ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ:

ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (1821-1936)

ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ

ΘΕΜΑ Α1

Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων:

α. Ομάδα των Ιαπώνων ²⁰¹⁰

 β. Κίνημα στο Γουδί ²⁰¹⁴

γ. Συνθήκη των Σεβρών (28 Ιουλίου/10 Αυγούστου 1920)²⁰¹⁴

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ Α2      

Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό   σας, δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση, τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη:    

α. Το δικαίωμα του «συνέρχεσθαι» και «συνεταιρίζεσθαι» κατοχυρώνεται συνταγματικά το 1844.²⁰¹⁵

β. Ο Τρικούπης δεν αποδεχόταν το χωρισμό των εξουσιών και στόχευε στη συγκέντρωση και τον έλεγχό τους από το κόμμα.²⁰¹⁵

γ. Το 1875 ο Θ. Δηλιγιάννης παρουσίασε ένα συστηματικό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της χώρας. ^{επαν 2015}                    

δ. Η ήττα της Ρωσίας στον Κριμαϊκό πόλεμο συνέβαλε στην αποδυνάμωση του ρωσικού κόμματος, το οποίο σταδιακά εξαφανίστηκε από την πολιτική σκηνή της Ελλάδας. ^{επαν 2014}           

ε. Οι Δηλιγιαννικοί υποστήριζαν τους μεγαλογαιοκτήμονες της Θεσσαλίας. ²⁰⁰⁷

Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Β1

Πώς διαμορφώθηκε η διαδικασία επιλογής των υποψηφίων βουλευτών και το εκλογικό σύστημα στην Ελλάδα κατά το τελευταίο τέταρτο του 19^ου αιώνα; ^{οεφε 2012}

Μονάδες 10

ΘΕΜΑ Β2

Να αναφερθείτε: α) στην οργάνωση των ελληνικών πολιτικών κομμάτων, σε επίπεδο ηγεσίας, κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα (μονάδες 8) και

β) στους λόγους για τους οποίους δεν προέκυψαν ταξικά κόμματα στην Ελλάδα, κατά την ίδια περίοδο. (μονάδες 7) ²⁰¹⁴

Μονάδες 15

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΘΕΜΑ Γ1

Με βάση τα ακόλουθα παραθέματα και τις ιστορικές σας γνώσεις: ^{ΟΕΦΕ 2011}

α) Να δικαιολογήσετε τη φράση του σχολικού βιβλίου: «το πρόγραμμα του Χαρίλαου Τρικούπη ήταν αρκετά κοντά στις αντιλήψεις του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου», καταγράφοντας τους στόχους που είχαν θέσει οι δυο πολιτικοί.

Μονάδες 17

β) Να παρουσιάσετε τα μέσα που χρησιμοποίησε ο Τρικούπης στην προσπάθειά του να υλοποιήσει το εκσυγχρονιστικό του πρόγραμμα.

Μονάδες 8

Μονάδες 25

Κείμενο Α΄

Στις 28 Μαΐου (1865) άρχισαν οι εργασίες της βουλής με λόγο που διάβασε ο βασιλιάς αλλά είχε γράψει ο Κουμουνδούρος. Ο λόγος περιλάμβανε σε γενικές γραμμές την πολιτική που σκόπευε να εφαρμόσει η κυβέρνηση Κουμουνδούρου και ήταν: α. φιλικές σχέσεις με τις ξένες δυνάμεις, β. προστασία της δημοσίας τάξεως και των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων, γ. τα διατάγματα με νομοθετικό περιεχόμενο, που είχε εκδώσει η κυβέρνηση, για να αντιμετωπίσει επείγοντα ζητήματα, καθώς και μέτρα για να αντιμετωπίσει τις ως τότε δαπάνες, αφού η Συνέλευση διαλύθηκε χωρίς να ψηφίσει τον προϋπολογισμό του 1865, δ. η κυβέρνηση θα ζητούσε ακόμα από τη βουλή να εγκρίνει νομοσχέδια, για να μοιραστεί η Εθνική Γη, για να διατεθούν οι φυτείες που ήταν στα Εθνικά Κτήματα, για να τροποποιηθεί το φορολογικό σύστημα, για να καθοριστούν τα προσόντα, για να γίνει κάποιος δημόσιος υπάλληλος […] ε. η κυβέρνηση θα κατάρτιζε διοικητικό και δημοτικό οργανισμό που θα είχε βάση την αποκέντρωση, την οικονομία και την καλή διοίκηση […] θα έπαιρνε μέτρα, για να καλυτερεύσει ο στρατός […] θα τελειοποιούσε τα μέσα συγκοινωνίας, φροντίζοντας ιδιαίτερα για τη ναυτιλία.

Γρηγ. Δαφνής, «Η πολιτική κατάσταση της χώρας από το 1865 ως το 1866», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Εκδοτική Αθηνών, τόμος ΙΓ΄, σ. 243.

Κείμενο Β΄

Οι προγραμματικές δηλώσεις του τρικουπικού κόμματος, στην έναρξη της κυβερνητικής του θητείας, μπορούν να συνοψιστούν στο εξής σύνθημα: Επιδίωξη ενός κράτους δικαίου, οικονομικά ανεπτυγμένου, διεθνώς ισχυρού και ανταγωνιστικού.[…] Για την προώθηση επομένως αυτού του μεταρρυθμιστικού σχεδιασμού, ο οποίος μόνο μακροπρόθεσμα οφέλη μπορούσε να προσκομίσει, απαιτούνταν, σύμφωνα με οπαδούς του Νεωτερικού¹ Κόμματος, αφενός η διαμόρφωση ή και βελτίωση του συστήματος υποδομής σε καίριους τομείς -όπως π.χ. οι συγκοινωνίες και οι μεταφορές, ο στρατός, η διοίκηση- αφετέρου η συνείδηση και η αποδοχή από την πλειοψηφία της κοινωνίας του υλικού και ψυχολογικού κόστους που η ταχύρυθμη ανάπτυξη προϋπέθετε.

Η δημοσιονομική πολιτική του Νεωτερικού Κόμματος – η εντατική φορολόγηση, εκτεταμένος εξωτερικός δανεισμός- διαμορφώθηκε επομένως, προκειμένου να υποστηρίξει και να επιβάλλει το φιλελεύθερο, φιλόδοξο, αναπτυξιακό πρόγραμμα. Επιπλέον, η χρησιμοποίηση ευνοϊκών συνθηκών, όπως παραδείγματος χάριν ήταν η συγκυριακή μετατόπιση της έδρας των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων των Ελλήνων ομογενών προς το ελληνικό έδαφος, επομένως και η πιθανή προθυμία συμμετοχής σε επενδυτικές δυνατότητες που ανοίγονταν στο πλαίσιο της οικονομικής αναμόρφωσης, προσέφερε έναν πρόσθετο δίαυλο χρηματοδότησης.

Στο επίκεντρο του αναπτυξιακού προγράμματος που προώθησε ο Τρικούπης βρίσκεται η κατασκευή του συνολικού σιδηροδρομικού δικτύου και τα σημαντικά έργα οδοποιίας που πραγματοποιούνται με πιο ορμητικούς ρυθμούς την περίοδο 1881-1887, με πιο αργούς αλλά σταθερούς τα μετέπειτα χρόνια. Η ανάπτυξη των ταχυδρομείων και τηλεγραφείων, η εγκαινίαση των έργων για τη διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου, συμπλήρωσαν τον κατάλογο της τελεσφόρας τρικουπικής πολιτικής στο χώρο των συγκοινωνιών και μεταφορών.

Νίκη Μαρωνίτη, «Η εποχή του Γεωργίου του Α΄» , Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, 5__ τόμος, σ. 18-20.

1 «Πέμπτο Κόμμα» ή «Νεωτερικό» ονομαζόταν κατά την εποχή αυτή το κόμμα του Χαριλάου Τρικούπη.

ΘΕΜΑ Δ1

Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και αντλώντας στοιχεία από τα  παρακάτω κείμενα Α, Β και Γ, να απαντήσετε στα ερωτήματα: ^{επαν 2015}

α. Ποιες ήταν οι προγραμματικές θέσεις του Ελ. Βενιζέλου, όπως  διατυπώθηκαν στο λόγο του της 5ης Σεπτεμβρίου 1910, και ποιες οι  βασικές θέσεις της Κοινωνιολογικής Εταιρείας;

(μονάδες 15)

β. Πώς αποτυπώθηκαν οι θέσεις του Ελ. Βενιζέλου και της  Κοινωνιολογικής Εταιρείας στην Αναθεώρηση του Συντάγματος του  1911 και στο νομοθετικό έργο της κυβέρνησης Βενιζέλου κατά την  περίοδο 1910-1912;

(μονάδες 10)

Μονάδες 25

ΚΕΙΜΕΝΟ Α

[...] Από το μπαλκόνι του «Grand Hôtel» στην Πλατεία Συντάγματος [ο  Ελ. Βενιζέλος] εκφώνησε στις 5 Σεπτεμβρίου την πασίγνωστη εκείνη  προγραμματική ομιλία με την οποία παρουσιάστηκε ως «σημαιοφόρος νέων  πολιτικών ιδεών» και όχι ως αρχηγός ενός νέου κόμματος [...].

[Στην ομιλία του] εντυπωσιάζει αμέσως η κυριαρχία των πλευρών του  τεχνικού εκσυγχρονισμού του πολιτικού συστήματος και η προσπάθεια να  σταθεροποιηθεί αυτό το πολιτικό σύστημα μέσω της περιορισμένης  εξισορρόπησης των συμφερόντων των μεσαίων και των κατώτερων  κοινωνικών ομάδων. [...]

Το δεύτερο μέρος της προγραμματικής του ομιλίας, με το οποίο ο Κρητικός πολιτικός παρουσίασε τους πολιτικούς του στόχους, επιβεβαιώνει τη  διαπίστωσή μας: με την αναθεώρηση του συντάγματος, είπε, [...] χωρίς  όμως να αλλάξει τις θεμελιώδεις διατάξεις για το πολίτευμα, τη βασιλεία και  τη διαδοχή, τη λαϊκή κυριαρχία και τη διάκριση των εξουσιών, το σύστημα θα  εκσυγχρονιζόταν τεχνικά. [...] Oι περισσότερες αλλαγές του συντάγματος  αφορούσαν ακριβείς διατυπώσεις με στόχο την αποτελεσματικότερη  εφαρμογή του πνεύματος του συντάγματος. Παρά τη δριμεία κριτική κατά του  στέμματος, ο Βενιζέλος τόνισε ότι η δημοκρατία με βασιλιά ως αρχηγό του  κράτους «είναι ο τύπος του πολιτεύματος, όστις προσαρμόζεται άριστα προς  την πολιτικήν μόρφωσιν του Ελληνικού Λαού και εξυπηρετεί προσφορώτερον  τα εδαφικά συμφέροντα». [...]

G. Hering, Τα Πολιτικ ά Κ όμματα στην Ε λλάδα 1821 -1936, μτφ. Θ. Παρασκευόπουλος, Αθήνα 2006, εκδ.  Μ.Ι.Ε.Τ., σσ. 780-781.

ΚΕΙΜΕΝΟ Β

[...] Οι απόψεις [των Κοινωνιολόγων] για τη μεταρρύθμιση του  πολιτικού συστήματος ήταν σχετικά συγκρατημένες [...]. Ζητώντας καλύτερη  διασφάλιση της τοπικής αυτοδιοίκησης και την προσήκουσα εκπροσώπηση  των πολιτικών μειοψηφιών στη βουλή επιδίωκαν να διευρύνουν τις

δυνατότητες συμμετοχής των πολιτών [...]. Από την άλλη επιδίωκαν, όπως  και οι Φιλελεύθεροι, να εκσυγχρονίσουν τη διοίκηση, δηλαδή να αυξήσουν  την αποτελεσματικότητά της αποκεντρώνοντάς την και αποκλείοντας την  άμεση επιρροή των πολιτικών, δημιουργώντας στην πράξη μια  δημοσιοϋπαλληλία με μεγαλύτερα προσόντα και αξιοποιώντας τις τεχνικές  εμπειρίες των καλύτερα οργανωμένων κρατών. Οι Κοινωνιολόγοι περιλάμβανε κατάλογο μέτρων φορολογικής πολιτικής, νόμους προστασίας  της εργασίας, βελτίωση του νομικού καθεστώτος για τους ενοικιαστές γης  στη Θεσσαλία και ευνόηση των συνεταιρισμών. [...]

Για πρώτη φορά προτάθηκε ένα μικρό βήμα προς την πολιτική ισότητα  των γυναικών: το Λαϊκό Κόμμα τούς υποσχόταν το δικαίωμα του εκλέγειν και  εκλέγεσθαι στις δημοτικές εκλογές. [...]

Σε πολλά πρακτικά ζητήματα το Λαϊκό Κόμμα ήταν πρόθυμο να κάνει  συμβιβασμούς. [...] Ήταν ικανοποιημένο με τη δεκάωρη ημερήσια εργασία,  για να μην επηρεαστεί αρνητικά η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής  βιοτεχνίας.[...]

G. Hering, Τα Πο λιτικ ά Κ όμματα στην Ε λλάδα 1821 -1936, μτφ. Θ. Παρασκευόπουλος, Αθήνα 2006, εκδ.  Μ.Ι.Ε.Τ., σσ. 847-852.

ΚΕΙΜΕΝΟ Γ

[...] Ο κύριος σκοπός του Βενιζέλου είναι να εκσυγχρονίσει το κράτος  και να συνειδητοποιήσει στον λαό την έννοια του δικαίου και του νόμου.  Αναθεωρεί ορισμένα άρθρα του συντάγματος, [...] εξασφαλίζει τη μονιμότητα  των δημοσίων υπαλλήλων, την ισοβιότητα των δικαστικών, του συμβουλίου  επικρατείας κλπ. Ακόμη φιλοδοξεί και κατορθώνει να εξυγιάνει τους  πολιτικούς και κοινωνικούς θεσμούς, [...]. Απαλλοτριώνει τα μεγάλα  τσιφλίκια στη Θεσσαλία και διανέμει 300.000 στρέμματα σε 4.000 οικογένειες  καλλιεργητών της. Στο ενεργητικό του ακόμη ανήκει η εργατική νομοθεσία,  μολονότι τα εργατικά ζητήματα δεν είχαν ακόμη προβληθεί με ένταση. Με τη  διορατικότητα του πραγματικού κυβερνήτη πρόβλεψε την έγκαιρη λύση των  κοινωνικών προβλημάτων και απέτρεψε την απειλή θυελλών [...].

Α. Βακαλόπουλος, Νέα Ελλ ηνικ ή Ιστορία, Θεσσαλονίκη 1991, εκδ. Βάνιας, σ. 344.

Όλα τα κείμενα αποδόθηκαν σε μονοτονικό· διατηρήθηκε, όμως, η ορθογραφία τους.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΘΕΜΑ Α1

α. ΑΠ: βλ .  σχολ .  εγχειρίδιο σελ ., 86:  « Το μοναδικό νέο πολιτικό στοιχείο ... διαλύθηκε το 1908»

 β. ΑΠ: Σχολικό βιβλίο σελ. 86/87/88 «Το 1909 συντελείται μια τομή … έχοντας επιτύχει τις επιδιώξεις του» Σημείωση: Δεκτή θα ήταν και μια αναφορά από τη σελίδα 218 «Λίγους μήνες μετά την ανάληψη … πρωθυπουργία της Ελλάδας (Σεπτέμβριος 1910)».

γ. Σχολικό βιβλίο σελ. 96 «Η Συνθήκη των Σεβρών … να γίνεται απτή πραγματικότητα» και

Σχολικό βιβλίο σελ. 144 «Τον Ιούλιο του 1920 … και κατοχή για πέντε χρόνια»

ΘΕΜΑ Α2      

α. ΛΑΘΟΣ σελ. 71

β. ΛΑΘΟΣ σελ 81

γ. ΛΑΘΟΣ σελ 80

δ. ΣΩΣΤΟ σελ 75

ε. ΛΑΘΟΣ σελ 81

ΘΕΜΑ Β1

Για την επιλογή υποψηφίων βουλευτών... κατώτερα κοινωνικά στρώματα» Σχολικό Βιβλίο σ. 82 -84. Μπορεί να γίνει μικρή εισαγωγή από τα προηγούμενα. Επίσης μπορούν να καταγραφούν όλα μαζεμένα τα στοιχεία που αναφέρονται στους υποψήφιους βουλευτές από τις σελίδες 82 και 84 και έπειτα να απαντηθούν τα περί εκλογικού συστήματος που περιλαμβάνονται στις σελίδες 82-83.

ΘΕΜΑ Β2

α. Σχολικό βιβλίο σελ. 84 «Η οργάνωση των κομμάτων ήταν εμφανής … υπέρ της εκλογικής του περιφέρειας».

β. Σχολικό βιβλίο σελ. 84 «Αντίθετα με άλλες χώρες της Ευρώπης … μέρος του ενεργού πληθυσμού»

ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

ΘΕΜΑ Γ1

Περί τα τέλη της δεκαετίας του 1850 έγινε φανερή μια συνολική δυσαρέσκεια μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού λόγω της οικονομικής δυσπραγίας και της δυσλειτουργίας του πολιτικού συστήματος και συγκροτήθηκαν αντιπολιτευτικοί όμιλοι με εκσυγχρονιστικά κατά κύριο λόγο αιτήματα. Ηγέτης αυτού του εκσυγχρονιστικού ρεύματος αναδείχθηκε ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, πολιτικός που επρόκειτο να παίξει σημαντικό ρόλο στην ιστορία της Ελλάδας στη συνέχεια (παρά το γεγονός ότι το σχολικό βιβλίο δεν τονίζει ιδιαίτερα τον μετέπειτα ρόλο του).

Μπορεί πάντως να επισημανθεί το κοινό σημείο των δύο πολιτικών που ήταν η διάθεση περιορισμού των υπερεξουσιών του ανώτατου άρχοντα. O μεν Κουμουνδούρος οδήγησε στη συγκρότηση των αντιπολιτευτικών ομίλων ( επί Όθωνα ), όπως ήδη λέχθηκε, ο Τρικούπης υποκίνησε την απαίτηση θεσμοθέτησης της αρχής της δεδηλωμένης (επί Γεωργίου α΄). [Επισημαίνουμε ότι το στοιχείο αυτό θα μπορούσε να μην θεωρηθεί αναγκαίο στην απάντηση, από την άποψη ότι το ερώτημα επικεντρώνει στο πρόγραμμα και στους στόχους των δύο πολιτικών.]

Σύμφωνα με το κείμενο Α΄ , στο βασιλικό λόγο της 28__ Μαΐου 1865 τον οποίο είχε συντάξει ο Κουμουνδούρος διακρίνονται οι στόχοι της κυβέρνησής του: επεδίωκε τις φιλικές σχέσεις με τις ξένες δυνάμεις, την προστασία της δημόσιας τάξης και των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων.

Τα τελευταία θα διασφαλίζονταν με ελεύθερες εκλογές. Παράλληλα, ζητούσε την έκδοση νομοθετικών διαταγμάτων για τη διευθέτηση των οικονομικών ζητημάτων της χώρας, καθώς επίσης και νομοσχέδια για τη διανομή των εθνικών γαιών και την τροποποίηση του φορολογικού συστήματος με στόχο την ελάφρυνση των αγροτών. Αυτό το σημείο αποτελεί ίσως και το κυριότερο

ζήτημα διαφοροποίησης της τρικουπικής πολιτικής από την πολιτική του Κουμουνδούρου, αν ληφθεί υπόψη η υποστήριξη των γαιοκτημόνων από το Χ. Τρικούπη, που οφειλόταν σε διάφορους λόγους.

Βασική εξάλλου ήταν και η μέριμνα για την καλή και απλούστερη διοίκηση, η οποία θα επιτυγχανόταν με τον καθορισμό των προσόντων των δημοσίων υπαλλήλων και την κατάρτιση διοικητικού, καθώς και δημοτικού οργανισμού. Τέλος, απαραίτητη κρίθηκε η λήψη μέτρων για τη βελτίωση του στρατού και τις επενδύσεις σε έργα υποδομής, όπως η τελειοποίηση των μέσων συγκοινωνίας.

Αρκετά κοντά στις απόψεις του Κουμουνδούρου ήταν και το συστηματικό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού που παρουσίασε το τρικουπικό (Νεωτερικό) κόμμα, ήδη από το 1875. Αν και οι δύο πολιτικοί, Χ. Τρικούπης και Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, ήλθαν κατά εποχές σε έντονη αντιπαράθεση, όμως ιδεολογικά φαίνεται ότι είχαν κοινές θέσεις. Ειδικότερα, οι τρικουπικοί θεωρούσαν ότι, για να εξελιχθεί το ελληνικό κράτος σε ένα κράτος διεθνώς ισχυρό και ανταγωνιστικό, απαιτούνταν αρχικά η αποδοχή εκ μέρους της κοινής γνώμης τόσο του υλικού όσο και του ψυχολογικού κόστους που η ανάπτυξη προϋπέθετε. Επίσης, επιδίωκαν τη συγκρότηση ενός κράτους δικαίου, τέτοιου δηλαδή στο οποίο η οργάνωση και η λειτουργία όλων των θεσμών και των τομέων της κρατικής εξουσίας να ρυθμίζονται με κανόνες του θετικού δικαίου, επομένως με νόμους που το ίδιο το κράτος έχει θεσπίσει.

Ο Τρικούπης, ακόμα, στόχευε στον εξορθολογισμό της διοίκησης, κυρίως με τον καθορισμό των προσόντων των δημοσίων υπαλλήλων, ώστε να περιοριστεί η ευνοιοκρατία. Εξάλλου σε προτεραιότητα τοποθετούσε την ανάπτυξη της οικονομίας και την ενίσχυση της γεωργίας. Επιπλέον, επιζητούσε τη βελτίωση της άμυνας και της υποδομής, κατά κύριο λόγο του συγκοινωνιακού δικτύου της χώρας, ενώ στα χρόνια της πρωθυπουργίας του Τρικούπη, όπως επιβεβαιώνει το δεύτερο παράθεμα, αναπτύσσονται τηλεγραφεία και ταχυδρομεία, πραγματοποιούνται σημαντικά έργα οδοποιίας και εγκαινιάζεται η διάνοιξη του Ισθμού της Κορίνθου.

Συμπερασματικά, σε γενικές γραμμές η πολιτική γραμμή των δυο αυτών ηγετών συμπίπτει, καθώς κοινό όραμά τους ήταν η συγκρότηση ενός σύγχρονου ελληνικού κράτους, αντάξιου των δυτικοευρωπαϊκών κρατών της εποχής.

β) Για την υλοποίηση του εκσυγχρονιστικού προγράμματος του Τρικούπη έγινε αρχικά η προσπάθεια για οργανωτικές μεταβολές και βελτίωση των οικονομικών του κράτους, που άλλωστε θεωρούνταν μοχλός της οικονομικής ανάπτυξης. Η διασφάλιση των αναγκαίων πόρων θα επιτυγχανόταν με την εντατική φορολόγηση και τη σύναψη εξωτερικών δανείων. Επιπρόσθετα, ο

Τρικούπης παρείχε κίνητρα στην ιδιωτική πρωτοβουλία για επενδύσεις και πιο συγκεκριμένα, διαμόρφωσε ευνοϊκές συνθήκες, προκειμένου να προσελκύσει τα κεφάλαια των Ελλήνων ομογενών του εξωτερικού, που οι πολιτικοί του αντίπαλοί , όπως ο Θ. Pηλιγιάννης, θεωρούσαν «τυχοδιωκτικό χρηματιστικό κεφάλαιο». Η μεταφορά της έδρας των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων τους στο ελληνικό έδαφος αποτελούσε για τον Τρικούπη δίαυλο χρηματοδότησης

της εσωτερικής ανάπτυξης και εκχρηματισμού της οικονομίας. Πράγματι η κάποια έστω προσέλκυση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων των ομογενών (τραπεζικών και χρηματιστικών κατά το πλείστον) συντέλεσε στο να μειωθεί η επιζήτηση διορισμού σε δημόσιες θέσεις, όπως αναφέρεται στο σχολικό βιβλίο. Παράλληλα επιβαλλόταν , βέβαια, η λήψη μέτρων που θα ευνοούσαν την προώθηση των συμφερόντων των αστικών κοινωνικών στρωμάτων.

Οι τρικουπικοί ακολούθησαν με συνέπεια το πρόγραμμα της χρηματοδότησης και νομοθετικής ρύθμισης όλων των παραπάνω ζητημάτων, το οποίο όμως είχε πολιτικό και οικονομικό κόστος. Το οικονομικό αποτέλεσμα, όπως καταγράφεται και στο σχολικό βιβλίο, ήταν η εξάντληση των φορολογούμενων και η υπερβολική επιβάρυνση του προϋπολογισμού, ώσπου το 1893 το κράτος κήρυξε πτώχευση.

ΘΕΜΑ Δ1

α. Σχολικό βιβλίο σελίδες 89-90 «Οι εκσυγχρονιστές ... Εθνοσυνέλευσης.»

Σχολικό βιβλίο σελίδα 93 «Τα αριστερά κόμματα ... Φιλελεύθερους.»

β. Σχολικό βιβλίο σελίδες 90-91 «Το πρώτο εξάμηνο ... κοινοβουλευτικές συζητήσεις κλπ.»

Από το κείμενο Α να αναφερθούν :

·         Ο Βενιζέλος εμφανίστηκε, όχι ως ηγέτης νέου κόμματος, αλλά ως φορέας καινοτόμων ιδεών.

·         Έδωσε έμφαση στη βελτίωση του περιεχομένου του συντάγματος, και όχι στις πολιτειακές μεταβολές. Άλλωστε, θεωρούσε ενδεδειγμένο πολίτευμα τη βασιλευόμενη δημοκρατία και προϋπόθεση για την κατοχύρωση και υλοποίηση των εθνικών συμφερόντων

Από το κείμενο Β να αναφερθούν :

·         Η επιδίωξη της διεύρυνσης της λαϊκής συμμετοχής στη διαχείριση της εξουσίας από τους κοινωνιολόγους (έμφαση στην τοπική αυτοδιοίκηση και στο εκλογικό σύστημα),

·         Η ανάγκη εξορθολογισμού της διοίκησης με γνώμονα την αξιοκρατία και όχι τις πελατειακές σχέσεις.

·         Η στήριξη των δικαιωμάτων της εργατικής τάξης και των αγροτών, προτείνοντας νέες νομοθετικές ρυθμίσεις για δίκαιο φορολογικό σύστημα, κανονισμούς εργασίας και προστασία των κολίγων της Θεσσαλίας, με ταυτόχρονη ενίσχυση των αγροτικών συνεταιρισμών.

Από το κείμενο Γ να αναφερθούν :

·         Η αναγκαιότητα εξυγίανσης των πολιτικών και κοινωνικών θεσμών.

·         Η απαλλοτρίωση των τσιφλικιών της Θεσσαλίας και η διανομή εκατοντάδων χιλιάδων στρεμμάτων γης σε αγρότες μικροκαλλιεργητές.

·         Προνόησε και έλυσε σημαντικά εργατικά προβλήματα και απέφυγε τις κοινωνικές εντάσεις.

(Θα μπορούσε να αναφερθεί προαιρετικά και η ολοκλήρωση της αγροτικής μεταρρύθμισης από την κυβέρνηση Βενιζέλου με αφετηρία το 1917, τον διπλό στόχο του, καθώς και την αναδιανομή αγροτικών εκτάσεων, που έγινε δυνατή μετά το τέλος του Α' παγκοσμίου πολέμου, όταν η ανάγκη αποκατάστασης των προσφύγων βρέθηκε στο επίκεντρο του κρατικού ενδιαφέροντος.)