Πλάτωνος Πολιτεία, 15η

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

Διδαγμένο κείμενο
Πλάτωνος Πολιτεία, 15η

Ἂλλας δε καθημένας πέριξ δι’ ἲσου τρεῑς, ἐν θρόνῳ ἐκάστην, θυγατέρας της Ἀνάγκης, Μοίρας, λευχειμονούσας, στέμματα ἐπί τῶν κεφαλῶν ἐχούσας, Λάχεσιν τε και Κλωθώ και Ἂτροπον, ὑμνεῑν προς την τῶν Σειρήνων ἀρμονίαν, Λάχεσιν μεν τα γεγονότα, Κλωθώ δε τα ὂντα, Ἀτροπον δε τα μέλλοντα. Και την μεν Κλωθώ τῇ δεξιᾷ χειρί ἐφαπτομένην συνεπιστρέφειν τοῡ ἀτράκτου την ἔξω περιφοράν, διαλείπουσαν χρόνον, την δε Ἂτροπον τῇ ἀριστερᾷ τας ἐντος αὖ ὡσαύτως. Την δε Λάχεσιν ἐν μέρει ἐκατέρας τῇ χειρί ἐφάπτεσθαι. Σφᾱς οὖν, ἐπειδή ἀφικέσθαι, εὐθύς δεῑν ἰέναι προς την Λάχεσιν. Προφήτην οὖν τινα σφᾱς πρῶτον μεν ἐν τάξει διαστῆσαι, ἔπειτα λαβόντα ἐκ τῶν τῆς Λαχέσεως γονάτων κλήρους τε και βίων παραδείγματα, ἀναβάντα ἐπί τι βῆμα ὑψηλόν εἰπεῑν-
“᾿Ανάγκης θυγατρὸς κόρης Λαχέσεως λόγος. Ψυχαὶ ἐφήμεροι, ἀρχὴ ἄλλης περιόδου θνητοῦ γένους θανατηφόρου. Οὐχ ὑμᾶς δαίμων λήξεται, ἀλλ’ ὑμεῖς δαίμονα αἱρήσεσθε. Πρῶτος δ’ ὁ λαχὼν πρῶτος αἱρείσθω βίον ᾧ συνέσται ἐξ ἀνάγκης. Ἀρετὴ δὲ ἀδέσποτον, ἣν τιμῶν καὶ ἀτιμάζων πλέον καὶ ἔλαττον αὐτῆς ἕκαστος ἕξει. Αἰτία ἑλομένου· Θεὸς ἀναίτιος.”

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε το χωρίο: «Σφᾱς οὖν ... Θεὸς ἀναίτιος».
Μονάδες 10
Β. Να γράψετε τις απαντήσεις των παρακάτω ερωτήσεων:

1. Το κύριο θέμα της ενότητας είναι η ελεύθερη επιλογή από τον άνθρωπο της ηθικής του πορείας και η ευθύνη του για τις πράξεις του. Από ποια στοιχεία του κειμένου μπορεί να υποστηριχθεί αυτή η άποψη;
Να τα εντοπίσετε και αφού τα αναφέρετε, κατόπιν να τα σχολιάσετε.
Μονάδες 10

2. α. Ποιος είναι ο ρόλος του προφήτη στον πλατωνικό µύθο; Να συγκρίνετε
το λόγο του µε λόγους προφητών της Π. ∆ιαθήκης.
β. Ποια γλωσσικά στοιχεία προσδίδουν ιερατικό ύφος στο λόγο του;
Μονάδες 10

Αριστοτέλους Πολιτικά Α2, 14

[...] Γιατί όπως ο άνθρωπος είναι το ανώτερο από όλα τα όντα όταν φτάνει στην τελειότητά του, έτσι όταν σπάζει τη σχέση του με το νόμο και τη δικαιοσύνη γίνεται το χειρότερο απ’ όλα. Δεν υπάρχει πιο ανυπόφορο και πιο ολέθριο πράγμα από την αδικία που διαθέτει όπλα. Ο άνθρωπος από την άλλη, γεννιέται εφοδιασμένος από τη φύση με όπλα για να υπηρετήσει τη φρόνηση και την αρετή, που όμως μπορεί να τα χρησιμοποιήσει εξ ολοκλήρου και για αντίθετους σκοπούς [...].

3. Αφού σχολιάσετε το επίθετο «θανατηφόρος» στο πρωτότυπο κείμενο του Πλάτωνα, να το συσχετίσετε με το μεταφρασμένο απόσπασμα των Πολιτικών του Αριστοτέλη που ακολουθεί.
Παρατηρείτε διάσταση απόψεων ανάμεσα στους δυο φιλοσόφους ή όχι;
Να δικαιολογήσετε την άποψή σας.
Μονάδες 10

4. α. Ποιοι ορισμοί δίνονται στην πολιτεία για τη δικαιοσύνη και από ποιους;
β. Τι είναι τελικά δικαιοσύνη και από πού πηγάζει;
Μονάδες 10

5. Να γράψετε δυο ομόρριζες λέξεις της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας, απλές ή σύνθετες, για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
ὑμνεῑν, ἀφικέσθαι, λήξεται, αἱρείσθω, ἐφάπτεσθαι.
Μονάδες 10


Γ. Α∆Ι∆ΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ:
Πλάτωνος Ἀλκιβιάδης Β΄, 6

Χαλεπόν, ὦ Σώκρατες, ἐστίν ἀντιλέγειν πρός τά καλῶς εἰρηµένα⋅ ἐκεῖνο δ’ οὖν ἐννοῶ, ὅσων κακῶν αἰτία ἡ ἄγνοια τοῖς ἀνθρώποις, ὁπότε, ὡς ἔοικε, λελήθαµεν ἡµᾶς αὐτούς διά ταύτην καί πράττοντες καί τό γ’ ἔσχατον εὐχόµενοι ἡµῖν αὐτοῖς τά κάκιστα. Ὅπερ οὖν οὐδείς ἄν οἰηθείη, ἀλλά τοῦτό γε πᾶς ἄν οἴοιτο ἱκανός εἶναι, αὐτός αὑτῷ τά βέλτιστα εὔξασθαι, ἀλλ’ οὐ τά κάκιστα. Τοῦτο µέν γάρ ὡς ἀληθῶς κατάρᾳ τινί ἀλλ’ οὐκ εὐχῇ ὅµοιον ἄν εἴη.

Γ. 1. Να µεταφράσετε στο τετράδιό σας το αδίδακτο κείµενο.
Μονάδες 20

Γ. 2. α. Να γράψετε ίδιας ζητούµενους τύπους για ίδιαςµιά από ίδιας παρακάτω λέξεις του κειµένου:
εἰρηµένα: β΄ ενικό προστακτικής του ίδιου χρόνου και φωνής.
λελήθαµεν: ίδιας τύπος στο µέλλοντα ίδιας ίδιας φωνής.
οἰηθείη: β΄ ενικό οριστικής του ίδιου χρόνου και φωνής.
εὔξασθαι: ίδιας τύπος στον παρακείµενο ίδιας ίδιας φωνής.
εἴη: γ΄ ενικό προστακτικής ίδιου χρόνου και ίδιας φωνής.
Μονάδες 5

β. Να γράψετε τους ζητούµενους τύπους για κάθεµιά από τις παρακάτω λέξεις του κειµένου:
καλῶς: οι υπόλοιποι βαθµοί του επιρρήµατος.
ταύτην: ονοµαστική πληθυντικού του ίδιου γένους.
ὅπερ: δοτική πληθυντικού του ίδιου γένους.
οὐδείς: ονοµαστική πληθυντικού του ίδιου γένους.
πᾶς: ίδια πτώση του αντίθετου αριθµού.
Μονάδες 5

Γ. 3. α. Να προσδιορίσετε τη συντακτική θέση των παρακάτω λέξεων:
ἀντιλέγειν, πράττοντες, τό ἔσχατον, κατάρᾳ.
Μονάδες 4

β. • «ὅσων κακῶν … ἀνθρώποις»: Να αναγνωρίσετε το είδος της δευτερεύουσας πρότασης, να δικαιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς της και να δηλώσετε το συντακτικό της ρόλο.
Μονάδες 3

• «Χαλεπόν … εἰρηµένα»: Να τρέψετε την περίοδο στον πλάγιο λόγο µε φράση εξάρτησης: Οὗτος ἔλεγε …
Μονάδες 3

Καλή Επιτυχία!