ΙΣΤΟΡΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ (με απαντήσεις)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’ : Ο Α’ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΜΕΣΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΟΥ

Α.1. Να δώσετε το περιεχόμενο των όρων:

• Τα 14 σημεία του Ουίλσον.
• Επίστρατοι-Αμυνίτες.
• Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης.
• Δίκη των έξι.

10 μ.

Α.2. Να επιβεβαιώσετε ή να διαψεύσετε τις ακόλουθες προτάσεις (Σ/Λ):

1. Αφορμή του Ά Παγκοσμίου Πολέμου στάθηκε η δολοφονία του Αμβούργου αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου στο Σαράγεβο της Βοσνίας, τον Αύγουστο του 1914.
2. Η Ιαπωνία στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έμεινε στο πλευρό της Γερμανίας και κήρυξε τον πόλεμο κατά της Αγγλίας (Αύγουστος 1914) [Εξετάσεις 2004]
3. Η ΚΤΕ επιδίωξε τη συνεργασία ανάμεσα στα έθνη, για να εξασφαλιστεί ειρήνη και ασφάλεια. [Εξετάσεις 2000]
4. Ο ελληνικός στρατός αποβιβάστηκε στη Σμύρνη μετά την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών.  [Εξετάσεις 2006]
5. Με τη συνθήκη του Μπρεστ Λιτόφσκ (Μάρτιος 1918) η Ρωσία ανακτούσε από τη Γερμανία την Ουκρανία, τη Λιθουανία και της επαρχίες της Βαλτικής.

10 μ.

Α.3. Πώς επηρέασαν τη διεξαγωγή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου τα επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα της εποχής;

10 μ.

Α.4. Τι γνωρίζετε για τις εκκρεμότητες της Συνθήκης του Βουκουρεστίου σχετικά με την Ελλάδα;

10 μ.

Α.5. Πότε υπογράφτηκαν και τι προέβλεπαν η Συνθήκη του Νεϊγύ και η Συνθήκη των Σεβρών; [Εξετάσεις 2006]

10 μ.

Β. 1 Αντλώντας στοιχεία από το κείμενο που ακολουθεί και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις να αναφερθείτε:

α. Στο Κίνημα της «Εθνικής Άμυνας» (16/29 Αυγούστου 1916) και στη στάση που τήρησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος σε αυτό.

 15 μ.

β. Στα «Νοεμβριανά». [Εξετάσεις 2008]

10 μ.

ΚΕΙΜΕΝΟ

Ο Βενιζέλος, απογοητευμένος από την εμμονή του βασιλιά Κωνσταντίνου στην ουδετερότητα, έρχεται σε συνεννοήσεις με τον ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη και τον στρατηγό Δαγκλή για τη στάση που πρέπει να τηρήσουν. Κατόπιν, […] φεύγουν οι δύο πρώτοι (ακολουθεί ύστερ’ από

λίγες ημέρες και ο Δαγκλής) για τα Χανιά της Κρήτης και εκεί σχηματίζουν την προσωρινή κυβέρνηση της χώρας (τη γνωστή Τριανδρία) στην οποία προσχωρεί η Επιτροπή Εθνικής Αμύνης Θεσσαλονίκης. Ο διχασμός του ελληνικού κράτους και του έθνους σε δύο χωριστές παρατάξεις με όλα τα προβλεπόμενα ολέθρια αποτελέσματα έχει συντελεστεί.

Στα τέλη Σεπτεμβρίου […] ο Βενιζέλος αποβιβάζεται στη Θεσσαλονίκη. Τη διακυβέρνηση της χώρας αναλαμβάνει η τριανδρία Βενιζέλου − Κουντουριώτη − Δαγκλή.

Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος, Νέα Ελληνική Ιστορία 1204-1985,

 εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1993, σ. 356

Β.2. Αντλώντας στοιχεία από τα πιο κάτω κείμενα και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις να αναφερθείτε:

α. Στις διώξεις που υπέστησαν οι Έλληνες της Ανατολικής Θράκης, της Δυτικής Μικράς Ασίας και του Πόντου κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου.

14 μ.

β. Στις θέσεις του Βενιζέλου απέναντι στο ποντιακό ζήτημα. [Εξετάσεις 2007]

16 μ.

ΚΕΙΜΕΝΑ

Κείμενο Α

Με την είσοδο της Τουρκίας στον πόλεμο, ο Ελληνισμός του Πόντου ακολούθησε την τύχη των Ελλήνων της ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας: εκκενώσεις οικισμών, τάγματα εργασίας, εκτελέσεις λιποτακτών, αντίποινα στις οικογένειες των φυγοστράτων. Η γεωγραφική όμως θέση του Πόντου κοντά στο ρωσοτουρκικό μέτωπο είχε σαν αποτέλεσμα να δοκιμάσει εντονότερα τις συνέπειες του πολέμου. Συγκεκριμένα, μετά τη συντριπτική ήττα της

Τουρκίας στο Σαρικαμίς (Ιανουάριος 1915), που αποδόθηκε στη συμμετοχή απίστων στον «ιερό στρατό του Προφήτη», οι Έλληνες του Πόντου απομακρύνθηκαν από τον τακτικό στρατό και τοποθετήθηκαν στα αμελέ ταμπουρού. Έτσι με το πρόσχημα της θρησκοληψίας, οι Πόντιοι, νέοι και γέροι, στρατολογούνταν αποκλειστικά πια στα τάγματα εργασίας. Αλλά ό,τι κυρίως χαρακτηρίζει και διαφοροποιεί τους διωγμούς του Πόντου από τις διώξεις των Ελλήνων σε άλλες περιοχές είναι η οργανωμένη αντίσταση των κατοίκων του. Οι διώξεις εντάθηκαν με την έκδοση διατάγματος για την εξορία όλων των ανδρών από 16-40 ετών και τη μεταφορά των γυναικοπαίδων στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας (15/28 Δεκεμβρίου 1916).

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους,

Εκδοτική Αθηνών, 1975, τόμος ΙΕ΄, σελ. 102

Κείμενο Β

«Περί τα τέλη Απριλίου του έτους εκείνου* ο μητροπολίτης Τραπεζούντος Χρύσανθος έφθασεν εις Παρισίους και την ιδίαν εσπέραν της αφίξεώς του ανέπτυξεν εις τους κ.κ. Βενιζέλον και Πολίτην το ζήτημα του Πόντου. Έμειναν σύμφωνοι να υποβληθή υπόμνημα του μητροπολίτου

εις την Συνδιάσκεψιν της Ειρήνης δι’ ου, χωρίς να αποκρούεται η ομοσπονδία Πόντου και Αρμενίας, να ζητήται η ίδρυσις εις τον Πόντον κράτους ελληνικού, αυτονόμου, εντελώς ανεξαρτήτου από το αρμενικόν».

Ίωνος Δραγούμη, «Το ζήτημα του Πόντου»,

Πολιτική Επιθεώρηση, 17 Ιουλίου 1920. *(1919)

Κείμενο Γ

[...] Το ειδικό Δικαστήριο της Ανεξαρτησίας, που έδρευε στην Αμάσεια το 1921 υπό την προεδρία του Νετζατί μπέη, απασχολήθηκε με τα διακεκριμένα μέλη της ποντιακής κοινότητας. Ο αντικειμενικός σκοπός του δικαστηρίου ήταν να χτυπήσει το ποντιακό κίνημα και στα μέσα του 1921 ο Νετζατί μπέης ανακοίνωσε ότι ανακάλυψε μια «προδοτική συνωμοσία» εναντίον του τουρκικού λαού. Σύμφωνα με τις ανακαλύψεις αυτές οι επαναστάτες του Πόντου βρίσκονται σε συχνή επικοινωνία με το Γενικό Επιτελείο του ελληνικού στρατού, και είχαν προγραμματίσει έναν αντιπερισπασμό στα νώτα των Τούρκων ταυτόχρονα με την ελληνική επίθεση από το δυτικό μέτωπο. Οι τουρκικές αρχές άρχισαν να θέτουν υπό κράτηση τους Έλληνες προύχοντες που είχαν παραμείνει στα αστικά κέντρα του Πόντου. [...] Ως αποτέλεσμα 155 διαπρεπή μέλη της ελληνικής ποντιακής κοινότητας εκτελέσθηκαν με την κατηγορία ότι εργάζονταν για την ίδρυση ποντιακού ελληνικού κράτους. [...] Έτσι, πριν ακόμη από την ήττα των ελληνικών δυνάμεων στην δυτική Μικρά Ασία οι Τούρκοι κατάφεραν να εξουθενώσουν το ελληνικό στοιχείο του Πόντου.

Μελετήματα γύρω από τον Βενιζέλο και την εποχή του,

Εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα 1980, σελ. 461-462

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α.1.

• Τα 14 σημεία του Ουίλσον.

«Ο πόλεμος οδήγησε επίσης … της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» [σχ. βιβλίο, σελ 81]

• Επίστρατοι-Αμυνίτες.

«Η ωμή επέμβαση της Γαλλίας … και τη Θεσσαλονίκη αντιστοίχως» [σχ. βιβλίο, σελ 83]

• Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης.

«Η Συνθήκη Ειρήνης … ορίστηκαν τα σύνορα» [σχ. βιβλίο, σελ 88]

• Δίκη των έξι.

«Η εθνική συμφορά προκάλεσε … τον Νοέμβριο του ίδιου έτους» [σχ. βιβλίο, σελ 91]

Α.2.

1. Σ/ 2. Λ / 3. Σ / 4. Λ / 5. Λ

Α.3. Για τη λύση του αδιεξόδου … όπλα των εμπολέμων» [σχ. βιβλίο, σελ 79]

Α.4. Οι εκκρεμότητες της Συνθήκης του Βουκουρεστίου.  [σχ. βιβλίο, σελ 81]

Α.5. «Η Συνθήκη του Νεϊγύ … Μικρασιατικής Καταστροφής». [σχ. βιβλίο, σελ 85]

Β.1.

α) «Στις 16/29 Αυγούστου … Συνεννόησης». [σχ. βιβλίο, σελ 84]

Αυτό επιβεβαιώνεται και από το παράθεμα, το οποίο ξεκάθαρα δηλώνει ότι η αιτία που ώθησε των Βενιζέλο στα άκρα ήταν η εμμονή του βασιλιά να παραμείνει η Ελλάδα ουδέτερη κατά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο. Αυτό οδηγεί τον Βενιζέλο και τους συνεργάτες του να οργανώσουν και να διαφοροποιήσουν τη στάση τους. Αρχικά οι Βενιζέλος, Κουντουριώτης και στη συνέχεια και ο  Δαγκλής μεταβαίνουν στα Χανιά που είναι πλέον η έδρα της προσωρινής κυβέρνησης που φέρει την ονομασία Τριανδρία. Σ’ αυτή προσχωρεί η επιτροπή Εθνικής Άμυνας της Θεσσαλονίκης γεγονός που αποδεικνύει και έμπρακτα ότι οι δισταγμοί και οι αμφιβολίες του Βενιζέλου είχαν πάψει να υφίστανται. Πανηγυρική απόδειξη η αποβίβαση των μελών της Τριανδρίας στη Θεσσαλονίκη και η ανάληψη της διακυβέρνησης της χώρας. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την αδιαλλαξία του Κωνσταντίνου έχουν οδηγήσει στο διχασμό όχι μόνο του κράτους αλλά κυρίως του έθνους. (ανάλυση πηγής: Εκπαιδευτήρια Ρόμβος)

β) “Η απουσία ωστόσο……έναντι του Κωνσταντίνου και την εκθρόνιση του” [σχ. βιβλίο, σελ 84]

Β.2. α) «Από το θέρος ακόμη του 1918 … Συνέδριο Ειρήνης στο Παρίσι», «Οι Έλληνες του Πόντου … και άλλοι Τούρκοι αξιωματικοί». [σχ. βιβλίο, σελ 89-90].

Το παράθεμα επίσης επιβεβαιώνει πως με την είσοδο της Τουρκίας στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο, ο ελληνισμός του Πόντου, της Ανατολικής Θράκης και της Μικράς Ασίας υπέστη διωγμούς, εκκενώσεις οικισμών, στρατολόγηση στα τάγματα εργασίας, εκτελέσεις λιποτακτών και αντίποινα στις οικογένειες των φυγοστράτων. Η γεωγραφική θέση εξάλλου του Πόντου, κοντά στο ρωσοτουρκικό πόλεμο, είχε ως αποτέλεσμα να δοκιμάσει εντονότερα τις συνέπειες του πολέμου. Η ήττα της Τουρκίας στο Σαρικάμις (1915), σκλήρυνε τα ανθελληνικά μέτρα, καθώς οι Έλληνες του Πόντου θεωρήθηκαν υπεύθυνοι, απομακρύνθηκαν από τον τακτικό στρατό και τοποθετήθηκαν στα αμελέ ταμπουρού (τάγματα εργασίας). Οι διώξεις των Ποντίων εντάθηκαν με την έκδοση διατάγματος για την εξορία όλων των ανδρών από 16-40 ετών και τη μεταφορά των γυναικοπαίδων στο εσωτερικό της Μικρά Ασίας το 1916.

β) «Ο Βενιζέλος θεωρούσε … του Αρμενικού Πατριαρχείου» [σχ. βιβλίο, σελ 89]