατεί να ενημερωθεί ορθά για τις εξελίξεις, να ενημερωθεί, να κατανοήσει τα πολιτικά προγράμματα, να επεξεργαστεί και να κρίνει πρόσωπα και γεγονότα.

-δυσκολία διαμόρφωσης υγιούς πολιτικής συνείδησης, το άτομο επηρεάζεται εύκολα από τις γνώμες και τις απόψεις άλλων και ιδιαίτερα των δημαγωγών λόγω έλλειψης των απαραίτητων πνευματικών εφοδίων

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: Το άτομο αδυνατεί να ολοκληρωθεί πνευματικά:

-Πνευματική νωθρότητα-ανελευθερία. Ο αναλφάβητος δεν μπορεί να κρίνει, να συγκρίνει, να αξιολογήσει .Μετατρέπεται ευκολότερα σε χειραγωγήσιμο υλικό, υποχείριο επιτηδείων. Υιοθετεί είδωλα και δόγματα, οδηγείται στο φανατισμό και στερείται της προσωπικής του ελευθερίας.

ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ: Επηρεάζεται αρνητικά ο ψυχισμός του ανθρώπου:

-Διακρίνεται συχνά από αισθήματα μειονεξίας, ανασφάλειας, συμπλέγματα κατωτερότητας, έλλειψη κριτικής ικανότητας πού καθιστούν ανέφικτη την ανάληψη πρωτοβουλιών και τη δημιουργικότητα.

-Χάνει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και οδηγείται σταδιακά στο περιθώριο της κοινωνικήςζωής (παθητικοποίηση).

Β΄ Κύριο Ζητούμενο : τρόποι αντιμετώπισης από την ελληνική πολιτεία

-Χρέος η παροχή παιδείας σε όλες τις ηλικίες. Να καταρτιστούν ειδικά προγράμματα επιμόρφωσης

και να δημιουργηθούν νέοι θεσμοί όπως:

-μονάδες και προγράμματα λαϊκής επιμόρφωσης για ενήλικες αναλφάβητους

-ίδρυση περισσότερων νυκτερινών σχολείων

-ενίσχυση και δημιουργία ειδικών σχολείων για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες

- ίδρυση σύγχρονων εκπαιδευτικών κέντρων, κυρίως στις αγροτικές και υποβαθμισμένες περιοχές,

-αξιοποίηση των ΜΜΕ για παροχή εκλαϊκευμένης γνώσης

- Υποστήριξη οικονομικά αδύναμων οικογενειών , .ώστε να αποδεσμευτούν τα νεαρά άτομα από κάθε απασχόληση –κίνητρα για εγγραφή σε σχολεία

-Διενέργεια αυστηρότερων ελέγχων για την τήρηση της εννιάχρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης από όλους τους πολίτες ανεξαρτήτου φυλής, θρησκεύματος, φύλου, κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης.

-Αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος, ώστε αυτό να είναι ελκυστικό στους νέους.

(Πριν τον επίλογος … νέα προσφώνηση)

Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,

Όπως αντιλαμβάνεστε, η ελληνική πολιτεία μπορεί να δράσει αποτελεσματικά και να προωθήσει τις κατάλληλες λύσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου…

Πέρα από την πολιτεία όμως…και το κάθε άτομο ξεχωριστά οφείλει να επιδιώκει να κατακτήσει τη

γνώση έχοντας συνειδητοποιήσει την αξία της και να αξιοποιεί όσες ευκαιρίες του δίνονται για να

την αποκτήσει …

Αποφώνηση

Με εκτίμηση

Ιδιότητα αποστολέα

Π.χ. Ο εκπρόσωπος τμήματος Α Λυκείου...

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΥ

ΣΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

                                                                 (Φροντιστήριο Φάσμα)

Οι επιπτώσεις από την αδυναμία εξάλειψης του οργανικού και τη διατήρηση του λειτουργικού αναλφαβητισμού αφορούν την εκπαιδευτική, κοινωνική, οικονομική, πολιτική και πολιτιστική ζωή στη χώρα μας. Ανισότητες στην εκπαίδευση εντοπίζονται μεταξύ ανεπτυγμένων και υπανάπτυκτων χωρών, μεταξύ διαφορετικών περιφερειών στην ίδια χώρα, μεταξύ του ανδρικού και γυναικείου πληθυσμού, μεταξύ διαφόρων ηλικιακών ομάδων, μεταξύ εργαζομένων και ανέργων, μεταξύ ειδικευμένων και ανειδίκευτων κατά κλάδο απασχόλησης, μεταξύ διαφοροποιημένων εισοδηματικά κοινωνικών στρωμάτων και επαγγελματικών ομάδων, μεταξύ διαφόρων οικογενειακών τύπων και κοινωνικών κατηγοριών ή τάξεων. Οι ανισότητες αυτές ευθύνονται για τη διαιώνιση του αναλφαβητισμού με οδυνηρές επιπτώσεις σε άτομα και ευρύτερες κοινωνικές ομάδες. Στη συνέχεια, ο ίδιος ο αναλφαβητισμός αναπαράγει τις εκπαιδευτικές, επαγγελματικές και κοινωνικές ανισότητες και συχνά καταδικάζει ικανά άτομα στο περιθώριο της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. 

Το σχολείο μάλιστα δεν είναι μόνο φορέας μετάδοσης γνώσεων ή τεχνικών δεξιοτήτων στους νέους για την εξασφάλιση εργασίας, αλλά και θεσμός κοινωνικοποίησης, μεταβίβασης αρχών και αξιών, πνευματικής καλλιέργειας και ψυχοσυναισθηματικής τους ωρίμασης με τελικό στόχο την ισότιμη και αξιοκρατική ένταξη τους στην κοινωνία των ενηλίκων.

Από την ανάλυση των δεδομένων διαπιστώνεται ότι το επίπεδο οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης μιας χώρας ή μιας συγκεκριμένης γεωγραφικής περιοχής είναι συνάρτηση του επιπέδου εκπαίδευσης του πληθυσμού της. Σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο το σοβαρότερο πρόβλημα που ανακύπτει είναι η εκπαιδευτική και κοινωνική ανισότητα που εκφράζεται με τους δείκτες όλων των μορφών του αναλφαβητισμού.

Μια επιλεκτική αναφορά στις επιπτώσεις του οργανικού και λειτουργικού αναλφαβητισμού μπορεί να επικεντρωθεί σε προβλήματα που ανακύπτουν στη μόρφωση, την εργασία και την καθημερινή προσωπική και οικογενειακή ζωή των υποεκπαιδευμένων ατόμων. Η αποφυγή ατυχημάτων από άγνοια οδηγιών χρήσης συσκευών και μηχανημάτων, η φροντίδα της υγείας και η ασφαλής λήψη φαρμάκων, οι ασφαλείς μετακινήσεις και τα ταξίδια, η τακτοποίηση εκκρεμοτήτων με υπηρεσίες, η επικοινωνία με μακρινούς συγγενείς, η ανατροφή και υποστήριξη των παιδιών, η πλήρης άσκηση των πολιτικών δικαιωμάτων, η εύρεση, διατήρηση και αναβάθμιση της εργασίας, οι εκτιμήσεις και υπολογισμοί εξόδων, ο έλεγχος των καταναλωτικών προϊόντων, η εκμετάλλευση ευκαιριών, η πνευματική καλλιέργεια, η απόκτηση κοινωνικής αγωγής, η πολιτιστική δημιουργία και πολλές άλλες δραστηριότητες εμποδίζονται από τον αναλφαβητισμό. Γενικά, η έλλειψη πληροφοριών ή γνώσεων και η άγνοια τρόπων αναζήτησης και αξιοποίησης τους απειλεί με κοινωνικό αποκλεισμό κάθε άτομο που δραστηριοποιείται στη σύγχρονη κοινωνία της πληροφορίας.

Σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρείται γρήγορη ένταξη των αναλφάβητων, σε σχέση με τους συνομηλίκους τους, στην αγορά εργασίας, αλλά το πλεονέκτημα αυτό μετατρέπεται αργότερα σε μειονέκτημα, καθώς οι αναλφάβητοι εξασκούν βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα, με χαμηλές αμοιβές, χωρίς εξέλιξη και με περιορισμένο κοινωνικό κύρος. Μακροπρόθεσμα τα άτομα αυτά απειλούνται περισσότερο από την ανεργία και την υποαπασχόληση.

Οι άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις του αναλφαβητισμού είναι ακόμα ευρύτερες για την πλήρη κοινωνική ενσωμάτωση των αναλφάβητων, τη συγκρότηση, τη συνοχή και την ομαλή λειτουργία της κοινωνίας, την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και την εξοικονόμηση πόρων, την ποιότητα της πολιτικής ζωής και τη διεύρυνση της δημοκρατίας, την ανάπτυξη των τεχνών και του πολιτισμού. Ο αναλφαβητισμός και η σχολική αποτυχία έχουν συνδεθεί με την απώλεια ταλέντων από τα λαϊκά στρώματα, με ένα τεράστιο παραγωγικό κόστος λόγω της σχολικής αποτυχίας, καθώς και τη γένεση και αναπαραγωγή αντικοινωνικής συμπεριφοράς και παραβατικότητας των νέων.

(Από το διαδίκτυο)

ΘΕΜΑΤΑ

A. Να συντάξετε την περίληψη του παραπάνω κειμένου με σκοπό να ενημερώσετε τους συμμαθητές σας για το περιεχόμενό του. (100-120 λέξεις)

Μ.25

B1. «Γενικά, η έλλειψη πληροφοριών ή γνώσεων και η άγνοια τρόπων αναζήτησης και αξιοποίησής τους απειλεί με κοινωνικό αποκλεισμό κάθε άτομο που δραστηριοποιείται στη σύγχρονη κοινωνία της πληροφορίας.» Να σχολιαστεί το περιεχόμενο της παραπάνω περιόδου σε μια παράγραφο 80-100 λέξεων.

Μ.10

B2. Να επισημάνετε τα δομικά στοιχεία και τον τρόπο ή τους τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται η πρώτη και η τέταρτη παράγραφος του κειμένου.

Μ.5

B3. Να αναγνωρίσετε στο κείμενο πέντε περιπτώσεις συνυποδηλωτικής λειτουργίας του λόγου.

Μ.5

B4. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και το αντίστροφο στις παρακάτω προτάσεις.

 Ο ίδιος ο αναλφαβητισμός αναπαράγει τις εκπαιδευτικές, επαγγελματικές και κοινωνικές ανισότητες.

 Μακροπρόθεσμα τα άτομα αυτά απειλούνται περισσότερο από την ανεργία και την υποαπασχόληση.

Μ.2

B5. Να δώσετε τα συνώνυμα των λέξεων: ανταγωνιστικότητα, επιπτώσεις, μειονέκτημα, ισότιμη,

ενσωμάτωση.

Μ.5

B6. Να δώσετε τα αντώνυμα των λέξεων: πλήρης, εξοικονόμηση, προσωπική, ομαλή, ανταγωνιστικότητα.

Μ.5

B7. Να εντοπίσετε στο κείμενο τρεις διαρθρωτικές λέξεις και να δικαιολογήσετε τη χρήση τους.

Μ.3

Γ. Σε άρθρο σας που πρόκειται να δημοσιευτεί στο σχολικό περιοδικό να παρουσιάσετε τα αίτια του αναλφαβητισμού και να εισηγηθείτε τρόπους με τους οποίους μπορεί το φαινόμενο να περιοριστεί.

(500-550 λέξεις)

Μ.40

Απαντήσεις

A. Αγαπητοί συμμαθητές,

Το κείμενο αναφέρεται στις επιπτώσεις του αναλφαβητισμού. Αρχικά επισημαίνεται ότι ο αναλφαβητισμός οφείλεται και αναπαράγεται εξαιτίας των ανισοτήτων που εντοπίζονται στον εκπαιδευτικό, οικονομικοκοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό βίο της Ελλάδας. Στη συνέχεια, με δεδομένο ότι το σχολείο είναι υπεύθυνο για την ίση και δίκαιη ενσωμάτωση των νέων στην κοινωνία και ότι η εκπαίδευση καθορίζει την ανάπτυξη μιας χώρας, υπογραμμίζονται οι επιπτώσεις του αναλφαβητισμού στη ζωή των αναλφάβητων που ισοδυναμούν με κοινωνικό αποκλεισμό. Επιπλέον, τονίζεται ότι οι αναλφάβητοι αν και περιστασιακά εντάσσονται πιο γρήγορα στην αγορά εργασίας, οι συνθήκες εργασίας είναι σκληρές ενώ βαθμιαία απειλούνται περισσότερο από την υποαπασχόληση και την ανεργία. Τέλος, δηλώνεται ότι ο αναλφαβητισμός και η σχολική αποτυχία ευθύνονται για τη δυσλειτουργία της κοινωνίας καθώς γεννούν και αναπαράγουν αντικοινωνικές συμπεριφορές.

B1. Η πρόοδος, που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια, στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας χαρακτηρίζει την εποχή μας και διαμορφώνει νέες απαιτήσεις σε όλους τους τομείς της

ανθρώπινης δράσης. Η γνώση και η πληροφορία κατέχουν ξεχωριστή θέση και αποτελούν προϋπόθεση στο χώρο της εργασίας, στην κοινωνικοποίηση και στην πνευματική και ηθική ολοκλήρωση του ατόμου. Αντίθετα, η έλλειψή τους και η αδυναμία αναζήτησης και εφαρμογής αυτών αποσυνδέουν το άτομο από τη σύγχρονη πραγματικότητα και δυσχεραίνουν τη δυνατότητα προσαρμογής και ένταξής του στο σύνολο. Κατ’ επέκταση, όσοι επιλέγουν να αποστασιοποιηθούν από την κοινωνία της πληροφορίας αυτόματα οδηγούνται στο περιθώριο, αποκλείονται κοινωνικά και τυγχάνουν άνισης μεταχείρισης τόσο από τους συνανθρώπους τους όσο και από την πολιτεία.

B2.

Πρώτη παράγραφος

 Δομικά μέρη

Θεματική πρόταση: Οι επιπτώσεις από την αδυναμία εξάλειψης του οργανικού και τη διατήρηση του λειτουργικού αναλφαβητισμού αφορούν την εκπαιδευτική, κοινωνική, οικονομική, πολιτική και πολιτιστική ζωή στη χώρα μας.

Λεπτομέρειες: Ανισότητες στην εκπαίδευση εντοπίζονται μεταξύ ανεπτυγμένων και υπανάπτυκτων χωρών, μεταξύ διαφορετικών περιφερειών στην ίδια χώρα, μεταξύ του ανδρικού και γυναικείου πληθυσμού, μεταξύ διαφόρων ηλικιακών ομάδων, μεταξύ εργαζομένων και ανέργων, μεταξύ ειδικευμένων και ανειδίκευτων κατά κλάδο απασχόλησης, μεταξύ διαφοροποιημένων εισοδηματικά κοινωνικών στρωμάτων και επαγγελματικών ομάδων, μεταξύ διαφόρων οικογενειακών τύπων και κοινωνικών κατηγοριών ή τάξεων. Οι ανισότητες αυτές ευθύνονται για τη διαιώνιση του αναλφαβητισμού με οδυνηρές επιπτώσεις σε άτομα και ευρύτερες κοινωνικές ομάδες. Στη συνέχεια, ο ίδιος ο αναλφαβητισμός αναπαράγει τις εκπαιδευτικές, επαγγελματικές και κοινωνικές ανισότητες και συχνά καταδικάζει ικανά άτομα στο περιθώριο της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.

 Τρόπος ανάπτυξης

Η πρώτη παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων. Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται η ανάπτυξη με παραδείγματα αφού δίδονται παραδείγματα των ομάδων στις οποίες εμφανίζεται ο αναλφαβητισμός. (…μεταξύ ανεπτυγμένων και υπανάπτυκτων χωρών, μεταξύ διαφορετικών περιφερειών στην ίδια χώρα, μεταξύ του ανδρικού και γυναικείου πληθυσμού, μεταξύ διαφόρων ηλικιακών ομάδων, μεταξύ εργαζομένων και ανέργων, μεταξύ ειδικευμένων και ανειδίκευτων κατά κλάδο απασχόλησης, μεταξύ διαφοροποιημένων εισοδηματικά κοινωνικών στρωμάτων και επαγγελματικών ομάδων, μεταξύ διαφόρων οικογενειακών τύπων και κοινωνικών κατηγοριών ή τάξεων.) Παράλληλα, αξιοποιείται η μέθοδος του αιτίου –αποτελέσματος αφού ο συγγραφέας παρουσιάζει τα αποτελέσματα των ανισοτήτων και του αναλφαβητισμού. (…Οι ανισότητες αυτές ευθύνονται για τη διαιώνιση του αναλφαβητισμού με οδυνηρές επιπτώσεις σε άτομα και ευρύτερες κοινωνικές ομάδες. Στη συνέχεια, ο ίδιος ο αναλφαβητισμός αναπαράγει τις εκπαιδευτικές, επαγγελματικές και κοινωνικές ανισότητες και συχνά καταδικάζει ικανά άτομα στο περιθώριο της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.)

Τέταρτη παράγραφος

 Δομικά μέρη

Θεματική περίοδος: Μια επιλεκτική αναφορά στις επιπτώσεις του οργανικού και λειτουργικού αναλφαβητισμού μπορεί να επικεντρωθεί σε προβλήματα που ανακύπτουν στη μόρφωση, την εργασία και την καθημερινή προσωπική και οικογενειακή ζωή των υποεκπαιδευμένων ατόμων.

Λεπτομέρειες: Η αποφυγή ατυχημάτων από άγνοια οδηγιών χρήσης συσκευών και μηχανημάτων, η φροντίδα της υγείας και η ασφαλής λήψη φαρμάκων, οι ασφαλείς μετακινήσεις και τα ταξίδια, η τακτοποίηση εκκρεμοτήτων με υπηρεσίες, η επικοινωνία με μακρινούς συγγενείς, η ανατροφή και υποστήριξη των παιδιών, η πλήρης άσκηση των πολιτικών δικαιωμάτων, η εύρεση, διατήρηση και αναβάθμιση της εργασίας, οι εκτιμήσεις και υπολογισμοί εξόδων, ο έλεγχος των καταναλωτικών προϊόντων, η εκμετάλλευση ευκαιριών, η πνευματική καλλιέργεια, η απόκτηση κοινωνικής αγωγής, η πολιτιστική δημιουργία και πολλές άλλες δραστηριότητες εμποδίζονται από τον αναλφαβητισμό.

Κατακλείδα: Γενικά, η έλλειψη πληροφοριών ή γνώσεων και η άγνοια τρόπων αναζήτησης και αξιοποίησης τους απειλεί με κοινωνικό αποκλεισμό κάθε άτομο που δραστηριοποιείται στη σύγχρονη κοινωνία της πληροφορίας.

 Τρόπος ανάπτυξης

Η τέταρτη παράγραφος αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων. Πιο συγκεκριμένα, χρησιμοποιείται η ανάπτυξη με παραδείγματα αφού δίδονται παραδείγματα δραστηριοτήτων που παρεμποδίζονται από τον αναλφαβητισμό. (…Η αποφυγή ατυχημάτων από άγνοια οδηγιών χρήσης συσκευών και μηχανημάτων, η φροντίδα της υγείας και η ασφαλής λήψη φαρμάκων, οι ασφαλείς μετακινήσεις και τα ταξίδια, η τακτοποίηση εκκρεμοτήτων με υπηρεσίες, η επικοινωνία με μακρινούς συγγενείς, η ανατροφή και υποστήριξη των παιδιών, η πλήρης άσκηση των πολιτικών δικαιωμάτων, η εύρεση, διατήρηση και αναβάθμιση της εργασίας, οι εκτιμήσεις και υπολογισμοί εξόδων, ο έλεγχος των καταναλωτικών προϊόντων, η εκμετάλλευση ευκαιριών, η πνευματική καλλιέργεια, η απόκτηση κοινωνικής αγωγής, η πολιτιστική δημιουργία και πολλές άλλες δραστηριότητες εμποδίζονται από τον αναλφαβητισμό..) Παράλληλα, αξιοποιείται η μέθοδος του αιτίου –αποτελέσματος αφού ο συγγραφέας παρουσιάζει τα αποτελέσματα της έλλειψης πληροφοριών και γνώσεων. (…Γενικά, η έλλειψη πληροφοριών ή γνώσεων και η άγνοια τρόπων αναζήτησης και αξιοποίησης τους απειλεί με κοινωνικό αποκλεισμό κάθε άτομο που δραστηριοποιείται στη σύγχρονη κοινωνία της πληροφορίας..)

Β3.

 οδυνηρές επιπτώσεις

 ο αναλφαβητισμός αναπαράγει τις εκπαιδευτικές ανισότητες

 καταδικάζει ικανά άτομα στο περιθώριο της οικονομικής και κοινωνικής ζωής.

 αναβάθμιση της εργασίας

 πνευματική καλλιέργεια

Β4. Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική και το αντίστροφο στις παρακάτω προτάσεις.

 Ο ίδιος ο αναλφαβητισμός αναπαράγει τις εκπαιδευτικές, επαγγελματικές και κοινωνικές ανισότητες.

 Οι εκπαιδευτικές, επαγγελματικές και κοινωνικές ανισότητες αναπαράγονται από τον ίδιο τον αναλφαβητισμό.

 Μακροπρόθεσμα τα άτομα αυτά απειλούνται περισσότερο από την ανεργία και την υποαπασχόληση.

 Μακροπρόθεσμα η ανεργία και η υποαπασχόληση απειλούν περισσότερο τα άτομα αυτά.

Β5.

 ανταγωνιστικότητα: αντιπαλότητα

 επιπτώσεις: συνέπειες

 μειονέκτημα: ελάττωμα

 ισότιμη: ισάξια, ισοδύναμη

 ενσωμάτωση: ένταξη

Β6.

 πλήρης: ανεπαρκής

 εξοικονόμηση: σπατάλη

 προσωπική: συλλογική, δημόσια

 ομαλή :ανώμαλη

 ανταγωνιστικότητα: άμιλλα

Β7.

 Στη συνέχεια: δηλώνει χρονική σειρά

 Γενικά: δηλώνει γενίκευση

 Αλλά: δηλώνει αντίθεση

Γ. ΤΙΤΛΟΣ: «ΑΝΑΛΦΑΒΗΤΙΣΜΟΣ ΜΙΑ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΜΑΣΤΙΓΑ»

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Ο σύγχρονος κόσμος διακρίνεται από τη μεγάλη ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας, διάδοση της γνώσης και δημιουργία τελειοποιημένων μέσων πληροφόρησης. Προξενεί έκπληξη και προβληματισμό λοιπόν το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος της ανθρωπότητας παραμένει οργανικά αναλφάβητο, ενώ ακόμη και σε χώρες όπου είναι κατοχυρωμένη η δημόσια δωρεάν παιδεία αυξάνεται ο λειτουργικός αναλφαβητισμός. Στους οργανικά αναλφάβητους κατατάσσονται όσοι δεν γνωρίζουν ανάγνωση και γραφή και αγνοούν τις βασικές πράξεις της αριθμητικής, ενώ στους λειτουργικά αναλφάβητους όσοι δεν έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση.

Αιτίες αναλφαβητισμού

 Η οικονομική στενότητα δεν αφήνει πολλά περιθώρια στο κράτος να ανοικοδομήσει σχολεία, να εκπαιδεύσει και να διορίσει δασκάλους, να μορφώσει όλους τους πολίτες του.

 Επιπλέον, τα επείγοντα προβλήματα επιβίωσης που αντιμετωπίζει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού το απομακρύνουν από το σχολείο. Δεν είναι, άλλωστε, τυχαία η διαπίστωση ότι οι περισσότεροι αγράμματοι είναι αγρότες, εργάτες, άνθρωποι που ανήκουν στα ασθενέστερα οικονομικά και κοινωνικά στρώματα.

 Η νοοτροπία που έχουν κάποιοι γονείς για τα γράμματα και τη μόρφωση. Η ανισότητα των δύο φύλων, οι θρησκευτικές και άλλες στερεότυπες αντιλήψεις κρατούν τη γυναίκα κλεισμένη στο σπίτι και αγράμματη σε πολλές χώρες του κόσμου

 Οι πόλεμοι, οι εμφύλιοι και οι κοινωνικές συγκρούσεις σε αρκετά κράτη εμποδίζουν τη φοίτηση σε σχολεία. Επίσης, ο αναλφαβητισμός εξυπηρετεί τα αντιδημοκρατικά καθεστώτα αφού το άτομο εύκολα γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης και πολιτικής χειραγώγησης

 Πολλά από τα παιδιά τα οποία είτε δεν πηγαίνουν καθόλου στο σχολείο είτε δεν ολοκληρώνουν τη βασική εκπαίδευση τους ανήκουν σε κοινωνικές ομάδες που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση. Πρόκειται για παιδιά τσιγγάνων, μεταναστών και εθνικών μειονοτήτων. Κύριος λόγος για τον οποίο τα παιδιά αυτά απομακρύνονται από το σχολείο δεν είναι τόσο οι διακρίσεις, που ακόμα δυστυχώς δεν έχουν εκλείψει, όσο το γεγονός ότι οι αξίες της οικογένειας ή του περιβάλλοντος τους, η θρησκεία τους και η γλώσσα τους, για παράδειγμα, είναι πολύ διαφορετικές από τις σχολικές αξίες.

 Τα προβλήματα στο χώρο της εκπαίδευσης, σχολεία που δεν πληρούν όλες τις απαραίτητες προϋποθέσεις σε διδακτικό προσωπικό και σε σχολική υποδομή, σχολεία ημερήσια, σχολεία νυχτερινά και σχολεία για παιδιά με ειδικές ανάγκες εκεί όπου είναι απαραίτητα. Τα προβλήματα στις μεθόδους διδασκαλίας, η έλλειψη ενασχόλησης με παιδιά που από νεαρή ηλικία παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες, η δυσκολία των μαθημάτων, οι διακρίσεις μέσα στο σχολείο απομακρύνουν πολλούς μαθητές από το σχολείο. Αμέτοχοι γονείς, που δεν παρεμβαίνουν στη σχολική φοίτηση.

 Μεταβατική παράγραφος: Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι ο αναλφαβητισμός οδηγεί σε οικονομική στασιμότητα, συρρίκνωση του πνευματικού επιπέδου μιας κοινωνίας, αδυναμία των πολιτών να συμμετέχουν στα κοινά, μαζοποίηση και πολιτιστική οπισθοδρόμηση. Επομένως, κρίνεται αναγκαίο να ληφθούν αποφασιστικές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση αυτού του οδυνηρού φαινομένου.

Tρόποι αντιμετώπισης

§ Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για το πρόβλημα του αναλφαβητισμού από ΜΜΕ, πνευματικούς ανθρώπους και άλλους φορείς ώστε να συμβάλει στην αντιμετώπισή του. 

§ Πρόσθετες παροχές από την Πολιτεία στις άπορες οικογένειες και στα παιδιά τους, ώστε αυτά να ολοκληρώνουν, τη βασική, τουλάχιστον, υποχρεωτική εκπαίδευση.

§ Αναπροσανατολισμός του εκπαιδευτικού θεσμού αναφορικά με το περιεχόμενο και τις μεθόδους λειτουργίας του ώστε να καλλιεργεί την κριτική ικανότητα των παιδιών. Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο απαιτείται: Συγγραφή κατάλληλων εγχειριδίων, ώστε να αποκτήσουν οι μαθητές ολοκληρωμένη εικόνα για το αντικείμενο γνώσης. Αναλυτικό πρόγραμμα που να περιλαμβάνει εργασίες ατομικές και ομαδικές, ώστε να καλλιεργηθεί η αυτενέργεια, διαλογική μέθοδος διδασκαλίας, αξιοποίηση εποπτικών μέσων για ουσιαστική κατάκτηση και εμπέδωσης της γνώσης, ενισχυτική διδασκαλία στα παιδιά που παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες κατάλληλα επιμορφωμένοι εκπαιδευτικοί.

§ Επιμορφωτικά προγράμματα για ενήλικες αναλφάβητους.

§ Συνεργασία των εκπαιδευτικών με τους γονείς.

§ Αποφυγή με κάθε τρόπο του στιγματισμού των αναλφάβητων.

Επίλογος

Το φαινόμενο του αναλφαβητισμού αποτελεί ένα οξύ κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό πρόβλημα. Η αντιμετώπισή του είναι ένδειξη ωριμότητας μιας κοινωνίας, η οποία έχει κατανοήσει την αξία της μόρφωσης για όλους και επενδύει στην εκπαίδευση προκειμένου να προετοιμάσει ένα πιο αισιόδοξο μέλλον για τους πολίτες της.

Παιδιά που δεν ξέρουν τι θα πει σχολείο

Η ετήσια έκθεση της Unicef υπενθυμίζει στους πολιτισμένους τις δεσμεύσεις

απέναντι στις φτωχές χώρες

Κείμενο της Έλενας Kαρανάτση από τον ημερήσιο τύπο

Η ανθρώπινη ευημερία, το υπέρτατο αγαθό που επαγγέλλεται κάθε πολιτική εξουσία και κοινωνία εξαρτάται άμεσα από την παροχή βασικής εκπαίδευσης με ίσους όρους για όλους. Αυτό είναι το κεντρικό συμπέρασμα της ετήσιας έκθεσης της Unicef για την κατάσταση των παιδιών στον κόσμο στο κατώφλι του 2004, η οποία παρουσιάζεται σήμερα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού.

Σύμφωνα με την έκθεση, η παροχή ποιοτικής εκπαίδευσης στα κορίτσια θα βελτίωνε σημαντικά άλλους δείκτες ευημερίας, καθώς σήμερα η πλειονότητα των χωρών με τα χαμηλότερα ποσοστά εγγραφής κοριτσιών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση παρουσιάζουν τα υψηλότερα ποσοστά παιδικής θνησιμότητας, όπου περισσότερα από το 15% των παιδιών χάνουν τη ζωή τους πριν συμπληρώσουν τα πέντε τους χρόνια.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα διατηρεί ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά βρεφικής και παιδικής θνησιμότητας (0,5%) ενώ τη θλιβερή πρωτιά έχει η Σιέρα Λεόνε με ποσοστό 28,4%. Το προσδόκιμο επιβίωσης είναι ιδιαίτερα υψηλό στη χώρα μας συγκριτικά με τον υπόλοιπο πλανήτη, καθώς αγγίζει τα 78 έτη ζωής, ενώ την πρώτη θέση διατηρούν οι Ιάπωνες (81 χρόνια), ενώ μόλις τα 33 χρόνια φθάνουν κατά μέσο όρο οι κάτοικοι της Ζάμπια.

Από τους υπόλοιπους δείκτες που παρουσιάζει η έκθεση, αξίζει να σημειωθεί ότι μηδενικά ποσοστά αναλφαβητισμού εμφανίζουν μόνο οι χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και τα νησιά Mπαρμπέιντος, ενώ η Ελλάδα έχει 3% αναλφαβητισμό. Στον αντίποδα, οι αφρικανικές χώρες υπολείπονται ακόμη αρκετά, με πρώτη σε αναλφαβητισμό τη Νιγηρία (84%). Από τα 121 εκατομμύρια παιδιά που απέχουν από τη σχολική διαδικασία ανά τον κόσμο, τα 65 εκατομμύρια είναι κορίτσια. Υπολογίζεται ότι το 83% όλων των κοριτσιών που δεν υπήρξαν μαθήτριες ζουν στην Αφρική, τη Νότια Ασία και τον Ειρηνικό.

Η έκθεση δείχνει ότι τα κορίτσια που αποστερούνται εκπαίδευσης είναι πιο ευάλωτα στη φτώχεια, την πείνα, τη βία, την κακοποίηση, την εκμετάλλευση και τη διακίνηση και διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από ασθένειες. Διαπιστώνεται ότι οι περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες και τα διεθνή χρηματοοικονομικά ιδρύματα απέτυχαν να σταθούν στο ύψος των δεσμεύσεών τους να χρηματοδοτήσουν την εκπαίδευση. Αυτό πιθανότατα αποδίδεται στην τρέχουσα ενασχόληση με την ασφάλεια, η οποία σχεδόν μονοπώλησε τα επενδυτικά προγράμματα.

Η Unicef, στο πλαίσιο του απολογισμού δράσης της, αναφέρει το παράδειγμα 13 χωρών, στις οποίες εφαρμόστηκαν προγράμματα με στόχο την ισότητα των φύλων στην εκπαίδευση. Ειδικότερα, στο Αφγανιστάν, η εκστρατεία «Πίσω στο Σχολείο» έδωσε τη δυνατότητα σε 4 εκατομμύρια παιδιά να εγγραφούν στο σχολείο και από αυτά το ένα εκατομμύριο ήταν κορίτσια.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.      Κάθε φράση αναφέρεται αντίστοιχα σε μία παράγραφο. Απαντήστε χαρακτηρίζοντας                                                                                  σωστή   λάθος

α	Το κείμενο ξεκινά από μια γενική κρίση
β	Τα στατιστικά στοιχεία συσχετίζουν την εκπαίδευση των κοριτσιών με
	την παιδική θνησιμότητα
γ	Το πρόβλημα του αναλφαβητισμού παρουσιάζεται πολύ σημαντικό σ’
	όλο τον κόσμο
δ	Η απουσία εκπαίδευσης κάνει τον πληθυσμό και κυρίως τα κορίτσια πιο
	ευάλωτο σε πολλά άλλα προβλήματα
ε	Τα εκπαιδευτικά προγράμματα όταν χρηματοδοτούνται και
	εφαρμόζονται φέρνουν αποτελέσματα

10/100

2.      Κάθε φράση αναφέρεται αντίστοιχα σε μία παράγραφο. Απαντήστε σύντομα

α. Ποιες είναι οι δύο έννοιες που συνδέονται στην πρώτη παράγραφο;

β. Ποιες είναι οι δύο έννοιες που συνδέονται στην δεύτερη παράγραφο;

γ. Ποιος είναι ο χαρακτήρας κυρίως των θυμάτων του αναλφαβητισμού; (τρίτη παράγραφος)

δ. Τι εμπόδισε την χρηματοδότηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων; (τέταρτη  παράγραφος)

ε. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η Unicef μπορεί να κάνει κάτι θετικό για την αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού; (πέμπτη παράγραφος)

3.      Εντοπίστε και εξηγήστε τη μεταφορική φράση της πρώτης παραγράφου.

4.  Να βρεθούν συνώνυμα των παρακάτω λέξεων του κειμένου: επαγγέλλεται, ευημερία, προσδόκιμο, ευάλωτα, δεσμεύσεων.

5.      όπως προκύπτει από την τρίτη και τέταρτη παράγραφο  ο αναλφαβητισμός πλήττει κυρίως τα κορίτσια και ευθύνεται για πλήθος άλλα προβλήματα; Γιατί νομίζετε ότι συμβαίνει αυτό; Τι δείχνει για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία;

6.      Ποια σημαντικά προβλήματα επιφέρει ο αναλφαβητισμός; Εξετάστε το πρόβλημα από ατομική, εθνική και παγκόσμια σκοπιά (400 – 500 λέξεις). Γράφετε επιστολή σε εφημερίδα συμμετέχοντας σε δημόσιο διάλογο από τη στήλη των αναγνωστών.